Na przykład, czy w przypadku, gdy ktoś miał krew na palcu, zachowywał się jak przedstawiciel szkoły Hanafi, czy jak przedstawiciel szkoły Szafi’i? Jaki był powód powstania tych szkół teologicznych i jakie korzyści przyniosło ich powstanie ludziom?
Drogi bracie/Droga siostro,
W islamie istnieją dwa źródła przepisów religijnych:
Książka
i
obrzezanie.
Po tych dwóch należy się zwrócić do
porównanie
i
icma
także w zasadzie zależy od tych dwóch źródeł. Od wszystkich tych czterech.
„cztery zasady, cztery dowody religijne”
nazywa się je źródłami prawa. Ponieważ wszystkie wyroki religijne są wyprowadzane z tych czterech źródeł, opierają się na nich. Te cztery źródła to kolejno:
1. Książka:
Mówiąc o Księdze, mamy na myśli Koran. Nasza święta księga, będąca najważniejszym źródłem islamu, została zachowana w takim stanie, w jakim została objawiona przez Boga, ani litera się nie zmieniła. Dzieje się tak dlatego, że Bóg, Pan Najwyższy, zobowiązał się do jej ochrony i ją chroni. Koran jest zatem pierwszym źródłem, do którego należy się zwrócić w sprawach religijnych.
2. Obrzezanie:
Sünnet to słowa, czyny i milczenie Proroka Mahometa (s.a.w.), które nie zostały przez niego zakazane, a które on sam aprobował. Te czyny i słowa Proroka Mahometa (s.a.w.), określane jako sünnet, nazywane są również hadisami.
Sahabowie,
zapamiętali i zachowali tysiące hadisów dotyczących szczegółów przepisów religijnych zawartych w Koranie, przekazując je następnym pokoleniom.
„Tâbi’ûn”
przekazali je drugiemu pokoleniu, zwanemu tabi’un. Po raz pierwszy, w 101 roku kalendarza islamskiego, dzięki staraniom Omara ibn Abd al-Aziza zebrano około czterech tysięcy hadisów dotyczących szczegółów przepisów religijnych. Po Koranie, Sunna zajmuje bardzo istotne miejsce w ustalaniu przepisów religijnych.
3. Porównanie:
Oznacza to ujawnienie, w drodze interpretacji, podobnego wyroku w innej sprawie, który jest stały w jednej sprawie. Innymi słowy,
książka, obrzezanie
lub
icma
Polega to na zastosowaniu wyroku, który został ustalony w jednej sprawie, do innej podobnej sprawy, opierającej się na tym samym uzasadnieniu i tym samym celu.
Porównanie,
jednakże może to uczynić tylko uczony, który osiągnął stopień mufti.
4. Konsensus:
Konsensus,
polega na tym, że islamscy uczeni (mujtahidoowie) żyjący w tym samym stuleciu osiągają konsensus w kwestii wyroku religijnego w danej sprawie.
Zgodnie z tym, jeśli w kwestii, w której nie ma jasnego przepisu w Koranie i Sunnie, dochodzi do konsensusu wśród uczonych w ich interpretacjach, to ta interpretacja staje się obowiązującym wyrokiem.
„konsensus ummy”
Oznacza to, że jest to sprawa ustabilizowana. Sprawa, co do której istnieje konsensus, staje się sprawą silną. Na to orzeczenie wskazują również następujące hadisy:
„Moja wspólnota nie zgodzi się na błąd.”
1
„To, co muzułmanom wydaje się piękne, jest piękne również w oczach Allaha.”
2
Ichtihad – Mujtahid:
Wydobywanie z przepisów religijnych wytycznych dotyczących kultu i obrzędów religijnych.
ijtihad
nazywa się. A uczonego, który wywodzi te wyroki z dowodów, nazywa się
mujtahid
nadaje się mu imię.
Meczetid,
Powinien posiadać pełną wiedzę na temat wszystkich kwestii związanych z Koranem, Sunną i prawem islamskim.
Od czasów Proroka (s.a.w.) islamscy uczeni, gdy w sprawach wymagających religijnego orzeczenia nie znajdowali jasnych dowodów w Koranie i Sunnie, posługiwali się własnym ijtihadem (interpretacją). Prorok (s.a.w.) zezwalał na to swoim towarzyszom. Jak wiadomo, Prorok (s.a.w.), mianując Muaza ibn Dżabala (r.a.), jednego z uczonych i prawników spośród towarzyszy, na sędziego w Jemenie, zadał mu pytanie:
„Jak będziesz sądzić, gdy tam przybędziesz? Jak rozstrzygniesz sprawę, gdy ktoś cię o coś zapyta lub gdy przyjdzie do ciebie powód?”
Muaz:
„Przez Księgę Bożą, Koran.”
Prorok Mahomet:
„A jeśli nie znajdziesz w książce?”
Muaz:
„Zgodnie z sunną Proroka.”
Prorok Mahomet:
„A jeśli tam też nie znajdziesz?”
Muaz:
„A jeśli i tam nie znajdę, to wyrokiem wydam na podstawie własnego wywodu.”
W związku z tym, nasz Prorok Mahomet,
„Chwała Bogu, że dał powodzenie posłance proroków [Muazowi] w tym, co prorokom było miłe”.
wyrażając zadowolenie z tych słów Muaza.3
Za życia Proroka (pokój i błogosławieństwo Allaha niech będą z nim) nie było żadnych rozbieżności między towarzyszami. Jeśli któryś z towarzyszy nie rozumiał jakiejś kwestii dotyczącej zasad lub szczegółów religii, pytał Proroka (pokój i błogosławieństwo Allaha niech będą z nim), a on wyjaśniał.
Po śmierci Proroka (s.a.w.) Księga i Sunna znajdowały się w pamięci Sahabów. Jednakże wśród Sahabów to ci, którzy posiadali wiedzę i umiejętność zapamiętania Koranu i Sunny, a także rozumieli ich znaczenie i zasady, wydawali fatwy. Nazywano ich uczonymi i prawnikami (faqihami) spośród Sahabów.
Hazreti Umar, Hazreti Ali, Abdullah ibn Mas’ud, Hazreti Aisha, Abdullah ibn Umar, Abdullah ibn Abbas i Abu Musa al-Asz’ari.
Były to jedne z najsłynniejszych.
W czasach czterech kalifów i później, muzułmanie zwracali się do tych osobistości z pytaniami dotyczącymi napotykanych problemów, a oni wydawali wyroki zgodnie z Koranem i Sunną; jeśli nie znajdowali rozwiązania w tych dwóch źródłach, rozstrzygali sprawę metodą analogii. W ten sposób w czasach towarzyszy Proroka ustalało się „konsensus” w wielu kwestiach; kształtował się islamski system prawny, czyli fikah.
W międzyczasie, niektórzy spośród tych towarzyszy Proroka osiedlili się w różnych miastach, służąc islamowi swoją wiedzą i mądrością. Na przykład, Ali i Abdullah ibn Masud w Kufie, Anas ibn Malik i Abu Musa al-Aszari w Basrze, a Abdullah ibn Umar i Zaid ibn Sabi w Medynie wychowali setki uczniów. Ci uczniowie, wychowani przez towarzyszy Proroka, to…
„Tawbi’in”
Mówi się, że dziedzictwo wiedzy pozostawione przez Proroka (s.a.w.) zostało przekazane temu pokoleniu. Wśród nich było wielu uczonych, którzy osiągnęli poziom, który pozwalał im na wydawanie fatw (ijtihad). Na przykład, Ibrahim an-Naha’i, Hasan al-Basri i Tawus ibn Kaysan to tylko nieliczni z nich.
Tawabi’un,
Zbierali i gromadzili hadisy przekazywane przez towarzyszy Proroka (Sahabów) oraz ich wywody (ijtihad). Ponadto, w sprawach, w których brakowało wersetów Koranu, hadisów i wywodów Sahabów, sami prowadzili badania i wydawali wyroki (ijtihad). Starali się kształcić swoich uczniów, którzy gromadzili się wokół nich. Wspierali swoich uczniów w budowaniu podstaw prawa islamskiego, dogłębnie analizując nowe problemy i wyjaśniając ich rozwiązania. To właśnie to pokolenie…
„Tebe-i Tâbiîn”
nazwa jest podana.
Ibn Abi al-Dżad, Imam Malik, Imam asz-Szafi’i, Ahmad ibn Hanbal, Sufjan as-Sawri, Sufjan ibn Uyajna
należy do sławnych postaci tego pokolenia. Choć np. Imam-ı Azam widział niektórych spośród Sahabów, ze względu na swój charakter naukowy należy do Tebe-i Tabi’in.
Właśnie w tym okresie ukształtowały się szkoły teologiczne. Przywódcy pokolenia Tabi’in (następcy uczniów Proroka) zbierali wyroki i interpretacje Sahabów (towarzyszy Proroka) i Tabi’in. W miarę potrzeby sami również wydawali wyroki w wielu sprawach. Przeprowadzili badania intelektualne i ustalili pewne zasady w tysiącach spraw, z którymi spotykali się muzułmanie. Osoby te mieszkały w różnych miastach i prowadziły swoje badania naukowe w miejscach, w których przebywali.
Z drugiej strony.
Każdy z nich miał też inny metodę wydawania fatwy. Niektórzy opierali się wyłącznie na Koranie i Sunnie, inni brali pod uwagę analogię (qiyas); część wydawała fatwy na podstawie własnego rozumowania w świetle Koranu, Sunny i konsensusu towarzyszy Proroka (Sahaba). Niektórzy brali również pod uwagę zwyczaje i obyczaje panujące w danym regionie. Ten rodzaj interpretacji i fatw znacznie ułatwił życie religijne muzułmanom.
Te interpretacje (ijtihad) uczonych (mujtahidów) dotyczyły nie podstawowych zasad islamu, lecz spraw drugorzędnych, szczegółowych. Z czasem pojawiły się różne interpretacje i wyjaśnienia tej samej kwestii. Muzułmanie zaś przyjmowali interpretację uczonego (mujtahida) mieszkającego w ich regionie i zgodnie z nią prowadzili życie religijne i obyczajowe.
Ten wybór i stronniczość z czasem ustąpiły miejsca
„przebita droga”
co oznacza
„wyznanie religijne”
zostawił je potomkom. Tamten okres był żyznym gruntem dla uprawiania wielu nauk islamskich, zwłaszcza hadisów i tefsiru. Istniało wielu uczonych na poziomie mujtahida. Ponieważ każdy mujtahid miał zwolenników, którzy akceptowali i przestrzegali jego poglądów i fatw, każdy imam został uznany za reprezentanta szkoły teologicznej. To ostatecznie doprowadziło do powstania setek szkół teologicznych.
Z biegiem czasu większość uczonych, którzy stali się imamami szkół teologicznych, przyjęli szkołę teologiczną imamów, których uważali za bardziej uczonych od siebie lub z którymi zgadzali się w tym samym problemie i tym samym wywodzie. Właściwie żaden z założycieli szkół teologicznych,
„Założyliśmy sektę, podążajcie za nami, przyjmijcie naszą sektę, nazywajcie tę sektę moim imieniem.”
ani też nie wzywali i nie zachęcali do czegoś. Nauczali jedynie religii tych, którzy przychodzili do ich zgromadzeń, i starali się znaleźć rozwiązania dla problemów, które im przedstawiano. Kiedy pytano ich o religijne orzeczenie w jakiejś sprawie, wyjaśniali je. Uczniowie, którzy uczyli się od tych imamów, uczeni i ludzie, którzy akceptowali ich słowa i wyroki, poddawali się im. W ten sposób ich słowa i wyroki stawały się szkołą myślenia.
Ponieważ ci błogosławieni ludzie, dokonując interpretacji (ijtihad), byli całkowicie wolni od samolubnych i partykularnych poglądów. Nie mieli w sobie naukowego egoizmu i uprzedzeń. Przyjmowali prawdę, dobro i piękno wszędzie tam, gdzie je znaleźli.
W rozpowszechnieniu i ugruntowaniu doktryn, które opracowali mujtahidoowie, dużą rolę odegrała gorliwość ich uczniów. Dlatego, podczas gdy niektórzy imamowie mieli uczniów, którzy uporządkowali i skatalogowali ich doktryny, tworząc z nich system, wielu innych nie osiągnęło takiego sukcesu.
Wiele szkół teologicznych, które powstały na początku, ostatecznie przestało istnieć z powodu spadku liczby uczniów i zwolenników, pozostając jedynie na kartach książek.
Obecnie w ramach Ahl-i Sunnet istnieją cztery szkoły teologiczne:
Imam Abu Hanifa i szkoła Hanafi, Imam Malik i szkoła Maliki, Imam Szafi’i i szkoła Szafi’i, Imam Ahmad ibn Hanbal i szkoła Hanbali.
Źródła:
1. Ibn Mądża, Fiten: 8.
2. Musnad, I/379.
3. Tirmizi, Ahkam: 3; Abu Dawud, Akdiyye: 11; Ibn Maji, Manasik: 38.
(zob. Mehmed PAKSU, Nasze życie modlitwy)
Z pozdrowieniami i modlitwami…
Islam w pytaniach i odpowiedziach
