– Γιατί ο Σουλτάνος Μουράτ Γ’ διέταξε το κλείσιμο του Αστεροσκοπείου Τακίγυντίν;
Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,
Αξίζει να περιγράψουμε αυτό το γεγονός με λεπτομέρειες.
Το πραγματικό όνομα
Τακί αλ-Ντιν Μεχμέτ μπιν Μαρούφ
και ο τίτλος του/της
Αλ-Ρασίντ
δηλαδή
αστρονόμος
Ο Τακίγιουδίν γεννήθηκε στη Δαμασκό το 1521. Ο πατέρας του, επίσης διακεκριμένος λόγιος της Αιγύπτου, τον έστειλε στην Κωνσταντινούπολη, όπου ολοκλήρωσε τις σπουδές του δίπλα σε διάσημους δασκάλους. Επέστρεψε στην Αίγυπτο και παρακολούθησε μαθήματα αστρονομίας. Επί Σελίμ Β’ επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη και το 1571 (979/1571) προήχθη σε Μουνετζιμπάση (επικεφαλής αστρονόμος), επιταχύνοντας τις αστρονομικές μελέτες στην Κωνσταντινούπολη.
Takiyüddin, devlet adamlarına, τα παλιά αστρονομικά δεδομένα του Ουλούγ Μπεγκ, που αποτελούσαν τη βάση των αστρονομικών υπολογισμών, είχαν устареσει εντελώς και έπρεπε οπωσδήποτε να ανανεωθούν.
Σεΐχης Χότζα Σαδεντίν
Με τις σοβαρές συμβουλές του, τράβηξε την προσοχή του Μουράτ Γ’ και ίδρυσε το Αστεροσκοπείο της Κωνσταντινούπολης στην πλαγιά του Τοπχανέ, δηλαδή κοντά στο σημείο όπου βρίσκεται τώρα η Γαλλική Πρεσβεία.
Κατόπιν εντολής του Μουράτ Γ’, όλα τα έξοδα αυτού του αστεροσκοπείου καλύφθηκαν από το κρατικό ταμείο, για το οποίο δαπανήθηκαν 10.000 χρυσά νομίσματα.
Του δόθηκε επίσης μια ετήσια σύνταξη 3.000 χρυσών νομισμάτων. Μέχρι να ιδρυθεί αυτό το ίδρυμα, συνέχισε τις εργασίες του στον Πύργο του Γαλατά.
Ημερομηνία ίδρυσης 987/1579′
Σταματήστε.
Ο Μουνατζιμπάσι Τακίγυντντίν Εφέντι έθετε μια πρωτοπορία σε αυτόν τον τομέα. Διότι το αστεροσκοπείο που ίδρυσε ο Τύχο Μπράχε με την ενθάρρυνση του Βασιλιά Φρειδερίκου Β’ της Δανίας στην Ευρώπη, ολοκληρώθηκε μόλις το 1585. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία προηγείτο κατά σχεδόν 10 χρόνια. Ο Τακίγυντντίν παρήγαγε περίπου 20 έργα σε αυτόν τον τομέα και, παρόλο που οι προσπάθειές του να παρεμποδιστούν, συνέχισε τις έρευνές του αδιάκοπα μέχρι το θάνατό του το 1585.
Ο οποίος κατέλαβε το αξίωμα του Σεϊχουλισλάμη μετά τον Χότζα Σαδεντίν, μεταξύ των ετών 1577-1580.
Καντί-ζαντέ Αχμέτ Σέμσεντίν Εφέντι
Ήταν ένας άνθρωπος δίκαιος και με ευθύ λόγο. Πολλά διατάγματα του Σουλτάνου…
“αντίκειται στη Σαρία”
απορρίπτοντας την πρόταση. Έκανε ό,τι μπορούσε για να δώσει προτεραιότητα στα μέλη του δικαστικού σώματος έναντι των αξιωματούχων του Μπεηλέρμπεη στο πρωτόκολλο.
Ωστόσο, σε ορισμένα ζητήματα, επηρεάζονται και από προσωπικές διαφωνίες,
“η προσπάθεια να μάθει κανείς το μέλλον, κατέχοντας τα μυστικά της αστρονομίας, θα φέρει συμφορά στο κράτος”
με το σκεπτικό αυτό, εξέδωσε διάταγμα προς τον Μουράτ Γ’ για την κατεδάφιση του αστεροσκοπείου που είχε κατασκευάσει ο Τακίγυντίν.
Ο Σουλτάνος, υπακούοντας στο διάταγμα του Σεϊχουλισλάμη, έδωσε αυστηρή εντολή στον Καπουδάν Πασά Κιλίτς Αλή Πασά να κατεδαφίσει το αστεροσκοπείο, και το Αστεροσκοπείο της Κωνσταντινούπολης, δυστυχώς, κατεδαφίστηκε.
Μια τέτοια απόφαση είναι απαράδεκτη. Ωστόσο, το ζήτημα στο οποίο αντιτάχθηκε ο Σεϊχουλισλάμ είναι,
είναι η πρόβλεψη του μέλλοντος με μαντεία.
Συγγραφείς που προσπαθούν να εκμεταλλευτούν το θέμα αυτό εις βάρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ενώ σε άλλα ζητήματα αντιτίθενται σθεναρά στην αστρολογία, εδώ υιοθετούν μια διαφορετική προσέγγιση. Δεν πρέπει να υιοθετούμε διπλά μέτρα και σταθμά.
Επιπλέον, το ζήτημα αυτό μπορεί να αποτελεί και θέμα διαφωνίας μεταξύ του Σεϊχουλισλάμ και άλλων αξιωματούχων. Γνωρίζουμε ότι οι Καδίζαδελίδες, με τις ακραίες απόψεις και στάσεις τους, προκάλεσαν αργότερα ένα κύμα ψυχρού φανατισμού στην οθωμανική ιστορία. Ακόμη και αν δεν είναι δυνατόν να καταταχθεί ο Σεϊχουλισλάμ στην ίδια κατηγορία με τους Καδίζαδελίδες, αυτό ισχύει για τους Καδίζαδελίδες και άλλους με παρόμοιο ψυχρό φανατισμό.
Κατήπ Τσελεμπί
βάζει την τελική τελεία και εμείς υποστηρίζουμε αυτή την άποψη μέχρι τέλους:
«Ο σουλτάνος των μουσουλμάνων οφείλει, ως θρησκευτικό καθήκον, να τιμωρεί όσους επιδεικνύουν τέτοια ψυχρή φανατισμό, όποιοι κι αν είναι. Διότι στο παρελθόν, τέτοιοι φανατικοί προκάλεσαν πολλές αναταραχές. Δεν πρέπει να δίνεται ευκαιρία σε ορισμένους ανόητους, είτε Χαλβετίτες είτε Καδίζαδελίδες, παρά την φαινομενική τους αρετή. Η τάξη του κόσμου είναι δυνατή μόνο και μόνο αν ο λαός δεν υπερβαίνει τα όριά του.»
Τα λάθη που οφείλονται στη νοοτροπία ορισμένων ατόμων και τοπικών ομάδων δεν πρέπει να γενικεύονται. Είναι αλήθεια ότι αυτό το γεγονός οδήγησε σε υστέρηση της επιστήμης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, αλλά δεν είναι αλήθεια ότι αποτελούσε γενική νοοτροπία του Οθωμανικού Κράτους. Διότι οι σχετικές μελέτες είναι πολύ γνωστές στους ιστορικούς, ήδη από την εποχή του Φατίχ.
Πηγές:
– Αχμέτ Ακγündüz-Σαΐντ Öztürk, Άγνωστη Οθωμανική Αυτοκρατορία, OSAV, Κωνσταντινούπολη, 1999;
– Τακιγυδδίν, Τζεντάβιλ-ι Ρασαδίγιε, Βιβλιοθήκη του Αστεροσκοπείου της Κωνσταντινούπολης, αρ. 378;
– Âlât’ür-Rasadiyye li Zîc-i Şehinşâhiyye, Ι.Ε. Τυ. αρ. 1993;
– Νεβλ-ζάδε Αταΐ, Χαδαικ, Σακαΐκ Ζεϋλί, τόμ. ΙΙ, σελ. 286-287;
– Κατίπ Τσελεμπί, Μιζάν-υλ-Χακ, Κωνσταντινούπολη 1286, σελ. 122-123;
– Ντόγαν, Σαμπάν, Εγκυκλοπαίδεια των Πρωτοπόρων Μουσουλμάνων Επιστημόνων I-II, Κωνσταντινούπολη 1992, τόμ. II, σελ. 633-643;
– Ünver, Süheyl, Αστεροσκοπείο της Κωνσταντινούπολης, Άγκυρα 1969;
– Για παράδειγμα διαστρέβλωσης του ζητήματος, βλ. Yılmaz, Osmanlı’nın Arka Bahçesi, σελ. 82-90.
Με χαιρετισμούς και ευχές…
Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις
