Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,
Είναι αραβική λέξη, προερχόμενη από τη ρίζα της. Σημαίνει αυτό που φαίνεται και είναι γνωστό. Αναφέρεται στις τρίχες στο σώμα του ανθρώπου και των ζώων, και ο πληθυντικός της είναι (δεν δίνεται ο πληθυντικός στο κείμενο, οπότε δεν μπορώ να τον μεταφράσω).
Επειδή ορισμένοι άνθρωποι διαθέτουν λεπτή αίσθηση, κατανόηση και γνώση, ονομάζονται ποιητές· αυτή είναι η σημασία του. Γι’ αυτό και η ποίηση πήρε το όνομά της. Αργότερα, έγινε όνομα για τις μετρημένες εκφράσεις. (βλ. Rağıb, λήμμα Ş-AR)
Στο Κοράνι, η λέξη «συνείδηση» δεν χρησιμοποιείται όπως η λέξη «νους». Αντίθετα, χρησιμοποιούνται ρήματα που προέρχονται από αυτή τη ρίζα. Διότι ο νους σημαίνει σύνδεση δύο πραγμάτων. Επειδή η σύνθεση μεταξύ δύο πραγμάτων είναι μια πράξη, απαιτείται η χρήση ρηματικού τύπου.
Για παράδειγμα, τόσο οι Εβραίοι όσο και οι Χριστιανοί ισχυρίζονταν ότι ο Αβραάμ (ειρήνη ας είναι επ’ αυτού) ανήκε σε αυτούς. Ο Θεός, αποκαλύπτοντας το παρακάτω στίχο, απέρριψε τους ισχυρισμούς τους και τους κατηγόρησε για ανοησία (βλ. Ταμπερί, ερμηνεία του στίχου 65 του Αλ-Ιμράν).
(Αλ-Ιμράν, 3/65)
Αυτή την τελευταία πρόταση, λαμβάνοντας υπόψη τη λεξική σημασία της λέξης “μυαλό”, μπορούμε να τη μεταφράσουμε ως εξής:
Ως παράδειγμα, μπορούμε να αναφέρουμε τη μετάφραση του ακόλουθου στίχου:
(Αλ-Μπακάρα, 2:12-13)
Δηλαδή, δεν μπορούν να προβλέψουν τις συνέπειες των πράξεών τους. Θεωρούν θετικά όσα ταιριάζουν στις επιθυμίες και τις ορέξεις τους. Δεν διαθέτουν μια συνείδηση που να ζυγίζει και να εξετάζει προσεκτικά το αποτέλεσμα. Επειδή δεν έχουν αυτή τη λεπτή ζυγαριά, νομίζουν τον χαλκό χρυσό και τον άνθρακα διαμάντι.
Μπορεί να γίνει αντιληπτό με δύο τρόπους:
Η συνείδηση που αποκτάται σε θέματα που αφορούν το πεδίο του νου και της φαντασίας, αποτελεί την πρώτη σπίθα της εσωτερικής συνείδησης, της κατανόησης. (βλ. Yazır, III/204-205)
Οι έννοιες που εκφράζονται ως: «Η συνείδηση που αποκτάται μέσω των πέντε αισθήσεων, η οποία αποτελεί το πρώτο στάδιο της γνώσης. Και όταν μιλάμε για συνείδηση, αυτό είναι το πρώτο πράγμα που έρχεται στο νου», εξετάζονται σε αυτό το πλαίσιο. Για παράδειγμα, όταν βλέπετε έναν μιναρέ ή ένα τζαμί σε μια ξένη χώρα, το να συμπεράνετε ότι εκεί ζουν μουσουλμάνοι, δηλαδή να φτάσετε σε αυτή τη συνείδηση από αυτό το σημάδι, μπορεί να αποτελέσει ένα παράδειγμα αυτού του είδους συνείδησης.
Η συνείδηση με αυτή την έννοια είναι η αίσθηση με σαφήνεια. Δηλαδή, είναι μια σαφής γνώση που υπάρχει τώρα ως αίσθημα και δεν έχει περάσει ακόμα εντελώς στη μνήμη και το νου, είναι το αντίθετο της αδιαφορίας και, κατά μία έννοια, το ασθενέστερο επίπεδο της γνώσης. (βλ. H. Yazır, I/203)
Εν ολίγοις, κάθε συναίσθημα, είτε εσωτερικό είτε εξωτερικό, έχει μια αισθητηριακή πλευρά και μια πλευρά ειδικής αίσθησης. Και οι δύο γίνονται αισθητές. Ωστόσο, η επιστημονική γνώση και η κατανόηση εστιάζουν στην αισθητηριακή αξία. Και η συνείδηση είναι κυρίως το όνομα αυτού. (Yazır, III/205)
Σύμφωνα με τον Ιμπν Αραμπί, η συνοπτική ανακοίνωση από τον Θεό, μέσω μιας πνευματικής πύλης που ο ίδιος ανοίγει με τη χάρη του, για το τι βρίσκεται πίσω από αυτήν, είναι η στάση. Η λεπτομερής ανακοίνωση, ωστόσο, είναι η γνώση.
Για παράδειγμα, αν εξετάσουμε το θέμα στο πλαίσιο της αρχής, μπορούμε να πούμε τα εξής:
Η κατανόηση της ύπαρξης του Κυρίου πίσω από την ύπαρξή μου είναι μια μορφή συνείδησης. Είναι σαν να διαβάζεις το παρασκήνιο μιας υπόθεσης, να αντιλαμβάνεσαι, να διαισθάνεσαι, αν θέλετε, ορισμένα πράγματα που συμβαίνουν πίσω από κλειστές πόρτες. Είναι η γνώση που προκύπτει από την εικόνα που αποκαλύπτεται μετά το άνοιγμα της πόρτας.
Όπως το εκφράζει ο Ιμπν Αραμπί, η αίσθηση της ύπαρξης ενός ζωντανού όντος –του οποίου το είδος αγνοούμε– μέσα σε ένα κλειστό κιβώτιο ή σε ένα δωμάτιο με κλειστή πόρτα, μέσω μιας κίνησης ή μιας αναπνοής που αντιλαμβανόμαστε, ή η αίσθηση ότι κάτι υπάρχει μέσα στο κιβώτιο λόγω του βάρους του, αποτελεί παράδειγμα συνείδησης. Η θέαση και η κατανόηση του ζωντανού όντος με όλες τις λεπτομέρειές του, βλέποντας το εσωτερικό του κιβωτίου ή του δωματίου, αποτελεί παράδειγμα γνώσης. (βλ. Φουτουχάτ, ΙΙΙ/514)
Αυτή είναι η σοφία, γι’ αυτό ο Θεός:
(Γιάσιν, 36/69)
είπε. Διότι στην ποίηση, η οποία συνδέεται με τη συνείδηση, τα θέματα γίνονται αντιληπτά μόνο πίσω από κλειστές πόρτες. Αυτό, όμως, είναι μια αδύναμη γνώση, η οποία δεν ταιριάζει στο προφητικό αξίωμα. Ενώ όσα διδάχθηκαν στον Προφήτη (ειρήνη σ’ αυτόν) πραγματοποιήθηκαν σε ένα έδαφος όπου οι ουράνιες πόρτες ήταν διάπλατα ανοιχτές, σαφείς και ξεκάθαρες.
Η τελευταία φράση του στίχου αναφέρεται σε αυτή την αλήθεια/απόλυτη γνώση. (βλ. Futuhat-ı Mekkiye, III/458)
Μια εκτεταμένη συνείδηση, συνδεδεμένη με τη λογική και τη γνώση, είναι –όσο γνωρίζουμε– χαρακτηριστικό μόνο των τζιν, των αγγέλων, των πνευμάτων και των ανθρώπων. (βλ. Σουάλαρ, Δεκαπένμπτο Σουά, σελ. 645) Διαφορετικά, με την έννοια μιας ιδιαίτερης διορατικότητας, μιας προαίσθησης, μιας διαίσθησης, απαντάται και σε άλλα ζώα. Επιτελούν τις εργασίες τους, προστατεύονται και διατηρούν το είδος τους χάρη σε αυτή τη συνείδηση. Πώς αλλιώς μπορούμε να εξηγήσουμε την ικανότητα της μέλισσας και του μεταξοσκώληκα! Ωστόσο, αυτός ο καθοδηγητικός μηχανισμός στα ζώα ονομάζεται όχι συνείδηση, αλλά αίσθηση που ωθεί/κατευθύνει και αίσθηση που ενθαρρύνει/παρακινεί. (βλ. Σοζλέρ, Εικοστός Ένατος Σοζ, σελ. 506)
Είναι η κατάσταση της επίγνωσης. Είναι το φως του νου, το φως της καρδιάς. Είναι η αντανάκλαση του ονόματος του Υψίστου Θεού που φωτίζει το σύμπαν. Είναι η κόρη του οφθαλμού της διορατικότητας που βλέπει και αντιλαμβάνεται με το φως του Θεού. Σύμφωνα με το ιερό χαντίθ…
(Τιρμίζι, ερμηνεία της σούρας 15,6)
Η έκφραση αυτή υποδεικνύει πόσο διαυγής είναι η συνείδηση και η διορατικότητα που πηγάζουν από την πίστη.
(βλ. Λάμψεις, Τριακοστή Λάμψη, σελ. 336)
Με χαιρετισμούς και ευχές…
Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις
