Το ψέμα είναι αμαρτία, αλλά τι πρέπει να κάνουμε όταν βρισκόμαστε σε δύσκολη κατάσταση;

– Υπάρχουν περιπτώσεις όπου το ψέμα δεν είναι αμαρτία;

– Το να λες ψέματα στον πόλεμο δεν είναι εξαπάτηση;

Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,

“Ψέμα”

Υπάρχει κανείς που να μην ενοχλείται όταν ακούει τη λέξη και το νόημά της; Ναι, ορισμένοι άσχημοι χαρακτηρισμοί, στην ουσία και στην πραγματικότητα, ενοχλούν τους πάντες.

Το ψέμα, το αντίθετο της αλήθειας, της ευθύτητας και της αφοσίωσης, είναι μια κακή συνήθεια που μισεί σχεδόν κάθε άνθρωπος. Ωστόσο,

Είναι άραγε θεμιτό να λέμε ψέματα ή να κάνουμε ψευδείς δηλώσεις σε ορισμένες περιπτώσεις;

Ας ανατρέξουμε πρώτα σε ορισμένες παραδόσεις και ρήσεις που, για διάφορους λόγους, φαίνεται να επιτρέπουν την ψευδή δήλωση, καθώς και στις απόψεις των Ισλαμικών λογίων επί του θέματος:

Ο Μπουχάρι και ο Μουσλίμ αναφέρουν ένα χαντίθ στα Σαχίχ τους:

«Αυτός που μεσολαβεί ανάμεσα στους ανθρώπους για να τους συμφιλιώσει και μεταφέρει λόγια με καλή πρόθεση ή λέει ψέματα με καλή πρόθεση, δεν είναι ψεύτης».



(Μπουχάρι, Σουλχ 2; Μουσλίμ, Μπιρρ 101)

Ο Μουσλίμ, συνεχίζοντας την αφήγηση αυτού του χαντίθ, καταγράφει επίσης μια αφήγηση από την Ουμμού Γκουλσούμ (ρα) με την εξής έννοια:

«Δεν έχω ακούσει ποτέ να επιτρέπεται το ψέμα σε τίποτα από όσα λένε οι άνθρωποι, εκτός από τρεις περιπτώσεις: 1) Στον πόλεμο, 2) Στη διαμεσολάβηση μεταξύ ανθρώπων, 3) Στην περίπτωση της γυναίκας προς τον σύζυγό της και του συζύγου προς τη γυναίκα του – για την τάξη της οικογένειας…»



(Μουσουλμάνος, μήνας)

Συνοψίζοντας την ερμηνεία και την εξήγηση αυτών των αφηγήσεων από τον αείμνηστο Καμίλ Μιράς, υπό το φως των εξηγήσεων των μελετητών των χαντίθ, μπορούμε να πούμε τα εξής:

Στο Χαντίθ

«Το να λες ψέματα για να συμφιλιώσεις ανθρώπους δεν είναι ψέμα».

Η σημασία της φράσης είναι ότι σε αυτό το ψέμα δεν υπάρχει αμαρτία. Διότι στο χαντίθ, το ψέμα δεν απορρίπτεται ως ψέμα, αλλά αναφέρεται μόνο η απουσία αμαρτίας που προκύπτει από αυτό το είδος ψέματος. Χωρίς αμφιβολία, το ψέμα, είτε λέγεται για να διορθώσει μια κατάσταση είτε για άλλο σκοπό, παραμένει ψέμα από τη φύση του.

Σχετικά με την αδειοδότηση του ψεύδους σε τρεις περιπτώσεις

Αν και υπάρχουν διαφορετικές απόψεις μεταξύ των λογίων, η άποψη της πλειοψηφίας των μελετητών των χαντίθ είναι η εξής:

Η διάδοση ψευδών ειδήσεων και ανύπαρκτων γεγονότων απαγορεύεται απολύτως. Η άδεια που αναφέρεται στο χαντίθ σχετικά με το ψέμα είναι…

«υπονοούμενο»

και

«υπονοούμενο»

εφόσον εκφραστεί με αυτόν τον τρόπο.

Υπαινιγμός:

Είναι η πράξη του να χρησιμοποιεί κανείς μια λέξη με πολλαπλές σημασίες, εννοώντας την πιο απομακρυσμένη σημασία.

Ενώ η Ιχάμ είναι:

Είναι η χρήση μιας λέξης με δύο έννοιες, με σκοπό να υποδηλώσει την πιο απομακρυσμένη έννοια.

Αν εφαρμόσουμε αυτά τα δύο σχήματα λόγου στο συγκεκριμένο ζήτημα, μπορούμε να δώσουμε τα ακόλουθα παραδείγματα:

Για παράδειγμα, σε έναν εχθρικό στρατιώτη κατά τη διάρκεια του πολέμου.

«Ο βασιλιάς σας πέθανε»

όταν λέγεται αυτό, είναι σαν να εννοείται κάποιος από τους προηγούμενους βασιλείς του εχθρού.

Επίσης, όταν είναι απαραίτητο να μιλήσει κανείς και να εκφράσει απόψεις σε μια κατάσταση όπου το Ισλάμ και οι Μουσουλμάνοι ενδέχεται να υποστούν βλάβη, η χρήση έμμεσων φράσεων, χωρίς να καταφεύγει κανείς άμεσα σε ψέματα, εμπίπτει σε αυτή την κατηγορία.

Ομοίως, ένας άνθρωπος που θέλει να ευχαριστήσει τη γυναίκα και την κόρη του, όταν τους υπόσχεται κάτι,

«Ινσάλλαχ – Αν το θελήσει ο Θεός»

Αν κάποιος χρησιμοποιήσει μια έκφραση όπως αυτή, και δεν πάρει αμέσως αυτό που του υποσχέθηκε, δεν θα θεωρηθεί ότι είπε ψέματα. Διότι η υπόσχεση αυτή αναφέρεται στο μέλλον.

Επίσης, όταν συμφιλιώνεις δύο ανθρώπους που είναι τσακωμένοι,

“Ο τάδε άνθρωπος προσεύχεται για σένα.”

ακόμα κι αν το πει, αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι ο άντρας

«Θεέ μου, συγχώρεσε όλους τους μουσουλμάνους.»

δεν θα είχε πει ψέματα, αν εννοούσε αυτό που είπε.

(Τετζρίντ-ι Σαρίχ Τερτζεμεσί, VIII/111-112)

Έτσι, ανακουφίζεται από την ευθύνη του ψεύδους. Σύμφωνα με ένα χαντίθ που αναφέρει ο Ιμάμ Μπεϊχάκι, ο Προφήτης μας (ειρήνη σ’ αυτόν)

“Υπάρχει ανακούφιση και απελευθέρωση από το ψέμα με τη χρήση υπαινιγμών και μεταφορικών εκφράσεων.”



(Ετ-Τατζ, V/55)

διευκρίνισαν το ζήτημα με την παρακάτω δήλωση.

Ωστόσο, ο Μπεντιουζζαμάν, ο οποίος ζητούσε να είμαστε ευαίσθητοι και προσεκτικοί σε τέτοια θέματα για να μην δίνουμε χώρο στο ψέμα, ειδικά στις μέρες μας που το ψέμα έχει πάρει μεγάλη έκταση σε κάθε τομέα, λέει τα εξής:

“…Ψέμα για το καλό.”

(ψέμα)

ο χρόνος το έχει καταργήσει (έχει καταργήσει την ισχύ του). Ορισμένοι μελετητές έχουν εκδώσει μια «προσωρινή» φετφά για λόγους σκοπιμότητας και αναγκαιότητας. Αυτή η φετφά δεν εκδίδεται πλέον. Διότι έχει καταχραστεί τόσο πολύ που μπορεί να έχει ένα όφελος ανάμεσα σε εκατό ζημιές. Επομένως, η απόφαση δεν βασίζεται στη σκοπιμότητα.”

«Για παράδειγμα: ο λόγος για τη συντόμευση της προσευχής κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού είναι η δυσκολία. Αλλά αυτό δεν αποτελεί αιτία (για την συντόμευση). Διότι δεν έχει ένα συγκεκριμένο όριο. Μπορεί να οδηγήσει σε κατάχρηση. Ίσως η μόνη αιτία να είναι το ίδιο το ταξίδι.»

Δηλαδή, η αιτία, η κύρια αιτία του να συντομεύει κανείς τις τετράκλιτες υποχρεωτικές προσευχές σε δύο κατά τη διάρκεια του ταξιδιού,

“ταξίδι”,

είναι να ξεκινήσεις ένα ταξίδι. Αν δεν υπήρχε η δυσκολία, θα μπορούσε να συντομευθεί. Αν η δυσκολία θεωρηθεί η πραγματική αιτία, τότε ο καθένας μπορεί να τροποποιήσει και να εφαρμόσει αυτόν τον κανόνα ανάλογα με τις δικές του συνθήκες.

«Δεν αντιμετώπισα καμία δυσκολία, οπότε θα προσευχηθώ τέσσερις ρακ’άτ».

Μπορεί να οδηγήσει σε κατάχρηση. Για να αποφευχθεί αυτό, η προσευχή συντομεύεται, είτε είναι δύσκολο είτε όχι.

Μετά από αυτό το παράδειγμα, ο Δάσκαλος, τέλος, θίγει το εξής ζήτημα:

«Ακριβώς έτσι, η σκοπιμότητα δεν μπορεί να δικαιολογήσει το ψέμα. Διότι δεν έχει σαφή όρια, είναι βάλτος ευάλωτος σε κατάχρηση. Η νομική απόφαση δεν βασίζεται σε αυτήν. Επομένως, είτε αλήθεια είτε σιωπή.»

(ή πρέπει να πει την αλήθεια ή να σιωπήσει)

Δηλαδή, ο δρόμος είναι διπλός, όχι τριπλός. Ή αλήθεια, ή ψέμα, όχι σιωπή.”

«Ναι, ό,τι λες πρέπει να είναι αλήθεια, αλλά δεν είναι σωστό να λες όλη την αλήθεια. Μερικές φορές, η σιωπή είναι προτιμότερη, ακόμα κι αν προκαλεί βλάβη. Διαφορετικά, δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για το ψέμα.»


(βλ. Χουτμπέ-ι Σαμιγιέ, Τρίτη Λέξη)

Ερώτηση:

Αν και το ψέμα είναι πολύ κακό, γιατί ο Προφήτης (ειρήνη σ’ αυτόν) επέτρεψε το ψέμα στον πόλεμο; Δεν σημαίνει αυτό εξαπάτηση; Επιπλέον, η νίκη στον πόλεμο με τέχνασμα δεν είναι ανάρμοστη για την ανθρωπότητα; Και μετά από αυτό, κανένας πολεμιστής δεν θα πιστέψει πια αυτούς τους μουσουλμάνους;

α.

Σύμφωνα με το Ισλάμ, το ψέμα είναι ένα μεγάλο αμάρτημα.

«Φυλαχθείτε από την ειδωλολατρία και από το να λέτε ψέματα.»



(Χατζ, 22/30)

Στο συγκεκριμένο εδάφιο, η αναφορά στο ψέμα αμέσως μετά την ειδωλολατρία αποτελεί μια αξιοσημείωτη έμφαση.

β.

Η ισλαμική θρησκεία θεμελιώνεται στην αλήθεια. Στο Κοράνι, σε πολλά σημεία, τονίζεται ότι το Κοράνι είναι ένα βιβλίο που λέει την αλήθεια, ότι ο Προφήτης Μωάμεθ (ειρήνη σ’ αυτόν) είναι ένας προφήτης που λέει την αλήθεια, και ότι ο Κύριος μας, ο Κύριος της αποκάλυψης και της θρησκείας, είναι αληθινός.

«Ποιος μπορεί να είναι πιο αληθινός από τον Θεό;!»





(Νίσα, 4/122)

Όπως και στο εδάφιο που αναφέρεται, προτιμήθηκε η διατύπωση του θέματος με τη μορφή ερώτησης, με σκοπό να αφυπνίσει και τα πιο απρόσεκτα μυαλά.

γ.

Η πίστη θεμελιώνεται στην αλήθεια, ενώ η απιστία στο ψέμα. Χωρίς αναγκαιότητα,

«σε ένα ψέμα που είναι μια βλασφημία»

Μπορεί να αποσυρθεί η άδεια;

Από την παιδική ηλικία του Προφήτη (ειρήνη σε αυτόν) της ισλαμικής θρησκείας, γύρω του

“Μωχάμμαντ αλ-Αμίν”

Η φήμη του ως «Μωάμεθ, ο αξιόπιστος, ο ειλικρινής, ο αληθινός, με λόγια, με ουσία, με πράξεις» μας λέει πολλά. Αν μια τέτοια προσωπικότητα έδωσε άδεια να λέγονται ψέματα σε ορισμένα θέματα, τότε πρέπει να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τη σοφία πίσω από αυτό.

δ.

Η κρίση “Αντίθετα, αυτό είναι να κερδίζεις τον πόλεμο με απάτη, δεν είναι ανάρμοστο για την ανθρωπότητα, και μάλιστα κανένας πολεμιστής δεν θα πιστέψει πλέον αυτούς τους Μουσουλμάνους” είναι πραγματικά ενδιαφέρουσα.

«Ο πόλεμος γίνεται με ανδρεία…»

Αυτά τα πομπώδη ρητορικά σχήματα, που δεν σημαίνουν τίποτα, δεν έχουν θέση στο λεξιλόγιο του πολέμου.

Από την αρχή της ιστορίας της ανθρωπότητας, όλοι οι πόλεμοι που έχουν διεξαχθεί είναι μια τέχνη που στοχεύει στην εξόντωση του εχθρού. Θα βγείτε να σκοτώσετε τον εχθρό, αλλά αν σας δοθεί η ευκαιρία, θα αρνηθείτε να τον σκοτώσετε επειδή “δεν είναι ανδρικό”; Υπάρχει τέτοια ανοησία; Αυτή η συμπεριφορά μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε θανατική ποινή για προδοσία.

ε.

Χρησιμοποιείται σήμερα από κάθε χώρα.

«στρατηγική πολέμου, τακτική πολέμου, ελιγμός πολέμου, σενάριο πολέμου»

Όλες οι πολεμικές τακτικές που εκφράζονται με λέξεις όπως “δόλος”, “απάτη”, “παραπλάνηση”, “εξαπάτηση” είναι τεχνάσματα, απάτες, πρακτικά ψέματα που αποσκοπούν στην εξαπάτηση και την παραπλάνηση του αντιπάλου. Στον πόλεμο, οι φράσεις όπως “να μην χτυπάς πισώπλατα, να πολεμάς με τιμή” είναι απλώς λόγια που βρίσκονται μόνο στις ταινίες.

Πράγματι, ο Προφήτης μας (ειρήνη σε αυτόν) είπε:

“Ο πόλεμος είναι απάτη / ο πόλεμος είναι η τέχνη της εξαπάτησης του εχθρού.”


(Μπουχάρι, Τζιχάντ, 157; Μουσλίμ, Τζιχάντ, 18-19)

έτσι είπε. Ενώ αυτή η δήλωση του Αγγελιοφόρου του Θεού (ειρήνη σε αυτόν) υπάρχει στις πιο αυθεντικές πηγές των χαντίθ, το να προσπαθεί ένας πιστός να αποδείξει το λάθος της -αντί να μάθει τη σοφία της- εγκυμονεί πολύ σοβαρούς θρησκευτικούς κινδύνους.

στ. «Ασφαλώς η αλήθεια οδηγεί τον άνθρωπο στην καλοσύνη και την ομορφιά, και η καλοσύνη οδηγεί στον παράδεισο. Όποιος μιλάει αλήθεια, τελικά καταγράφεται –ενώπιον του Θεού– ως σιδδίκ/πολύ ειλικρινής. Αναμφίβολα το ψέμα οδηγεί στην ανομία και την κακία, και η ανομία οδηγεί στη φωτιά/κόλαση. Όποιος λέει ψέματα, τελικά καταγράφεται –ενώπιον του Θεού– ως κέζαπ/πολύ ψεύτης.»


(Μουσλίμ, Μπιρρ, 103-105).

Ας σκεφτούμε με σύνεση: αν ο Προφήτης (ειρήνη ας είναι μαζί του), ο οποίος χαρακτήρισε το ψέμα ως «το κλειδί του κακού, τον οδηγό της κόλασης», έκανε κάποιες εξαιρέσεις από αυτόν τον κανόνα, τότε οφείλει ένας πιστός να τις αποδεχτεί με σεβασμό. (Εξάλλου, αυτό είναι ένα θέμα που πρέπει να συζητηθεί με κάποιον μη πιστό μόνο σε έσχατη ανάγκη).

γ.

Σε τέτοια ζητήματα, το παρακάτω ιερό εδάφιο πρέπει να είναι ο οδηγός μας. Η στάση μας, η πρόθεσή μας, το ύφος μας, πρέπει να διαμορφώνονται στο πλαίσιο αυτού του θεϊκού μηνύματος.

«Όχι, όχι! Στον Κύριό σου ορκίζομαι, δεν θα πιστέψουν, αν δεν σε πάρουν κριτή στις διαφωνίες τους, και αν δεν δεχτούν την κρίση σου με απόλυτη υποταγή, χωρίς καμιά αμφιβολία στις καρδιές τους.»



(Νίσα, 4/65).

h.

Αυτή η άδεια (όχι εντολή, αλλά απλώς ανοχή), δυστυχώς, υπέστη πολλές καταχρήσεις κατά τη διάρκεια της ιστορίας. Υπερβήθηκε το πλαίσιο που όφειλε να έχει η προφητική άδεια. Αναμείχθηκαν οι επιθυμίες και οι ορέξεις. Η γραμμή της άδειας χρησιμοποιήθηκε εκτός του σκοπού της. Στην ουσία, τα οφέλη που αναμένονταν από την άδεια άρχισαν να καταγράφονται ως ζημιές εξαιτίας αυτών των καταχρήσεων.

Επομένως, είναι σκόπιμο να ανασταλεί η χρήση αυτής της άδειας από σήμερα.

Με χαιρετισμούς και ευχές…

Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις