–
Tôi đang nghiên cứu và muốn hỏi bạn về thông tin liên quan đến chức vụ Imam trong trường phái Maturidi.
Anh/chị thân mến,
– Việc lãnh đạo/huyền chức
Việc nó (tức là sự kiện đó) nhất định phải xảy ra là một vấn đề mà các trường phái Ahl-i Sunnat/Ash’ari-Maturidi, Murji’a, Shia và Kharijites đều nhất trí.
(xem el-Milel ve’n-nihal, 4/72)
– Mật-tư-lật-tỉ (Maturidi)
“Sách về Thuyết Nhất Thượng”
Việc thiếu phần về Imamat trong tác phẩm của ông đặt ra những câu hỏi rất quan trọng. Liệu Maturidi đã không muốn viết phần này vì những lo ngại chính trị và bất hòa với chính quyền đương thời, hay vì thời gian không cho phép ông hoàn thành?
Nếu anh ấy đã viết thư thì tại sao anh ấy không liên lạc với chúng tôi?
Mặc dù Maturidi đã đưa ra quan điểm về nhiều vấn đề, nhưng
hồi giáo giáo chủ / lãnh đạo tôn giáo
Việc không tìm thấy đủ thông tin về vấn đề này trong các tác phẩm của ông và trong văn học về Máturidi là điều vô cùng đáng ngạc nhiên.
Trên thực tế, tình huống này có thể được hiểu là các vấn đề chính trị không được đưa vào danh sách các vấn đề liên quan đến tín ngưỡng.
– Tuy nhiên, Imam Maturidi,
“et-Tevilat”
Trong tác phẩm của mình, ông khẳng định sự chấp nhận của Hồi giáo chính thống về sự hợp pháp của chức khalip của Abu Bakr, đồng thời cho rằng Ali cũng thừa nhận điều này, và cố gắng bác bỏ bằng chứng của những người “Rafizi” liên quan đến vấn đề này.
(xem al-Tawilat, biên tập Fatıma Yusuf al-Hıyemî, Nhà xuất bản al-Risâle, Beirut 1425/2004. 2/48-49, 544; 3/376-381)
* * *
Ghi chú:
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Sıddık Korkmaz,
“Quan điểm của Imam Maturidi về Imamism”
Chúng tôi khuyên bạn nên đọc bài viết sau đây:
Thời Imam Maturidi sinh sống, quyền lực chính trị ở vùng Mavera’un Nahir và Khorasan thuộc về Samanid, còn môi trường văn hóa thì chịu ảnh hưởng của nhiều tôn giáo cùng với nhiều trường phái khác nhau tự nhận là thuộc về Islam. Cơ sở này, thể hiện qua sự hiểu biết sâu rộng và kiến thức uyên thâm trong các tác phẩm của ông, đã phản ánh vào thế giới quan của Imam và đưa ông trở thành một trong hai vị Imam vĩ đại của trường phái Ahl-i Sunnah. Ông đã bác bỏ những quan điểm không phù hợp với Kinh Qur’an và Sunnah chính thống của Thánh Tổ (sallallahu alayhi wa sallam), thay vào đó, ông đã diễn giải những tư tưởng đại diện cho dòng chảy chính.
Maturidi đã phản bác những luận điểm của các nhánh Shia, đặc biệt là Ismaili và Imamiyya, tồn tại vào thời ông. Phần lớn các vấn đề ông đề cập là những vấn đề liên quan đến tín điều, những vấn đề mà các nhánh này đã tách rời khỏi cộng đồng Hồi giáo nói chung.
Chúng ta thấy rằng khi phê phán các trường phái Shia, Maturidi sử dụng các thuật ngữ Bâtiniyya, Qarmatiyya, Rafiziyya và rất hiếm khi là Shia. Trong số đó, thuật ngữ Bâtiniyya và Qarmatiyya được sử dụng để chỉ về trường phái Ismaili, còn Shia là một thuật ngữ tổng quát áp dụng cho hầu hết các trường phái dựa trên vấn đề về sự chỉ định và bổ nhiệm Imam của Ali (r.a.), trong khi đó, trường phái này nổi tiếng với tên gọi Shia vì những quan điểm được xây dựng xung quanh mười hai Imam là hậu duệ của Ali (r.a.). (Ví dụ, xem Makalâtü’l-İslâmiyyin 88-96; el-Fark Beyne’l-Fırak, 21 vd.)
Những lý do khiến Maturidi chỉ trích các trường phái Shia có thể là do họ hành động bốc đồng dựa vào sự ủng hộ chính trị mà họ có được, và gây ra vấn đề cho người dân cả trong suy nghĩ lẫn đời sống hàng ngày. Vào đầu thế kỷ IV/X, thời kỳ Maturidi sống, Samanid phải đối mặt với ảnh hưởng của nhà nước Shia Fatimid và triều đại Buwayhid đối với khu vực.
(Lịch sử các dân tộc và các vị vua, 10/147; Nhà học giả vĩ đại người Thổ Nhĩ Kỳ Maturidi và Maturidism, 25-26)
Theo như Abu’l-Mu’in an-Nasafi đã ghi nhận, Maturidi đã viết hai tác phẩm có tên là “er-Redd ale’l-Karâmita”; nhưng tiếc là những tác phẩm này đã không còn tồn tại đến ngày nay. (Tabsiratü’l-Edille 472) Trong một tác phẩm, ông đã phê bình những nguyên tắc cơ bản của trường phái, còn trong tác phẩm kia thì phê bình những chi tiết cụ thể của trường phái đó.
(Tabsıratü’l-Edille, 472; Bản dịch Kitabü’t-Tevhîd, 26, 27)
Để theo dõi những quan điểm mà vị Imam này đưa ra chống lại trường phái này, hiện tại chúng ta có hai tác phẩm của ông, đó là:
“Sách về Thuyết Nhất Thượng”
và
“Những lời giải thích về Kinh Qur’an”
chúng ta phải chấp nhận điều đó.
Một trường phái khác mang tính Shia mà Imam Maturidi phải đối phó là trường phái Imamiyyah. Việc người Buwayhid chiếm đóng Baghdad vào đầu thế kỷ IV/X và kiểm soát được triều đại Abbasid đã mang lại sự ủng hộ chính trị đáng kể cho trường phái này, cho phép họ hệ thống hóa và phổ biến quan điểm của mình. Nhận được sự ủng hộ của trường phái Mu’tazilah, vốn đã mất đi sự ủng hộ của chính quyền sau sự kiện Mihna, Imamiyyah trở thành một vấn đề khác đối với trường phái Ahl-i Sunnat mà Maturidi đại diện. Có thể nói tình trạng này kéo dài cho đến khi nhà Buwayhid sụp đổ vào năm 447/1055.
(Sönmez, 18 trở lên; Merçil, Erdoğan, “Büveyhîler”, DİA; Ak, Mâturîdî, 27-29)
Maturidī, người đã dành phần lớn thời gian để phê bình trường phái Mu’tazilah, cũng đã viết một tác phẩm để phê bình trường phái Imamiyyah, được nhắc đến với tên gọi “Redd al-Kitab al-Imamah li ba’z al-Rawafiz”, nhưng tác phẩm này đã không còn tồn tại hoặc chưa được tìm thấy.(1)
Thời kỳ mà Maturidi quan tâm đến Shia, tức là thế kỷ thứ 3 và 4 Hồi giáo, là thời kỳ đỉnh cao của cả Ismailism và Imamism. Vì vậy, cần nhớ rằng ông đã phải đối mặt với một hệ thống tư tưởng mạnh mẽ. Nghiên cứu này sẽ tập trung vào những lời chỉ trích của Imam Maturidi về trường phái Imamism.
TRUYỆN PHÊ PHIÊN VỀ HƯỚNG DẪN CỦA CÁC IMAM
Tình trạng của các vị Sahaba
Những vấn đề mà Maturidi đề cập về Imamiya dưới cái tên Rafiza chủ yếu liên quan đến Ahl-i Beyt, sự lãnh đạo của Abu Bakr và sự lãnh đạo tinh thần của Ali. Thực tế, tất cả những vấn đề này đều có liên quan mật thiết với nhau, nhưng để thuận tiện cho việc nghiên cứu, chúng tôi cho rằng nên xem xét chúng dưới các tiêu đề riêng biệt.
Maturidi đã phản bác những tuyên bố của Rafiza rằng các vị Sahaba đã phạm tội bất kính.
“Những người đến sau họ,
“Lạy Chúa chúng con! Xin tha thứ cho chúng con và những người anh em đã tin tưởng trước chúng con. Xin đừng để lòng chúng con còn sự thù hận nào đối với những người tin tưởng!”
(59:10, Kinh Al-Hashr)
Trong phần chú giải kinh Koran, người ta cho biết rằng vì Chúa biết rằng sẽ có những người trong cộng đồng của Muhammad lên án những người đi trước họ, nên Ngài đã ra lệnh cho họ cầu xin sự tha thứ cho họ. Điều này cho thấy sự sai lầm trong quan điểm của Rafida, Kharijites và Mu’tazilites. (Tevilâtu Ehli’s-Sünne, 5/90)
Nhà Tiên Thánh
Một trong những điểm mà Maturidi chỉ trích Rafıza là cách họ giải thích và hiểu các câu kinh liên quan đến Ahl-i Bayt (2).
“Hỡi người Thỉnh cầu! Hãy bảo các vợ của người rằng: Nếu các ngươi muốn đời sống thế gian và sự trang điểm của nó, thì hãy nhận lấy phần chu cấp (mutt’a) của các ngươi và hãy đi. Còn nếu các ngươi muốn Allah, Thánh sứ của Ngài và Thiên đường, thì hãy biết rằng Allah đã chuẩn bị cho những người làm điều thiện trong các ngươi một phần thưởng lớn. Hỡi các vợ của người Thỉnh cầu! Ai trong các ngươi phạm một điều xấu xa rõ ràng, thì sẽ bị trừng phạt gấp đôi. Điều đó là dễ dàng đối với Allah. Ai trong các ngươi vâng lời Allah và Thánh sứ của Ngài và làm điều thiện, thì Chúng ta sẽ ban cho người đó phần thưởng gấp đôi. Chúng ta đã chuẩn bị cho người đó một phần thưởng phong phú. Hỡi các vợ của người Thỉnh cầu! Các ngươi không giống như bất kỳ phụ nữ nào khác. Nếu các ngươi giữ mình khỏi điều xấu xa, thì đừng nói chuyện với đàn ông một cách mềm mỏng, kẻo người có bệnh tật (tâm ý xấu) trong lòng lại nuôi hy vọng. Hãy nói những lời hay (và đúng). Hãy ở yên trong nhà cửa của các ngươi. Đừng phô trương như những phụ nữ thời Jahiliyyah trước đây. Hãy cầu nguyện và đóng thuế Zakat! Hãy vâng lời Allah và Thánh sứ của Ngài. Hỡi gia đình của người Thỉnh cầu! Allah chỉ muốn thanh tẩy các ngươi và làm cho các ngươi được sạch sẽ. Hãy nhớ lại những ây-ât và sự khôn ngoan của Allah được đọc trong nhà cửa của các ngươi. Đấng ấy quả là Đấng biết rõ nhất, Đấng hiểu biết nhất.”
(
(Al-Ahzab, 33/28-34)
Vì theo họ, phần đầu của những câu kinh này liên quan đến các vợ của Nhà Tiên Tri, còn phần thứ hai thì liên quan đến Gia Đình Thánh. Họ đưa ra một số lập luận để ủng hộ quan điểm này.
Theo truyền thuyết từ Umm Salama, theo quan điểm của Rafıza, vị Tiên tri đã đề cập đến Ali, Fatima, Hasan và Hussein trong câu kinh của Kinh Qur’an, Surah Ahzab. Khi câu kinh này được ban xuống, vị Tiên tri đã lấy một tấm áo choàng và phủ lên họ, sau đó đọc phần “Hỡi gia đình của vị Tiên tri (Ehl-i Beyt), chắc chắn Allah muốn thanh tẩy các ngươi khỏi mọi lỗi lầm và làm cho các ngươi được tinh sạch” (Ahzab, 33/33). Sau đó, Umm Salama…
“Tôi không phải là người thuộc gia tộc của Nhà Tiên tri sao?”
đã hỏi, và Thánh Tổ (Muhammad) đã trả lời rằng:
“Nếu Chúa trời cho phép thì có.”
(Sách Sunan al-Kubra, tập 2/150)
đã trả lời như vậy. (3)
Một trong những bằng chứng mà Shia đưa ra để giải thích câu kinh này là bài phát biểu của Hasan ibn Ali ở Kufa. Trong bài phát biểu đó, ông đã nói như sau:
“Hỡi người dân Kufa! Hãy kính sợ Allah đối với chúng ta! Chúng ta chỉ là những người đi đường và khách của các ngươi. Và chúng ta chỉ là những người của Allah, về phần…
“Hỡi gia đình của Nhà Tiên Tri (Ehl-i Beyt), quả thật Allah muốn thanh tẩy các ngươi khỏi mọi khuyết điểm và làm cho các ngươi tinh sạch.”
(Al-Ahzab, 33/33)
chúng ta là những người mà Ngài đã phán bảo.”
(Các lời giải thích, 4/116)
Theo một quan điểm khác, phần đầu câu “Hãy cầu nguyện, hãy đóng thuế! Hãy vâng lời Allah và Sứ giả của Ngài!…” được dùng với dạng ngữ pháp số ít nữ tính. Điều này chứng tỏ phần này độc lập với phần đầu câu.
(Các lời giải thích, 4/116)
Theo một quan điểm khác, Ngài đã hứa “sẽ loại bỏ sự ô uế khỏi họ và làm cho họ thanh sạch”. Đây là một lời hứa tuyệt đối, không có điều kiện. Sự ô uế được đề cập ở đây có thể tồn tại ở phụ nữ; nhưng không thể tồn tại ở Ahl-ul-Bayt.
Theo một quan điểm khác, Thánh Tổ Muhammad đã phán:
“Ta để lại cho các ngươi hai điều (Sekaleyn) sau ta. Đó là Kinh Qur’an của Allah và gia đình ta (Ahl-ul-Bayt), những người kế thừa đức tin của ta. Nếu các ngươi bám chặt vào hai điều này, các ngươi sẽ đến được hồ nước (Kevser).”
(Tirmidhi, số: 3786)
đã đưa ra một lời hứa tương tự. Trong câu nói này, “Itret” có nghĩa là Ahl-i Beyt.
Maturidi chỉ trích tất cả những luận điểm này, đồng thời chỉ ra rằng cụm từ “Ehl-i Beyt” (gia đình Thánh Tổ) bao gồm tất cả mọi người, nam hay nữ, theo thông lệ, và không thể hiểu câu văn một cách tách rời và rời rạc. Ông cũng thêm rằng không thể loại trừ các đức phu nhân của Thánh Tổ khỏi định nghĩa này. Ông lưu ý rằng việc sử dụng ngôi thứ số ít nữ tính ở một phần câu và ngôi thứ số ít nam tính ở phần khác là do ngôn ngữ, và trong những trường hợp như vậy, ngôi thứ nam tính được sử dụng. Về luận điểm rằng lời hứa ở đây là tuyệt đối chứ không phải có điều kiện, ông nói rằng những người phụ nữ được đề cập ở đây là các đức phu nhân của Thánh Tổ và không thể gán cho họ sự xấu xa và bẩn thỉu. Ông nói rằng những gì được đề cập trong hadith Sakalayn là Kitab và ‘Itrah, và ‘Itrah ở đây là nghĩa là Sunnah của Thánh Tổ. Về hadith từ Umm Salama, ông nói rằng vì Thánh Tổ đã trả lời bà rằng “Hy vọng là bạn cũng thuộc về Ehl-i Beyt”, nên các đức phu nhân của Ngài cũng phải được bao gồm trong Ehl-i Beyt. (Te’vîlât, 4/116-117)
Thời kỳ Khả-lị-phạ của Abu Bakr
Maturidī phản bác lại những tuyên bố của Rafıza rằng các Sahaba đã phản bội khi Abu Bakr (rất hài lòng với ông ấy) trở thành Caliph, và cho rằng quan điểm của họ là sai lầm.
“Họ là những người mà nếu ta ban cho họ quyền lực và sự giàu có trên trần thế, họ sẽ cầu nguyện đúng đắn, đóng thuế, ra lệnh điều thiện và cấm điều ác.”
(Al-Hajj, 22/41)
với câu kinh thánh
“Chắc chắn rồi, Allah đã hứa sẽ ban cho những người trong các ngươi tin tưởng và hành thiện quyền cai trị trên mặt đất…”
(An-Nuur, 24/55)
ông ấy chỉ ra rằng điều đó trái ngược với câu kinh Qur’an. Ông ấy nói rằng hai câu kinh này bác bỏ quan điểm của Rafıza về sự phản giáo, vì chúng chỉ ra rằng Allah sẽ ban cho (những người được mô tả trong câu kinh) quyền cai trị trên trái đất và hứa với họ thiên đường.
(Giải nghĩa, 3/376)
Về việc Abu Bakr trở thành Caliph (người kế nhiệm vị lãnh đạo tôn giáo và chính trị của người Hồi giáo)
“Hỡi những người có đức tin! Ai trong các ngươi quay lưng bỏ đạo (hãy biết rằng) Allah sẽ thay thế họ bằng một cộng đồng khác mà Allah yêu thương và họ cũng yêu thương Allah… Họ chiến đấu trên con đường của Allah và không sợ sự khiển trách của bất cứ ai…”
(5:54, Kinh Al-Maidah)
chỉ ra rằng đó là bằng chứng của một câu kinh.
(Các lời giải thích, 2/48)
Lý lẽ của câu kinh này cho thấy việc ông được ca ngợi là vì đã chiến đấu chống lại kẻ thù của đường lối Thượng đế. Nếu ông đã cướp đoạt quyền lợi của Ali, hoặc không đủ tư cách, hoặc xâm phạm quyền lợi của người khác, thì ông sẽ không thể được Thượng đế ca ngợi. Câu kinh này cũng bác bỏ những bằng chứng mà Rafida đưa ra, ví dụ như lời truyền lại từ Thánh Tổ: “Ai là chủ của ta thì Ali cũng là chủ của người đó” (Tirmidhi, số: 3713) và những bằng chứng tương tự cho thấy Ali đã đòi quyền lãnh đạo và đấu tranh vì điều đó. Bởi vì, trong thời kỳ của Abu Bakr, không thể nào Ali lại biết rằng quyền lãnh đạo là quyền lợi của mình, hoặc lại nghĩ rằng mình đã bỏ lỡ và đánh mất một quyền lợi mà Thượng đế đã ban cho mình. Sự im lặng và không có yêu cầu nào như vậy của ông là bằng chứng cho thấy ông đã nhìn thấy quyền lợi đó ở Abu Bakr.
(Các lời giải thích, 2/48)
Mặc dù phê bình Shia với cái tên Rafiza vì họ cáo buộc các Sahaba là phản giáo giáo phái vì đã thừa nhận sự lãnh đạo của Abu Bakr, Maturidi đã…
“Những người di cư vì đạo Allah, rồi bị giết hại hoặc chết vì đạo Allah, chắc chắn sẽ được Allah ban thưởng một cách tốt đẹp. Quả thật, Allah là Đấng ban thưởng tốt nhất.”
(22:58, Kinh Hồi giáo)
đáp án có trong lời giải thích của câu kinh.
Ông nhấn mạnh rằng trong câu kinh này, Allah Ta’ala đã rõ ràng tuyên bố rằng các Sahaba sẽ được vào thiên đường, được ban cho những phần thưởng tuyệt vời và sẽ đạt được sự hài lòng của Ngài, và điều này bác bỏ quan điểm của Rafıza.
(Giải nghĩa, 3/381)
Tương tự như vậy
“Những người di cư và những người trợ giúp (Ansar) đã tin vào đạo Hồi trước tiên, và những người theo họ một cách tốt đẹp, thì Allah đã hài lòng với họ, và họ cũng hài lòng với Ngài…”
(Al-Tawbah, 9/100)
Verset này cho biết rằng các Sahaba đang đi đúng hướng, và bất cứ ai buộc tội họ là kẻ bất công và vượt quá giới hạn, thì chính họ sẽ là kẻ vượt quá giới hạn và bất công, và việc vượt quá giới hạn là đặt một thứ gì đó vào vị trí mà nó không xứng đáng.
(Giải nghĩa, 2/442)
Quan điểm của Bâtiniyye và Râfıza cho rằng các Sahaba đã phản bội đạo Islam sau khi Vị Tiên Tri qua đời, được đề cập trong một câu thơ trong Kinh Qur’an, Surah Al-Fath.
“Muhammad là sứ giả của Allah. Những người đi cùng ông ấy thì cứng rắn với những kẻ phủ nhận, nhưng lại nhân từ với nhau… Allah đã hứa tha thứ và phần thưởng lớn lao cho những người tin tưởng và làm việc thiện như họ.”
(Al-Fath, 48/29)
ông ấy cho biết những lời lẽ như vậy là sai lầm. Ông ấy cũng nói rằng điều đó cho thấy sự tha thứ và phần thưởng lớn lao mà Allah hứa cho họ.
(Giải nghĩa, 4/537)
Quan điểm của Rafizi cho rằng Ali là người ưu việt hơn Abu Bakr vì có mối quan hệ huynh đệ với Thánh Tổ,
“Chúng Ta cũng đã sai anh trai của họ, Shu’aib, đến với dân cư của Madyan.”
(Huud, 11/84)
đáp án được đưa ra trong phần chú giải kinh Koran. Theo Maturidi, quan điểm của họ là không chính xác. Bởi vì việc các vị tiên tri coi dân tộc của họ là anh em không đòi hỏi một phẩm chất đặc biệt nào giữa những người mà họ coi là anh em, và họ có thể gọi dân tộc của mình là anh em, ngay cả khi họ là người không tin. Ngoài ra, từ vị Thánh Tổ Hồi giáo…
“Nếu tôi phải chọn một người bạn ngoài Chúa Trời, thì tôi sẽ chọn Abu Bakr làm bạn.”
(Mục Lâm, số Hồi giáo: 532, 1/377-378)
Cũng có một truyền thuyết khác nói rằng:
(Giải nghĩa, 2/544)
Thời kỳ làm Thái phi của Ali
Trong cuốn sách Tevhîd, không có một chương nào trực tiếp đề cập đến vấn đề về chức vị khalip, và Mâturîdî cũng không trực tiếp tranh luận về vấn đề lãnh đạo của Ali. Thực tế, điều này cần được hiểu là các vấn đề chính trị không được đưa vào giữa các vấn đề liên quan đến tín ngưỡng.
Maturidi, người mà Rafiza đưa ra làm bằng chứng cho sự lãnh đạo của Ali.
“Bạn bè của các ngươi chỉ là Allah, Sứ giả của Ngài, những người tin tưởng, vâng lời mệnh lệnh của Allah, cầu nguyện và đóng thuế Zakat.”
(Al-Maidah, 5/55)
Bài viết này xem xét những luận điểm cho rằng câu kinh Qur’an trên được truyền đạt về Thánh Ali. Theo quan điểm của Rafıza, lý do hạ phước của câu kinh này là như sau: Một ngày nọ, Thánh Ali đang cầu nguyện và khi cúi đầu (rukūʿ), ông đã bố thí chiếc nhẫn của mình cho một người nghèo. Sau đó, câu kinh trên được truyền đạt. Vị Tiên tri (Muhammad) khi ra khỏi nhà, đã gặp người nghèo mà Thánh Ali đã cho nhẫn và hỏi người đó có ai cho mình thứ gì không. Người đó trả lời rằng mình được cho một chiếc nhẫn bạc. Vị Tiên tri hỏi ai đã cho, người đó chỉ vào Thánh Ali. Vị Tiên tri hỏi người đó đã được cho khi đang ở tư thế nào, người đó trả lời là khi đang cúi đầu (rukūʿ). Sau đó, vị Tiên tri (Muhammad) đã tán dương Thánh Ali, gọi tên ông và ca ngợi ông.
(Các lời giải thích, 2/49)
Maturidi cho rằng, nếu câu chuyện về việc Ali, khi đang cầu nguyện, đã cho đi chiếc nhẫn của mình được truyền lại qua Abu Ja’far là chính xác, thì có hai khả năng có thể xảy ra: một là đó là phước đức của Ali, và hai là “hành động nhỏ” (amel-i yasar) không làm hỏng nghi lễ cầu nguyện.
(Các lời giải thích, 2/49-50)
Maturidi cho rằng, câu kinh mà Rafiza liên hệ với câu chuyện chiếc nhẫn không thể được dùng làm bằng chứng cho việc Ali là người lãnh đạo trong thời kỳ làm lãnh chúa của Abu Bakr, và cũng không thể tưởng tượng được rằng Ali lại muốn làm lãnh chúa vì lợi ích cá nhân của mình, bởi vì theo một câu chuyện được kể lại từ Ali:
“Sau Thánh Tổ, người tốt nhất là Abu Bakr.”
đã nói như vậy.
Có một câu chuyện được truyền lại từ Thánh Tổ về vấn đề này: “Nếu các ngươi đặt Abu Bakr lên vị trí lãnh đạo, các ngươi sẽ thấy ông ấy mạnh mẽ về mặt tôn giáo nhưng yếu về thể chất; nếu các ngươi đặt Umar lên vị trí lãnh đạo, các ngươi sẽ thấy ông ấy mạnh mẽ cả về mặt tôn giáo lẫn thể chất; và nếu các ngươi đặt Ali lên vị trí lãnh đạo, các ngươi sẽ thấy ông ấy là người hướng dẫn, người chỉ đường và người soi sáng.”
(Müsned, 1/175)
Trong trường hợp này, ông chỉ ra rằng việc Ali và các Sahaba khác giao tài sản hoặc những thứ tương tự cho Abu Bakr mà không hề tranh luận gì là điều hiển nhiên, và những tuyên bố rằng Ali đã từ bỏ yêu cầu của mình vì không trở thành người kế nhiệm là không cần thiết và không có cơ sở.
Như hadith đã nêu, dù thân thể yếu ớt và không mạnh mẽ, nhưng Hồi giáo tiên sư Abu Bakr vẫn tham chiến chống lại những người phản giáo, và khi thấy ông đi một mình, những người khác cũng tham gia cùng ông. Abu Bakr không từ bỏ cuộc chiến đó dù ở một mình và yếu thế. Bài luận nhấn mạnh rằng, làm sao có thể cho rằng Ali, người mạnh mẽ và hiểu biết về chiến tranh, người có thể đánh bại và tiêu diệt kẻ thù chống lại mình nhờ tài năng của mình, lại từ bỏ việc đòi hỏi quyền lợi của mình chỉ vì không có người giúp đỡ? Bài luận khẳng định rằng, việc coi Ali là người yếu nhất trong các vị sahabat của Thánh Tổ, dù ông là một trong những người mạnh mẽ nhất, là không chính xác. Nếu Ali từ bỏ việc này, thì không phải vì sự yếu đuối của ông, mà là vì ông không thấy mình có quyền lợi trong việc đó. (Te’vîlât, 2/49)
Một trong những bằng chứng mà Shia đưa ra là lời mà Thánh Tổ Hồi giáo đã nói về Ali: “Vị trí của ngươi bên cạnh ta giống như vị trí của Harun bên cạnh Musa. Nhưng sau ta sẽ không còn có vị tiên tri nào nữa.”
(el-Usûl mine’l-Kâfî, 1/438, 1/286, 293, 295; Men lâ Yahduruhu’l-Fakîh, 1/229, Bihâru’l-Envâr, 2/225, 4/203)
Nhận xét về hadith, Maturidi đã xem xét quan điểm cho rằng Ali là người kế nhiệm của Thánh Tổ, giống như Harun là người kế nhiệm của Moses. Maturidi chỉ trích những luận điểm này, khẳng định rằng hadith đề cập đến “tình huynh đệ”, và tình huynh đệ này, giống như tất cả các vị tiên tri coi dân tộc của mình như anh em (Hud, 11/84; Maturidi, Ta’wilat, 2/544), không thể được dùng để chứng minh việc kế nhiệm. Mặt khác, ngay cả khi câu nói này và câu nói “Ai là chủ của ta thì Ali cũng là chủ của người đó” ám chỉ việc kế nhiệm thuộc về Ali, thì điều này chỉ áp dụng trong thời kỳ Ali là người kế nhiệm và không thể áp dụng mãi mãi.
(Các lời giải thích, 2/49)
Vị trí Imam (Lãnh đạo tôn giáo)
Khi phê bình quan điểm của Imamiyye về vấn đề lãnh đạo, Maturidi, người sử dụng thuật ngữ Rafıza, chỉ ra rằng câu kinh “Hãy vâng lời Allah, vâng lời Thánh Tổ và những người có quyền cai trị trong số các ngươi” (An-Nisa, 4/59) bác bỏ quan điểm này từ nhiều khía cạnh. Trong câu kinh này, …
“Những người có quyền hành”
Bài viết nhấn mạnh rằng cụm từ này có thể được hiểu theo ba cách khác nhau: chỉ các vị lãnh đạo, các học giả thần học, hoặc là chỉ các Imam như phe Rafida (Shiite) đã khẳng định. Tác giả chỉ ra rằng nếu cụm từ này được hiểu là “các vị lãnh đạo” hoặc “các học giả thần học”, thì quan điểm của phe Rafida sẽ tự động bị bác bỏ. Hơn nữa, tác giả lập luận rằng quan niệm về Imamate như phe Rafida đã đề xuất không thể được suy ra từ câu kinh này, vì câu kinh viết rằng “Nếu các ngươi tranh luận về điều gì đó, hãy đưa nó đến Thượng đế và Thánh sứ của Ngài”. Trong khi đó, theo quan niệm về Imamate của họ, việc vâng lời Imam là một bổn phận bắt buộc. Vì theo quan điểm của Rafida hay Imamiyya, việc nổi loạn chống lại Imam là tà giáo, nên việc thực hiện theo câu kinh này là điều không thể thực hiện được trong khuôn khổ quan điểm của họ. (Te’vîlât, 1/442-444)
Về vấn đề kiến thức của các Imam, quan điểm của Rafıza cho rằng các Imam cũng nhận được một sự mặc khải từ Thượng đế và họ biết liệu có sự thay đổi (Bada) trong sự mặc khải đó hay không,
“Chúng Ta đã truyền đạt (Kinh Qur’an) xuống vào một đêm thiêng liêng.”
(44:1-3, Kinh Dưỡng Linh)
với câu kinh thánh
“Ta đã truyền đạt nó xuống vào Đêm Qadr.”
(Al-Qadr, 97/1)
ông tuyên bố điều đó trái ngược với các câu kinh Qur’an. Ông nhấn mạnh rằng sự mặc khải được đề cập trong các câu kinh Qur’an là chính Qur’an được truyền đạt cho Thánh Tổ, và không có sự mặc khải nào khác.
(Các lời giải thích, 4/445)
Rec’at
Maturidi chỉ trích quan điểm về sự trở lại (rec’at) của phái Imamiyyah,
“Không thể nào dân chúng của một đất nước mà chúng ta đã hủy diệt lại không quay trở lại với chúng ta được.”
(An-Nabiya, 21/95)
Trong phần chú giải về câu kinh này, tác giả chỉ ra rằng một số người Rafizi tin rằng Ali sẽ trở lại thế gian sau khi chết, và một số khác lại tin rằng chính họ sẽ trở lại. Tác giả nhấn mạnh rằng câu kinh này bác bỏ quan điểm của họ, và nếu họ không thể đưa ra bằng chứng phản bác, thì Kinh Qur’an đã rõ ràng đưa ra bằng chứng chống lại họ.
(Các lời giải thích, 3/346)
Không đề cập đến tên của Imamiyye, mà chỉ đề cập đến ý tưởng về sự trở lại,
“Khi cái chết đến với mỗi người trong số họ, nó sẽ nói rằng:
“Lạy Chúa tôi, xin hãy đưa tôi trở lại thế gian! Biết đâu tôi sẽ làm được một việc thiện ở nơi tôi đã bỏ lại (ở thế gian).”
Không, không! Đó chỉ là lời nói suông của hắn. Giữa họ và sự sống lại có một khoảng thời gian trung gian, cho đến ngày họ được hồi sinh.”
(Al-Mu’minun, 23/99-100)
cũng được đề cập trong phần giải thích của câu kinh.
Maturidī, trước hết, đề cập đến những điều được nêu trong kinh Qur’an.
“Không thể nào”
có nghĩa là
“Không không!”
biểu hiện cho thấy điều đó là hoàn toàn không thể xảy ra.
(Giải nghĩa, 3/417)
Trong khi tiếp tục lập luận cho lý do này, ông ấy đã nêu ra một số lý do. Một trong số đó là
“Nếu chúng được quay trở lại, chúng sẽ lại làm những điều mà chúng đã gây ra.”
(An-Năm, 6/28)
Như đã được nêu trong kinh, điều ước này không phản ánh sự thật, nghĩa là ngay cả khi họ được quay trở lại thế gian, họ cũng sẽ không thực hiện được những việc thiện mà họ đã hứa. Thứ hai, việc họ có ý nghĩ về sự trở lại sẽ không mang lại lợi ích gì cho họ. Bởi vì ngay cả khi họ được quay trở lại, họ cũng sẽ không đạt được điều họ mong muốn. Điều họ mong muốn là đức tin và sự an toàn, những thứ có thể đạt được bằng sự suy luận. Làm sao họ có thể đạt được điều mà họ không thể đạt được trong thời gian an toàn và tự do, khi họ đang sống trong sợ hãi?
(Giải nghĩa, 3/417-418)
Imam Maturidi liên hệ những lời bình luận này không chỉ với Imamiyye mà còn với Ismailiyya.
Kết luận
Trong thời kỳ Máturidi sống, việc dòng Shia (Imamiyya) đưa chính trị vào tôn giáo dưới danh nghĩa lãnh đạo (Imamat), những quan điểm sai lệch về các vị thánh của đạo Hồi, và việc họ tách rời khỏi khối chính thống đại diện cho đa số, là những điều đáng chú ý. Tình trạng này diễn ra tại một trong những trung tâm học thuật quan trọng nhất của thế giới Hồi giáo thời bấy giờ, đã thúc đẩy cả những người lãnh đạo tinh thần và chính trị của người Hồi giáo cùng hành động. Trong phong trào này, Máturidi là người đi đầu và có ảnh hưởng lâu dài nhất trong giới học giả.
Việc Mâturîdî dựa vào Kinh Qur’an nhiều đến vậy và đưa ra nhiều bằng chứng từ đó khi phê bình các trường phái Shia xuất phát từ quan điểm rằng, các nhóm tự nhận là Hồi giáo cần phải có điểm chung là kinh thánh. Tuy nhiên, ông cũng đã sử dụng đầy đủ các bằng chứng lý luận mà các trường phái đã sử dụng và trả lời các đối thủ của mình bằng phương pháp này.
Một điểm đáng chú ý khác trong các cuộc tranh luận của ông là ông hầu như không buộc tội những người tự nhận là người Hồi giáo thuộc các trường phái khác là phạm tội tà giáo. Tất nhiên, ông có đề cập đến việc những người phản đối đôi khi có thể phạm tội tà giáo do phương pháp của họ; nhưng chúng ta không thấy bất kỳ cáo buộc trực tiếp nào về tội tà giáo được đưa ra chống lại họ.
Tóm lại, mục đích chính của những lời chỉ trích mà Maturidi đã đưa ra, chủ yếu nhắm vào Imamiyya, cũng như Shia, Rafiza, Batiniyya và Qarmatia, dường như là để hiểu và giải thích đạo Hồi một cách hợp lý, dựa trên sự bảo trợ của Kinh Qur’an và Sunnah chính thống của Thánh Tổ.
Chú thích:
1. Có khả năng người được đề cập trong tên sách là Abu’l-Hussein Ahmad b. Yahya ar-Rawandi. Xem en-Nasafi, Tabsira, 472; Topaloğlu, Bản dịch Kitabü’t-Tevhid, “Lời giới thiệu”, 26-27.
2. Xem Onat, Hasan, “Vấn đề Nguồn gốc của Shia”, AÜİFD, Ankara 1997, 36/85 vd.
3. Mâturîdî, Te’vîlât, 4/116; Koçoğlu, Mâturîdî’nin Mutezile’ye Bakışı, 42-48. Để xem những lời chỉ trích của Mâturîdî về vấn đề thừa kế, trong đó ông sử dụng cả thuật ngữ “Shi’a” và “Rafıza”, xem Te’vîlât, 1/363-371. Ông đề cập đến hôn nhân Mut’a trong lời giải thích các câu 23/5-6 của kinh Al-Mu’minun: “Họ giữ gìn sự khiêm tốn của mình, trừ vợ hoặc những người mà họ sở hữu (phụ nữ nô lệ). Vì điều đó, họ không bị khiển trách.” Ông chỉ ra rằng Mut’a không nằm trong số những ngoại lệ được nêu ở đây và vì kinh Qur’an có câu: “Đừng bắt ép những người phụ nữ nô lệ của các ngươi vào sự dâm ô để đạt được lợi ích phù phiếm của đời này” (An-Nur, 24/33), nên việc giữ gìn sự khiêm tốn là một điều hiển nhiên mà mọi người đều biết, vì vậy việc ủng hộ quan điểm này đồng nghĩa với việc ủng hộ điều cấm kỵ. Xem Te’vîlât, 3/393-394.
Danh mục tài liệu tham khảo:
– Ahmed b. Hanbel, (241/855), Müsned, Nhà xuất bản Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-A’rabî, Beirut 1993, 1/175.
– Ak, Ahmet, Nhà Khoa Học Lớn Người Thổ Nhĩ Kỳ Maturidi và Chủ Nghĩa Maturidi, Istanbul 2008.
– el-Bağdâdî, Abdu’l-Kâhir b. Tahir b. Muhammed (429/1037), el-Fark Beyne’l-Fırak, biên tập bởi M. Muhiddin Abdulhamid, Beyrut 1990/1411.
– Al-Bayhaqi, Ahmad b. al-Husayn (458/1065). as-Sunan al-Kubra, IX, Maktabat Dar al-Baz, Mecca, 1414/1994.
– al-Ash’ari, Abu’l-Hasan, Ali b. Ismail (330/941), Makalat al-Islamiyn wa-Ihtilaf al-Musallin, biên tập bởi Muhammad Muhiddin Abdulhamid, Beirut 1995/1416.
– Daftary, Ferhad, Lịch sử và Lý thuyết về Ismailism, dịch bởi Ercüment Özkaya, Nhà xuất bản Raslantı, Ankara 2001.
– al-Kulayni, Abu Ja’far Muhammad b. Ya’qub (329/940), al-Usul min al-Kafi, Tehran 1365/1945.
– al-Maturidi, Abu Mansur Muhammad ibn Muhammad ibn Mahmud (333/944), Tevilatu Ahlis-Sunna, biên tập bởi Fatima Yusuf al-Hiyami, Muassasat al-Risalah, Beirut 1425/2004.
– _____, Kitâbü’t-Tevhîd, biên tập Fethullah Huleyf, el-Mektebetü’l-İslâmiyye, Istanbul 1979; dịch bởi Bekir Topaloğlu, Ankara 2002.
– el-Meclisî, Muhammad Bâkır (1110/1698), Bihâru’l-Envâr, Beyrut 1404/1698.
– en-Nesefî, Ebu’l-Muîn Meymun b. Muhammed, Tabsıratü’l-Edille fî Usûli’d-Dîn, biên tập bởi Hüseyin Atay, Ankara 1993.
– Eş-Şehristânî, Ebu’l-Feth Muhammed b. Abdulkerim (548/1153), el-Milel ve’n-Nihal, biên tập bởi Ahmed Fehmi Muhammed, xuất bản bởi Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, Beirut 1413/1992.
– at-Tabari, Abu Ja’far Muhammad b. Jarir (310/922), Tarikh al-Ummam wa’l-Muluk, biên tập bởi M. Abu’l-Fazl Ibrahim, ấn bản Lebanon.
– Koçoğlu, Kıyasettin, Quan điểm của Mâturîdî về Mutezile (Luận văn Tiến sĩ chưa được xuất bản), AÜSBE, Ankara 2005.
– Kurt, Hasan, Quá trình Hồi giáo hóa Trung Á (Lấy ví dụ từ Bukhara), Ankara 1998.
– Kutlu, Sönmez, “Những khía cạnh đã biết và chưa biết của Imam Maturidi”, Imam Maturidi và Maturidism, biên tập bởi Sönmez Kutlu, Kitabiyat Yayınları, Ankara 2003.
– ____, “Zaydism, Ismailism, Imamism”, Lịch sử các trường phái tư tưởng Hồi giáo, Ankara 2006.
– Merçil, Erdoğan, “Büveyhîler”, DİA, Istanbul 1992.
– Muslim, Ibn Hajjaj Abu’l-Husayn (261/875), es-Sahih, biên tập bởi Muhammad Fuad Abdulbaki, Mektebetü’l-İslâmiyye, Istanbul 1955.
– Onat, Hasan, “Vấn đề Nguồn gốc của Shia”, AÜİFD, Ankara 1997.
– Sheikh Saduq, Muhammad b. Ali b. Hussein Abi Ja’far Ibn Babawayh al-Kumi (381/991), Man la yahduruhu’l-Faqih, ấn bản Nhà xuất bản Hồi giáo, Qom 1413/1992.
– Tan, Muzaffer, Quá trình hình thành của Ismailiyya (Luận văn Tiến sĩ chưa được xuất bản), AÜSBE. Ankara 2005.
– Topaloğlu, Bekir, Bản dịch Kitabü’t-Tevhîd, “Lời giới thiệu”, Ankara 2002.
Với lời chào và lời cầu nguyện…
Hồi giáo qua các câu hỏi
