Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,
Η απάντηση σε αυτή την ερώτηση είναι:
“Να παρατηρείς κάθε ύπαρξη στο σύμπαν γνωρίζοντας ότι είναι έργο του Θεού, να έχεις επίγνωση της παρουσίας του Θεού σε κάθε στιγμή και σε κάθε περίσταση, και να θυμάσαι πάντα ότι ο θάνατος θα έρθει και σε εμάς.”
θα μπορούσε να συνοψιστεί ως εξής.
Ας υποθέσουμε ότι εμείς, δύο φίλοι, βρεθήκαμε ξαφνικά σε αυτόν τον κόσμο από έναν άλλο κόσμο. Ας υποθέσουμε ότι γύρω μας επικρατεί ερημιά. Δεν υπάρχει κανείς άλλος τριγύρω… Ενώ εμείς, έκπληκτοι και αμήχανοι, αναρωτιόμαστε τι να κάνουμε, ας υποθέσουμε ότι η γη ανοίγει μπροστά μας και ξεφυτρώνει ένα δέντρο. Ας υποθέσουμε ότι μεγαλώνει γρήγορα. Ας ξεκουραστούμε για λίγο στη σκιά του.
Και ξαφνικά τα φρούτα να αρχίσουν να τελειώνουν στα κλαδιά. Να τα κόψουμε και να τα φάμε. Λίγο αργότερα, ένα ζώο να έρθει δίπλα μας, λικνίζοντας το σώμα του… Να το αρμέξουμε και να πιούμε το γάλα του. Να θελήσουμε να περπατήσουμε λίγο τριγύρω. Ένα άλλο ζώο να έρθει από μακριά, καλπάζοντας. Και να σταματήσει ακριβώς μπροστά μας. Να το καβαλήσουμε και να βολτάρουμε για λίγο…
Μπορούμε να αντιμετωπίσουμε όλα αυτά τα πράγματα ως φυσιολογικά, να τα κάνουμε χωρίς έκπληξη και χωρίς συναίσθημα;
Σύμφωνα με τα λόγια του ποιητή:
“Ποιος είμαι εγώ και τι είναι όλο αυτό;”
Δεν θα πούμε ευχαριστώ; Η καρδιά μας δεν θα χτυπήσει από ενθουσιασμό; Δεν θα είναι πρωταρχικό καθήκον μας να ρωτήσουμε και να μάθουμε σε ποιον και πώς να ευχαριστήσουμε για όλα αυτά τα δώρα;
Ας αλλάξουμε τώρα το σκηνικό. Ας μην είμαστε μόνοι. Ας περιτριγυριστούμε από χιλιάδες, εκατοντάδες χιλιάδες. Και ας εμφανιστεί επιτέλους ο σημερινός παγκόσμιος πληθυσμός. Ας αυξηθεί ο αριθμός των φυτών και των ζώων που μας εξυπηρετούν. Και ας δούμε μπροστά μας τα σημερινά είδη φυτών και ζώων.
Τότε ας αναρωτηθούμε:
“Τι άλλαξε;”
Γιατί δεν μπορούμε τώρα να καλλιεργήσουμε τον ενθουσιασμό, την έκπληξη και την ευγνωμοσύνη που νιώθαμε όταν ήμασταν μόνοι; Στην πραγματικότητα, η έκπληξή μας δεν θα έπρεπε να είναι ακόμα μεγαλύτερη; Ή μήπως αυτοί οι όχλοι, αυτά τα ψηλά κτίρια, αυτοί οι θόρυβοι, οι φήμες, αυτοί οι αγώνες για την επιβίωση, θολώνουν τη σκέψη μας;
ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ:
Σκέψη, προβληματισμός, εμβάθυνση και συνειδητοποίηση ενός ζητήματος.
Η ρίζα του ρήματος “tefekkere” αποτελείται από τρία γράμματα.
“φέκερε”
Προέρχεται από το ρήμα. Η ρίζα του ρήματος είναι και από αυτήν προέρχεται το
τεφφεκέρε, εφέκρε, φέκκερε
και
προσκλήσεις
Οι λέξεις έχουν την ίδια σημασία. Το αντίθετο της περισυλλογής είναι η απουσία σκέψης και η απερισκεψία.
Συλλογισμός,
Είναι μια ιδιότητα αποκλειστικά ανθρώπινη. Ο άνθρωπος διακρίνεται και υπερέχει από τα άλλα όντα χάρη στη σκέψη. Η σκέψη είναι δυνατή μόνο για όσα μπορούν να συλληφθούν με τη φαντασία στην καρδιά. Γι’ αυτό, η σκέψη είναι δυνατή για τα όντα που δημιούργησε ο Θεός.
Ωστόσο, η ενατένιση της ουσίας του Θεού είναι αδύνατη.
Διότι ο Αλλάχ δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να περιγραφεί με μορφή ούτε να φανταστεί κανείς τη μορφή του (el-İsfahânî, el-Müfredât, Κωνσταντινούπολη 1986, 578).
Ένα από τα εδάφια που επηρέασαν περισσότερο τον Προφήτη Μωάμεθ (σ.α.σ.) σχετίζεται με τον διαλογισμό.
Δύο άτομα επισκέφθηκαν την Αίσα (ρα). Ένας από αυτούς,
“Μπορείτε να μας περιγράψετε κάτι εντυπωσιακό που είδατε στον Προφήτη Μωάμεθ (ειρήνη σε αυτόν)?”
όταν ειπώθηκε αυτό, η Αίσα (η ευλογημένη) είπε:«Ο Αγγελιοφόρος του Θεού (ειρήνη και ευλογία σε αυτόν) σηκώθηκε μια νύχτα, έκανε την προσευχή του και προσευχήθηκε. Έκλαψε πολύ κατά τη διάρκεια της προσευχής. Τα δάκρυα που έτρεχαν από τα μάτια του έβρεξαν τα γένια του και το έδαφος κατά τη διάρκεια της προσκύνησης. Ο Μπιλάλ (ο Θεός να τον ευλογεί), ο οποίος ήρθε για την πρωινή προσευχή:»
«Ω Αγγελιοφόρε του Θεού (ειρήνη και ευλογία σε αυτόν)! Τι σε κάνει να κλαις, ενώ σου έχουν συγχωρεθεί όλες οι αμαρτίες σου, παρελθούσες και μελλοντικές;»
όταν είπα, εκείνος:
“Απόψε ο Παντοδύναμος Θεός αποκάλυψε ένα στίχο. Αυτός ο στίχος με κάνει να κλαίω.”
είπε και διάβασε το στίχο:
«Στην κτίση των ουρανών και της γης, και στην εναλλαγή της νύχτας και της ημέρας, υπάρχουν βεβαίως σημεία για τους ανθρώπους που έχουν νου.»
(Αλ-Ιμράν, 3/190).
Μετά από αυτό, ο Αγγελιοφόρος του Θεού (ειρήνη και ευλογία σε αυτόν) είπε:
“Αλίμονο σε εκείνους που διαβάζουν αυτό το εδάφιο και δεν το διαλογίζονται, δεν το σκέφτονται.”
είπε.
Η μετάφραση του επόμενου στίχου, ο οποίος περιγράφει την κατάσταση των λογικών ανθρώπων που καλούνται να συλλογιστούν, έχει ως εξής:
«Αυτοί που αναλογίζονται τον Αλλάχ όρθιοι, καθιστοί και ξαπλωμένοι στο πλευρό τους, και συλλογίζονται τη δημιουργία των ουρανών και της γης, (λέγοντας): «Κύριέ μας, δεν δημιούργησες αυτό μάταια. Δόξα σοι! Φύλαξέ μας από την τιμωρία της φωτιάς!»»
(Αλ-Ιμράν, 3/191).
Σύμφωνα με την αφήγηση του Ιμπν Αμπάς (ρα), κάποιοι άνθρωποι θέλησαν να σκεφτούν για την ουσία του Θεού. Σε αυτό το θέμα, ο Προφήτης Μωάμεθ (σ.α.σ.) έκανε την εξής δήλωση:
«Σκεφτείτε τα δημιουργήματα του Θεού. Μην σκέφτεστε την ουσία του Θεού. Δεν είστε ικανοί να σκεφτείτε την προσωπικότητα του Θεού.»
(βλ. Kenzu’l-Ummal, αριθ. χεδιθ: 5705, 5706)
Ο Λοκμάν (ας) συνήθιζε να κάθεται μόνος σε ένα απομονωμένο μέρος και να διαλογίζεται. Του είπαν:
“Γιατί κάθεσαι μόνος; Δεν θα ήταν καλύτερα να καθίσεις με παρέα και να κουβεντιάσεις;”
ρώτησαν. Ο Λοκμάν (ας) απάντησε:
“Η μακρά μοναξιά ευνοεί περισσότερο την περισυλλογή. Η μακρά περισυλλογή, με τη σειρά της, οδηγεί τον άνθρωπο στο δρόμο του παραδείσου.”
Ο Ομέρ μπιν Αμπντούλ Αζίζ είπε τα εξής σχετικά με τον στοχασμό:
«Η σκέψη στις ευλογίες του Θεού είναι από τις πιο ενάρετες πράξεις λατρείας.»
Ο Ιμάμ Σαφίι είπε επίσης:
«Χρησιμοποιείτε τη διαλογιστική σκέψη όταν εκδίδετε αποφάσεις σε οποιοδήποτε θέμα».
αναφερόμενος στη σημασία της ενδοσκόπησης στην επιστήμη της μεθοδολογίας.
(Γκαζάλι, Ιχγιά, Βηρυτός, χ.χ. IV/423 κ.ε.)
Η περισυλλογή οδηγεί τον άνθρωπο σε ευρεία γνώση. Όταν η γνώση του ανθρώπου αυξάνεται, αλλάζει και η κατάσταση της καρδιάς του. Συνέπεια αυτού είναι η αλλαγή της συμπεριφοράς και των πράξεών του. Φαίνεται λοιπόν ότι η αύξηση της γνώσης και η βελτίωση της συμπεριφοράς του ανθρώπου ξεκινούν από την περισυλλογή. Γι’ αυτό, ο Υπέρτατος Θεός, αφού αναφέρει διάφορα θέματα στο Κοράνι…
“… Σίγουρα, σ’ αυτό υπάρχουν διδάγματα για όσους αναλογίζονται (σκέφτονται).”
(Αλ-Ναχλ, 16/11)
αναφέρεται. Αυτή η φράση, η οποία καλεί τους ανθρώπους σε περισυλλογή, απαντάται σε πέντε ακόμη σημεία του Κορανίου.
(Ρα’δ, 13/3; Ναχλ, 16/69; Ρουμ, 30/21; Ζουμέρ, 39/42; Τζασίγια, 45/13).
Λέξεις που προέρχονται από την ίδια ρίζα με τη λέξη «τεφekkür» (στοχασμός) απαντώνται δεκαοκτώ φορές στο Κοράνι. Σε πολλά εδάφια του Κορανίου αναφέρεται ότι υπάρχουν διδάγματα για τους ανθρώπους που σκέφτονται, κατανοούν και γνωρίζουν, και χρησιμοποιούνται πολλές λέξεις που εκφράζουν την έννοια του στοχασμού.
Υπάρχει θετική σκέψη, αλλά υπάρχει και αρνητική σκέψη.
Το αποτέλεσμα της εσφαλμένης σκέψης δεν είναι σωστό. Μόνο η σκέψη των ανθρώπων με υγιή καρδιά μπορεί να είναι υγιής. Η σκέψη που επιθυμεί η ισλαμική θρησκεία είναι αναμφίβολα η υγιής. Η μετάφραση ορισμένων στίχων που καλούν τους ανθρώπους σε αυτήν την θετική σκέψη είναι η εξής:
«Αυτός είναι που έστρωσε τη γη και έθεσε σ’ αυτήν βουνά και ποτάμια. Και έκανε σ’ αυτήν από κάθε καρπό ζευγάρι. Σκεπάζει τη νύχτα με την ημέρα. Σ’ αυτό βέβαια υπάρχουν σημεία για λαό που συλλογίζεται.»
(Ρα’δ, 13/3)
«Αυτός είναι που κατεβάζει από τον ουρανό νερό για εσάς. Από αυτό πίνετε και από αυτό ποτίζονται τα δέντρα και τα φυτά που βόσκουν τα ζώα σας. Με αυτόν βγάζει για εσάς σιτάρι, ελιές, χουρμάδες, σταφύλια και κάθε είδους καρπούς. Σίγουρα σε αυτό υπάρχει σημάδι για όσους στοχάζονται (σκέφτονται)» (Ναχλ, 16/10,11).
«Αν είχαμε κατεβάσει αυτό το Κοράνι σε ένα βουνό, θα το έβλεπες να υποκλίνεται και να διαλύεται από τον φόβο του Θεού. Αυτά τα παραδείγματα τα δίνουμε στους ανθρώπους για να τα σκεφτούν.»
(Αλ-Χασρ, 59/21)
Η θετική σκέψη, στην οποία το Ισλάμ δίνει τόση σημασία, απελευθερώνει τον άνθρωπο από τη μιμητική. Για παράδειγμα,
«Η επίγεια ζωή είναι εφήμερη, ενώ η μεταθανάτια ζωή είναι αιώνια. Είναι καλύτερο να δίνεις προτεραιότητα σε ό,τι είναι αιώνιο παρά σε ό,τι είναι εφήμερο».
Αυτός που ακούει μια τέτοια συμβουλή και εργάζεται για τη μετά θάνατον ζωή, μιμούμενος άλλους, οδηγεί τον εαυτό του σε καλό δρόμο. Όμως, εκείνος που φτάνει σε αυτή την πεποίθηση ύστερα από περισυλλογή, δηλαδή βαθιά σκέψη, και ενεργεί συνειδητά σύμφωνα με αυτήν, βγαίνει πάντα κερδισμένος. Προστατεύεται από το κακό και επιλέγει το καλό. Ταυτόχρονα, απαλλάσσεται από την μίμηση των άλλων· γίνεται ο ίδιος οδηγός για τους άλλους.
Ένας από τους τρόπους για να απαλλαγούμε από την αδιαφορία και να κερδίσουμε την ευαρέσκεια του Θεού είναι να σκεφτόμαστε τον θάνατο.
Πριν έρθουμε στον κόσμο, δεν ξέραμε σε ποιας οικογένειας το σπέρμα θα περνούσαμε, σε ποιας γυναίκας τη μήτρα θα μεγαλώναμε. Τώρα, αντιμετωπίζουμε μια άλλη εικόνα άγνοιας.
Από αυτήν την υδρόγειο σφαίρα, πάνω στην οποία ταξιδεύουμε, με ποιο μέσο θα μεταβούμε στον κόσμο του θανάτου; Θα πέσουμε θύματα τροχαίου ατυχήματος, θα πάθουμε καρδιακή ανακοπή; Ποια ασθένεια θα μας φέρει στο χείλος του θανάτου και θα μας παραδώσει στον άγγελο του θανάτου;
Εμείς, ως άνθρωποι, είμαστε εντελώς ανίκανοι να απαντήσουμε σε αυτή την ερώτηση.
Ο Άγγελος του Θανάτου (Αζραήλ) παίρνει τις ψυχές πάνω από πεντακόσιες χιλιάδες ανθρώπων κάθε μέρα. Κάθε μέρα απομακρύνει από αυτόν τον κόσμο μια ομάδα ανθρώπων, μια δέσμη ανθρώπων. Ανάμεσά τους υπάρχουν γέροι και νέοι… πλούσιοι και φτωχοί… και το πιο σημαντικό: ανάμεσά τους υπάρχουν δίκαιοι και αμαρτωλοί. Πιστοί και άπιστοι…
Αυτοί οι δεσμοί και οι δέσμες μας φωνάζουν τα εξής:
«Στο θάνατο όλοι είναι ίσοι… Μια μέρα θα έρθει και η δική σας ώρα.»
Προσέξτε να μην σας πιάσει απρόσμενους ο θάνατος. Μην σας βρει ο άγγελος του θανάτου σε κατάσταση ανταρσίας.
«Αφιερωθείτε όχι στην ασωτία, αλλά στη λατρεία. Μην κοιτάτε τα εγκόσμια, αλλά την αιώνια ζωή σας· σκεφτείτε την, προσπαθήστε να κάνετε κάτι γι’ αυτήν. Ο θάνατός σας να είναι σαν την αποχώρηση ενός στρατιώτη που έχει εκπληρώσει το καθήκον του από το στρατόπεδο· ή σαν την αποχώρηση ενός μαθητή από την τάξη, αφού έχει συμπληρώσει το διαγώνισμά του με σωστές απαντήσεις.»
“Κοιτάξτε τα πόδια σας, που δεν μπορούν πια να σας κουβαλήσουν, σαν παλιά παπούτσια. Θεωρήστε το σώμα σας, γεμάτο πόνους και ενοχλήσεις, σαν ένα φθαρμένο ρούχο. Μην τους δίνετε μεγάλη σημασία. Αρκεί να μην φθαρείτε εσείς· να παραμείνει η ψυχή σας ακμαία· καθώς το σώμα σας φθείρεται, να δυναμώνει η καρδιά σας, να ενισχύεται το πνεύμα σας…”
“Αν η καρδιά σας είναι δυνατή με πίστη και λατρεία, τότε η δυσκολία σας θα είναι μικρότερη την τελευταία μέρα, όταν θα απογυμνωθείτε εντελώς από τα ρούχα σας. Όσο λιγότερο δένεστε με τα υλικά αγαθά, τόσο πιο εύκολο θα είναι να αποκοπείτε από τον κόσμο.”
“Είναι στο χέρι σας… Αλλά η άσκησή σας δεν είναι προς αυτή την κατεύθυνση. Όσο σκέφτεστε τον θάνατο, τόσο περισσότερο προσκολλάσθε στον κόσμο. Η απομάκρυνσή σας από αυτόν γίνεται όλο και πιο δύσκολη για την ψυχή σας. Χωρίς να το ξέρετε, σκάβετε τον δικό σας λάκκο με τα χέρια σας.”
“Αλλά αυτός ο κόσμος των τάφων δεν είναι και τόσο τρομακτικός. Αντιθέτως, είναι ωραιότερος από τον κόσμο τούτο. Μπορείτε να γεννηθείτε υγιείς από εκείνον τον κόσμο σε αυτόν τον κόσμο; Μην σκέφτεστε τίποτα άλλο. Εδώ…”
«ο κόσμος του μεσοδιαστήματος»
Μήπως λένε ψέματα; Μπερζάχ, δηλαδή πέπλο… Ένα πέρασμα, μια γέφυρα ανάμεσα στον κόσμο και τον άλλο κόσμο… Για τους πιστούς, ωραιότερο από τον κόσμο, κατώτερο από τον Παράδεισο… Για τους άπιστους, το αντίθετο: χειρότερο από τον κόσμο, πιο ευχάριστο από την Κόλαση. Κατά κάποιο τρόπο, σαν την άνοιξη και το φθινόπωρο. Δεν είναι κι αυτές οι εποχές πέπλα; Η μία ανάμεσα στο χειμώνα και το καλοκαίρι, η άλλη ανάμεσα στο καλοκαίρι και το χειμώνα…”
«Ενώ έχετε την ευκαιρία, φροντίστε να ομορφύνετε τον τάφο σας εκεί. Εργαστείτε με τέτοιο τρόπο, ώστε αυτός ο κόσμος να είναι σαν την αυγή για εσάς, και όχι σαν το λυκόφως του σούρουπου.»
«Χάσαμε όλες τις ευκαιρίες. Δεν έχουμε πια ούτε χέρια, ούτε γλώσσα… Βλέποντας την αμέλειά σας, θέλουμε να σας πούμε κάτι, μάλιστα, να σας φωνάξουμε κάτι. Αλλά πια δεν έχουμε καμία σχέση ούτε με τα χείλη, ούτε με τη γλώσσα, ούτε με τις φωνητικές χορδές, ούτε με την ατμόσφαιρα… Τώρα το σώμα μας έχει αφεθεί να σαπίσει, να επιστρέψει στην αρχική του κατάσταση. Πια, ακόμα κι αν θέλουμε, δεν μπορούμε να κάνουμε ούτε ένα βήμα προς το σωστό δρόμο. Μια μέρα κι εσείς θα γίνετε σαν εμάς και θα αναστενάζετε, γιατί δεν αξιοποιήσατε καλύτερα τη ζωή σας.»
Ο θάνατος είναι το απώτατο όριο της περιορισμένης ελεύθερης βούλησης που δίνεται στον άνθρωπο.
Ζωή, ψυχή και ελεύθερη βούληση…
Και οι τρεις κηδεύονται μαζί. Πλέον, και οι τρεις ανήκουν στο μακρινό παρελθόν. Τώρα βρισκόμαστε στο πρώτο στάδιο της αποπληρωμής των πράξεών μας. Εδώ γευόμαστε τους πικρούς και γλυκούς καρπούς της ελεύθερης βούλησής μας. Όλες οι ευκαιρίες που μας δόθηκαν έχουν πλέον τελειώσει. Βρισκόμαστε κάτω από την απόλυτη κυριαρχία του Θεού. Απολαμβάνουμε όσο Εκείνος επιτρέπει, ή υποφέρουμε όσο Εκείνος ορίζει. Θα φύγουμε από αυτόν τον κόσμο για τον άλλο, πάλι με τη θέλησή Του, και θα λογοδοτήσουμε όχι κατά το δικό μας θέλημα, αλλά κάτω από την κυριαρχία του Θεού.
Εμείς περιμένουμε την ανάσταση, εσείς τρέχετε να ξεφύγετε από τον θάνατο. Δεν είναι παράξενο;
Ο θάνατος στέκεται μπροστά σας, ενώ εμείς τον έχουμε αφήσει πολύ πίσω. Κι όμως, εσείς λυπάστε εμάς, πονάτε για εμάς.
«Ο τάφος είναι είτε ένας κήπος από τους κήπους του Παραδείσου, είτε μια τρύπα από τις τρύπες της Κολάσεως.»
Σίγουρα έχετε ακούσει το ιερό χαντίθ. Εμείς σε αυτόν τον κόσμο ζούμε το νόημα αυτού του ιερού χαντίθ. Η πρώτη και τελευταία μας συμβουλή προς εσάς:
«Ζήστε τη ζωή σας με τέτοιο τρόπο, ώστε ο τάφος σας να γίνει ένας μικρός παράδεισος.»
Αυτοί Που Πεθαίνουν Πριν Πεθάνουν
Υπάρχει μπροστά μας μια μεγάλη αλήθεια που δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε, αλλά αντίθετα, κάνουμε ό,τι είναι απαραίτητο για να την ξεχάσουμε: ο θάνατος.
Η μεγαλύτερη θεραπεία για αυτή την αμέλειά μας:
«Να θυμάστε συχνά τον θάνατο, που πικραίνει τις απολαύσεις.»
το ιερό χαντίθ…
Σε αυτό το ιερό χαντίθ, μας συμβουλεύεται να θυμόμαστε συχνά τον θάνατο και να δίνουμε μεγάλη σημασία σε αυτόν. Δεν είναι φρόνιμο να αγνοούμε αυτή τη συμβουλή. Διότι το να κλείνουμε τα μάτια δεν κρύβει καμία αλήθεια. Οι άνθρωποι που γυρίζουν την πλάτη στον θάνατο και αποφεύγουν να σκέφτονται το αύριο, δεν κάνουν τίποτα άλλο παρά να οπισθοχωρούν προς τον τάφο.
Σοφία δεν είναι να ξεχνάς τον θάνατο, αλλά να αναζητάς τρόπους να τον ξεπεράσεις, να τον αφήσεις πίσω, έχοντας επίγνωση ότι το ταξίδι στον κόσμο οδεύει προς τον τάφο και τελειώνει με τον θάνατο.
Ένας ασθενής που ξέχασε τα βάσανά του.
Μπορεί να νιώσει ανακούφιση για λίγο. Αλλά αυτή η αμέλεια οδηγεί σε περαιτέρω εξέλιξη της ασθένειας. Η ταλαιπωρία αυτής της σύντομης ευχαρίστησης διαρκεί πολύ περισσότερο.
Ξεχάστε τις εξετάσεις,
Μπορεί να προσφέρει στον μαθητή μια προσωρινή ευκαιρία διασκέδασης. Αλλά το αποτέλεσμα αυτής της αμέλειας θα είναι δυσκολίες, βάσανα και ταλαιπωρίες.
Ένας έμπορος που ξοδεύει το κεφάλαιό του ασυλλόγιστα,
Κάποιος ζει για λίγο σε μια απατηλή πολυτέλεια. Αλλά το τέλος αυτής της πολυτέλειας οδηγεί στη χρεοκοπία…
Την κατάσταση όσων προσπαθούν να ξεχάσουν τον θάνατο, την παρομοιάζω με το εξής:
Καθώς κάθεστε στο δωμάτιό σας ή χαλαρώνετε σε ένα πάρκο, το βλέμμα σας πέφτει σε ένα έντομο που έχει απομείνει μόνο του. Με την πρόθεση να περάσετε λίγο χρόνο, σκύβετε και πλησιάζετε το χέρι σας προς αυτό. Το έντομο αμέσως γυρίζει πίσω και αρχίζει να τρέχει με –για τα δικά του δεδομένα– μεγάλη ταχύτητα.
Εσείς παρακολουθείτε με ευχαρίστηση την απόδρασή του. Φεύγει και κρύβεται, ας πούμε, πίσω από ένα πεταμένο κουτί σπίρτων. Εσείς τεντώνετε λίγο το λαιμό σας και τον παρακολουθείτε. Σας φαίνεται πως νιώθετε την αγωνία της αναπνοής του.
Και ξαφνικά, ένα άλλο έντομο έρχεται δίπλα του. Το έντομο που σας ξέφυγε λέει στο άλλο:
«Μόλις γλίτωσα από μεγάλο κίνδυνο. Μου εμφανίστηκε μια σκιά. Έτρεξα αμέσως. Δόξα τω Θεώ, σώθηκα.»
Σχεδόν ακούς τι λέει…
Η δική μας κατάσταση απέναντι στον άγγελο του θανάτου δεν διαφέρει και πολύ από αυτή.
Όπου κι αν πάμε, πίσω από τι κι αν κρυφτούμε, σε ποια διασκέδαση κι αν βυθιστούμε, με τι κι αν απασχοληθούμε για να τον ξεχάσουμε, το αποτέλεσμα παραμένει αμετάβλητο. Εκείνος μας παρακολουθεί διαρκώς και περιμένει εντολή από τον Κύριό του για να πάρει την ψυχή μας.
Επομένως, το να προσπαθείς να ξεφύγεις από τον θάνατο δεν είναι σοφό.
Σοφία είναι να αγαπάς τον θάνατο και να προσπαθείς να παραδώσεις την ψυχή σου στον άγγελο του θανάτου καθαρή, αμόλυντη. Να μην σκέφτεσαι το μέλλον, να ξεχνάς τον θάνατο, δεν είναι φιλοσοφία ζωής που ταιριάζει στον άνθρωπο. Σε αυτόν τον τομέα, δεν μπορεί να συναγωνιστεί τα ζώα. Σε αυτό το ταπί, η πλάτη του θα είναι πάντα στο έδαφος. Άρα, πρέπει να αναζητήσει άλλο πεδίο.
Ένα άλλο ιερό χαντίθ σχετικά με τον θάνατο:
«Οι άνθρωποι κοιμούνται, όταν πεθάνουν ξυπνούν.»
Ο άνθρωπος καταλαβαίνει την αδυναμία και την ταπεινότητά του, την απατηλή και εφήμερη φύση του κόσμου και την εγγύτητα της μετά θάνατον ζωής, μόνο όταν πεθάνει. Αυτό το ιερό χαντίθ μας προειδοποιεί να ξυπνήσουμε πριν πεθάνουμε και να βάλουμε τάξη στη ζωή μας…
Και τέλος, το ιερό χαντίθ που μας διδάσκει να κατανοήσουμε την αλήθεια του θανάτου:
«Πέθανε πριν πεθάνεις.»
Να πεθαίνεις ενόσω ζεις… Αυτός ο θάνατος είναι προνόμιο των εκλεκτών. Εμείς, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε, είναι να προσπαθούμε να τους μοιάσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο…
Ο άνθρωπος που υπακούει σε αυτή την εντολή, βλέπει το σώμα του και το σύμπαν που τον περιβάλλει ως βοηθούς. Θεωρεί τον κόσμο ως ξενώνα και το σώμα του ως παρακαταθήκη. Δεν πνίγει την ψυχή και την καρδιά του σε αυτά. Ο άνθρωπος που βρίσκεται σε αυτή την κατάσταση, είναι σαν να έχει πεθάνει πριν πεθάνει.
Ο άνθρωπος αρχίζει να λογοδοτεί για τη ζωή του από τη στιγμή του θανάτου. Επομένως, όποιος κάνει τον απολογισμό της ζωής του ενόσω ζει, είναι σαν να έχει πεθάνει πριν πεθάνει.
Με το τέλος της επίγειας ζωής, περνάμε σε μια νέα ζωή. Επομένως, όποιος προετοιμάζεται για τη μετά θάνατον ζωή όσο ζει σε αυτόν τον κόσμο, είναι σαν να έχει πεθάνει πριν πεθάνει.
Με τον θάνατο, από τον άνθρωπο αφαιρούνται, όπως και τα άλλα μέλη του σώματος, τα μάτια και η γλώσσα του.
Είναι πλέον στερημένος από τις ευλογίες της ανάγνωσης και της αφήγησης. Σκεπτόμενος αυτό, ο άνθρωπος που μαθαίνει εδώ όσα θα του χρησιμεύσουν εκεί και ακούει εδώ όσα θα ειπωθούν εκεί, είναι σαν να έχει πεθάνει πριν πεθάνει.
Με τον θάνατο τελειώνει και η αγάπη και ο φόβος των πλασμάτων. Για τον νεκρό, η έπαινος και η κατηγορία από τους ζωντανούς είναι το ίδιο, όπως και η διαφορά ανάμεσα στο καλοκαίρι και τον χειμώνα. Αυτός που δεν δίνει σημασία στις ευχαριστίες και τις κατηγορίες των ανθρώπων στον κόσμο,
“να μην χαίρεσαι με την ύπαρξη, να μην λυπάσαι με την απουσία”
ο άνθρωπος είναι σαν να έχει πεθάνει πριν πεθάνει.
Και το πιο σημαντικό: με τον θάνατο, ο άνθρωπος επιστρέφει στον Θεό, στον Κύριό του.
Εκείνοι που πεθαίνουν πριν πεθάνουν, επιστρέφουν στον Θεό σε αυτόν τον κόσμο· περνούν τη ζωή τους σύμφωνα με τις θεϊκές εντολές· καταφεύγουν στη χάρη του Θεού σε αυτόν τον κόσμο και φοβούνται την οργή Του, πάλι σε αυτόν τον κόσμο. Αυτοί οι ευτυχισμένοι άνθρωποι επιστρέφουν στον Θεό και μετά θάνατον, αλλά αυτή η επιστροφή εκδηλώνεται γι’ αυτούς ως ένωση με τον Θεό και απόκτηση της χάριτός Του.
Με τον θάνατο, η ισχύς της μερικής βούλησης παύει.
Επομένως, όσοι πεθαίνουν πριν πεθάνουν, καταφέρνουν να παραμερίσουν τις προσωπικές τους επιθυμίες και τις εγκόσμιες φιλοδοξίες τους ενόσω ζουν, και υποτάσσονται στην ολική βούληση του Θεού. Δεν ζητούν τίποτα για χάρη του εγώ τους. Όλες οι επιθυμίες τους κινούνται εντός των ορίων του επιτρεπτού. Έτσι, εγκαταλείπουν με έναν τρόπο την ατομική τους βούληση και γεύονται τη χαρά του να πεθάνουν πριν πεθάνουν.
Σκέφτομαι πως, όσο γυρίζει ο κόσμος, ο άνθρωπος αλλάζει συνεχώς. Τα κύτταρά του πεθαίνουν ασταμάτητα, σαν τα φύλλα που πέφτουν. Και ταυτόχρονα, σαν την ανθοφορία, δημιουργούνται νέα κύτταρα στο σώμα του. Και ο άνθρωπος δεν μπορεί να κάνει τίποτα παραπάνω από το να παρακολουθεί όλα αυτά… Δεν έχει καμία γνώση ούτε καμία εγγύηση για το αύριο… Αφού σε όλα αυτά η ελεύθερη βούληση δεν έχει καμία ισχύ, αν καταφέρναμε να την αφήσουμε στην άκρη και στις πράξεις που αφορούν τη βούλησή μας, δηλαδή να μην θελήσουμε τίποτα που να αντιτίθεται στη θέληση του Θεού, θα ήμασταν πολύ ευτυχισμένοι.
Πέθανε πριν πεθάνει.
Πραγματικά, αυτό είναι μια μεγάλη ευλογία, μια μεγάλη ευτυχία σε αυτόν τον κόσμο. Όπως είναι γνωστό, ο άνθρωπος, όσο βρίσκεται στη γη, φοβάται τον βρόντο, τρομάζει από τον κεραυνό, τρέχει μακριά από την αστραπή… Αλλά μόλις με το αεροπλάνο διασχίσει τα σύννεφα και βρεθεί πάνω από αυτά, έχει βρει τον ήλιο και έχει απαλλαγεί από τους προηγούμενους φόβους του. Και όσοι έχουν κατανοήσει το μυστήριο του θανάτου πριν πεθάνουν, έχουν περάσει τον θάνατο εν ζωή, έχουν βρεθεί στην κρίση του Θεού σε αυτόν τον κόσμο, έχουν δώσει λογαριασμό εδώ και έχουν επιστρέψει στον Θεό ως υπάκουοι δούλοι. Πλέον, η αίσθηση του εγώ δεν μπορεί να τους πνίξει, γιατί ο νεκρός δεν έχει εγώ. Η φύση δεν μπορεί να τους ελκύσει, γιατί ο νεκρός δεν έχει πια καμία σχέση με τη φύση…
Εκείνοι, υπακούοντας σε μια εντολή του Προφήτη μας (ειρήνη σε αυτόν), στον κόσμο
“περίεργος και περαστικός”
Έζησαν σαν να είχαν αποχαιρετήσει τον κόσμο, σαν να είχαν πεθάνει για τις εγκόσμιες επιθυμίες και απολαύσεις. Χρησιμοποίησαν την ελεύθερη βούλησή τους σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, αποδεχόμενοι τη μοίρα τους. Δεν κολύμπησαν ενάντια στο κύμα, αλλά έφτασαν στην ακτή αβίαστα.
Το Ανθεκτικό Κόκκαλο
Μου έβγαζαν ένα δόντι. Ο γιατρός δυσκολευόταν να το βγάλει, κι εκείνο λες και αντιστεκόταν, λες και δεν ήθελε να ξεκολλήσει από το ούλο. Εγώ, με την ανακούφιση που μου χάριζε η μορφίνη, αντί να πονάω, παρακολουθούσα νοερά αυτή τη διδακτική σκηνή. Αυτή η κατάσταση μου θύμισε τον θάνατο.
Σκέφτηκα: Αυτό το δόντι, λίγο πριν την εξαγωγή του, συνδεόταν με τον ουρανίσκο, το στόμα, τον εγκέφαλο, με λίγα λόγια με ολόκληρο το σώμα. Αλλά, μόλις εξήχθη, έχασε όλες αυτές τις συνδέσεις. Δεν ήταν πια δόντι, αλλά κόκκαλο. Δεν είναι έτσι και ο νεκρός; Λίγο πριν πεθάνει, το σώμα του συνδεόταν με τον αέρα, την τροφή, την περιστροφή της γης, την ανατολή του ήλιου, την έλευση της άνοιξης και τόσα άλλα φαινόμενα. Αλλά, με το θάνατο, με την αποχώρηση της ψυχής από το σώμα, δεν είχε πια νόημα ούτε ο αέρας, ούτε το νερό, ούτε η άνοιξη, ούτε το μάτι. Δεν τον ενδιέφερε πια αν η γη γύριζε ή όχι, αν ο ήλιος ανέτελλε ή έδυε, αν ο καιρός ζεσταινόταν ή κρύωνε.
Είναι γεγονός ότι όλοι μας θα γευτούμε κάποια μέρα τον θάνατο, δηλαδή θα γίνουμε μάρτυρες της αποχώρησης της ψυχής από το σώμα.
Δεν θα βλέπουμε πια με τα μάτια μας, ούτε θα ακούμε με τα αυτιά μας. Ούτε πείνα θα νιώθουμε στο στομάχι μας, ούτε ιδρώτα στο μέτωπό μας… Όλα θα τελειώσουν. Και το σώμα μας θα θαφτεί στη γη…
Ξέρετε τα ψάρια που σαπίζουν; Κάτι παρόμοιο θα συμβεί και στο σώμα μας. Το σώμα που μέχρι χθες έτρωγε και τρεφόταν, τώρα θα γίνει τροφή για άλλα πλάσματα.
Τα μάτια μας, που κοιτούσαν τα αστέρια, δεν θα μπορούν πια να δουν ούτε τα μυρμήγκια που θα σέρνονται μέσα τους. Τα πόδια μας, που τρέχανε από ένα κέντρο διασκέδασης σε άλλο, δεν θα μπορούν πια να κάνουν τίποτα άλλο παρά να κείτονται άψυχα, προς όφελος του κόσμου των εντόμων.
Όπως οι τουρίστες που επισκέπτονται ένα ιστορικό μνημείο, δεν θα μπορούμε να πούμε τίποτα στα μυρμήγκια που μπαίνουν στο στόμα, τη μύτη και τα αυτιά μας, με τη σιωπή που επιβάλλει αυτό το ιστορικό μνημείο.
Ενώ τα σώματά τους θα κείτονται άψυχα, το ένα πλάι στο άλλο, προσφερόμενα ως τροφή σε έντομα, οι ψυχές τους θα υποβληθούν στην πρώτη ανάκριση για τις εξεγέρσεις τους, θα γευτούν τα πρώτα δείγματα των βασάνων που θα υποφέρουν.
Μην αναρωτιέστε πώς γίνεται. Δεν ζούμε άραγε μια μικρή εκδοχή αυτού στα όνειρά μας;
Ενώ το σώμα μας ξαπλώνεται στο κρεβάτι, η ψυχή μας δεν υποβάλλεται σε βασανιστήρια στη φυλακή; Πόσο χαιρόμαστε όταν ξυπνάμε ιδρωμένοι και βρισκόμαστε σώοι και αβλαβείς στο κρεβάτι μας!
Αν καταφέρουμε να ρυθμίσουμε όμορφα τη ζωή μας, σαν να είμαστε ταξιδιώτες προς την άλλη ζωή, ο τάφος θα γίνει για εμάς «ένας κήπος από τους κήπους του Παραδείσου» και θα χαιρόμαστε που αφήνουμε πίσω τη γήινη ζωή, όταν εισέλθουμε σε αυτόν τον κήπο.
«Η απονομή του «Μακάμ-ι Μαχμούντ» στον Προφήτη Μωάμεθ (ειρήνη ας είναι επ’ αυτόν) αποτελεί ένδειξη της μεγάλης μεσιτείας του για όλη την κοινότητα.»
(Ακτίνες)
«Έχεις έναν τέτοιο μεσίτη την ημέρα της κρίσεως. Για να κερδίσεις την μεσιτεία του, ακολούθησε τη σουννέ του!» (Μακτουμπάτ)
Με χαιρετισμούς και ευχές…
Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις
