Er leyfilegt að draga frá zekat það sem við gefum í daglegu lífi sem fjárhagslega aðstoð eða sem gjafir til frænda og frænka í brúðkaupum? Hver er munurinn á gjöf og zekat í þessu samhengi?
Kæri bróðir/systir,
Gjöf
það má gefa öllum, án tillits til þess hvort þeir eru ríkir eða fátækir; en
Zakat (skyldug góðgerð)
Það er réttur hinna fátæku.
Gjafir sem gefnar eru til hinna ríku geta því ekki komið í staðinn fyrir zakat.
Þeir sem eiga rétt á að fá zekat eru ákveðnir. Þú getur gefið þeim hjálp og gjafir í þeim tilgangi að það teljist sem zekat.
Í 60. versinu í Súra at-Tawbah er það sem hér segir um þá sem eiga rétt á að fá zakat (skyldugjald):
„Zakat er skylda frá Guði og er gefið fátækum, þurfalingum, þeim sem starfa við innheimtu zakat, þeim sem þarf að styrkja trú sína á Íslam, þrælum, skuldum, þeim sem eru á Guðs vegum og þeim sem eru strandaglópar…“
Í versinu stendur:
Átta flokkar sem eiga rétt á að þiggja zakat.
sem eru nefndar, eru í sömu röð eftirfarandi:
1 og 2. Fátækir og þurfalingar:
Fátækur,
Það er sá sem ekki á nægilegt vermæti til að greiða zakat, hefur ekki nægar tekjur til að mæta þörfum sínum og getur ekki framfleytt sér.
Auminginn er hins vegar,
hann er fátækur og á hvorki neitt né hefur neinar tekjur.
Zakat er gefið fátækum og þurfandi í þeim mæli að það nægi til að mæta þörfum þeirra, greiða skuldir þeirra og bjarga þeim úr neyð. Það er óæskilegt að gefa fátækum svo mikið af zakat að þeir verði ríkir, það er að segja að gefa þeim meira en það sem þarf til að greiða skuldir þeirra og mæta þörfum þeirra, þannig að þeir eigi meira en nisab-upphæðina.
3. Þeir sem starfa að innheimtu zakat-gjalds:
Í íslamska ríkinu er zekat innheimt af ríkinu. Ákvörðun um hvaða eignir eru háðar zekat, upphæðin sem á að greiða, innheimtan, geymslan og varðveisla þess eru í höndum þeirra sem ríkið hefur tilnefnt. Þeir sem starfa við þetta fá einnig hluta af zekat. Þessi hluti er þeirra réttur sem laun fyrir þjónustu sína, jafnvel þótt þeir séu ekki fátækir.
4. Þeir sem eiga að hneigjast til Íslam:
„Þeir sem þurfa að vinna að því að sameina hjörtun“
Þessir einstaklingar, sem eru þekktir sem slíkir, eru þeir sem hjörtu þeirra á að hneigjast til íslam, sem á að reyna að tryggja sig gegn illsku þeirra eða sem vonast er að muni nýtast múslimum á einhvern hátt.
Hanafi-skólans lögfræðingar,
Þeir segja að þessi grein hafi verið afnumin eftir dauða spámannsins (friður sé með honum), og styðja það á ákvörðun sem tekin var af Hz. Ömer (må Allah vera ánægður með hann).
Hvað varðar fræðimenn Hanbali-skólans, þá
Þeir segja að ákvæðið um „þá sem þarf að vinna sér til tryggðar hjörtu“ sé enn í gildi og að hægt sé að úthluta hluta af zakat-gjöldunum til slíkra einstaklinga. Sumir nútíma íslamskir fræðimenn benda einnig á að það séu til einstaklingar í okkar tíma sem gætu fallið undir þennan flokk og lýsa því yfir að nauðsynlegt sé að úthluta hluta af zakat-gjöldunum til þeirra sem þarf að vinna sér til tryggðar hjörtu í ákveðnu hlutfalli.
5. Þrælar:
Þetta eru þrælar og þjónustustúlkur sem hafa gert samning við húsbónda sinn um að vera leystir úr ánauð gegn gjaldi. Í dag er þrælahald í einstaklingslegum skilningi algerlega útrýmt úr heiminum. Hér má sjá hversu mikils virði íslam leggur á mannlega reisn og heiður, frelsi og réttindi hans. Íslam hefur í öllum tilvikum stutt stofnunina Zakat, sem er mesta tilbeiðsla og samhjálp, í þessu máli til að afnema siðvenju eins og þrælahald, sem er andstætt mannlegri náttúru.
6. Skuldarar:
Skuldari,
það er sá sem á enga aðra eign sem nemur nisab-upphæðinni, að undanskildum skuldum sínum.
Þeir sem skulda vegna nauðsynlegra þarfa eins og matar, drykkjar og fatnaðar, þeir sem hafa orðið fyrir áföllum eins og eldi, flóðum og jarðskjálftum, þeir sem hafa veikst eða skulda vegna veikinda, teljast vera í neyð og fá því zekat í þeim mæli sem þarf til að mæta þörfum þeirra. Þeir sem skulda vegna lögmætra ástæðna og þarfa eins og hjónabands, hjónabands barna sinna, húsnæðis eða húsgagna, teljast einnig til þeirra sem eiga rétt á zekat. Þegar zekat er gefið, eru þeir sem skulda teknir til greina á undan öðrum fátækum.
7. Mújahidín (þeir sem berjast á vegi Guðs):
Þetta á við um þann sem vill taka þátt í stríði á vegum Guðs en skortir mat, vopn og annað. Slíkum einstaklingi má gefa zakat til að mæta þörfum hans. Þetta er kallað:
„Fi sebilillah infak = útgjöld á vegi Guðs“
það er kallað.
8. Til þeirra sem eru strandaglópar:
Þeir sem yfirgefa heimaland sitt vegna ástæðna eins og heilags stríðs (jihad), pílagrímsferðar (hajj), atvinnuleitar og náms, og lenda í þörf í útlandinu, tilheyra þessum hópi. Þótt þeir séu í raun ríkir, en lendi í tímabundnum erfiðleikum, má gefa þeim zekat í því magni sem þarf til að mæta þörfum þeirra; ef þeir eru fátækir, má gefa þeim meira.
(sjá Mehmed Paksu, Iðkun okkar á trúarlegum skyldum – I)
Með kveðju og bæn…
Íslam í spurningum og svörum
