– Ngingumfundi wezifundo zobudokotela. Efakultethini yethu, kukhona amathuba emisebenzi yokusekela izindleko zabafundi. Imininingwane yomsebenzi engicabanga ukuwungenela maduze yile:
– Uma umuntu eshona, uma izimo zokufa zivumela, kuthathwa ucezu lwesitho esibonayo (i-cornea) emzimbeni wakhe. Lezi zitho ezibonayo zisetshenziselwa ukwelapha izinkinga zamehlo zabanye abantu. Umbuzo wami ngulo:
– Ingabe kuyavumelekile ukusebenza emsebenzini onjalo? Ingabe imali eholwa kulo msebenzi ihalal?
Mthandiwe, mzalwane wethu,
Izitho zomzimba womuntu azithengiswa ngemali. Akufaneleki ukusebenza kulabo abenza lokho.
(UProf. Dkt. Hayrettin Karaman)
Ukufakelwa Izitho Zomzimba Nemibandela:
Akukho isahlulelo esicacile mayelana nokufakelwa kwezitho nezicubu eKoran nasezihadisini. Abafundi bokuqala nabafaki-zomthetho nabo abazange baphawule ngalokhu kunikela ngoba lolu daba lwalungakaze luvele ngesikhathi sabo.
Kodwa enkolweni yethu, kukhona nemithetho nemigomo jikelele ekhishwe ebufakazini beNcwadi neSunnah. Imithetho yezinkinga ezintsha ezivela njalo ngezikhathi ezahlukene, ezingatholakali ngokuqondile eNcwadini naseSunnah, zikhishwa ngabafaki-zibonelo ngokusebenzisa le migomo jikelele kanye nokuqhathanisa (ngendlela ye-tahriç) nezinkinga ezifanayo ezaziwayo. Kufanele kusetshenziswe indlela efanayo ekunqumeni umthetho mayelana nokufakelwa kwezitho nezicubu.
Njengoba kwaziwa, umuntu uyisidalwa esihloniphekile. UNkulunkulu umenze wahlukana nezinye izidalwa. Ngakho-ke, ezimweni ezijwayelekile, ukusebenzisa izingxenye nezitho ezithathwe kubantu abaphilayo nabangasekho akubhekwa njengokuvumelekile, ngoba kuphambene nesithunzi nokuphakama komuntu.
(Bukhari, Libas, 83-87; Muslim, Libas, 33; Kasani, Bedaiu’s-sanai, V, 125; Ibn Kudame, el-Mughni, I, 107; Ibn Nujaym, el-Bahru’r-raik, VI, 88).
Nokho, uma kunesidingo, lesi sinqumo siyashintsha kuye ngohlobo nobukhulu besidingo. Izazi zamaSulumane zivumela ukuthi umzimba womama oshonile uqhekekwe ukuze kukhishwe ingane esaphila, noma ukuthi kuthathwe amanye amathambo afakwe esikhundleni samathambo aphukile, uma kungekho enye indlela yokwelapha.
babenze isinqumo sokuthi kuvunyelwe ukuba kwenziwe ukuhlinzwa kwabafileyo ukuze kutholakale ukuxilongwa nokwelashwa kwezifo ezingaziwa, uma nje kwatholwa imvume yezihlobo zabo; futhi babone kufanelekile ukuba kuthathwe ingxenye yomzimba womuntu ofile ukuze kusindiswe umuntu ophilayo.
(Ash-Shafi’i, al-Umm, VI, 165; Ibn Qudamah, al-Mughni, VIII, 356; An-Nawawi, al-Majmu’, III, 138; Fatawa-yi Hindiyya, V, 360).
Ngokufanayo, njengendlala nokoma, isifo nalo sibhekwa njengokudingekayo okwenza okungavunyelwe kuvunyelwe, futhi kuvunyelwe ukwelashwa kwezifo ezingelapheki ngamanye amakhambi ngemithi nezinto ezingavunyelwe. Namuhla, ukufakelwa kwegazi, izicubu nezitho sekungene phakathi kwezindlela zokwelapha. Ngakho-ke,
Ngokuhambisana nemibandela ethile, kufanele kuvunyelwe ukwelashwa ngokufakelwa kwegazi, izicubu, kanye nezitho zomzimba uma kungekho enye indlela yokusindisa impilo noma isitho esibalulekile, futhi uma imibandela ethile ihambisana nalokho.
“Noma ngubani osindisa impilo, uba ngathi usindise abantu bonke.”
(Al-Ma’idah, 5:33)
nayo iyalat yembula ngalokhu.
Ngakho-ke, ukuze ukufakelwa kwezitho zomzimba kuvumeleke, kufanele kunakwe lezi zinto ezilandelayo:
a.
Kufanele kuqinisekiswe ukuthi isimo siyaphuthuma, okusho ukuthi akukho okunye okungenziwa ukuze kusindiswe impilo yesiguli noma isitho esibalulekile, futhi lokhu kufanele kuqinisekiswe odokotela abangochwepheshe abathembekile ngobuchwepheshe babo nobuqotho babo.
b.
Kukhona ukukholwa okukhulu ukuthi lesi sifo singelashwa ngale ndlela,
c.
Umuntu okuthathwe kuye isitho noma izicubu kumele abe eseshonile ngesikhathi kwenziwa lokhu; uma isitho sizothathwa kumuntu ophilayo, kumele singaphazamisi umsebenzi obalulekile womzimba kumuntu okuthathwe kuye (umnikeli).
d.
Ngokubheka ukuthi ukuthula nokuhleleka komphakathi akungaphazanyiswe, impilo yomuntu okuzothathwa kuye isitho noma izicubu.
(ngaphambi kokufa)
ngokuvumelana nalokhu noma uma kungekho isitatimende esiphikisayo esenziwe nguye esaphila, imvume yezihlobo zakhe eziseduze iyadingeka,
e.
Akukho mali okufanele ikhokhwe ngokuya ngamalungu noma izicubu ezizothathwa,
f.
Isiguli esizothola ukwelashwa ngalolu hlobo lokufakelwa kufanele sivume ukuthola ukufakelwa lokhu.
(Uphiko Lwezindaba Zenkolo)
Ngiyabingelela ngithandazela…
UbuSulumane Ngemibuzo
