Je, maneno “Yeyote atakayepata hadithi sahihi baada yangu, basi na aifuate” yanayonasibishwa kwa maimamu wa madhehebu, yana asili yoyote?
Ndugu yetu mpendwa,
Imamu wa madhehebu na mujtahidi,
Walipopata hadithi sahihi, waliacha maoni yao na kuifuata hadithi hiyo, na wakawasihi wengine wafanye hivyo pia.
Abu Hanifa;
“Ikiwa hadithi ni sahihi, basi ujue kuwa madhehebu yangu ni hiyo.”
Inasema 34.
(Muhammad Ibrahim Ahmad Ali, al-Mazhab inda’l-Hanafiyya, Makka, ty, uk. 74.)
Abu Yusuf alipokutana na Imam Malik, alimuuliza kuhusu kiasi cha “sa’ğ” (kipimo cha uzito), masuala ya wakfu, na pia zaka ya mboga mboga. Baada ya Imam Malik kueleza hadithi zinazohusu masuala hayo, Abu Yusuf akasema:
“Ewe Abu Abdullah (Imam Malik)! Nimegeukia rai yako iliyojengwa juu ya hadithi, na lau mwalimu wangu Abu Hanifa angeona dalili hizi nilizoziona, naye angegeukia rai yangu ya awali kama nilivyogeukia mimi.” (Kardavi, Fatawa Mu’asira, Daru Uli’n-Nuha, Beirut, ty II/113.)
Kama inavyoonekana, maimamu mujtahid, walipokutana na hadithi nyingine tofauti na ile waliyokuwa wamefanya ijtihad kwayo, walibadilisha mara moja maoni yao na kutoa fatwa kulingana na hadithi hiyo. Ikiwa walikuwa wametoa hukumu kinyume na hadithi, basi ama hadithi hiyo haikuwafikia, au waliona tatizo katika sanad au matn yake. Vinginevyo, wangebadilisha maoni yao au maoni ya mujtahid wengine waliokuwa wamefuata (wale waliokuwa wamefuata mujtahid fulani). Katika jambo hili, Shafi’i anasema yafuatayo:
“Mkiwa mmeona hadithi sahihi inayopingana na maoni yangu, basi pigeni maoni yangu ukutani. Na mkiwa mmeona hadithi iliyoachwa (isiyofanyiwa kazi) njiani, basi jueni kuwa maoni yangu ni hadithi hiyo.” (Kardavi, Fatawa Mu’asira, Daru Uli’n-Nuha, Beirut, ty II/113.)
Salamu na dua…
Uislamu kwa njia ya maswali
