Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,
Η αιτία του Χατζ, δηλαδή
Κάαμπα
Χτίστηκε στη Μέκκα από τον Προφήτη Ιμπραήμ (α.σ.) και τον γιο του, τον Προφήτη Ισμαήλ (α.σ.). Μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής, ο Αρχάγγελος Γαβριήλ (α.σ.) τους έδειξε πρακτικά πώς να τελούν την ταουάφ και την ιεροτελεστία του Χατζ, και ο Προφήτης Ισμαήλ (α.σ.) το δίδαξε στους κατοίκους της Χετζάζ. Ωστόσο, οι θρησκευτικές διατάξεις που κήρυξε ο Προφήτης Ιμπραήμ (α.σ.) με την πάροδο του χρόνου ξεχάστηκαν και η Μέκκα έγινε κέντρο ειδωλολατρίας. Η μέθοδος του Χατζ που δίδαξε ο Προφήτης Ισμαήλ (α.σ.) άλλαξε σταδιακά και αντικαταστάθηκε από το Χατζ των ειδωλολατρών.
Και οι ειδωλολάτρες της εποχής της Τζαχιλίγια περιέρχονταν την Κάαμπα και τελούσαν το Χατζ. Στην εποχή της Τζαχιλίγια, η πόλη-κράτος της Μέκκας διοικούνταν από ένα συμβούλιο δέκα μελών, ενώ τέσσερις ξένες φυλές συμμετείχαν επίσης στη διοίκηση του Χατζ. Οι Χασημίτες, στην οποία ανήκε ο Αγγελιοφόρος του Θεού (ειρήνη σ’ αυτόν), είχαν την ευθύνη της ριφάδας, της σικάγιας και της φύλαξης της Κάαμπα, οι Μπενί Αμπντουδάρ φύλαγαν τα κλειδιά της Κάαμπα και του Νταρουννέβ, οι Μπενί Νεβφελ διαχειρίζονταν τους φόρους που συλλέγονταν για τις ανάγκες των προσκυνητών, οι Μπενί Σεχμ φύλαγαν τα αφιερώματα που γίνονταν στην Κάαμπα, και οι Μπενί Κινάνα ασχολούνταν με την νεσί, δηλαδή την ρύθμιση του ημερολογίου ώστε το Χατζ να συμπίπτει πάντα με την ίδια εποχή. Οι Μπενί Γκαβς και οι Μπενί Αντβάν φρόντιζαν τους προσκυνητές στην Αραφάτ και τη Μουζντελίφα.
Τέτοιες πρακτικές όπως η περιφορά της Κάαμπα, η ούμρα, η στάση στα βουνά Αραφάτ και Μουζνταλίφα, και η θυσία ζώων συνεχίζονταν, και το προσκύνημα τελούνταν μαζί με ειδωλολατρικές παραδόσεις.
Ούμρα
Η προσκυνηματική περίοδος, η οποία με την παρεμβολή του “νεσί” συνέπιπτε με την εποχή των χουρμαδιών, γινόταν τον μήνα Ρετζέπ και ολοκληρωνόταν με την επίσκεψη στην Κάαμπα και το επταπλό τρέξιμο ανάμεσα στα λόφια Σάφα και Μέρβε. Επειδή οι ειδωλολάτρες άλλαζαν τις θέσεις των μηνών με το “νεσί”, το οποίο επαναλαμβανόταν κάθε δύο ή τρία χρόνια για να συμπίπτει το προσκύνημα με την εαρινή περίοδο, οι τελετές γίνονταν σε άλλους μήνες αντί του Ζιλχίτζε, ο οποίος ήταν ο κανονικός μήνας, αλλά κάθε εικοσιτέσσερα χρόνια συνέπιπταν με τον πραγματικό Ζιλχίτζε.
Οι προσκυνητές, την πρώτη ημέρα του μήνα που ξεκινούσε η περίοδος του Χατζ, με ιερατική ενδυμασία, πήγαιναν στην εμποροπανήγυρη της Ουκάζ, όπου έμεναν είκοσι νύχτες και έκαναν τις αγορές τους. Στη συνέχεια, πήγαιναν στην εμποροπανήγυρη της Μετζένε, όπου έμεναν δέκα νύχτες, και με την εμφάνιση της νέας σελήνης του επόμενου μήνα, πήγαιναν στην εμποροπανήγυρη της Ζουλμετζάζ, όπου έμεναν οκτώ νύχτες. Την ημέρα της Τερβίγιε αναχωρούσαν από τη Ζουλμετζάζ και την ημέρα της Αραφά έφταναν στο Αραφάτ. Την ημέρα της Αραφά, όσοι ανήκαν στις “χίλλε” (οι φυλές εκτός από τους Κουρεΐς και τους συμμάχους τους) βρίσκονταν στο Αραφάτ,
“χούμους”
Εκείνοι που ανήκαν στην τάξη των Χουμς (φυλές που αποτελούνταν από τους Κουραΐς και τους συμμάχους τους, οι οποίοι είχαν διάφορα προνόμια σχετικά με το Χατζ και την Κάαμπα) συγκεντρώνονταν στη Νεμίρα, εντός της περιοχής του Χαρέμ, και παρέμεναν εκεί μέχρι να πλησιάσει ο ήλιος τον ορίζοντα, οπότε και κατευθύνονταν προς τη Μουζνταλίφα. Τη νύχτα την περνούσαν στη Μουζνταλίφα, και την επόμενη μέρα, πριν από την αυγή, ξεκινούσαν την προσευχή, η οποία διαρκούσε μέχρι την ανατολή του ηλίου, και στη συνέχεια κατευθύνονταν προς τη Μίνα. Στις ημέρες της Αραφάτ και της Μίνα δεν γίνονταν εμπόριο. Στη Μίνα, αφού ολοκληρώνονταν οι τελετουργίες της λιθοβολίας του διαβόλου, που διαρκούσαν τρεις ημέρες, και η θυσία, γίνονταν διάφορες συγκεντρώσεις, απαγγέλλονταν ποιήματα και οι φυλές καυχιόνταν για τους προγόνους τους. Αυτή η συνήθεια…
«Αφού τελειώσετε τις ιεροτελεστίες του Χατζ, να αναφέρετε τον Αλλάχ, όπως αναφέρετε τους προγόνους σας, ή ακόμα περισσότερο».
(Αλ-Μπακάρα, 2:200)
καταργήθηκε με το εδάφιο που αναφέρεται παραπάνω.
Όταν οι επισκέπτες έφταναν από τη Μίνα στη Μέκκα, έμεναν στα σπίτια των κατοίκων της πόλης και τους έδιναν δώρα σε αντάλλαγμα. Στην εποχή της Τζαχιλίγια, οι Άραβες έλεγαν ότι χτυπούσαν παλαμάκια και σφύριζαν γύρω από την Κάαμπα, και αν ανήκαν στη φυλή Χουμσά, το έκαναν με τα ρούχα τους, ενώ αν ανήκαν στη Χιλλέ, -επειδή δεν ήθελαν να κάνουν την ταουάφ με τα ρούχα με τα οποία είχαν αμαρτήσει- αν δεν μπορούσαν να δανειστούν ή να αγοράσουν ρούχα από κάποιον της Χουμσά…
γυμνή περιφορά
θα το έκαναν.
Στις ερμηνείες,
“Όταν διαπράττουν ένα κακό”
,
«Βρήκαμε τους πατέρες μας σε αυτόν τον δρόμο, και ο Αλλάχ μάς το διέταξε».
Λένε: «Ο Αλλάχ δεν διατάσσει το κακό. Λέτε για τον Αλλάχ πράγματα που δεν γνωρίζετε;»
(Αλ-Α’ράφ, 7/28)
Αναφέρεται ότι το εδάφιο που αναφέρεται παραπάνω αφορά εκείνους που περιέρχονται γύρω από την Κάαμπα γυμνοί. Εάν ο προσκυνητής έχει φέρει ένα άλλο ρούχο, που δεν έχει φορεθεί προηγουμένως, αποκλειστικά για να το φορέσει κατά την επίσκεψή του στην Κάαμπα, τότε μπορεί να κάνει την περιφορά φορώντας το, και στη συνέχεια να το βγάλει και να το αφήσει εκεί.
“λεκά”
Αυτή η ενδυμασία, που ονομαζόταν έτσι, δεν έπρεπε να αγγιχτεί και αφήνονταν να σαπίσει. Μετά το τέλος της ταουάφ, στην οποία συμμετείχαν γυναίκες που ανήκαν στη φυλή Χιλλέ, οι οποίες δεν είχαν βρει καθαρά ρούχα και κάλυπταν τα γεννητικά τους όργανα με τα χέρια τους, γινόταν η σα’ι ανάμεσα στη Σάφα και τη Μέρβε. Ακολούθως, το άγαλμα του Ισάφ…
(άγαλμα)
Σε αυτό το σημείο θυσιάζονταν ζώα, και το αίμα τους αλείφονταν στους τοίχους της Κάαμπα· όσοι θυσίαζαν δεν έτρωγαν από το κρέας. Στη συνέχεια, κάθε φυλή επισκεπτόταν το είδωλο του θεού για τον οποίο είχε μπει σε κατάσταση ιερότητας (ιхрам) και είχε απαγγείλει την ταλμπίγια, ξυριζόταν και έβγαινε από την κατάσταση ιερότητας. Οι Άραβες της εποχής της Τζαχιλίγιας, εκτός από την Κάαμπα…
Λατ, Μανάτ, Ουζά
προσκυνούσαν τους ναούς των θεών, τους τάφους των προκρίτων και τις στήλες (ενσάμπ) και το ονόμαζαν
“ντεβάρ”
έλεγαν.
Η παράδοση της προσφοράς νερού και φαγητού στους προσκυνητές.
(σιχάγιε, ριφάδε),
Η παράδοση αυτή υπήρχε από πολύ παλιά. Στην περίοδο της Τζαχιλίγια, για να διατηρηθεί η παράδοση της ριφάδας, αρχικά γινόταν συλλογή φόρων από τον λαό· αργότερα, το έργο αυτό ανέλαβαν πλούσιοι που επιθυμούσαν να αποκτήσουν τιμή. Λέγεται ότι ο πρώτος που έφτιαξε φαγητό από κρέας καμήλας και το μοίρασε στους προσκυνητές ήταν ο Αμρ μπιν Λουχάι· είναι επίσης γνωστό ότι μοίραζε ρούχα στους προσκυνητές. Στην εποχή του Κουσαί, κοντά στην Κάαμπα, υπήρχαν δερμάτινες δεξαμενές νερού, όπου αποθηκευόταν νερό που μεταφερόταν με καμήλες από τις γύρω πηγές γλυκού νερού. Μετά την επαναλειτουργία του πηγαδιού Ζαμζάμ από τον Αμπντούλ Μουτταλίμπ, τον παππού του Προφήτη (ειρήνη σ’ αυτόν), το καθήκον της σικάγιας εκπληρωνόταν εξ ολοκλήρου με το νερό που προερχόταν από εκεί.
Ο Αμπντούλ Μουτταλίμπ άρμεγε τις καμήλες του και ανακάτευε το γάλα με μέλι και το μοίραζε στους προσκυνητές μαζί με νερό Ζαμζάμ. Μερικές φορές ανακάτευε το νερό Ζαμζάμ με σταφύλια και το μοίραζε.
Κατά την εμφάνιση του Ισλάμ, ο Αμπού Τάλιμπ ήταν υπεύθυνος για την σικάγια και την ριφάδα· ωστόσο, αργότερα, λόγω της κακής οικονομικής του κατάστασης, την ανέθεσε στον μικρότερο αδελφό του, Αμπάς. Ο Αμπάς συνέχισε αδιάλειπτα αυτό το καθήκον μέχρι την κατάκτηση της Μέκκας· μετά την κατάκτηση, ο Αγγελιοφόρος του Θεού (ειρήνη ας είναι επ’ αυτού) πήρε για λίγο την σικάγια και την ριφάδα από αυτόν, αλλά αργότερα του την επέστρεψε. Το έτος 9 (631), ο Προφήτης (ειρήνη ας είναι επ’ αυτού) διόρισε τον Αμπού Μπακρ (να είναι ευχαριστημένος ο Θεός μαζί του) ως διοικητή του προσκυνήματος και του έδωσε κάποια υλικά για φαγητό. Στο προσκύνημα του αποχαιρετισμού, ανέλαβε ο ίδιος αυτό το έργο, και επομένως οι χαλίφες που τον διαδέχθηκαν μετά το θάνατό του το συνέχισαν οι ίδιοι.
Μετά την κατάκτηση της Μέκκας, τα ειδωλα που βρίσκονταν μέσα και γύρω από την Κάαμπα, καθώς και τα στοιχεία της ειδωλολατρίας που δεν υπήρχαν στη λατρεία του Χατζ που κήρυξε ο Προφήτης Ιμπραήμ (ειρήνη ας είναι επ’ αυτόν), εξαλείφθηκαν εντελώς. Οι κάτοικοι της Χουμς παραχώρησαν ορισμένα προνόμια στους εαυτούς τους,
“Εμείς είμαστε οι κάτοικοι του Ιερού Χώρου, οι φύλακες της Κάαμπα.”
λέγοντας ότι δεν θα έκαναν στάση στο Αραφάτ. Ωστόσο,
«Έπειτα, ορμήστε κι εσείς από εκεί που ορμούν οι άνθρωποι – σαν χείμαρρος – (από την Αραφάτ). Ζητήστε συγχώρεση από τον Αλλάχ. Πράγματι, ο Αλλάχ είναι πολύ συγχωρητικός και ελεήμων.»
(Αλ-Μπακάρα 2:199)
Αυτή η διάκριση καταργήθηκε με το στίχο που αναφέρεται παραπάνω. Επίσης, καταργήθηκε η απαγόρευση του εμπορίου στην Αραφάτ και τη Μίνα.
«Δεν υπάρχει καμία αμαρτία για εσάς να αναζητάτε την εύνοια του Κυρίου σας (μέσω του εμπορίου).»
(Αλ-Μπακάρα 2:198)
Η αποκάλυψη του στίχου με το νόημα αυτό έβαλε τέλος σε αυτή την πρακτική. Οι εμποροπανηγύρεις όπως οι Ουκάζ, Μετζένε και Ζουμμετζάζ, που ιδρύθηκαν πριν από το Χατζ, συνεχίστηκαν για λίγο καιρό, αλλά προς το τέλος του 2ου (8ου) αιώνα εγκαταλείφθηκαν για διάφορους λόγους.
Μετά την εμφάνιση του Ισλάμ, οι κάτοικοι της Χίλλε δεν εκπλήρωναν το θρησκευτικό καθήκον της Σά’ι (το τρέξιμο μεταξύ των λόφων Σάφα και Μέρβε), με το σκεπτικό ότι γινόταν προς τιμήν των ειδώλων που βρίσκονταν εκεί, και επομένως ήταν έθιμο της Τζαχιλίγια (προ-ισλαμικής εποχής) και δεν αποτελούσε μέρος των τελετουργιών του Χατζ. Εξαιτίας αυτού,
«Σαφά και Μερβέ είναι αναμφίβολα από τα σημεία του Αλλάχ. Όποιος επισκέπτεται το Ιερό Οίκο (Κάαμπα) κάνοντας Χατζ ή Ούμρα, δεν διαπράττει αμαρτία αν κάνει ταβάφ (σαγ) ανάμεσα στη Σαφά και τη Μερβέ. Και όποιος κάνει μια καλή πράξη με δική του θέληση, ο Αλλάχ σίγουρα το γνωρίζει και θα τον ανταμείψει.»
(Αλ-Μπακάρα 2:158)
Και έτσι αποκαλύφθηκε το εδάφιο, εξηγώντας ότι το Σα’ι είναι μέρος των τελετουργιών του Χατζ, διαλύοντας τις αμφιβολίες που είχαν δημιουργηθεί στο μυαλό των ανθρώπων.
Η απαγόρευση της γυμνής περιφοράς γύρω από την Κάαμπα και η παράνομη εισαγωγή τροφίμων και ποτών εντός των ορίων του Χαρέμ από τους οπαδούς της Χίλλε,
«Ω, υιοί του Αδάμ! Να φοράτε τα ρούχα σας σε κάθε τόπο προσευχής.»
Φάτε και πιείτε, αλλά μην σπαταλάτε. Διότι ο Θεός δεν αγαπά τους σπάταλους.
Πες: Τη στολισμένη δημιουργία που ο Αλλάχ έπλασε για τους δούλους Του.
(φόρεμα)
και όμορφο
(χαλάλ)
Ποιος απαγόρευσε τα καλά πράγματα; Πες: «Αυτά είναι για τους πιστούς, μαζί με τους απίστους, σ’ αυτή τη ζωή. Την Ημέρα της Ανάστασης όμως, θα ανήκουν αποκλειστικά στους πιστούς».
(Αλ-Μπακάρα 2:158)
με τα εδάφια που αναφέρονται παραπάνω και με την ομιλία που έδωσε ο Προφήτης Μωάμεθ (ειρήνη σε αυτόν) το 9ο έτος της Εγίρας,
«Από φέτος και στο εξής, κανένας ειδωλολάτρης δεν θα κάνει το προσκύνημα και κανείς δεν θα περιφέρεται γυμνός γύρω από την Κάαμπα».
(Μπουχάρι, Χατζ, 67)
καταργήθηκε με εντολή.
(Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων της Τουρκίας, Τμήμα Χατζ)
Με χαιρετισμούς και ευχές…
Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις
