Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,
θεωρείται ότι η λέξη προέρχεται από τη λέξη “Mevla” στα αραβικά, η οποία έχει την έννοια που φαίνεται και στη μορφή της.
Η λέξη monla (munla), η οποία πιστεύεται ότι είναι μια παλαιότερη χρήση και προέκυψε από την αλλαγή του ν σε μ στην αραβική γλώσσα, με την πάροδο του χρόνου μετατράπηκε σε ye.
Αν και έχει προταθεί ότι η λέξη μουλάς προέρχεται από τη ρίζα “mel”, που σημαίνει γνώση, υποδηλώνοντας ότι ο κάτοχος του τίτλου του μουλά είναι γεμάτος γνώση, αυτή η πιθανότητα θεωρείται αδύναμη.
Η λέξη μουλάς, που συναντάται σε διάφορες ισλαμικές κοινωνίες ανά τους αιώνες, χρησιμοποιείται σήμερα κυρίως στο Ιράν. Στο Ιράν, στη λαϊκή γλώσσα, μουλάς ονομάζονταν όσοι, αν και δεν ήξεραν να γράφουν, μπορούσαν να διαβάζουν. Η παροιμία πιθανότατα αναφέρεται σε αυτό.
Στο Ιράν, ο τίτλος αυτός χρησιμοποιούνταν κυρίως για άτομα που είχαν περάσει από ένα καλό επίπεδο εκπαίδευσης και είχαν αξία. Κατά την περίοδο των Σαφαβιδών, πολλοί λόγιοι, όπως ο Μολλά Σαντρά, γνωστός και ως Μολλά Μετζλισί (πατέρας και γιος), αναφέρονταν με τον τίτλο “μολλά”, ο οποίος εξέφραζε ακαδημαϊκή τιμή και αξία. Αυτή η κατάσταση συνεχίστηκε και κατά την περίοδο των Κατζάρ, και η λέξη έγινε τίτλος μεταξύ των λογίων. Όπως φαίνεται, μερικές φορές προστέθηκε η λέξη “μπασάνκ”. Αυτή η χρήση έδειχνε την ανωτερότητα του ατόμου στον τομέα του και το υψηλό επίπεδο της ακαδημαϊκής του γνώσης.
Στο σημερινό Ιράν, η λέξη έχει αποκτήσει εντελώς υποτιμητική σημασία και χρησιμοποιείται συνήθως για οποιονδήποτε θρησκευτικό λόγιο, ανεξάρτητα από το βαθμό του, του οποίου η γνώση δεν θεωρείται αξιόπιστη. Αυτή η υποβάθμιση της σημασίας μπορεί να προέρχεται από το γεγονός ότι ο τίτλος “μουλάς” δινόταν σε όσους δίδασκαν τα πρώτα γράμματα στα σχολεία. Η φράση “όπως λέγεται στις γυναίκες που διδάσκουν κορίτσια” αναφέρεται στη συμμετοχή σε μαθήματα αυτού του είδους.
Εν τω μεταξύ, αξίζει να σημειωθεί ότι οι Ζωροαστρικές και Εβραϊκές κοινότητες στο Ιράν επίσης προσθέτουν τον τίτλο “mullah” στα ονόματα των δικών τους θρησκευτικών ηγετών.
Είναι γνωστό ότι η ονομασία “Molla” αναφέρεται σε μια περίοδο πριν από την ίδρυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και χρησιμοποιείται για να αναφερθεί στις επιστημονικές ιδιότητες του Μεβλανά Τζελαλεντίν Ρουμί, περισσότερο παρά στις σουφικές του ιδιότητες.
Η χρήση της λέξης “μουλλάς” στην Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν διαφορετική και λιγότερο περίπλοκη από ό,τι στο Ιράν. Ο τίτλος αυτός αποδιδόταν συνήθως σε μεγάλους λογίους που είχαν φτάσει στον βαθμό που ονομαζόταν “μεβλεβιέτ” μετά την διδασκαλία, καθώς και σε δικαστές πρώτης τάξεως που είχαν διοριστεί σε δικαστική θέση με μισθό 300 ακτσέδων, λαμβάνοντας το αξίωμα από τους διδασκάλους της Σουλεϊμανιέ και προορίζονταν για μεβλεβιέτ με μισθό άνω των 300 ακτσέδων.
Αν και ο όρος “δικαστής της Κωνσταντινούπολης” χρησιμοποιούνταν συχνότερα, για τους δικαστές άλλων επαρχιών χρησιμοποιούνταν εκφράσεις όπως “παραδείγματος χάριν” ή “για παράδειγμα”.
Στην οθωμανική ιστορία, είναι αρκετά σπάνιο να βρει κανείς τίτλους που να συνδυάζονται με διορισμό και να διατηρούνται.
Από το δεύτερο μισό του 16ου αιώνα, με την εμφάνιση της γενιάς των ουλεμάδων, που ονομάζονταν “ilmiye sınıfı”, προέκυψε μια ομάδα που ονομάστηκε “molla” και τους δόθηκε αυτός ο τίτλος για να υποδηλωθεί ότι ανήκαν σε μια διαφορετική κοινωνική τάξη από τις άλλες. Ενώ η έγκριση του Σέιχουλισλάμ ήταν απαραίτητη για να εισέλθουν σε αυτή την τάξη τα παιδιά των οποίων ο πατέρας είχε τον τίτλο “molla”, η απονομή του τίτλου “molla bey” στα παιδιά των μελών της “ilmiye sınıfı” που δεν είχαν τον τίτλο “molla”, όπως οι βεζίρηδες και οι υπάλληλοι, εξαρτιόταν από τη βούληση του σουλτάνου.
Από την ύστερη περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η λέξη “μουλλάς” έχασε την κοινωνική της αξία. Γι’ αυτό άρχισε να χρησιμοποιείται ως προσφώνηση, ενώ προστέθηκε και στα ονόματα γυναικών που εκτελούσαν θρησκευτικές υπηρεσίες, όπως η ανάγνωση του Κορανίου και του μεβλίτ.
Στις διαλέκτους του Καζάν και των Τατάρων της Κριμαίας, χρησιμοποιείται ως ευγενική προσφώνηση μπροστά από το όνομα ενός σημαντικού προσώπου στην Κεντρική Ασία, όταν απευθύνονται σε αυτόν με κάποιο αίτημα.
Στα κουρδικά έχει πάρει τη μορφή “şekil” και αναφέρεται σε όσους έχουν λάβει, λίγο ή πολύ, θρησκευτική εκπαίδευση.
Στους μουσουλμάνους της ινδικής χερσονήσου, ο τίτλος που χρησιμοποιείται προέρχεται από την ίδια ρίζα με τον τίτλο .
Με χαιρετισμούς και ευχές…
Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις
