Mthandiwe, mzalwane wethu,
Uthé umhlaba wenzelwa izinkanyezi eziningi njengoba umuthi uba namagatsha, umuntu abe nezandla eziningi njengoba umthwalo wendlovu uhlukile kowendwane. Akazange anikeze inhlanzi amaphiko, noma ingonyama amakhono okubhukuda.
Abantu nabo, kule nkundla yokuvivinywa, baphathiswe imisebenzi ngokwamandla abo, ngisho nangokomusa, imisebenzi engaphansi kakhulu kwamandla abo. Ukwenza yonke imiyalo kaNkulunkulu nokuzigwema zonke izinto ezenqatshelwe kusemandleni omuntu ngamunye.
Ingabe umkhawulo wokugcina wamandla ethu ukuthi sithandaze izikhathi ezinhlanu ngosuku, sizile ukudla inyanga yonke? Cha, impela akunjalo!
Ukuba abantu babeqonda leli qiniso, bazi ukubekezela, bangazidicileli phansi izinhliziyo zabo, futhi okubaluleke kakhulu, bangabeki imithwalo phezu kwabanye, bonke babeyokwazi ukuthwala imithwalo yabo kalula, futhi baphumelele kule ndawo yokuvivinywa.
Kunezincazelo ezahlukahlukene ezenziwe ngaleli vesi elikhulunywe ngalo ngenhla. Kuye kwabekwa imithetho eminingi ehambisana nomoya waleli vesi emikhakheni eyahlukene yezifundo. Kuye kwabekwa umthetho wokuthi umuntu ongenayo ingcebo akabophekile ukunikela nge-zakat, kanjalo nomuntu ongenalo isandla noma unyawo akabophekile ukuhlamba lezo zitho lapho ethatha i-wudu.
Izazi zokholo
uma
“ukwazi ukwenza”
indaba yakhe/yayo
“ingqondo”
babhekisise le ndaba ngale ndlela, futhi bachaza kanje impendulo yombuzo obuzwa njalo:
“Umuntu ohlala endaweni engenalutho emhlabeni, engazi lutho ngempilo yomphakathi, uyoba nesibopho kuphela ngalawo maqiniso angakwazi ukuwaqonda ngengqondo yakhe engokwemvelo!”
Ingqondo engaphathelene nenkolo, “ingqondo engazange ifinyelelwe yimiyalo kaNkulunkulu, engazange yafikelwa ukukhanya kobuprofethi, ingqondo engenamhlahlandlela.”
Singakuchaza ngale ndlela. Kukhona imibono ehlukene mayelana nendawo engatholwa yingqondo enjalo. Kusukela kubaholi bezinkolelo…
NgokukaMatürîdî Hazretleri
Umuntu angazi ngengqondo yakhe kuphela ukuthi ukhona uMdali. Lo muntu uyaphendula ngokuphathelene nokukholwa kuNkulunkulu, kodwa akaphenduli ngokuphathelene nezinye izinsika zokholo nemithetho yamaSulumane.
Omunye umholi wezinkolelo,
U-Eşarî Hazretleri yena
, ukhuluma ngombono wokuthi akunakwenzeka ukuthi umuntu onjalo amjwayele uNkulunkulu ngezimfanelo nangamagama aKhe ngaphandle kokuba umprofethi, futhi uthi noma lo muntu ekhonza itshe, usengomunye wabantu abazothola insindiso, okungukuthi abazokhululwa.
Njengoba kubonakala, iphuzu eliyinhloko abavumelana ngalo bobabili abaholi benkolo yileli: Umuntu uyaphenduliswa ngalokho akwazi ukukuqonda ngengqondo yakhe ngaphansi kwezimo abhekene nazo…
Soru:
“Ya Rabbenâ! Ungasithwesi umthwalo onzima njengoba wawuthwesa labo abasandulelayo.”
Kukhona ivesi. Kodwa kuthiwa uNkulunkulu akamthwesi umuntu umthwalo angakwazi ukuwuthwala. Ingabe kukhona ukungqubuzana phakathi kwalezi zinto ezimbili?
Ivesi elikuleli lisho ukuthi uNkulunkulu akabeki imithwalo enzima ezincekwini zakhe. Liyaphinda liyalele ukuthi sithandaze ukuthi angasibeki imithwalo leyo, ngisho noma siphambuka. Ngoba amaJuda, njengoba ayeqhubeka nokwenza amaphutha nezono, imithwalo yawo yayanda. UNkulunkulu uyalele ukuthi sithandaze ukuthi angalijezisi ngale ndlela umphakathi kaMuhammad (ukuthula kube kuye), njengoba kwakunjalo ngamaJuda.
UNkulunkulu akamthwesi muntu ngalokho okungamenza abe buthaka noma amfaka enkingeni. Kunalokho, umthwesa ngalokho akwazi ukukwenza. Okuhle akwenzayo kusebenzela yena, okubi akwenzayo kusebenza ngokumelene naye.
Yisho ukuthi:
“O Nkosi yethu,
Uma sikhohlwa noma siphambuka ngaphandle kwenhloso, ungabheki isiphambeko sethu. Ungasijezisi ngenxa yokunganaki kwethu.
O Mphathi wethu,
Ungasithwesi imithwalo enzima, engaphezu kwamandla ethu, njengoba wenza kwabaphambi kwethu, abangamaJuda namaKristu.
O Mphathi wethu,
Ungasibeki icala ngemisebenzi esingenamandla okuyenza. Sithethelele iziphoso zethu. Sifihlele izono zethu. Ungasijabhisi, kodwa usimboze ngomusa wakho owembesa konke. Wena ungumngane wethu ngosizo lwakho, ngoba siyakholwa kuwe, siyakulalela. Siphe ukunqoba phezu kwabakholwa ngamanga. Siphe ukunqoba phezu kwabakhonza izithixo nezithixo zabo, abaphika ubunye bakho. Ngoba thina singabakholwa, abalandeli bakho.
Evesini engcwele
“Ubuhle obenziwa ngumuntu buyamzuzisa, ububi obenziwa ngumuntu buyamlimaza.”
Kuyalelwa ukuthi u-Abdullah ibn Abbas uthe izenzo ezizuzwa yinceku yilezo ezenziwa ngezandla noma ngezinyawo zayo.
Kuleli vesi esihlokweni:
“Nkosi yethu, ungabeki icala phezu kwethu uma sikhohlwa noma siphambuka.”
Kuyashiwo. Ngale nkulumo, uNkulunkulu ufundisa abantu abakholwayo indlela yokumthandaza nokumcela, futhi uyabazisa ukuthi:
“Uma nifuna ukuncenga kimi, nithi: ‘O Nkosi yethu, uma sikhohlwa ukwenza umsebenzi owusho ukuthi siwenze, noma uma siphambuka ngento osuyalele ukuthi singayenzi, bese siyenza ngengozi, ungasiqapheli.'”
Umprofethi wethu (ukuthula nokubusiswa kukaAllah kube phezu kwakhe) wathi kwelinye lamaHadith akhe:
“Ngempela u-Allah ukhulule umphakathi wami emthwalweni wezono ezenziwe ngamaphutha, ukukhohlwa, kanye nasezintweni eziphoqelelwe kuwo.”
UNkulunkulu akamthwesi muntu ngaphezu kwamandla akhe, akakwazi ukumthwesa, akamthwesi. Umthwalo uNkulunkulu awuthwesa izinceku zakhe ulingana namandla azo, ngisho nangaphansi kwawo. UNkulunkulu akabathwesi abantu ngaphezu kwamandla abo, akabaphoqi ukuba baze bafike emkhawulweni wamandla abo, akabafaki ebunzimeni, akabathwesi imithwalo enzima. Izinceku ezithweswe umthwalo zingawenza leyo misebenzi ngamandla azo ngaphandle kobunzima. Ngempela…
“U-Allah ufuna ukwenza lula, hhayi ukwenza nzima…”
(Al-Baqarah, 2:185)
Uthi: “Inkolo yeqiniso ilula, ayinayo imithwalo enzima.” Lokhu akusho ukuthi uNkulunkulu akanamandla okubeka imithwalo enzima, kodwa kungenxa yomusa wakhe, ububele bakhe, nencebo yakhe. Ngakho-ke, amandla uNkulunkulu awanikeza izinceku zakhe makhulu kunemisebenzi ayalele yona. Lokhu kubanika isikhathi sokuziphumulela, ukuzijabulisa, ukusebenza emisebenzini yezwe nokuphila, ngisho nokwenza izinto ezinhle nezinye izinkonzo ezingayalelwanga. Ngempela, izinceku zingenza izinto eziningi ngemva kokwenza izibopho zazo.
Ngokwesibonelo, yini enye abangayenza ngaphandle kokuthandaza izikhathi ezinhlanu ngosuku?…
Nakuba ukuthwala umthwalo kusho ukuthwala umsebenzi ngandlela-thile, wonke umsebenzi udinga ukusetshenziswa kwamandla. Ngenxa yale nqubo, wonke umthwalo obekwe kuwo uyaqondana namandla okwenza lokho. Kodwa futhi kuyadingeka ukuthi lowo mthwalo ungawaphoqi amandla. Ngakho-ke, umthwalo womuntu ngamunye kufanele ulinganiswe ngamandla akhe nangamandla akhe. Ngakho-ke, njengoba amandla namandla abantu ehlukene, izinga lomthwalo walabo abanamandla namandla amakhulu nalo lizoba likhulu, futhi ubulungiswa nokulingana nakho kuyadingeka. Ngokwesibonelo, njengoba umuntu ongenayo impahla engadingi ukukhokha i-zakat, i-zakat yezinye izicebi nayo iyahlukahluka ngaphakathi kwesilinganiso. Ngokwesilinganiso sobukhulu, abanye banikela ngeshumi, abanye ngamakhulu. Kodwa bonke bangaphansi kwesilinganiso esifanayo, isibonelo, ingxenye eyodwa kwezingamashumi amane. Ukuthi kufanele kunikezwe inani elithile ngomuntu ngamunye ngaphandle kokucabangela amandla, kuyaphikisana nalesi sisekelo. Ngokufanayo, indlela yokusebenza kwe-fard-i kifaye, eyenzelwe umphakathi wonke, kubantu ngabanye nayo injalo.
O Nkosi yethu! Ungasithwesi imithwalo enzima njengoba wayithwesa izizwe ezandulelayo. Ungasibeki njengezizwe ezihlubukayo nezihlongandlela! Ngakho-ke, ungasiqiniseli, ungasiqongqiseli, ungasiqongqiseli ngaphansi kwemithwalo enzima, izivumelwano ezinzima, ukuthobela okunzima, imiyalo enzima, imithetho nemigomo eqinile, kanye nezinqubo ezinzima, okuyothi ekugcineni zishintshe izimo zethu, ziguqule izimo zethu zibe yizinkawu nezingulube. O Nkosi yethu, makungabikho ubunzima, ukucindezelwa, noma ukucindezelwa emthethweni wethu nasekuphileni kwethu komphakathi.
* * *
Izincazelo zika-Elmalılı Hamdi Yazır, umufi, mayelana nevesi 285-286 ze-Surah Al-Baqarah zimi kanje:
285. Umprofethi wakholwa kulokho okwembulwa kuye evela eNkosini yakhe. Nabo bonke abakholwayo bakholwa kuNkulunkulu, nasezingelosini zakhe, nasezincwadini zakhe, nasebaprofethini bakhe. Bathi: “Asibandlululi phakathi kwabaprofethi bakaNkulunkulu, sizwile futhi salalela. O Nkosi yethu, sicela intethelelo yakho, ukubuyela kukuwe kuphela.”
286. U-Allah akamthwesi muntu umthwalo ongaphezu kwamandla akhe. Wonke umuntu uzothola umvuzo wezenzo zakhe ezinhle, kanti isono sakhe sizombuyela kuye. O Nkosi yethu, ungasiqondisi uma sikhohlwe noma saphambuka! O Nkosi yethu, ungasiqondisi ngomthwalo onzima njengoba wawuthwesa abantu ababengaphambi kwethu! O Nkosi yethu, ungasiqondisi ngomthwalo ongaphezu kwamandla ethu! Sithethelele, usiphe isihawu, usiphe umusa! Wena uyiNkosi yethu, usisize ukuba sinqobe izizwe ezingakholwa.
ISIZATHU SOKWEHLA:
Kuthiwa,
“Noma ngabe niyakudalula noma niyakufihla okusezinhliziyweni zenu”
(Al-Baqarah, 2:284)
Kwathi lapho leli vesi lehliswa, kwaba nzima kakhulu kubo, ngakho babuthana bafika phambi kukaMthunywa kaNkulunkulu, bakhothama phambi kwakhe:
“O Mthunywa kaNkulunkulu, sithweswe umthwalo wezenzo esingakwazi ukuzenza, njengomthandazo, ukuzila ukudla, ukulwa, nokunikela. Manje leli vesi selihleliwe. Kodwa asinawo amandla okwenza lokhu.”
basho, futhi
“Ngamunye wethu ukhuluma izinto ezithile enhliziyweni yakhe, kangangokuthi noma ngabe umuntu anikwa izwe lonke, angeke afune ukuthi lezo zinto zitholakale enhliziyweni yakhe.”
bathi, “Sikhuluma ngemizwa, imicabango, izinhloso kanye namaphupho umuntu anayo ngaphakathi, ngaphandle kokukwazi ukulawula.” Umprofethi (ukuthula nokubusiswa kube kuye) wathi kubo:
“Nani ninawo, njengabantu ababeniphambi kwenu ababenalo ulwazi lwezincwadi, nifuna ukuthi, ‘Sizwile, kodwa saphikisana’? Yithi, ‘Sizwile, sayithobela, O Nkosi yethu, sicela intethelelo yakho, ngoba ukubuyela kukuwe kuphela!'”
kusho.
Baqaqala ukukufunda ndawonye, njengoba babeqhubeka nokufunda, izilimi zabo zayijwayela, futhi izinhliziyo zabo zathula. Ngaleso sikhathi
(Âmene’r-Resulü…)
kwafika ivesi. Ngakho-ke, ngemva kwesikhathi, ngenxa yokuncenga nokukhuleka kwabo kuNkulunkulu, nokucela kwabo intethelelo nokuphepha kuNkulunkulu,
(U-Allah akamthwesi umuntu ngaphezu kwamandla akhe…)
Kwase kwembulwa ivesi, kwase kukhululwa ukukhathazeka kwabo ngokuthi ngeke babuzwe ngalokho abangenamandla ngakho nangalokho okungekho ezandleni zabo.
Ngakho-ke, abantu ababenobudlelwane noMprofethi uMuhammad (s.a.w.)
“Noma nikuveza noma nikuveze ngasese okusezinhliziyweni zenu, uNkulunkulu uyakuniphendulisa ngakho.”
Babecabanga ngazo zonke izindlela ezifihlekile nezisobala zale ndima ehloniphekile, besaba ukuthi umthwalo wemfanelo odingwa yile ndima ubandakanya ngisho nemicabango nemizwa yabo, bacabanga ukuthi le ndima ibeka umthwalo wemfanelo ongaphezu kwamandla omuntu, ngakho-ke banquma ukuthi akufanele kube njalo, bafuna incazelo evela kuMprofethi (ukuthula kube kuye) ukuze achaze le ndima. Ngakolunye uhlangothi, ngaphambi kwakho konke, babonisa ukuthobela ngaphandle kwemibandela, ukuzisola nokuncenga, ngokushesha balalela umyalo. Naphezu kokukhathazeka nokwesaba okwakukhona ngaphakathi kwabo, bathobela umthwalo wemfanelo waphezulu nomyalo kaMprofethi (ukuthula kube kuye), bawamukela njengoba unjalo ngaphandle kokuphikisa. U-Allah uMninimandla onke waphawula ukholo lwabo oluphelele, ukulalela kwabo, ukuthobela kwabo, nokuncenga kwabo ngobuthobeka,
“Rabbena, Rabbena”
Ukuphikelela kwabo ekuncengeni nasekupheleni kwabo kuye kuphela kuyamthokozisa. Uyabatusa, abakhuthaze ukuba baqhubeke nokuthandaza ngale ndlela, abasekele. Ngaphezu kwalokho, ngemva kwesikhathi esithile, uyambulela umusa nesihe sakhe,
“UThixo akamthwesi muntu umthwalo angakwazi ukuwuthwala.”
ngokumdumisa ngale ndlela. Uthumele isahlulelo esifanele izifiso nezidingo zakhe, waphinde wamkhulula ekukhathazekeni okubangelwa yizinkumbulo nemibono eyayimbangela ukuhlupheka; ngoba umvuzo wokulalela nokuphepha kuNkulunkulu uhlala unjalo. Ukulalela kuqeda ukukhathazeka nokwesaba.
Kulandiswa nguHasan noMujahid, kanye nango-Ibn Sirin, kanti kwelinye izinguqulo kuvela ku-Ibn Abbas, kuthiwa:
(Âmene’r-Resulü…)
Kusukela lapha kuya phambili, lezi zindima ezimbili zokugcina azizange zithunyelwe ngoJibril, kodwa uMprofethi wazithola ngqo ngobusuku beMi’raj. Ngakho-ke, iSurah Al-Baqarah yembulwa ngesikhathi saseMedina, kodwa uma kunjalo, lezi zindima ezimbili zizobe zembulwe ngaphambi kwaleso sikhathi. Nokho, kukhona enye indaba evela ku-Ibn Abbas, Ibn Jubayr, Dahhak, no-Ata:
“Lezi nazo zathunyelwa eMedina ngoJibril.”
bashilo.
(…)
Lapho uMprofethi (ukuthula kube kuye) ethandaza ngalezi zithandazo, wayephendulwa nguAllah.
“Yebo, ngiyenzile”
Lokhu kushiwo eHadith eyalandiswa nguMuslim noTirmidhi.
(Muslim, Iman, 199, 200; Tirmidhi, Tafsir, 2/38-40).
Ezinye izimpendulo zalezi zikhungo zizobonakala ezahlukweni ezizayo; njengoba enye yalezo zimpendulo, iSurah Al-Imran izoqala njengempendulo kulesi sikhungo sokucela usizo.
Kukhona i-hadith ebalulekile evela ku-Abdullah b. Mes’ûd, ekhulunywe kwi-Kütüb-ü Sitte, ethi:
“Noma ngubani ofunda lezi zindima ezimbili zeSurah Al-Baqarah ebusuku, zizomanele.”
Kwenye enye hadith eyalandiswa ngu-Hakim no-Bayhaqi, evela ku-Abu Dharr, uMprofethi wethu ohloniphekile wathi:
“U-Allah uSomandla waphetha iSurah Al-Baqarah ngevesi ezimbili, wazinika kimi njengengcebo evela ngaphansi kwesihlalo sakhe. Zifundeni, zifundiseni abafazini benu, abantwaneni benu, ngoba lezi zombili ziyisalat, ziyisikhungo, futhi ziyiKur’an.”
(Ahmed b. Hanbel, IV/147, 151, V/180, 383; Dârimi, Fedaillü’l-Kur’an, 14)
Kulandiswa ku-Hz. Ömer no-Hz. Ali (r.anhümâ) ukuthi ngamunye wabo wathi:
“Angikaze ngibone umuntu ohlakaniphileyo olala ngaphandle kokufunda lezi zindima ezisekugcineni kweSurah Al-Baqarah.”
(Dârimi, Fedaillü’l-Kur’an, 14)
bashilo.
“U-Jibril, ehlisa kuMprofethi uMuhammad ekugcineni kweSurah Al-Baqarah”
‘amen’
wamkhuthaza ukuba asho njalo.”
Kukhona futhi indaba evela ku-Abu Maysara ethi:
Ngiyathandaza kuNkulunkulu ukuthi asenze abantu abalalelayo, abaqondayo, nabenza ngokuvumelana nezincazelo zalezi zithandazo, ukuze sithole izibusiso ezinkulu ezivela ekuphenduleni kwakhe njengoba ethembisile. Amen.
Ukuze uthole ulwazi olwengeziwe, chofoza lapha:
– Uma uNkulunkulu engasithwesi imithwalo esingenakuyithwala, kungani kukhona umthandazo othi “ungasithwesi imithwalo esingenakuyithwala” eKoran?
Ngiyabingelela ngithandazela…
UbuSulumane Ngemibuzo
