– Ποιες είναι οι αποδείξεις/πηγές, αν υπάρχουν, και με βάση τι υπάρχουν;
Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,
Σύζυγος,
δήλωση βούλησης για διαζύγιο άνευ όρων και προϋποθέσεων
(εκτελεστέο)
όπως μπορεί να το κάνει, μπορεί να το συνδέσει με μια αναβλητική προϋπόθεση ή να το αναθέσει σε μια χρονική στιγμή.
Σύμφωνα με την πλειοψηφία, εάν η διαζευκτική πράξη (ταλάκ) εξαρτηθεί από μια προϋπόθεση, τότε η διαζευκτική πράξη ισχύει όταν η προϋπόθεση εκπληρωθεί. Μια διαζευκτική πράξη που εξαρτάται από μια ανεκπλήρωτη προϋπόθεση είναι άκυρη.
(καταργήθηκε).
Ωστόσο, σύμφωνα με ορισμένους νομικούς, όπως οι Ικρίμα, Σουρέιχ, Ιμπν Τεϊμίγια και Ιμπν Καγίμ, σε μια υπό όρους διαζευκτική δήλωση που γίνεται για να επιβληθεί ή να αποτραπεί κάτι, ή για να επιβεβαιωθεί η αλήθεια μιας είδησης, το διαζύγιο δεν ισχύει επειδή η πραγματική πρόθεση του συζύγου δεν είναι το διαζύγιο, αλλά απαιτείται μόνο η εξιλέωση του όρκου. Ωστόσο, μια υπό όρους διαζευκτική δήλωση που δεν γίνεται με πρόθεση όρκου είναι έγκυρη.
Ταλάκ,
Εξαρτάται από το θέλημα του Θεού.
(μαζί με τη φράση «αν θέλει ο Θεός»)
αν ειπωθεί
Χαναφίτες και Σαφιίτες
σύμφωνα με το e, άκυρο,
Στους Μαλικίτες και τους Χαμπαλίτες
θεωρείται έγκυρο.
Αν η διαζευκτική δήλωση αναβληθεί για μελλοντική ημερομηνία, σύμφωνα με την πλειοψηφία των μελετητών, το διαζύγιο ισχύει από εκείνη την ημερομηνία, ενώ σύμφωνα με τους Μαλικίτες, ισχύει αμέσως.
Μετά από αυτή τη σύντομη εξήγηση, ας περάσουμε στις λεπτομέρειες του θέματος:
Η σύνδεση του διαζυγίου με συγκεκριμένες προϋποθέσεις ή η χρονική του οριοθέτηση γίνονται αποδεκτές από τους περισσότερους νομικούς. Στο πλαίσιο αυτό, η χρήση του
σύγα (κύπελλο)
από την ημερομηνία
Το διαζύγιο χωρίζεται σε τρεις κατηγορίες:
Αμετάκλητο διαζύγιο:
Οι διαζευκτικές πράξεις είναι εκείνες που δεν εξαρτώνται από καμία προϋπόθεση ούτε συνδέονται με συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
Αυτού του είδους η απόλυση
“Σε χωρίζω”
ή
“Είσαι άδειος”
μπορεί να γίνει με εκφράσεις όπως. Η βούληση διαζυγίου εκφράζεται αμέσως και έχει ισχύ.
Αμοιβαία διαζύγιο:
Η απόλυση αναφέρεται σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο.
Σε αυτή την περίπτωση, το διαζύγιο πραγματοποιείται όταν έρθει η κατάλληλη χρονική στιγμή.
“Εσύ, αύριο είσαι ελεύθερος.”
Μια δήλωση βούλησης διαζυγίου που εκφράζεται με τη φράση αυτή, αποτελεί παράδειγμα αναβλητικού διαζυγίου (muzâf talâk).
Ανασταλτικό διαζύγιο:
Είναι η σύνδεση του διαζυγίου με μια μελλοντική, ενδεχόμενη συνθήκη.
«Αν ταξιδέψω σήμερα, είσαι ελεύθερος/η.» «Αν ο/η τάδε έρθει να μας επισκεφθεί, είσαι ελεύθερος/η.»
ή
“Αν φύγεις από το σπίτι χωρίς την άδειά μου, είσαι ελεύθερη.”
εκφράσεις όπως οι παραπάνω εξαρτώνται από την προϋπόθεση
(εκκρεμεί)
εκφράζει την πρόθεση διαζυγίου. Η διαζευκτική αίρεση μπορεί να γίνει με τη χρήση ενός όρου. Αυτό ονομάζεται
“λεκτική αναφορά”
ονομάζεται.
Μια άλλη μορφή υπό όρους διαζυγίου προκύπτει όταν οι δηλώσεις βούλησης για διαζύγιο, χωρίς τη χρήση ρητού όρου, αποκτούν, βάσει του πλαισίου, την έννοια του όρου. Αυτά τα είδη υπό όρους διαζυγίων…
«πνευματική εξάρτηση»
ονομάζεται.
«Αν με χωρίσεις, να είσαι καταραμένος…»
ή
«Χρειάζομαι διαζύγιο για να μην κάνω αυτή τη δουλειά.»
οι εκφράσεις έχουν ηθική σημασία. Διότι αυτές οι εκφράσεις
“Αν κάνω αυτή τη δουλειά, η γυναίκα μου θα είναι ελεύθερη.”
σημαίνει. Αυτή η μορφή υπό όρους διαζυγίου
«όρκος που γίνεται με διαζύγιο»
ή
«όρκος διαζυγίου»
ονομάζεται.
Σύμφωνα με την πλειοψηφία των νομικών μελετητών, και στις δύο μορφές της υπό όρους διαζυγίου,
Όταν πληρούνται οι προϋποθέσεις, τότε πραγματοποιείται και η διαζευξη.
(1)
Υπάρχει ομοφωνία μεταξύ των νομικών μελετητών σχετικά με τη νομική εγκυρότητα του οριστικού διαζυγίου.
Αν και οι διαζευγμοί που εξαρτώνται από όρους και χρονικές περιόδους θεωρούνται έγκυροι από την πλειοψηφία, υπάρχουν διαφωνίες επί του θέματος. (2)
Η πλειοψηφία των ισλαμικών νομικών αναγνωρίζει την εγκυρότητα των διαζυγίων που εξαρτώνται από όρους και χρονικά διαστήματα. Σχετικά με αυτό το θέμα…
«Ω πιστοί! Τηρείτε τις συμφωνίες σας.»
(Αλ-Μα’ιντα, 5/1)
στον στίχο και
«Οι Μουσουλμάνοι τηρούν τους όρους τους.»
φαίνεται να γίνεται αναφορά στο χαντίθ (3).
Επιπλέον, η εξάρτηση του διαζυγίου από όρο συγκρίνεται με την απελευθέρωση δούλου. Διότι
«μέτρο»
Η μεταχείριση αυτή είναι νόμιμη. Αυτή η μεταχείριση σημαίνει ότι η απελευθέρωση εξαρτάται από το θάνατο του κυρίου. Πράγματι, το διαζύγιο και η απελευθέρωση παρουσιάζουν πολλές ομοιότητες.
Επιπλέον, υποστηρίζεται ότι υπήρχε ομοφωνία από την αρχή σχετικά με το ότι το διαζύγιο μπορεί να εξαρτηθεί από όρους.(4)
Αντίθετα με την προσέγγιση του Προέδρου
Δαβίδ ο Ζαχιρίτης,
δεν αναγνωρίζει την υπό όρους διαζευξη (5). Ο βασικός λόγος είναι ότι η υπό όρους διαζευξη αντιβαίνει στη διαδικασία διαζυγίου που προβλέπεται στις θρησκευτικές πηγές. Η πραγματοποίηση διαζυγίου με τρόπους εκτός των προβλεπόμενων στο Κοράνι και τη Σούννα, παραβιάζει τα όρια που θέτει ο Θεός.
(σύνορα)
σημαίνει υπερβαίνω. (6)
«Ο όρκος περί διαζυγίου».
ή
“όρκος διαζυγίου”
Η πρακτική που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε “διαζύγιο υπό όρους” λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο του διαζυγίου υπό όρους. Παρατηρείται ιδιαίτερα ότι οι συγγραφείς της Χαναφιτικής σχολής τονίζουν τη σχέση μεταξύ του διαζυγίου υπό όρους και του όρκου διαζυγίου.(7)
Ως αποτέλεσμα της αποδοχής του υπό όρους διαζυγίου και των όρκων διαζυγίου από τις τέσσερις σχολές σκέψης, έχουν εξεταστεί και συζητηθεί πολλά επιμέρους ζητήματα σχετικά με το θέμα. Το θέμα αυτό κατέχει μια αρκετά ευρεία θέση στη φιλολογία των επιμέρους σχολών σκέψης.
Ιμπν Χαζμ,
“Merâtibü’l‐icmâ”
Στο έργο του, αναφέρει ότι υπάρχει διχογνωμία μεταξύ των νομικών σχετικά με τον όρκο διαζυγίου, με ορισμένους να υποστηρίζουν ότι το διαζύγιο ισχύει και άλλους να υιοθετούν την άποψη ότι το διαζύγιο δεν ισχύει με τον όρκο διαζυγίου. Η δική του προτίμηση είναι ότι το διαζύγιο δεν ισχύει με τον όρκο διαζυγίου και επομένως δεν απαιτείται εξιλέωση. (8)
Στο πλαίσιο αυτό, αναφέρονται επίσης ορισμένοι νομικοί, όπως ο Χαζράτ Αλί (θ. 40/661), ο Καντί Σουρέιχ (θ. 78/679), ο Ταβούς (θ. 106/724) και ο Ικρίμα (θ. 105/723). (9)
Εξετάζοντας λεπτομερώς τους όρκους διαζυγίου, διερευνώντας τη σχέση μεταξύ του όρκου διαζυγίου και του διαζυγίου υπό όρους
“όρος που προβάλλεται με σκοπό την ορκωμοσία”
και
«όρος που προβάλλεται με πρόθεση διαζυγίου»
Ο Ιμπν Τεϊμίγια ήταν εκείνος που έκανε διάκριση μεταξύ αυτών των εννοιών, δηλώνοντας ότι έχουν ξεχωριστές διατάξεις.
Ιμπν Τεϊμίγια,
«Αν με χωρίσει, θα κάνω τούτο!»
ή
“Δεν θα το κάνω!”
ή
«Αν δεν το κάνω, το διαζύγιο είναι δικό μου!»
ή
“χρειάζεται!”
θεωρεί ότι δεν επέρχεται διαζύγιο με όρκους διαζυγίου που γίνονται με αυτόν τον τρόπο. Στη φετφά του, αναφέρει ότι δεν είναι μόνος, και ότι η άποψη ότι το διαζύγιο δεν επέρχεται με τις σχετικές φόρμες δήλωσης, μεταφέρεται από τον Αμπού Χανίφα (θ. 150/767), (10) τον Καφφάλη (θ. 340/951) και τον Αμπού Σαΐντ αλ-Μουταβέλλι (θ. 478/1086) όπως και από άλλους Σαφιίτες λογίους. Επιπλέον, στην εποχή του…
Χαναφί, Σαφί, Σουνί
ή
Σιίτης
Υποστηρίζεται ότι πολλοί μελετητές έχουν εκδώσει φετφάδες σύμφωνα με αυτήν την άποψη, ότι πολλοί μουφτήδες και καδείς στις περιοχές της Ανατολής, της Τζεζίρας, του Χορασάν, του Ιράκ, της Υεμένης κ.λπ. έχουν υιοθετήσει την εν λόγω άποψη και ότι οι μελετητές της Μαγρεβικής περιοχής που ανήκουν στη μαλικιτική και άλλες σχολές σκέψης έχουν εκδώσει φετφάδες με την ίδια άποψη.
Αυτή η προσέγγιση,
Δαβίδ ο Εξωτεριστής
Αν και έγινε αποδεκτό από νομικούς όπως ο (θ. 270/883) και ο Ιμπν Χαζμ, υποστηρίχθηκε επίσης από μελετητές όπως ο Τάβους.(11) Έτσι, ο Ιμπν Τεϊμίγια ισχυρίστηκε ότι υπήρχαν και άλλοι μελετητές που υποστήριζαν την άποψη ότι το διαζύγιο δεν θα πραγματοποιούνταν με τις σχετικές φράσεις, και ότι αυτή η άποψη, αν και όχι πολύ διαδεδομένη, είχε υποστηρικτές και στις τέσσερις σχολές σκέψης.(12)
Στην εποχή μας, η Αίγυπτος υπήρξε πρωτοπόρος στις ρυθμίσεις σχετικά με τον όρκο διαζυγίου, με τον νόμο υπ’ αριθ. 25 του 1929. Σύμφωνα με το άρθρο 2 του εν λόγω νόμου, το μη εκτελεστό διαζύγιο δεν ισχύει εάν αποσκοπεί στην ενθάρρυνση ή την παρεμπόδιση μιας πράξης. Στην αιτιολογική έκθεση, η δήλωση ενός ατόμου που θέτει όρο στο διαζύγιο με σκοπό τον εκφοβισμό, την ενθάρρυνση ή την παρεμπόδιση, χωρίς να έχει σκοπό να τερματίσει τον έγγαμο βίο, θεωρείται όρκος και όχι διαζύγιο. Ωστόσο, εάν το άτομο που θέτει όρο στο διαζύγιο αποσκοπεί με αυτή τη δήλωση να τερματίσει τον έγγαμο βίο, η εν λόγω δήλωση θεωρείται διαζύγιο και όχι όρκος.
Όπως φαίνεται, εδώ προέχει η πρόθεση και η βούληση του συζύγου. (13)
Η νομική ρύθμιση που έγινε στην Αίγυπτο τέθηκε σε ισχύ και στη Συρία και την Ιορδανία.(14)
Στις νομοθεσίες του Ιράκ και του Μαρόκου, η εξάρτηση του διαζυγίου από όρο θεωρείται άκυρη.(15)
Η Αίγυπτος, πρωτοπόρος στις σχετικές νομικές ρυθμίσεις, έχει νομικούς με καταγωγή από μεντρεσέδες, οι οποίοι, όπως και οι φετφάδες που αντικατοπτρίζουν την εν λόγω πρακτική, αναφέρονται στην εφαρμογή της στις ισλαμικές χώρες.
«προσωπικές απόψεις που δεν βασίζονται σε αποδείξεις»
Υπάρχουν και συγγραφείς που το χαρακτηρίζουν με αυτόν τον τρόπο. (16)
Εκδόθηκε από τις εκδόσεις του Ιδρύματος Θρησκευτικών Υποθέσεων,
«Εγχειρίδιο θρησκευτικών αρχών»
Στο συλλογικό έργο με τίτλο … γίνεται επίσης αναφορά στη διαφωνία σχετικά με το θέμα, και οι ίδιες πληροφορίες υπάρχουν στην Ισλαμική Εγκυκλοπαίδεια της Προεδρίας Θρησκευτικών Υποθέσεων.
“Ταλάκ”
αναφέρεται επίσης στο άρθρο (17).
Ωστόσο, όσον αφορά την έκδοση φετφά, η απλή μετάδοση διαφορετικών απόψεων στους ερωτώντες, οι οποίοι είναι υποχρεωμένοι να ενεργούν σύμφωνα με την απάντηση που δίνεται, δεν αποτελεί απάντηση. Επομένως, στις απαντήσεις σε συγκεκριμένες ερωτήσεις, η προτιμώμενη άποψη πρέπει να δηλώνεται σαφώς. (18)
Συμπερασματικά,
Σε ό,τι αφορά τον όρκο διαζυγίου, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στη διαφώτιση του κοινού σχετικά με το γεγονός ότι αυτή η συμπεριφορά δεν συνάδει με την προσέγγιση του Ισλάμ στην οικογενειακή ζωή.
Είναι σαφές ότι η διάζευξη, η οποία θεωρείται η ύστατη λύση σε περίπτωση που η οικογενειακή ζωή έχει επιδεινωθεί σε βαθμό που δεν μπορεί πλέον να διατηρηθεί, είναι αμαρτία εάν πραγματοποιηθεί εκτός του πλαισίου που προβλέπεται στις ιερές γραφές.
Παρόλα αυτά, σε τέτοιες περιπτώσεις, θα πρέπει να εκδοθεί φετφάς (θρησκευτική γνωμοδότηση) με την ερμηνεία ότι ο όρκος διαζυγίου δεν τερματίζει τον γάμο, αλλά το άτομο πρέπει να πληρώσει την εξιλέωση του όρκου.
Επιπλέον, το άτομο πρέπει να καθοδηγείται στο ότι η πράξη του είναι αμαρτία και ότι πρέπει να μετανοήσει. (20) Διότι οι θρησκευτικές και ηθικές παραινέσεις, καθώς και η νοοτροπία και η κοσμοθεωρία που διαμορφώνουν, έχουν σημαντική επίδραση στους ανθρώπους, πέρα από το νομικό πλαίσιο. Παρά τις εξουσίες που δίνει η φικχ στον σύζυγο όσον αφορά το διαζύγιο, η επίδραση της θρησκευτικής/ηθικής ευαισθησίας της κοινωνίας, η οποία θεωρεί το διαζύγιο χωρίς νόμιμη αιτία ως αμαρτία και κατακρίνει τον άνδρα που υιοθετεί μια τέτοια στάση, δεν πρέπει να παραβλέπεται, προκειμένου να διατηρηθεί σε μεγάλο βαθμό η δομή της οικογένειάς μας. (21)
Πηγές:
1. Σχετικά με το θέμα, βλ. Muhammed Mustafa Şelebi, Ahkâmü’l‐üsrefi’l‐İslâm, Βηρυτός 1977, σσ. 494‐496; Ebu Zehra, el‐Ahvâlü’ş‐şahsiyye, σ. 297; Muhammed Hüseyin ez‐Zehebî, el‐Ahvâlü’ş‐şahsiyyefi’ş‐şerîati’l‐İslâmiyye, Κάιρο, χ.χ., σσ. 266‐274; Muhammed Muhyiddin Abdülhamid, el‐Ahvâlü’ş‐şahsiyye, Κάιρο 1942, σσ. 344‐351; Abdülvehhâb Hallâf, Ahkâmü’l‐ahvâli’ş‐şahsiyye, Κουβέιτ 1990, σσ. 137‐138; Ebü’l‐ayneyn Bedran, el‐Fıkhu’l‐mukâren li’l‐ahvali’ş‐şahsiyye, Βηρυτός, χ.χ., σσ. 329‐341; Zekiyyüddin Şaban, el‐Ahkamü’ş‐şeriyye li’l‐ahvâli’ş‐şahsiyye, Βεγγάζι 1993, σσ. 439‐449.
2. Αμπντουρραχμάν αλ-Σαμπουνί, Σχολιασμός του νόμου περί προσωπικής κατάστασης της Συρίας, Δαμασκός 1989, τόμ. ΙΙ, σελ. 30-31.
3. Μουναβί, αλ-Τεϋσίρ, τόμ. ΙΙ, σελ. 456-457.
4. Ιμπν Ρουσδ αλ-Τζεντ, αλ-Μουκαντιμάτ, Κάιρο 1325, τόμ. ΙΙ, σελ. 444; Αμπουλ-Κασίμ Αμπντουλκερίμ Ιμπν Μουχάμμαντ Ιμπν Αμπντουλκερίμ ερ-Ραφιί, αλ-Αζίζ σέρχου’λ-βετζίζ, Βηρυτός 1997, τόμ. ΙΧ, σελ. 59-60; Σιράζι, αλ-Μουχέζέμπ, Βηρυτός, χ.χ., τόμ. ΙΙ, σελ. 88; Χ. Ιμπραχίμ Ατζάρ, Η Λήξη του Γάμου στο Ισλαμικό Δίκαιο, Ερζουρούμ 2000, σελ. 255-256.
5. Ιμπν Χαζμ αλ-Ανδαλουσι, αλ-Μουχάλλα, Βηρυτός 1988, τόμ. ΙΧ, σσ. 476-483; Αμπούλ-Κασίμ Νετζμουντίν Τζαφάρ Ιμπν αλ-Χασάν αλ-Χιλλί, αλ-Μουχτασάρου’ν-ναφί, Τεχεράνη 1387, σ. 222; Τζεμαλουντίν αλ-Χασάν Ιμπν Γιουσούφ αλ-Μουταχχέρ αλ-Χιλλί, Ταμπσιράτου’λ-μουτεαλλιμίν, Βηρυτός 1984, σ. 190; Ζεϊνουντίν αλ-Αμιλί, ερ-Ραβντατού’λ-μπεχίγια φι σέρχι’λ-λουμάτι’δ-διμασκιγέ, Βηρυτός, χ.χ., τόμ. VI, σ. 15.
6. Ιμπν Χαζμ, αλ-Μουχάλλα, τόμ. ΙΧ, σελ. 476, 478, 479; Ζεϊντάν, αλ-Μουφασσάλ φι αχκάμι’λ-μερ’ε, τόμ. VII, σελ. 472.
7. Ορισμένοι συγγραφείς του Χαναφιτικού δόγματος πραγματεύονται τα θέματα που αφορούν το υπό όρους διαζύγιο υπό τον τίτλο «Όρκοι περί διαζυγίου» (el‐eymân fi’t‐talâk), ενώ άλλοι συγγραφείς πραγματεύονται τα σχετικά θέματα υπό τον τίτλο «Υπό όρους διαζύγιο» (ta’lîku’t‐talâk), τονίζοντας παράλληλα τη σχέση μεταξύ του υπό όρους διαζυγίου και του όρκου. Βλ. el‐Merğînânî, el‐Hidâye, Κωνσταντινούπολη 1986, τόμ. Ι, σελ. 250; el‐Haskefî, ed‐Dürrü’l‐muhtâr, σελ. 220.
8. Ιμπν αλ-Καγίμ, Ιλάμ αλ-μουακκίιν, τόμ. IV, σελ. 114.
9. Ιμπν Χαζμ, αλ-Μουχάλλα, τόμ. ΙΧ, σελ. 477-478; Ιμπν αλ-Καγίμ, Ιλάμ αλ-μουακκιίν, τόμ. ΙV, σελ. 98-100.
10. Στις Χαναφιτικές πηγές, έχει συζητηθεί αν η διαζευξη πραγματοποιείται με εκφράσεις όπως «να πέσει η διαζευξη πάνω μου…» ή «να μου είναι απαραίτητη η διαζευξη…». Κάποιοι συγγραφείς, όπως και ο Ιμπν Τεϊμίγια, υποστηρίζουν ότι σύμφωνα με την άποψη του Αμπού Χανίφα, με αυτές τις εκφράσεις η διαζευξη δεν πραγματοποιείται. Κάποιοι μελετητές υποστηρίζουν ότι αυτές οι εκφράσεις δεν ανήκουν στις ρητές ή υπαινικτικές φράσεις διαζευξης, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι εθιμικά αυτές οι εκφράσεις χρησιμοποιούνται με σκοπό τη διαζευξη, και μάλιστα σε κάποιες περιοχές δεν χρησιμοποιούνται άλλες φράσεις για την πρόθεση διαζευξης, και επομένως η διαζευξη πραγματοποιείται με τις εν λόγω εκφράσεις. Βλ. Mahmud Ibn Ahmed Ibn Abdilaziz Ibn Omer Ibn Maze el-Buhari, el-Muhitu’l-burhani fi’l-fikhi’n-Numani, εκδ. Ahmed Azzu Inaye, Βηρυτός 2003, τόμ. ΙΙΙ, σελ. 352; Alim Ibn Ala, el-Fetawe’t-tatarhaniyye, τόμ. ΙΙ, σελ. 446-447; Ibnü’l-hümâm, Fethu’l-kadîr, τόμ. ΙΙΙ, σελ. 354; Ibn Nuceym, el-Bahru’r-raik, τόμ. ΙΙΙ, σελ. 271-272; Hayrüddin er-Remli, el-Fetawe’l-hayriyye li nefi’l-beriyye, Βηρυτός 1974, τόμ. ΙΙ, σελ. 48; Haskefi, ed-Dürrü’l-muhtar, σελ. 207; Ibn Abidin, Reddü’l-muhtar, τόμ. ΙΙ, σελ. 432-434; Kevseri, el-Işfak, σελ. 97-98. Για να πραγματοποιηθεί η διαζευξη με εκφράσεις όπως «να είναι όρος» ή «να πέσει η διαζευξη πάνω μου» που χρησιμοποιούνται στα τουρκικά, απαιτείται η εθιμική χρήση αυτών των εκφράσεων για την εκδήλωση της πρόθεσης διαζευξης. Βλ. Αμπντουλλάχ Εφέντι από το Γενί Σεχίρ, Μπεχτζετü’λ-Φετάβα, Κωνσταντινούπολη 1289, σ. 85, 87.
11. Ιμπν Τεϊμίγια, αλ-Φετάουα αλ-Κούμπρα, Βηρυτός 1987, τόμ. ΙΙΙ, σελ. 305.
12. Μωχάμμετ Αμπού Ζαχρά, Ιμπν Τεϊμίγια, Κάιρο 1991, σελ. 358.
13. βλ. Αμπού Ζαχρά, αλ-Αχβάαλούς-σάχσιγιε, σσ. 302-303; Αμπούλ-αγιεΐν Μπεντράν, αλ-Φιγούλ-μουκαρεν, σσ. 340-341.
14. Σαμπουνί, Σχολιασμός του Αστικού Κώδικα της Συρίας, τόμ. ΙΙ, σελ. 31-34; Καραμάν, Συγκριτικό Ισλαμικό Δίκαιο, τόμ. Ι, σελ. 364-365; Τζιν, Το Διαζύγιο στο Παλαιό Δίκαιό μας, σελ. 61.
15. Σαμπουνί, Σχολιασμός του νόμου περί προσωπικής κατάστασης της Συρίας, τόμ. ΙΙ, σελ. 34.
16. Σαντρεντίν Γιουκσέλ, Ισλαμικές Έρευνες, Κωνσταντινούπολη, χ.χ., σ. 303.
17. Χαλίλ Γκιουνέντς, Φετβάδες για Σύγχρονα Ζητήματα, Κωνσταντινούπολη 1983, τόμ. Ι, σελ. 189.
18. M. Akif Aydın, “Οικογενειακή Ζωή”, Εγχειρίδιο Θρησκευτικών Υποχρεώσεων II (Ισλάμ και Κοινωνία), Κωνσταντινούπολη 1999, σελ. 232; DİA Λήμμα Διαζύγιο.
19. Για το θέμα αυτό, βλ. Ναουαουί, Αδὰβ αλ-Φατὰουα ουα’λ-Μουφτὶ ουα’λ-Μουσταφτὶ, Δαμασκός 1988, σελ. 43-44.
20. Στο πλαίσιο αυτό, για μια σχετική προτίμηση, βλ. Καραντάβι, Φετάβι Μουασίρα, τόμ. Ι, σελ. 587.
21. Για λεπτομερείς πληροφορίες και αξιολογήσεις, βλ. Αναπλ. Καθ. Δρ. Κάσιφ Χαμντί ΟΚΟΥΡ, Το ζήτημα του όρκου διαζυγίου (όρκος ταλάκ) στο Ισλαμικό Δίκαιο, Περιοδικό Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Χιτίτ, 2009/1, τόμ. 8, τεύχος: 15, σελ. 5-30.
Με χαιρετισμούς και ευχές…
Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις
