– Welke redenen zijn er om niet te vasten?
Beste broeder,
Het verdienen van een bestaan is een plicht. Het nakomen van religieuze geboden is ook een plicht. Daarom is in internationale mensenrechtenverklaringen vastgelegd dat vrijheid van religie en geweten in het werk en het arbeidsleven een recht van de werknemer en een plicht van de werkgever is. Maar dit recht wordt soms, zelfs door moslim werkgevers, niet volledig nageleefd. Zelfs als het wel wordt nageleefd, zijn sommige banen van nature zwaar en inspannend. Voor degenen die met dergelijke situaties te maken hebben, zijn er daarom vergemakkingen, vooral met betrekking tot het vasten.
Het is in principe onjuist dat iemand in zware en vermoeiende banen werkt of wordt gezet die hem of haar beletten om op normale wijze aan zijn of haar religieuze verplichtingen te voldoen. Iemand in de positie dat hij of zij moet kiezen tussen het verrichten van zijn of haar religieuze verplichtingen en het verdienen van de kost, is vanuit het oogpunt van mensenrechten absoluut niet acceptabel. In een dergelijke situatie, als de samenleving geen betere arbeidsmogelijkheden kan bieden en het zeker of zeer waarschijnlijk is dat de persoon in kwestie in de problemen komt als hij of zij zijn baan verlaat, dan kan hij of zij vasten achterwege laten. Iemand die tijdelijk in een zware baan moet werken en bang is dat hij of zij gezondheidsschade oploopt als hij of zij vast, kan in dat geval ook vasten achterwege laten. Als ze de mogelijkheid hebben, maken ze dan een offer, anders geven ze een vergoeding in plaats van het vasten.
In de Koran wordt ziekte, reizen en het onvermogen om te vasten genoemd als redenen om niet te vasten (Bakara 2/184-185).
Als beide situaties een gevaarlijke mate bereiken en men vreest dat de persoon zal overlijden of zijn geestelijke evenwicht zal verliezen, dan is het verbreken van het vasten toegestaan. Na Ramadan moet het op een geschikt moment dag voor dag worden ingehaald.
Iemand die namens de Sultan in de Imaret (moskee-complexen) werkt en de zaken organiseert op zulke warme dagen, en bang is dat hij zijn gezondheid of geestelijke evenwicht zal verliezen, mag zijn vasten verbreken.
Daarentegen kunnen mensen die zeer vermoeiende en uitputtende werkzaamheden verrichten en bang zijn dat ze hun leven zullen verliezen of een geestelijke en emotionele instabiliteit zullen ervaren als ze in een warme periode vasten, hun vasten verbreken. (Fethü’l-Kadir – Kemal îbn Hümam; Celal Yıldırım, Kaynaklarıyla İslam Fıkhı, Uysal Kitabevi: 2/234)
We weten dat de Koran en de hadiths vaak benadrukken dat de religie geen onmogelijke verplichtingen oplegt, en dat er in geval van moeilijkheden en ontberingen vergemakkelijken en vergunningen worden verleend. Als onderdeel van dit algemene principe is het in sommige gevallen toegestaan om het vasten tijdens Ramadan, dat normaal gesproken verplicht is, niet te ondergaan.
Volgens de Hanafi-rechtsschool is het beter om een vasten dat men ’s nachts heeft voorgenomen te voltooien, ook al moet men overdag op reis. Indien men het vasten echter verstoort, is er geen vergoeding (kefarat) nodig. De Shafi’i en Hanbali-rechtsschool stellen echter, gebaseerd op een overlevering dat de Profeet Mohammed (vrede zij met hem) tijdens de verovering van Mekka in de maand Ramadan vastte tot hij Kadid bereikte en daar zijn vasten verstoorde, dat een vasten dat men ’s nachts heeft voorgenomen, ook tijdens een reis verbroken kan worden. Een oorlogssituatie of langdurige gevechten aan het front zijn eveneens een excuus. In dergelijke gevallen dient men te handelen naar wat het beste is voor de gezondheid en de vervulling van de plichten.
Iemand die om een van de genoemde redenen niet kan vasten, moet dit, uit respect voor het vasten, de vastenden en de maand Ramadan, zoveel mogelijk verborgen houden.
Wat betreft de vraag hoe iemand die met de dood of het verlies van een ledemaat wordt bedreigd zich moet gedragen, zijn sommige geleerden van mening dat iemand die onder dwang zijn vasten tijdens Ramadan niet verstoort en vervolgens onrechtmatig wordt gedood, geen zonde begaat; integendeel, hij zou een grote beloning ontvangen voor zijn toewijding aan zijn religie. De meest gangbare mening is echter dat het in zo’n geval beter is om het vasten te verbreken. Sterker nog, als de bedreigde persoon een geldige reden heeft om niet te vasten, zoals een reis of ziekte, dan begaat hij een zonde als hij onder dwang zijn vasten niet verstoort.
Met vrede en gebed…
Islam in vraag en antwoord
