– Υπήρχαν θεσμοί κατά τα πρώτα χρόνια του Ισλάμ και κατά την Οθωμανική περίοδο, από τους οποίους μπορούσε κανείς να δανειστεί χρήματα για να κάνει μια καλή πράξη ή όταν είχε ανάγκη;
– Εάν υπήρχαν τέτοιοι θεσμοί, υπό ποιες προϋποθέσεις χορηγούσαν δάνεια και πώς τα ανακτούσαν;
– Πώς μπορεί να εφαρμοστεί αυτό το θέμα στις μέρες μας;
Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,
Στο Ισλάμ υπάρχουν δύο τύποι χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων με επίκεντρο τη λατρεία. Ο ένας είναι
Ίδρυμα Ζακάτ
, ο άλλος
Θεσμός του Karz-ı Hasen / Ευγενικού Δανείου
‘είναι.
Δεν γνωρίζουμε την ύπαρξη κάποιου θεσμικού φορέα δανεισμού κατά την εποχή του Προφήτη. Η πράξη του δανεισμού, η οποία ενθαρρύνεται συχνά στα εδάφια του Κορανίου και στις παραδόσεις του Προφήτη, γινόταν κυρίως ως ατομική προσπάθεια.
Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία
Διοίκηση Δημοσίων Χρεών (Διοίκηση Ειδικών Εσόδων των Οθωμανικών Δημοσίων Χρεών),
Η οργάνωση, που ιδρύθηκε το 1872 με την ονομασία αυτή, δεν είναι δανειστής, αλλά απλώς μια οργάνωση που ελέγχει το εξωτερικό χρέος του κράτους. Για το λόγο αυτό, απ’ όσο γνωρίζουμε, δεν γνωρίζουμε κάποια οργάνωση που να δανείζει χρήματα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Στο Ισλάμ, η ζακάτ είναι ο θεσμός που καλύπτει τις ανάγκες των φτωχών.
Αυτός ο θεσμός ανέκαθεν λειτουργούσε και, σύμφωνα με την εντολή του Κορανίου, παρείχε υπηρεσίες για την κάλυψη των υλικών αναγκών οκτώ διαφορετικών κατηγοριών ανθρώπων.
Αν και δεν υπάρχει μηχανισμός εταιρικού χρέους, στο Ισλάμ η χορήγηση δανείων παρουσιάζεται όχι μόνο από ανθρωπιστική άποψη, αλλά και από άποψη ανταμοιβής, από άποψη ευαρέστησης του Θεού. Πράγματι, στα εδάφια τονίζεται ότι όποιος δανείζει σε έναν άπορο είναι σαν να δανείζει στον Θεό:
«Ποιος είναι εκείνος ο γενναίος που δανείζει στον Αλλάχ ένα ωραίο δάνειο, και ο Αλλάχ θα του το ανταμείψει πολλαπλά; Ο Αλλάχ μειώνει και αυξάνει την προμήθεια. Και σε Αυτόν θα επιστρέψετε όλοι.»
(Αλ-Μπακάρα, 2:245)
«Εκείνοι που δαπανούν τα πλούτη τους για φιλανθρωπικούς σκοπούς, άνδρες και γυναίκες, και δανείζουν στον Θεό ένα καλό δάνειο, ως έκφραση της θρησκευτικής τους πίστης, θα λάβουν πολλαπλάσια ανταμοιβή και θα τους δοθεί μια πολύτιμη αμοιβή.»
(Χαδίντ, 57/18)
Σε αυτά τα εδάφια, αναφέρεται ότι οι δαπάνες που γίνονται στο δρόμο του Θεού και με την προσδοκία της ανταμοιβής στην άλλη ζωή, θεωρούνται κατά κάποιο τρόπο ως δάνειο προς τον Θεό στον κόσμο αυτό, και η ανταμοιβή τους θα ληφθεί πολλαπλάσια στην άλλη ζωή. Εδώ
“όμορφος”
με την περιγραφή/χαρακτηρισμό
δάνειο
Ο όρος περιλαμβάνει κάθε είδους οικονομική θυσία που γίνεται με αίσθημα φιλανθρωπίας και για χάρη του Θεού, συμπεριλαμβανομένου του δανεισμού. Το να δανείζεις σε κάποιον που έχει ανάγκη
άτοκο δάνειο
Η ευρεία διάδοσή του με αυτό το όνομα οφείλεται στην ενθάρρυνση και την περιγραφή που αναφέρεται στο Κοράνι.
Ο Προφήτης Μωάμεθ (ειρήνη σε αυτόν),
«Όποιος ανακουφίσει έναν μουσουλμάνο από μια από τις δυσκολίες του κόσμου, ο Αλλάχ θα τον ανακουφίσει από μια από τις δυσκολίες της μετά θάνατον ζωής. Ο Αλλάχ βοηθάει τον υπηρέτη όσο ο υπηρέτης βοηθάει τον αδελφό του.»
(Μπουχάρι, Μεζάλιμ)
όπως γενικά,
«Η ελεημοσύνη ανταμείβεται με δέκαπλασιασμό, το δάνειο με δεκαοκταπλασιασμό. Δύο φορές δάνεισμα ισοδυναμεί με μία φορά ελεημοσύνη.»
(Ιμπν Μάτζε, Σαδακάτ, 19)
με τις ειδικές διατάξεις του, όπως τα χαντίθ, έχει επιστήσει την προσοχή στη θρησκευτική αξία του δανεισμού και στο γεγονός ότι αποτελεί ενάρετη πράξη.
Στην ισλαμική ηθική, οι ευκατάστατοι οφείλουν να βοηθούν όσους έχουν ανάγκη.
να δίνει δάνεια, να χορηγεί προθεσμίες στον οφειλέτη και να μην τον πιέζει άσκοπα
ενώ συνιστάται και στον οφειλέτη να αποπληρώσει το χρέος του
πληρωμή στην ώρα της, κατά το δυνατόν νωρίτερα από την ημερομηνία λήξης
Έχει τονιστεί ότι η καθυστέρηση της πληρωμής, ενώ υπάρχει η δυνατότητα, είναι αδικία, και η δανεισμός χωρίς πρόθεση αποπληρωμής είναι κλοπή.
(Μπουχάρι, Ιστικράζ, 12; Μουσλίμ, Μουσάβατ, 33; Ιμπν Μάτζε, Σαδακάτ, 11)
Από τα έσοδα του κράτους από τη ζακάτ.
ένα ταμείο και για τους οφειλέτες
αποχώρηση
(Αλ-Τάουμπα, 9/60)
, του Προφήτη Μωάμεθ
να καταφεύγει στον Θεό από το βάρος του χρέους
(Μπουχάρι, Τζιχάντ, 74)
τη συμπονετική του στάση απέναντι σε όσους, παρά την καλή τους θέληση και τις προσπάθειές τους, δεν μπορούν να αποπληρώσουν τα χρέη τους, και
να αποπληρώνονται τέτοια χρέη από το δημόσιο ταμείο
(Μπουχάρι, Ναφακάτ, 15)
είναι διαφορετικές εκφάνσεις της σημασίας που δίνεται στην αποπληρωμή του χρέους.
Όσοι έχουν την οικονομική δυνατότητα, μπορούν να καλύψουν τις χρηματοδοτικές ανάγκες των ανθρώπων, δανείζοντας χρήματα σε όσους έχουν ανάγκη, στο πλαίσιο ενός νομικά κατοχυρωμένου θεσμού.
Ακόμη και σε όσους έχουν ανάγκη, απλώς
όχι χρήματα, αλλά τσιμέντο, σίδερο, ύφασμα, τρόφιμα
Επίσης, περιουσιακά στοιχεία σε είδος μπορούν να δοθούν ως δάνειο. Και με αυτόν τον τρόπο, το karz-ı hasen, το σημαντικότερο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα του Ισλάμ, τίθεται σε ισχύ.
Σε μια κοινωνία όπου η ζακάτ και το καρζ-ι χασενέ έχουν θεσμοθετηθεί, δεν μπορεί να γίνει λόγος για τόκο, τοκογλυφία και τοκογλυφικά ιδρύματα, άρα και για αδικαιολόγητα κέρδη. Γι’ αυτό το Κοράνι,
«άτοκο δάνειο»
Ας υπακούσουμε στις οδηγίες του. Σίγουρα θα βρούμε την ησυχία μας.
Με χαιρετισμούς και ευχές…
Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις
