Mthandiwe, mzalwane wethu,
Incazelo yendima ehlobene nalolu daba yile:
“O nina abakholwayo, qaphelani kakhulu ukucabanga okubi; ngoba ukucabanga okubi kuyisono. Ningacwaningi izimfihlo zenu. Ningahlebi. Ngabe ukhona yini phakathi kwenu ongathanda ukudla inyama yomfowenu ofile? Ngakho-ke, niyanengwa yikho! Qaphelani ukungalaleli uNkulunkulu. Ngempela uNkulunkulu uyamukela kakhulu ukuzisola, uyanesihawu kakhulu.”
(Al-Hujurat, 49/12)
UmMuslim kumele abe nombono omuhle (ukucabanga okuhle) ngabanye abazalwane bakhe abangamaMuslim.
Ngoba lokhu kuyimfuneko yenkolo yethu. Futhi ukugwema ukuhlubuka kwenza isimo esinjalo sibe yimfuneko. Kufanele sicabange kahle ngabanye futhi sithembe abanye njengabakholwayo.
Ukucabanga kahle ngomuntu nokumethemba,
Lokhu akufanele kuphazamise ukuthathwa kwezinyathelo ezidingekayo ngaye. Lona umthetho osebenza kuwo wonke umuntu, futhi uyadingeka. Njengoba sithemba umzalwane wethu ongumMuslim ngenxa yokholo lwakhe futhi singacabangi kabi ngaye, akulona ithuba elingenakwenzeka ukuthi noma yimuphi wethu angabonisa ukuziphatha okubi ngenxa yobuntu bethu. Ukuba nombono omuhle ngomuntu kanye nokuthatha izinyathelo zokuqapha ngaye akufanele kubhekwe njengezinto eziphambene. Ngoba
ukuze kungabangeli ukwesaba nokusola okungenasisekelo
Kufanele kuthathwe izinyathelo ezifanele. Ngoba lezi zinyathelo zivikela umuntu ekusolweni, futhi ngaleyo ndlela zimvimbela ukuba angangeni esonweni.
Akukona konke ukucabanga nokuzibikezela; kodwa okunye ukucabanga akukwazi ukuzigwema ukuba yinsolo. U-Imam Gazali, lokhu…
‘inhlamba ngokusuka enhliziyweni’
ngokuthi;
‘ukuzisho wena wedwa amaphutha akho’
ngisho nokwenqaba; inhliziyo nenkulumo enyanyisayo,
‘ukusola umuntu ngaphandle kokubona noma ukuzwa ngamehlo akho noma ngezindlebe zakho’
ngokuchaza ngale ndlela. (bheka u-Gazali, Kimyayı Saadet, Merve Yayınları, k.388)
Ngakho-ke, ukucabanga okubi nokuthatha izinto njengokulungile kuyisono futhi kuyinkulumo eyenziwa ngenhliziyo.
Uma leli hlebe elenziwe ngenhliziyo lixoxwa komunye umuntu, kuba khona isono esiphindwe kabili, futhi
“Uma lokho okushoyo kukhona kuye, usuke umhleba; uma kungenjalo, usuke umqambela amanga.”
(Abu Dawud, Adab 40)
ngokwesisho, kubangela isono esikhulu kakhulu. Ngokwalolu hlangothi
kokonakala ngengqondo nangomlomo
kanye nokuthi
ngokunyundelwa
kungase kusho.
Ngakho-ke, okokuqala, kufanele sigweme ukucabanga nokuzonda okubi, ukuze sigweme ukwenza zonke lezi zono. Njengoba kubalulekile ukungavumeli ubuthi ukuthi bungene emzimbeni, kubaluleke ngendlela efanayo ukungavumeli ukucabanga okubi ukuthi kungene emphefumulweni wethu. Ngoba umonakalo ubuthi obungawenza emzimbeni wethu uma usungenile ukhulu kakhulu. Ngokufanayo, ukuvumela ukucabanga nokuzonda okubi ukuthi kungene emphefumulweni wethu kungaholela emiphumeleni eyingozi kakhulu. Okunye kusongela impilo yethu yomhlaba, kanti okunye kusongela impilo yethu yaphakade. Ngakho-ke, kufanele siqaphele kakhulu ekugwemeni lezo zinto ezisongela impilo yaphakade.
Ngakolunye uhlangothi,
Ukuzonda nokucabanga kabi kuphambene nelungelo lomuntu. Lolu yicala elenziwa kubantu, futhi ukuthethelelwa kwalo kusezandleni zalabo abazondwa nabacabangelwa kabi. Ngakho-ke, uma sicabanga kabi ngomuntu ongenacala, ngaphandle kobufakazi, bese sivuma ukuthi ukucabanga kwethu kabi kuyiqiniso, sizokhokha intengo enzima. Ukwabelana ngalokhu kuzonda nokucabanga kabi nabanye kuzokwandisa ubukhulu besono kanye nobunzima bomthwalo wemfanelo.
Enye yezingozi ezinkulu zokuzonda ukuthi amandla angokomoya amabi akha okuqukethwe kokuzonda, ukucabanga okubi, nokucabanga okungalungile afuna umuntu okufanele amthole, futhi ekugcineni kube ngumuntu ongenacala.
ukonakaliswa komphefumulo ngamandla angokomoya.
Ngenxa yalomphumela
akukhona ukuthi inhlebo isobala noma iyimfihlo, kodwa umthwalo wemizwa ewuthwele.
kubalulekile. (bheka uMuhammed Bozdağ, Ubuhlakani Bokomoya)
Ngokuyisisekelo, ivesi esilinikeze incazelo yalo likhuluma ngobuzalwane obulimele.
iziphatha ezintathu eziphansi
kuvinyelwe:
Ukuzisola, ukuhlola izinto zabanye abantu.
futhi
inhlamba
.
Kuzama ukuzama ukuthola imininingwane yezimo zangasese zabanye abantu ngaphandle kwemvume yabo, ukungenela ubumfihlo babo, kuwumthelo ovamile.
Ukuvinjelwa kokuhlola,
okuyinto eyilungelo lomuntu
“ubumfihlo bempilo yangasese”
kapsamında, özel hayatın gizliliğinin korunmasını sağlayan fiiller arasında yer alır.
Le hadith suivant est particulièrement remarquable en ce qu’il révèle la pensée d’un musulman sur son frère musulman, et surtout sa bonne opinion de lui :
“Ngambona uMprofethi uMuhammad etawafa eKaaba, wathi (ngesikhathi etawafa):
“(O Kaaba!) Wena muhle kangaka, kanti iphunga lakho liyathandeka. Ngiyakuthakazelela ubukhulu bakho kanye nobukhulu bobungcwele bakho. Ngifunga kuNkulunkulu, owayephethe umphefumulo kaMuhammad (amandla), ukuthi inhlonipho yomuntu okholwayo ngokuqinisekile inkulu kunenhlonipho yakho phambi kukaNkulunkulu. Impahla yomuntu okholwayo, igazi lakhe kanye nobuhle bokucabanga ngaye (kuyadlula okwakho).”
(Bukhari, Adab, 57, 58; Muslim, Birr, 28-34; Abu Dawud, Adab, 40-56)
Kuleli hadith-i şerif, uMprofethi uMuhammad (ukuthula kube kuye) ukhuluma ngomMuslim.
ukucabanga okuhle
ukukhumbula ukubaluleka kokuba khona, kanye nokubaluleka kwempilo nempahla yakhe. Ngoba ukwaziwa komuntu njengomuhle noma omubi, ikakhulukazi uma kuthinta isithunzi nesizotha sakhe, kubaluleke kakhulu kunempahla nempilo, kuye ngesimo.
Ukusola, ngakolunye uhlangothi,
Ngoba kubangela ukungqubuzana nokuhlubuka, okuyizimbangela zazo zonke izinxushunxushu nobutha, kuyingozi kakhulu futhi kwenqatshelwe ngokwenkolo.
Ngakolunye uhlangothi,
Ukusabalala kwenkohlakalo, ukuhleba nokukhuluma kabi phakathi kwamaMuslim, okubangela ukusabalala kwengxabano nokungavumelani, kufanele kubhekwe njengenhlekelele yomphakathi. Ngoba enye yezinsika ezibaluleke kakhulu ezisekela umphakathi yiyona yobunye nokubambisana. Isibopho esinamandla kakhulu esiqinisekisa lokhu yilona lothando, ukuhlonipha amalungelo kanye nomthetho.
Ngaphezu kwalokho, isixwayiso kuleli vesi sibonisa ukuthi umuntu unomthwalo wokuba nombono omuhle. Ngakho-ke, kufanele ahumushe izenzakalo nezimo abhekana nazo ngendlela enhle, acabange kahle, abheke kahle, futhi ngalowo mbono nangenhloso, kufanele azithobe phambi kwabanye.
Ukuzonda umuntu kuhlala kumenza acabange ngendlela engalungile, ngakho-ke kubulala ithemba elikhona kuye. Umuntu onokuzonda akakwazi ukubheka isehlakalo noma umsebenzi ngendlela enhle. Imiphumela yokuqonda okungalungile okubonakala kungalungile noma ukungaxhumani kahle noma ukungaqondi kahle ayihunyushwa njengokuhle. Ngakho-ke, njengoba isifo sokuzonda sikhula, sizomholela umuntu esifweni sokugxeka. Uzoqala ukugxeka yonke into nabo bonke abantu. Uzochaza yonke imisebenzi nezenzo zabo ngendlela engalungile, abagxeke. Ngisho nasekuqhubekeni kokugxeka, uzobagxeka aze afike ekuhlebeni. Mhlawumbe ngesikhathi esithile, ukuhleba okwenziwa enhliziyweni kuzophuma ngomlomo, kuhlotshiswe ngamanga, kushise izenzo zomnini wako.
Indlela engcono kakhulu yokuzivikela ekucabangeni okubi ukucabanga kahle nokubona kahle. Kufanele uvale amehlo akho ezintweni ezimbi nasezintweni ezingakwenza ucabange kabi. Uma wenza kanjalo, amehlo, inhliziyo nengqondo yakho kuzogxila ezintweni ezinhle; uzobona amaphutha akho nokushiyeka kwakho, kodwa ngeke ubone okwabanye; uzokwazi amaphutha akho nokushiyeka kwakho, kodwa ngeke usebenzise izibuko zokucabanga kabi ukuze ubone amaphutha abanye. Uzobheka izinto ezinhle ngezibuko zokucabanga kahle. Ngeke ube usungcolisa inhliziyo nengqondo yakho ngemicabango emibi.
Uma kukhona abazalwane abasolana ngamanga, kufanele ngokushesha bacele intethelelo kumzalwane wabo, baphenduke ngezono zabo, futhi bakhulekele labo ababasola ngamanga.
Kufanele futhi sikusho lokhu,
Asinabhekene nemicabango nemifanekiso eza engqondweni nasezinkumbulweni zethu ngaphandle kokulawula kwethu. Ukuze sibe nencazelo, kumele kube khona isenzo esenziwe ngamabomu. Ngakho-ke, umuntu uba nencazelo ngesenzo sakhe kuphela uma esenze ngamabomu, ngentando yakhe. Kodwa, uma kukhona imicabango emibi eza engqondweni, intando yomuntu ayihlangani nalokho. Ngakho-ke, awuzange unqume ngentando yakho ukucabanga izinto ezimbi, futhi awuzange uzenze. Ngakho-ke, awunayo incazelo ngalokho. Kufanele ukubheka lokhu njengokuhleba kukaSathane, futhi ungakugxili kakhulu kukho.
Ukuze uthole ulwazi olwengeziwe, chofoza lapha:
SÛİZAN (SÛ-İZAN)
Ngiyabingelela ngithandazela…
UbuSulumane Ngemibuzo
