Hver eru ávinningarnir af því að banna áfengi smám saman?

1. Hvers vegna eru sumir hlutir bannaðir beint á meðan aðrir eru bannaðir smám saman?

2. Af hverju refsar Allah (swt) þeim sem drekka áfengi ekki með því að slá þá niður, heldur lætur þá hætta smám saman?

Svar

Kæri bróðir/systir,

Svar 1:

Áfengisneysla, sem á sér næstum jafn langa sögu og mannkynið sjálft og hefur verið til staðar í næstum öllum tímabilum og samfélögum, var mjög útbreidd í samfélagi Hejaz-Araba þegar Kóraninn var opinberaður, þannig að íslam bannaði áfengi, eins og í mörgum öðrum ákvæðum.

sannfærandi og stigvaxandi aðferð

það hefur fylgst með og eftir ákveðna áfanga hefur það sett á algjört bann.

Í vers sem opinberað var í Mekka er minnt á að Guð hefur gefið mannkyninu ýmsar gjafir og það er hvatt til að læra af þeim.

„Úr ávöxtum eins og döðlum og vínberjum“

áfengi (sykur) og góðar vistir

þá fáið þið það. Vissulega er í þessu líka lærdómur fyrir þá sem nota vitsmuni sína.“


(Al-Nahl 16:67)

svo er sagt.

Flestir fræðimenn eru sammála um að orðið í versinu þýði

„sykur“

orðinu

„áfengi eða vín sem veldur vímu“

hann hefur gefið til kynna að þessi vers hafi verið opinberuð í Mekka löngu áður en vín var bannað, og að það sem átt sé við hér sé ekki hvort áfengi sé leyfilegt eða bannað, heldur að það sé verið að vekja athygli á því að hægt sé að búa til ýmsa mat og drykk úr ýmsum ávöxtum, eða að þessi vers hafi verið ógilt með síðari versum.

Sumir fræðimenn nefna hér til dæmis það sem unnið er úr vínberjum og döðlum.

edik, eplasafi, áfengur drykkur

að vísað sé til drykkja á borð við þessa, eða að versinu

að nefna áfengi sérstaklega, aðskilið frá góðum og heilnæmum hlutum, er óbein vísbending um illsku þess.

þeir hafa því haldið fram að það sé til.

Hvað þetta varðar, þá var annað versið opinberað í Medina,

„Þeir spyrja þig um vín og fjárhættuspil. Segðu: Í báðum er…“

stór synd og nokkrir kostir fyrir fólk

það er. En í báðum tilfellum er syndin meiri en ávinningurinn.“


(Al-Baqarah 2:219)

er vers úr Kóraninum.

Í upphafi vísunnar,

Ómar ibn al-Khattáb

og

Mu’adh ibn Jabal

þar á meðal hópur fylgismanna Múhameðs,

„Ó, sendiboði Guðs! Gefðu okkur úrskurð um vín, því að vín eyðir skynseminni og eyðir eignum.“

sem var opinberað í kjölfar ákalla í þessu formi og

eftir þessa vísun í versinu hættu sumir af fylgjendum spámannsins að drekka áfengi

svo er sagt.

Í versinu er einnig vísað til þess að áfengi og fjárhættuspil geti haft einhverja kosti, til dæmis tekjur af áfengi sem keypt er ódýrt í Damaskus og selt með miklum hagnaði í Hejaz, eða tímabundna ánægju eða yfirborðslega-ímyndaða kosti sem áfengi og fjárhættuspil veita, en…

þar sem þáttur syndarinnar og hins raunverulega tjóns er meira áberandi

hefur verið lögð áhersla á það.

Þótt sumir fræðimenn telji að þessi orðalag í versinu sé nægilegt til að banna vín, þá er meirihluti þeirrar skoðunar að þetta vers setji ekki skýrt bann við víni og að það sé ekki ætlað að ávarpa þá sem slíka

sem hann var hugarfarslega búinn að banna

er þeirrar skoðunar.

Sú vers sem opinberuð var í þriðja lagi varðandi áfengi,

„Ó þið sem trúið!

Nálgist ekki bænina þegar þið eruð ölvaðir – þar til þið vitið hvað þið segið.

…“


(Nisa 4/43)

versið með þeirri merkingu er nýtt skref í átt að banni og

síðasta stig fyrir algjöra bannið

þýðir.

Samkvæmt frásögninni var versinu opinberað eftir að sumir fylgjendur spámannsins höfðu beðið í söfnuði í vímu og imaminn hafði ruglað saman og lesið sum versin á þann hátt að þau fengu ranga merkingu. Eftir þetta vers komust sumir fylgjendur spámannsins að þeirri niðurstöðu að víma væri slæmt ástand sem hindraði þá í að standa frammi fyrir Guði.

þeir hafa hætt að drekka áfengi alveg,

sumir höfðu aðeins tækifæri til að drekka eftir kvöldbænina.

(Cessâs, Ahkamü’l-Kuran, III, 165-166)

Þar sem versin aðeins vísa til þess að áfengisneysla sé bundin við ákveðið og takmarkað tímabil, án þess að setja á algjört bann, er það talið að sumir fylgjendur Múhameðs, þar á meðal Ómar, hafi beðið um skýrari ákvæði um áfengisneyslu. Einnig er sagt að á veislu hafi komið til orðaskipta og slagsmála milli nokkurra múhaðir og ansar sem höfðu drukkið og voru ölvaðir, og að Sa’d b. Ebû Vakkas hafi særst í slagsmálunum. Það er einnig talið að svipuð óþægileg atvik hafi átt sér stað meðal fylgjenda Múhameðs vegna ölvunar, og í kjölfar þessara atvika…

þegar vers 90 og 91 í Súru al-Má’ida, sem ákveðið banna vín, voru opinberuð.

svo er sagt.

(sjá Abû Dâvûd, Eşribe, 1; Tirmizî, Tefsîrü’l-Ḳuran, 6; Vâhidî, Esbabü’n-nüzûl, bls. 118; Nüveyrî, Nihayetü’l-ereb, IV, 78-80)

Í þessum versum,

„Ó þið sem trúið!

Vín

, fjárhættuspil, steinstólpar (skurðgoð), spádómar og örvar til að spá í örlög eru allt dæmi um

þetta er djöfullegt skítamix,

Haldið ykkur frá þessu, svo þið megið hljóta frelsun. Djöfullinn,

áfengi

og með fjárhættuspilum á milli ykkar

að sá óvild og hatur og að hindra yður í að minnast á Allah og í að biðja

Þú vilt það ekki lengur, er það? Þú hefur gefið upp alla von, ekki satt?“


(Al-Ma’idah 5:90-91)

svo sem,

bæði áfengisbannið sjálft og sumar af ástæðunum sem bannið var byggt á

er nefnt.

Leiðin sem fylgt var í áfengisbanninu er sú sem íslam fylgir í löggjöf sinni.

aðferðin um smám saman innleiðingu og að skapa traustan grundvöll fyrir ákvæðin

er gott dæmi um það.

Þar sem samfélagið hafði smám saman verið undirbúið fyrir slíkt bann, og atburðirnir sem leiddu til þess höfðu gefið nægilega góða hugmynd um skaðann og illskuna sem áfengi hafði valdið og gæti valdið, var þetta bann, sem nefnt er í versinu, tekið fagnandi af öllum fylgjendum spámannsins, og spámaðurinn sjálfur…

„Guð almáttugur hefur bannað vín. Hver sem á eitthvað af því í höndum sínum þegar þetta vers kemur til hans, hvorki drekki það né selji það.“




(Múslim, Músâkât, 67)

Þá gaf hann út þessa tilskipun, og í kjölfarið helltu íbúar Medínu víninu sem þeir áttu í húsum sínum út á göturnar og eyðilögðu áfengisílátin.

Þannig hefur íslam bannað neyslu áfengis, sem allir sem eru við fulla vitsmunir eru sammála um að sé uppspretta margra skaða og bölva.

Í hadísum spámannsins (friður og blessun séu yfir honum) eru nefndar ýmsar ástæður fyrir því að áfengi er bannað, og þær jarðnesku og himnesku skaðar sem áfengisneysla veldur eru lýst. Fjöldi hadísa sem fjalla um áfengisbannið er svo mikill að hann nær stigi andlegs samhljóms og áreiðanleika.

(Wensinck, el-Muʿcem, “ḫmr” md.; Abdülvehhâb Abdüsselâm Tavîle, bls. 50-57)

Svar 2:

Smám saman,


Þetta er hugtak sem vísar til þess að ákvæði í sharia-löggjöf eru innleidd í áföngum.

Í orðabókinni

gráða

sem er dregið af orðinu


smám saman



„að venja einhvern smám saman við eitthvað og fá hann til að aðlagast því“

þýðir það. Sem löggjafaraðferð vísar það til þess að ákvæði séu sett smám saman í gegnum boðunarferlið, með hliðsjón af mannlegum og félagslegum þáttum, en ekki í einu lagi og í heild sinni af guðlegum vilja.

Þessi aðferð, sem fylgt er við setningu sumra ákvæða í Kóraninum og Sunna, kallast „tedrîc“ þegar litið er til vilja hins ákvörðunarvaldandi, og „tederrüc“ þegar litið er til eðlis lagasetningarstarfseminnar.

Þegar ákvæði eru sett í Kóraninum og Sunnah er hægt að sjá að fjórar mismunandi aðferðir við stigvísan framgang eru notaðar.

Í fyrsta lagi,


það felur í sér að ákvæðin eru fyrst sett fram sem almenn og óhlutbundin (heildstæð) meginreglur, en nákvæmar og hlutbundnar (einstakar) reglur eru settar síðar. Þessi háttur á að setja ákvæði er kallaður

„samantektar- og útskýringaraðferðin“

Það má nefna að ákvæði sem komu í Mekka-tímabilinu eru almennt séð almenn og óhlutbundin. Það var í Medína-tímabilinu sem þessi ákvæði voru útfærð í smáatriðum svo hægt væri að beita þeim á áþreifanlegar aðstæður.

Til dæmis er bannað að taka líf á óréttmátan hátt, að beita kúgun, að vera óréttvís, að sóa, að svindla á mælingum og vogum, að sá fræjum óeiningar og spillingar á jörðinni; og það er boðið að vera réttlátur, að gera gott og hjálpa, að gefa af sér, að vera fyrirgefandi og að vernda munaðarleysingja.

Siðferðilega afstaðan sem þessi aðferð færði inn í hið múslimska samfélag, lagði bæði grunninn að lögmæti ítarlegra lagalegra ákvæða sem átti að gera í Medina-tímabilinu og tryggði að þau yrðu innleidd á vandlegan hátt.

Samkvæmt al-Šātibī er sérhver ákvörðun sem tekin var í Medína-tímabilinu í raun undir áhrifum almennra og óhlutbundinna ákvæða sem sett voru í Mekka-tímabilinu. Öll almenn og óhlutbundin ákvæði Mekka-tímabilsins eru bundin fimm grundvallarreglum sem flokkast sem vernd trúarinnar, sjálfsins, skynseminnar, eignarinnar og afkvæmanna.

(al-Muwafakat, III, 41-45, 95-96)

Önnur aðferðin er,


það er að fresta ákvæðum þar til félagsleg þörf kemur upp eða félagsleg uppbygging verður viðeigandi. Þetta er

„aðferðin um smám saman framgang í tíma“

svo má segja.

Flestir íslamskir lögfræðingar hafa viðurkennt að hægt sé að fresta skýringu ákvæða þar til þörf á því kemur, og að þetta hafi í raun gerst. Það eru til fjölmargar frásagnir sem útskýra ástæðuna fyrir opinberun sumra ákvæða sem sett voru í gegnum bókina (Kóraninn) og ástæðuna fyrir tilkomu sumra ákvæða sem sett voru í gegnum Sunna (hefðir Múhameðs). Það er vitað að það að ákvæði sé sett vegna ákveðinnar ástæðu auðveldar skilning þess og eykur áhrif þess á samfélagslífið.

Hvað varðar innleiðingu annarra ákvæða, þá


-tímabundið hjónaband

eins og sést í dæminu um að reglugerðin sem bannaði það endanlega var frestað til ársins um innrásina (8/630) (Múslim, Nikah, 11-32)-

Það hefur verið gætt þess að samfélagsgerðin nái þeim þroska sem til þarf til að geta tekið á sig þá mynd sem guðlegur vilji hefur ákveðið.

Þriðja aðferðin í þjálfuninni er:


það er í formi þess að ákvæði eru sett til bráðabirgða. Ákvæðið er fellt úr gildi þegar tilganginum sem því var ætlað er náð.

„Bráðabirgðareglugerð“

Þessi aðferð, sem mætti kalla svo, tengist beint afnámi. Því að afnám tímabundinna ákvæða, sem sett voru til að stjórna samfélagslegum umbreytingum, er tegund af afnámi. Til dæmis, boðið um að gera erfðaskrá til foreldra og ættingja.

(Al-Baqarah 2:180)

afnumið með versum sem kveða á um erfðahlutdeildir

(Nisa 4/11-12)

Spámaðurinn Múhameð (friður sé með honum) hefur einnig lýst því yfir að arfleiðsla til erfingja í gegnum erfðaskrá sé ekki lengur leyfileg.

(Bukhārī, al-Waṣāyā, 6; Abū Dāwūd, al-Waṣāyā, 6; al-Shāfiʿī, bls. 137-145)

Smám saman, í áföngum.

fjórða aðferðin,


það er að segja að ákvæði sem fjalla um sömu skyldu eru innleidd í áföngum, í samræmi við umfang skyldunnar sem þau fela í sér. Þetta er

„aðferðin um stigvísar þyngingar refsingar“

svo má segja.

Það virðist sem þessi aðferð sé notuð á tvo vegu.

Sú fyrsta og mest notaða.

Þetta er aðferð til að auka álagið smám saman, frá léttu til erfiðs og frá litlu til miklu. Hver áfangi er sálfélagslega undirbúningsstigi fyrir þann næsta.

Til dæmis,


fimm daglegu bænirnar

að gera að skyldu / að ákveða sem skyldu

Þetta gerðist í tveimur áföngum og yfir ákveðið tímabil. Fyrst var það svo að bænir voru ákveðnar tvisvar á dag, að morgni og kvöldi, en síðar var það svo að það var ákveðið að þær skyldu vera fimm sinnum á dag.

Áfengi

Það sama á við um áfengisbannið.

Í Kóraninum


í fyrsta áfanga


Það er nefnt að múslimar fá áfengi og góðar proviantir úr döðlum og þrúgum, en áfengi er sérstaklega nefnt og er ekki talið með í góðum proviantum.

(Al-Nahl 16:67)

Í öðru þrepi


Það hefur verið sagt að áfengi hafi bæði mikla ókosti og kosti, en að ókostirnir séu fleiri en kostirnir.

(Al-Baqarah 2:219)

Í þriðja áfanga


Áfengisneysla er takmörkuð með því að það er bannað að nálgast bænir í ölvaðri ástandi.

(Nisa 4/43)

Í lokastiginu


þar er neysla áfengis algerlega bönnuð.

(Al-Ma’idah 5:90-91)

Stríð

reglur sem tengjast a

er dæmi um aðferðina að dæma í áföngum.

(Röð versanna sem fjalla um þetta efni er eftirfarandi: al-Hijr 15/94; al-An’âm 6/106; an-Nahl 16/125; al-Ankabût 29/46; al-Hajj 22/39; al-Baqara 2/190; at-Tawba 9/5; al-Anfâl 8/39; al-Baqara 2/244)

Í dómsfræðilegri þróun er sjaldgæft að fylgt sé aðferð sem fer frá því erfiða til þess auðvelda. Léttun ákvæðisins um næturmolan er dæmi um slíka þróun.

(Muzzammil 73/1-4, 20)

Aðferðin um smám saman innleiðingu ákvæða tengist afnámi. Hvert nýtt ákvæði afnemur það ákvæði sem sett var í fyrri áfanga, og ákvæðið í síðasta áfanga tilkynnir endanlega útfærslu, þannig að ákvæði frá fyrri áföngum eiga ekki lengur við.

Klassískur fiqh-fræðikenningin takmarkar tímabilið sem aðferðin um smám saman innleiðingu (tedrîc) á við um, við boðunarferli spámannsins Múhameðs (friður sé með honum).

Hins vegar hefur umskipti samfélaga frá hefðbundinni til nútímalegri uppbyggingar leitt til vandamála varðandi framkvæmd og jafnvel réttmæti sumra ákvæða í bók og sunna, svo sem líkamlegar refsingar, fjölkvæni, vitnisburður kvenna, erfðaskipti og þrælahald, og jafnvel varðandi gildin sem þessar ákvarðanir eiga að vernda.

Af þessari ástæðu telja sumir fræðimenn á nútíma tímum, sérstaklega með því að taka sem grundvöll þá staðreynd að Hz. Ömer yfirgaf ákveðnar ákvarðanir sem byggðust á Kóraninum og Sunna og setti í stað þeirra aðrar reglur, að þetta sé ekki aðeins aðferð sem takmarkast við stigvísan boðskapsflutning, heldur sé þetta aðferð sem tekur tillit til aðstæðna hvers samfélags, er stöðug og byggist á þróun.

(sjá DİA, Tedric grein)

Með kveðju og bæn…

Íslam í spurningum og svörum