– Czy istnieją hadisy dotyczące jedzenia rękami i lizania palców, które pochodzą od Proroka Mahometa?
Drogi bracie/Droga siostro,
Oto niektóre przekazy hadisów na ten temat:
1. „Niech nikt nie wyciera palców, dopóki nie obliza (lub nie zasysa) ich po posiłku.”
(Buhari, Al-At’ima 52; Muslim, Al-Aschriba 129)
2.
Ka’b ibn Malik, niech Bóg będzie z nim zadowolony, powiedział:
„Widziałem, jak Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha niech będą z nim) jadł trzema palcami i po posiłku je obgryzał.”
(Müslim, Eşribe 131, 132)
3.
Jak powiedział Dżabir ibn Abdullah, niech Bóg będzie z nim zadowolony:
„Prorok Mahomet (s.a.w.) nakazał obgryzać palce i wycierać talerz, mówiąc: Nie wiecie, gdzie w waszym jedzeniu znajduje się błogosławieństwo.”
(Müslim, Eşribe 133)
4.
Jak przekazał Jabir ibn Abdullah, niech Bóg będzie z nim zadowolony, Prorok (s.a.w.) powiedział:
„Jeśli komuś z was spadnie kawałek jedzenia na ziemię, niech go podniesie, oczyści i zje. Niech nie zostawia go szatanowi. Niech też nie wyciera rąk chusteczką, dopóki nie obliza palców. Bo nie wie, gdzie w jego jedzeniu znajduje się błogosławieństwo.”
(Müslim, Eşribe 136)
5.
Jak przekazał Jabir, niech Bóg będzie z nim zadowolony, Prorok, pokój i błogosławieństwo Boże niech będą z nim, powiedział:
„Szatan z pewnością czeka na was przy każdej waszej czynności. Nawet podczas jedzenia jest przy was. Jeśli komuś z was spadnie kawałek jedzenia na ziemię, niech go podniesie, oczyści i zje; niech nie zostawia go szatanowi. Po skończonym posiłku niech olizuje palce; bo nie wie, gdzie w jego jedzeniu znajduje się błogosławieństwo.”
(Müslim, Eşribe 133-135. Zob. także Abu Dawud, Et`ime 49; Ibn Maja, Et`ime 9)
6.
Anas, niech Bóg będzie z nim zadowolony, powiedział: Kiedy Prorok, pokój i błogosławieństwo Boże niech będą z nim, jadł, lizał trzy palce i mówił:
„Jeśli komuś z was spadnie kawałek jedzenia na ziemię, niech go podniesie, oczyści z brudu i zje; niech nie zostawia go szatanowi.”
Prorok Mahomet (s.a.w.) nakazał nam, abyśmy zeskrobki z talerza zjedli, mówiąc:
„Bo nie wiecie, w jakim daniu tkwi błogosławieństwo.”
żalił się.
(Müslim, Eşribe 136. Zob. także Abu Dawud, Et`ime 49; Tirmizi, Et`ime 11)
Jeśli jedzenie ma być spożywane ręką, należy używać trzech palców prawej ręki: kciuka, palca wskazującego i środkowego, a nie całego dłoni lub wszystkich palców.
W tych hadisach poruszane są bliskie sobie tematy, a w każdym z nich wspomniane jest, że Prorok (s.a.w.) po posiłkach liże palce. Hadisy poruszają również kwestię niepozostawiania resztek na talerzu i dokładnego wyczyszczenia naczynia za pomocą chleba.
Dlaczego po posiłku należy oblizać palce i zeskrobać talerz?
Jak wynika z hadisów, Prorok Mahomet (s.a.w.) jadł twarde pokarmy, podobnie jak inni Arabowie i ludzie tamtych czasów, najczęściej używając do tego kciuka, palca wskazującego i środkowego, które traktował jak widelce. W razie potrzeby używał też innych palców.
Prorok Mahomet (s.a.w.) uzasadniał lizanie palców, wskazując na konieczność uniknięcia marnowania błogosławieństwa i wartości odżywczych jedzenia. Ponieważ nie wiadomo, gdzie w jedzeniu znajduje się błogosławieństwo, czyli łaska Boża, należy zlizywać palce, po których pozostały resztki jedzenia, a także zeskrobywać talerz, z którego się jadło.
Ludziom współczesnym, przyzwyczajonym do jedzenia widelcem, nożem i łyżką, lizanie palców może wydawać się nieprzyjemne.
Należy rozpatrywać tę sprawę w kontekście czasów, w których nie używano łyżek i widelców.
Ponadto, biorąc pod uwagę, że tłuszcz lub inne resztki jedzenia na palcach lub talerzu są pozostałościami niedawno zjedzonego posiłku, lizanie palców należy uznać za całkowicie naturalne. Nie zawsze jest możliwe natychmiastowe umycie rąk po posiłku dużą ilością wody i mydła. W takich przypadkach lizanie palców pozwala nie tylko uzyskać błogosławieństwo, o którym wspomniał Prorok (s.a.w.), ale także oczyścić resztki jedzenia z palców i talerza, zanim zamienią się w brud.
Ręce i przestrzenie między palcami myje dokładnie podczas rytuału abluzyjnego, a przed posiłkiem dokładnie myje ręce – ręce muzułmanina są czystsze niż sztućce w restauracjach. Co więcej, w czasach Proroka Mahometa (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) nigdzie na świecie nie używano sztućców. Wszyscy jedli rękami. Dzisiaj, ze względu na zmieniające się warunki, prawie wszyscy jedzą sztućcami. Hadisy zresztą nikogo nie zmuszają do jedzenia rękami. Każdy może jeść w sposób, jaki mu odpowiada. Zalecenie Proroka Mahometa (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) dotyczy tych, którzy jedzą rękami. Ci, którzy nie widzą nic złego w czyszczeniu zębów mydlenymi palcami, gdy nie mają dostępu do szczoteczki, nie powinni krytykować tych, którzy jedzą rękami.
Wydaje się, że Prorok Mahomet (pokój i błogosławieństwo Allaha niech będą z nim), który zalecał i zawsze przestrzegał mycia rąk przed i po posiłkach, zalecał również przecieranie rąk czystą ściereczką po spożyciu czegoś, prawdopodobnie w sytuacjach, gdy nie było dostępu do wody, gdy ręce nie były brudne lub w innych szczególnych okolicznościach.
W hadisach zaleca się, aby nie zostawiać jedzenia, które spadnie na ziemię, szatanowi, czyli nie marnować go i nie wyrzucać, przypominając, że błogosławieństwo jedzenia może być właśnie w tym kęsie.
W Koranie słowo „berakat” (بركة) oznacza:
„miłosierdzie”
i
„salam”
używany w połączeniu z tymi słowami
(Hud, 11/48, 73),
jak powiedział słynny gramatyk Ferrâ
„szczęście”
Biorąc pod uwagę, że słowo „mubarek” (święty, błogosławiony) ma to samo znaczenie, osoby, które cenią błogosławieństwo i nie chcą stracić łaski Bożej za żadną cenę, z pewnością nie widzą nic złego w podnoszeniu i jedzeniu kęsów jedzenia, które spadły na stół, lizaniu lub ssaniu palców lub wycieraniu talerza. Ponieważ wierzący nigdy nie może odejść od błogosławieństwa, które oznacza boskie dobro, łaska, błogosławieństwo, obfitość i bogactwo. Zawsze jest skromny i daleki od pychy.
Czego uczą nas hadisy?
1.
Osoby jedzące palcami powinny po posiłku oblizać palce, ponieważ nie wiadomo, gdzie znajduje się błogosławieństwo jedzenia, i nie powinny ich wycierać ściereczką przed oblizaniem.
2.
Ponownie, z myślą o tym, aby nie stracić błogosławieństwa, nie należy zostawiać resztek jedzenia na talerzu, widelcu i łyżce.
3.
Po uprzątnięciu jedzenia, które spadło na ziemię, należy je zjeść lub nakarmić nim zwierzęta, takie jak koty i psy; nie należy go jednak wyrzucać, ponieważ byłoby to marnotrawstwo.
4.
Te hadisy zalecają i wzywają nas do pokory i powstrzymywania się od pychy.
(zob. Riyâzü’s-Sâlihîn, Przykłady z życia Proroka, tłum. i komentarz, wyd. Erkam, hadis nr: 749-754)
Z pozdrowieniami i modlitwami…
Islam w pytaniach i odpowiedziach
