– Na niektórych portalach społecznościowych i stronach poświęconych Alevizmowi pojawia się wiersz przypisywany Mevlanie. Niektórzy twierdzą, że w ten sposób Mevlana uświęcił Aliego.
– Czy ten wiersz rzeczywiście należy do Mevlany i czy twierdzenia o jego deifikacji są prawdziwe?
Przykład:
„Dopóki świat istnieje, Ali będzie istniał, a kiedy świat powstał, Ali już istniał.”
To Ali istniał, zanim świat przybrał swój obecny kształt.
Ali istniał zanim powstał świat i zanim nadeszła czas.
Święty, opiekun, Wali, czyli Shah Ali, był Sułtanem Ali hojności, dobroci i darowizn.
Aniołowie oddali pokłon Adamowi z powodu Ali.
Adam był jak kierunek, ku któremu się modli, a Ali był tym, przed którym się modli.
Adam, Sziś, Job, Idris, Józef, Jonas, Hud, Mojżesz, Jezus, Elias, Salih i Dawid byli też Ali…”
– Wiadomo, że w czasach Mevlany myśli szyicko-batynijskie miały wpływ na Turków i znalazły niewielkie grono zwolenników. Wspomniane radykalne grupy szyickie przypisywały imiom, przede wszystkim imieniu Aliego, pewne nadzwyczajne cechy i w tym kontekście przedstawiały poglądy niezgodne z istotą islamu.
Drogi bracie/Droga siostro,
Współcześnie niektóre środowiska twierdzą, że Mevlana był pod wpływem szyicko-batinijskich poglądów, które były wpływowe w jego czasach, a nawet wyrażał batinijskie idee. W rzeczywistości wielkie postacie, które ze względu na swoją wiedzę, czyny i osobowość zyskały uznanie ludzi, niezależnie od ich wyznania i poglądów, są często przedstawiane przez zwolenników różnych szkół myślenia jako ich zwolennicy. Dlatego też, podobnie jak istnieją dyskusje na temat pochodzenia i narodowości znanych postaci, mogą istnieć dyskusje na temat ich wiary, ideologii i przynależności. Aby właściwie zakończyć te dyskusje, często wystarczy zapoznać się z własnymi dziełami danej osoby i przedstawionymi w nich poglądami oraz przeanalizować je w sposób obiektywny i naukowy.
Mevlana Dżalal ad-Din Rumi zajmuje ważne miejsce w myśli islamskiej dzięki swoim poglądom i dziełom. Z tego powodu niektóre środowiska usiłowały przedstawić go jako przedstawiciela swoich poglądów. W tym celu dokonywano ingerencji w jego dzieła i włączano do jego poezji utwory, które mu nie należą. Są to utwory poetów należących do ismaici, radykalnej gałęzi szyizmu, którzy deifikują Aliego.
Jak twierdzi irański pisarz Hidayet Han:
„Dywans Słońca Prawdy”
przygotowany pod tym tytułem w 1280/1863 roku
W wydanym w Teheranie Dîvânie znalazły się niektóre utwory, które nie należą do Mevlany.
znajduje się.
Ten Divan, przetłumaczony również na nasz język, ze względu na niektóre zawarte w nim wiersze, stwarza podstawę do wysuwania różnych opinii na temat Mevlany.(1) Jednak prof. Firuzanfer z Uniwersytetu Teherańskiego, bez stronniczości wobec szyitów, z miłości do wiedzy, zajmuje się tym, co zostało wydrukowane lub nie wydrukowane do tej pory.
Dokładnie przeanalizował wszystkie diwany przypisywane Mevlanie, uwzględniając różnice między poszczególnymi rękopisami, i ujawnił oraz opublikował te, które rzeczywiście należą do niego. Dzięki jego wysiłkom ustalono, że w Diwanie nie ma wierszy, które ubóstwiłyby Aliego.
(2) Jednakże, niektórzy, którzy czytali wcześniejsze dzieła, powołując się na te wiersze, które nie należą do niego i przypisują prorokowi Ali nadludzkie cechy, twierdzili, że Mevlana był szyitą-batinijczykiem. (3)
Miłość do Ahl al-Bayt w myśli Mevlany
Oznaczające mieszkańców domu
„Rodzina Proroka”
Skład rodziny obejmuje głowę rodziny, jego małżonkę, dzieci, wnuki i bliskich krewnych. Termin Ahl al-Bayt od czasów islamskich do dziś oznacza jedynie rodzinę i potomstwo naszego Proroka. Istnieją różne poglądy na temat tego, kto należy do Ahl al-Bayt.4 My, używając terminu Ahl al-Bayt w najwęższym znaczeniu, mamy na myśli Proroka, Fatimę, Alego, Hasana i Husseina.
1. Miłość do Proroka w Mevlânie
Mevlana uważał wyrażanie swojej miłości do Proroka Mahometa (s.a.w.) i jego towarzyszy za zalecenie samego Proroka i nie omieszkował tego robić przy każdej okazji. Zarówno swoimi czynami, jak i słowami, zawsze wyrażał szacunek i miłość do Proroka Mahometa (s.a.w.). Jak brzmi jeden z jego rubaiów;
„Dopóki żyję, jestem sługą i niewolnikiem Koranu; jestem ziemią drogi wybranego Mahometa. Jeśli ktoś przekazuje moje słowa w inny sposób, niż ten, który powiedziałem, to ja jestem z tej osoby i z tych słów niezadowolony.”
Mówiąc tak, wyraził swoją wierność zarówno Koranowi, jak i Prorokowi Mahometowi. W swoim życiu i ideach zawartych w jego dziełach, uważał naszego Pana i jego potomków za swoich przewodników. W rzeczywistości jego miłość do Ahl al-Bayt jest naturalnym wynikiem miłości, jaką żywił do naszego Pana (sas).
2. Miłość do Proroka Alego
Hazreti Ali wyróżniał się wśród Sahabów swoją wiedzą na temat Koranu, hadisów, a zwłaszcza prawa islamskiego (fikh). Muzułmanie darzyli go wielkim szacunkiem ze względu na to, że wychował się przy Proroku od piątego roku życia aż do hidżry, był jego zięciem i kuzynem, a także brał udział we wszystkich bitwach, z wyjątkiem wyprawy do Tabuk. Liczba przekazów dotyczących zalet i cnót Hazreti Ali jest nieporównywalnie większa niż w przypadku innych Sahabów. Z drugiej strony, odłamki szyickie nie zadowoliły się jedynie tymi zaletami Hazreti Ali, które potwierdzają wiarygodne przekazy, ale wysunęły szereg ekstremalnych poglądów, sprzecznych z duchem islamu, zwłaszcza w kwestii imamatów i cech imama. Ponadto, oczerniali oni Sahabów, takich jak Abu Bakr, Umar i Osman, których uważali za rywali Hazreti Ali. W związku z tym, postawa wobec Ahl al-Bayt, a węższym sensie wobec Hazreti Ali, stanowiła ważny wskaźnik, pozwalający określić, na jakim punkcie w kwestii islamskiej doktryny znajdowały się poszczególne osoby lub grupy.
Mevlana wspomina, że Prorok Mahomet osobiście chwalił Aliego za jego wiedzę i rozum. W hadisie…
„Ja jestem miastem wiedzy, a Ali jest jego bramą.”
5
Inspiracją dla Mevlânâ, w odniesieniu do H. Ali, było zdanie:
„Ty jesteś bramą miasta wiedzy i promieniem słońca wiedzy.”
Mówi o tym, używając liczby 6. Również Mevlânâ,
„Ty jesteś lwem Allaha, mistrzem, odważnym.”
Chwali Aliego, mówiąc: „7”. Jednocześnie zaznacza, że Prorok Allah nie zadowalał się tym, ilekroć Aliemu radził, by nie polegał na swojej odwadze i sile, lecz by towarzyszył mu człowiek doskonały.
Mevlana, zwłaszcza w pierwszym tomie Mesnevi, wspomina o Alimie z uznaniem. W jednym miejscu podaje Aliego jako przykład tego, jak powinna wyglądać szczerość, podkreślając, że jego czyny były wolne od podstępu i oszustwa.9 W innym miejscu zwraca uwagę na to, że Ali był wielkim świętym, obdarzonym mądrością i rozumem.10 A w jeszcze innym…
„O, zakochany, który milczy, choć serce pełne jest słów; czy masz jakieś wieści z tamtego świata? Ty
'Hel etâ’
Przeczytaj surę.
'La feta’
Powiedz swój dowcip!
Mówiąc tak, wskazuje na Surę Al-Insān (Dehr). W tej Surze wskazano na etapy, jakie przeszła istota materialna, zanim stała się człowiekiem. Po 8. wersecie Sura – jak wskazano w niektórych komentarzach – wskazuje na miłość i szacunek dla Aliego i Ahl al-Bayt. Mevlana zwraca tutaj uwagę na konieczność okazania szczególnego szacunku Ahl al-Bayt.
Mówi słowami Al-i, jak to czyni Mevlana;
„Nawet gdyby zasłona została odsłonięta, moje przekonanie nie wzmocniłoby się.”
Mówiąc tak, wskazuje na siłę swojej wiary i wyraża, że jego wiara jest na poziomie pewności.12 Ważne jest, aby zwrócić uwagę na to, na jakim miejscu w kolejności wymienia Hazreti Alego, ponieważ wskazuje to, czy Mevlana był szyitą. Uważa on Hazreti Alego za czwartego kalifa i plasuje go na tym miejscu w hierarchii zalet.
Jednakże sytuacja ta jest całkowicie sprzeczna z szyickim rozumieniem imamat. Ponieważ podstawową doktryną szyizmu jest imamat wyłącznie dla Aliego, aby ktoś mógł być uznany za szyitę, musi on bezwzględnie przyjąć pogląd na imamat. W przeciwnym razie osoba ta nie jest włączana do szyizmu. Z tego punktu widzenia nie można powiedzieć, że Mevlana był szyitą.
3. Miłość do Hazreti Hasana i Hazreti Hüsejna
Mevlana wyjaśnia na przykładzie, że Hazrat Hasan i Hazrat Hüseyin byli osobami o pięknych charakterach i przykładem do naśladowania.
„Kiedy Hasan i Husajn byli dziećmi, zobaczyli, jak pewien mężczyzna w niewłaściwy i nieprawidłowy sposób odprawia rytualne umycie przed modlitwą. Chcieli nauczyć go, jak odprawiać je w najlepszy sposób, z należytą grzecznością. Podszedli do mężczyzny i…”
„To znaczy, że źle się obmywasz przed modlitwą. Obaj obmyjmy się przed tobą. Zobaczmy, czyje obmycie jest bardziej poprawne?”
— powiedzieli i obaj obmyli się przed nim. Mężczyzna,
„Och, moi synowie, wasze rytuał oczyszczenia jest bardzo poprawne, zgodne z prawem i piękne! Natomiast rytuał oczyszczenia tego biedaka był błędny.”
powiedział.
14
W tym fragmencie Mevlânâ podkreśla wybitne cechy moralne i zalety, którymi wyróżniali się Hadżi Hasan i Hadżi Husajn, mimo ich młodego wieku.
Spojrzenie Mevlany na Sahabę
W dziełach Mevlânâ, podobnie jak Prorokowi Mahometowi (sas), poświęca się wiele uwagi jego towarzyszom. Mówi o nich w sposób bardzo serdeczny, z szacunkiem i miłością, podając ich jako przykłady. Mevlânâ podkreśla, że Abu Bakr, Umar, Osman i Ali zajmują szczególne miejsce wśród towarzyszy Proroka, a ich imiona przychodzą na myśl, gdy mówi się o sahabie, co świadczy o tym, że przyznaje im wszystkim równe znaczenie.
Mevlânâ, opisując, jak bardzo cnotliwi, hojni i pokorni byli towarzysze Proroka, opowiada historię o Hadżerze Omary:
„Za czasów Omera był bardzo stary człowiek. Był tak stary, że jego córka podawała mu mleko i służyła mu. Omar powiedział:
„W dzisiejszych czasach nie ma dzieci, które tak bardzo szanowałyby swojego ojca, jak ty.”
polecił. Dziewczynka,
„Masz rację, ale między mną a moim ojcem jest różnica. Mój ojciec mnie wychował, otaczał opieką i bał się, żebym się nie krzywdził. Ja natomiast służę swojemu ojcu i modlę się do Boga, aby uwolnił mnie od jego trudów, dzień i noc.”
Odpowiedział w następujący sposób. Na to Umar powiedział:
„Ten młody jest bardziej uczonym prawnikiem niż Omar.”
polecił.”16
Mevlana powiedział: „Nie wierzcie! Czyż Omar mógł nie znać prawdy o sprawach i tajemnicach? Tylko towarzysze proroka mieli taki charakter. Zastraszali siebie nawzajem, a innych chwalili.”
mówiąc tak, podkreśla, że towarzysze Proroka, w osobie Hadżara Omara, byli ludźmi pełnymi zalet.
Mevlana zwracał uwagę na cechy moralne towarzyszy Proroka i przedstawiał je jako przykład dla ludzi,
„Ci, którzy naśladują charakter proroka Mahometa, umrą jak Abu Bakr i Umar.”
Jak wspomniano.17 Tekst wskazuje, że towarzysze Proroka (sas) przejęli jego charakter i tym samym posiadali wysoki poziom moralności. Po tym ogólnym wyjaśnieniu przedstawione zostaną przykłady poglądów Mevlânâ na temat Abu Bakra, Omara i innych towarzyszy.
1. Abu Bakr
Mevlana, od Abu Bakra
„Siddik-i Ekber”
mówi o nim.18 Podkreśla, że Abu Dżahl nie przyznawał racji Prorokowi z powodu swojej nienawiści i urazy, podczas gdy Abu Bakr widział w Proroku duchowe słońce i przyjmował go z pełnym uznaniem. W czasach, gdy mekkijscy politeiści zaprzeczali i wyśmiewali Proroka, on z całą szczerością potwierdził jego słowa. Dlatego Mevlana nazywa go największym potwierdzającym.
„Siddik-i Ekber”
wspomina go po imieniu. Z drugiej strony, Mevlânâ wspomina o Abu Bakrze.
„przyjaciel z jaskini”
Wspomina o tym również pod numerem 19.20 Odnosi się tutaj do przyjaźni między Prorokiem a Abu Bakrem podczas wędrówki i w szczególności do trzech dni spędzonych razem w jaskini, wskazując, że ta przyjaźń jest bardzo ważnym szczegółem.
Mevlana, opisując cechy człowieka doskonałego, posługuje się przykładem Abu Bakra.21 W pewnym miejscu opisuje wielkość wiary Abu Bakra,
„Gdyby wiarę Abu Bakra zważono, przewyższyłaby wiarę całego świata.”
Wspomina hadis, który brzmi: „Wierzyłem w to, co przekazał mi Abu Bakr, aż do tego stopnia, że byłem pewien, że to prawda”, i stwierdza, że wiara Abu Bakra była mocna i osiągnęła stopień pewności. W innym kontekście, opisując cnoty Abu Bakra, ponownie podaje przykład jego doskonałej wiary:
„Abu Bakr nie został wybrany spośród innych towarzyszy ze względu na modlitwę, post i jałmużnę. Wybrano go ze względu na wiarę w sercu.”
Mówiąc „22”, zwraca uwagę na to, że Abu Bakr był najwybitniejszym spośród towarzyszy Proroka.
2. Hazrat Umar
Mevlana, opisując wielkość wiary Hadżereta Omara, wspomina o jednym z jego cudów. Hadżeret Omar, zamiast użyć przeciwko wrogom pucharu trującej trucizny, który mu podano, wypija go jednym łykiem, aby zabić swojego wewnętrznego wroga, czyli swoje ego. Trucizna ta nie działa na Hadżereta Omara.23 W tym miejscu wskazuje, że Hadżeret Omar uważał za wroga tylko swoje własne ego, zwracając uwagę na jego walkę z samym sobą i uznając go za wielkiego przyjaciela Boga.
Mevlana porusza temat wizyty rumskiego posłańca u Hadżara Omara i jego doświadczenia cudów. Wskazuje tutaj na prosty styl życia Hadżara Omara, jego obojętność na władzę, bogactwo i sławę, a także na to, że żył wśród ludzi i szukał rozwiązań ich problemów. Najważniejsze jest jednak podkreślenie, że Hadżar Omar był sprawiedliwym i świętym człowiekiem.
Według przekazów, Abu Bakr przeprowadził sondaż opinii na temat tego, kto powinien zostać kalifem po nim, i zwrócił się do Omera:
„Co zrobisz, jeśli zostaniesz kalifem po mnie?”
zapytał. Omar (niech Bóg będzie z nim zadowolony) odpowiedział:
„Ja jestem sprawiedliwy i dbam o sprawiedliwość.”
Abu Bakr:
„Mówisz prawdę, z ciebie wieje sprawiedliwość.”
tym samym ją zatwierdził.
Mevlana, posługując się wieloma przykładami z czasów kalifa Othmana, wielokrotnie podkreśla, że był on mądrym, uczonym, sprawiedliwym i pokornym wiernym. Natomiast szyici uważają Othmana za tyrana, który bezprawnie przejął władzę od Aliego. Dlatego też nie jest możliwe, aby ktoś, kto jest szyitą lub ma poglądy szyickie, mógł – jak w powyższym przykładzie – wypowiadać się o Othmanie w tak pochlebny sposób.
3. Hz. Osman
Mevlânâ, opisując znaczenie języka stanu, podaje przykład Hazreti Osmana.
„Kiedy Osman (ra) został kalifem, wyszedł na mimbar. Ludzie czekali, co powie. On milczał i nic nie mówił. Po prostu patrzył na ludzi, a oni byli tak poruszeni i w pełni kontemplacji, że nie mogli już opuścić tego miejsca. Zapomnieli o sobie nawzajem. Nigdy wcześniej, pomimo setek modlitw, nabożeństw i kazań, nie doświadczyli takiego stanu…”
26
To jest dowód na to, że Mevlana uważał Hz. Osmana za przyjaciela Boga.
4. Aisha (Aisha bint Abi Bakr)
Zgodnie z szyickim rozumieniem, hadisy Proroka Mahometa powinny pochodzić albo od imamów Ahl al-Bayt, albo od zwolenników Ahl al-Bayt, którzy byli oddani tym imamom. Naturalnym wynikiem tego rozumienia jest to, że szyici uznają tylko hadisy przekazywane przez ograniczoną liczbę towarzyszy Proroka. Ponieważ nie uznają prawie żadnego z towarzyszy Proroka za sprawiedliwego, w szczególności Abu Bakra, Omara, Othmana, Aisy, Talhy i Zubajra, nie przyjmują ich przekazów. Z tego powodu nie wspominają w swoich źródłach hadisów przekazanych przez Aisę. Mimo to, Mevlana w Mesnevim poświęca uwagę Aisi, przytacza przykłady wydarzeń, które miały miejsce między nią a Prorokiem, i czerpie z jej przekazów.
„Siddika”
i wspomina o niej z szacunkiem i uznaniem.27
Kolejnym aspektem, który może rzucić światło na kwestię, czy Mevlana był szyitą, jest jego postawę wobec żałoby w Kerbela. Jego sposób opisywania żałoby w Aszura jest rzeczywiście godny uwagi. Podczas studiów w Aleppo obserwował szyitów w żałobie w dniu Aszura i później opisał to w Mesnevim.28 Mevlana chwalił tam Husseina i jego zwolenników, podkreślając ich przynależność do Boga, ich znaczenie w świecie islamu i ich uwolnienie z cielesnych więzów, aby wstąpić do raju. Zwolennicy…
„Płacz po Aşure”
Natomiast co do ich płaczu i lamentu nad nim, wyjaśnił to brakiem wiedzy o wysokim stanowisku, którego osiągnęli Husajn i ci, którzy byli przy nim. Następnie zwrócił się do nich i powiedział:
„Płaczcie nad sobą, ratujcie siebie.”
radził, że rozdzieranie szat i płacz nie przyniosą korzyści ani Husajnowi, ani im samym… Gdyby Mevlana był szyitą lub sympatyzantem szyitów, nie mógłby w ten sposób obchodzić Dnia Aszura i udzielać szyitom takich rad. Ponieważ
„Płacz po Aşure”
Jest to jeden z najważniejszych dni dla szyitów, a w tym dniu żałowanie, płacz i jęczenie oraz rozdzieranie ubrań w geście żalu są uważane za największe cnoty.
W rezultacie;
Gdyby Mevlana był szyitą, jak niektórzy twierdzą, nie wspomniałby o Abu Bakrze, Umarze, Osmanie i Aichie, albo używałby wobec nich obraźliwych słów. Jednakże, z uznaniem wspominał wszystkich towarzyszy Proroka, a zwłaszcza tych wybitnych, których nazwiska wymieniono powyżej, wielokrotnie o nich pisząc. Jednocześnie z uznaniem wspominał i chwalił Aliego i jego potomków, opisując ich zalety. W istocie, miłość do Allaha i Proroka pociąga za sobą naturalnie miłość do Aliego i jego potomków. Jest to w pewnym sensie naturalny skutek wiary. Jednakże miłość ta nigdy nie powinna wykraczać poza ramy Koranu i Sunnety; nie należy przypisywać Aliemu i jego potomkom nadprzyrodzonych cech.
Ponadto, miłość do Aliego nie może być uzasadnieniem dla oczerniania innych towarzyszy Proroka.
Mevlana kochał Aliego, ale kochał również Abu Bakra i Omara. Jego podejście, które obejmuje zarówno Aliego, jak i innych towarzyszy Proroka, wspominając ich z uznaniem, odzwierciedla rozumienie Ahl-i Sunnet. Nie jest logiczne, aby ktoś, kto czytał dzieła Mevlany i choć trochę rozumie jego świat duchowy, twierdził, że był on szyitą. Zatem miłość Mevlany do Ahl-i Bayt nigdy nie zawierała ekstremalnych poglądów; ta miłość, choć na najwyższym poziomie, pozostała w sunnickich ramach. Jak wykazaliśmy powyżej, miłość Mevlany do Aliego nie pozwala nazwać go szyitą. Ponieważ wspominał z uznaniem wszystkich towarzyszy Proroka, w tym przede wszystkim Abu Bakra, Omara, Othmana i Aisy, i nie przyjmował podejścia wspierającego szyickie argumenty.
Przypisy:
1. Mithat Baharî Beytur przetłumaczył na język turecki trylogię „Dîvân-ı Şemsi’l-Hakâyık” irańskiego poety Hidayet Hana, która została opublikowana przez Ministerstwo Kultury pod tytułem „Wybór z Dîvân-ı Kebir”. Niestety, w tym trzytomowym tłumaczeniu znajduje się wiele wierszy, które nie należą do Mevlany. Wiersze te pochodzą od różnych poetów szyickich i ismaickich. Przetłumaczenie tej pracy bez uprzedniego oczyszczenia z niepotrzebnych elementów doprowadziło w Turcji do błędnego rozumienia Mevlany.
2. Can, Şefik, Mevlânâ, Hayatı, Şahsiyeti, Fikirleri, Ötüken Yay. İstanbul 1997, s. 327.
3. Gölpınarlı, Abdülbâki, Mevlânâ’dan Sonra Mevlevîlik, Stambuł 1983, s.300.
4. Szczegółowe informacje na temat terminu „Ehl-i Beyt” można znaleźć w artykule Mustafy Öz, „Ehl-i Beyt”, DİA, X, 498-500.
5. Hakim, Mustadrak, 3/137; Taberani, Mu’dżamu’l-Kabir, 11/65; Tirmizi, Menakıb 20.
6. W niniejszym opracowaniu posługiwaliśmy się tekstem Mesnevî (tłum. Veled İzbudak, red. Abdülbaki Gölpınarlı, Stambuł 1988, t. I-VI) oraz Şerh-i Mesnevî (Tahirü’l-Mevlevî, Şerh-i Mesnevî, Stambuł 1963, t. I-IX). W dalszej części pracy pierwsze z wymienionych dzieł będzie określane jako Mesnevî, a drugie jako Şerh-i Mesnevî. Odnośnie wyrażenia „Ty jesteś bramą miasta wiedzy i promieniem słońca wiedzy”, patrz: Mesnevî, I, 300, wiersz 3764; Şerh-i Mesnevî, V, 1733, wiersz 3754; patrz również: Şems-i Terbizî, Makâlât, (tłum. Mehmet Nuri Gençosman), I, s. 98.
7. Mesnevi, V, 1388, wers 2958.
8. Mesnevi, I, 238, wers 2960.
9. Mesnevî, I, 297, wers 3721; Şerh-i Mesnevî, V, 1719, wers 3712.
10. Mesnevî, I, 300, wers 3760; Şerh-i Mesnevî, V, 1731, wers 3748.
11. Wybór z Dîvân-ı Kebir, III, 49.
12. Mevlânâ, Fîhi Mâfîh, s.45.; Şems-i Terbizî, Makâlât, I, s.30; Sultan Veled, Maarif, (przekł.: Meliha Anbarcıoğlu), I, s.42-43.
13. Mesnevî, I, 301, wers 3773; Şerh-i Mesnevî, V, 1736, wers 3764.
14. Mevlânâ, Fîhi Mâfîh, s. 242-243.
15. Mevlânâ, Fîhi Mâfîh, s. 347.
16. Mevlânâ, Fîhi Mâfîh, s. 331-332.
17. Wybór z Dîvânı Kebir, II, 972, wers 466.
18. Wykład do Mesnevi, IV, 1146-1147, wers 2370-2372. patrz również: IV, 1275, wers 2692.
19. W związku z tym patrz: Surah At-Tawbah, 40.
20. Wybór z Dîvân-ı Kebir, II, 160, wers 441; III, 1198, wers 556; V, 2173, wers 1064.
21. Mevlânâ, Fîhi Mâfîh, s. 206.
22. Mevlana, Fîhi Mâfîh, s. 325-326.
23. Mevlânâ, Fîhi Mâfîh, s. 186-187.
24. Mesnevi, I, 111, wers 1390; Szarh-i Mesnevi, III, 728 i nast., wers 1390 i nast.
25. Sultan Veled, Maarif, I, s. 118-19.
26. Mevlânâ, Fîhi Mâfîh, s. 202; zob. także Mesnevî, IV, 40-43.
27. Jako przykład patrz: Mesnevî, I, 160-165; Şerh-i Mesnevî, IV, 979, wers 1970-1973; IV, 997, wers 2010; IV, 1004-1006, wers 2025-2032; VIII, 1010, wers 7358.
28. Mesnevi, tom VI, wers 793 i nast.
(zob. Doç. Dr H. İbrahim Bulut, Miłość do Ahl-i Beyt u Mevlânâ, Yeni Ümit, styczeń-luty-marzec 2008, nr 79, rok 21)
Z pozdrowieniami i modlitwami…
Islam w pytaniach i odpowiedziach
