– Πώς εισπράττονταν οι φόροι από τους ειδωλολάτρες κατά την εποχή του Προφήτη και κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης των τεσσάρων χαλίφηδων;
– Ποιοι είναι οι φόροι που επιβάλλονται στους μη μουσουλμάνους;
– Μπορεί να υπάρξει τελωνειακή ένωση με μη μουσουλμανικά κράτη;
– Είναι επιτρεπτή η τελωνειακή ένωση;
Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,
Απάντηση 1:
Εκτός από τους ιδιοκτήτες
Σύμφωνα με όσα ομοφώνως αποδέχονται οι άλλες θρησκευτικές κοινότητες, δεν επιβάλλεται φόρος στους Άραβες ειδωλολάτρες. Είτε γίνονται μουσουλμάνοι είτε δέχονται τον πόλεμο.
Σύμφωνα με τους Μαλκίτες,
Δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ των πολυθεϊστών και των άλλων απίστων σε αυτό το θέμα. Φόρος εισπράττεται από όλους. Απόδειξη αυτού είναι οι εντολές που έδωσε ο Προφήτης (ειρήνη και ευλογία του Θεού να είναι επ’ αυτού) στους διοικητές των στρατιωτικών μονάδων.
(βλ. V. Zuhayli, el-Fıkhu’l-İslami, 6/442-443):
«Όταν αντιμετωπίζετε τους εχθρούς σας, τους ειδωλολάτρες, προτείνετέ τους τρεις επιλογές. Αποδεχθείτε όποια από αυτές αποδεχθούν και εκείνοι: Πρώτα, καλέστε τους στο Ισλάμ… Αν δεν το αποδεχθούν, καλέστε τους να πληρώσουν φόρο… Αν δεν αποδεχθούν ούτε αυτό, πολεμήστε τους…»
(Ναϋλ αλ-Αυτάρ, 7/272).
– Σύμφωνα με την παραπάνω αυθεντική παράδοση, φόρος εισπράττεται και από τους ειδωλολάτρες.
Ωστόσο, ο Προφήτης Μωάμεθ (ειρήνη σ’ αυτόν) δεν τους επέβαλε φόρο. Διότι το σχετικό με τον φόρο/τζιζγιά εδάφιο βρίσκεται στην Σούρα Ατ-Τάουμπα, η οποία είναι η τελευταία σούρα που αποκαλύφθηκε στο Κοράνι:
«Πολεμήστε όσους, αν και έλαβαν το βιβλίο, δεν πιστεύουν στον Αλλάχ ούτε στην Ημέρα της Κρίσης, ούτε θεωρούν ιερό ό,τι ο Αλλάχ και ο Απόστολός Του έχουν απαγορεύσει, ούτε ακολουθούν την αληθινή θρησκεία, μέχρι να πληρώσουν το φόρο υποτέλειας με ταπεινωμένη υπακοή.»
(Αλ-Τάουμπα, 9/29).
Δεν είχε επιβληθεί φόρος στους ειδωλολάτρες προηγουμένως, επειδή δεν υπήρχε τέτοια εντολή. Μετά την αποκάλυψη του στίχου της μετάνοιας, οι Άραβες ειδωλολάτρες ασπάστηκαν το Ισλάμ, οπότε ούτε ο Προφήτης (ειρήνη σ’ αυτόν) ούτε οι τέσσερις χαλίφες είχαν την ευκαιρία να τους επιβάλουν φόρο.
Απάντηση 2:
Ισλάμ,
Είναι το τελευταίο μήνυμα του Θεού προς την ανθρωπότητα. Εξασφαλίζει την προστασία της περιουσίας, της ζωής, της τιμής και της θρησκευτικής ελευθερίας κάθε ατόμου, ανεξαρτήτως φυλής, χρώματος, γλώσσας και θρησκείας. Από την άποψη μιας ισλαμικής κοινωνίας, στο Κοράνι οι μη μουσουλμάνοι χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες:
Ζιμμή
και οι συμβαλλόμενοι.
Μισθωτοί
(Αλλοδαποί με διαβατήριο).
Στρατιώτες
(Εκείνοι που είναι πολίτες μη μουσουλμανικού κράτους).
Σε αυτές τις τρεις κατηγορίες, μπορούμε να εξηγήσουμε τις φορολογικές σχέσεις των μουσουλμάνων, ειδικότερα, ως εξής:
1) Υπόχρεοι φόρου υποτελείας και συμβαλλόμενοι.
Οι ζιμμήδες ή οι κάτοχοι ζιμμάς αναφέρονται σε Χριστιανούς, Εβραίους και άλλους «λαούς της Βίβλου» που ζουν σε μια περιοχή υπό ισλαμική κυριαρχία και έχουν συνάψει συμφωνία με τους μουσουλμάνους. Αυτή η συμφωνία περιλαμβάνει την προστασία της περιουσίας, της ζωής, της τιμής και της θρησκείας των μη μουσουλμάνων, καθώς και την υπεράσπισή τους από το ισλαμικό κράτος έναντι εξωτερικών επιθέσεων. Σε αντάλλαγμα αυτής της εγγύησης, οι μη μουσουλμάνοι…
“τζιζιέ”
θα αναλάβουν έναν φόρο που ονομάζεται φόρος”.
(Ιμπν αλ-Χουμάμ, Φατχ αλ-Καντίρ, Αίγυπτος 1898, IV, 368; ας-Σιρμπινί, Μουγνί αλ-Μουχτάτζ, Αίγυπτος, χ.χ., IV, 243)
Σε μια ισλαμική κοινωνία, οι μη μουσουλμάνοι που αποτελούν μειονότητα λαμβάνουν αυτές τις εγγυήσεις, εφόσον δεν διαπράττουν προδοσία. Αναφέρεται ότι ο Προφήτης Μωάμεθ (ειρήνη σ’ αυτόν) είπε:
«Προσοχή! Όποιος αδικεί έναν αλλόθρησκο ή παραβιάζει τα δικαιώματά του ή του επιβάλλει βάρος πέρα από τις δυνάμεις του ή του παίρνει κάτι χωρίς τη θέλησή του, εγώ θα είμαι ο αντίδικός του την ημέρα της κρίσεως.»
(Αμπού Νταβούντ, Ιμάρε, 33)
Κατά την εποχή του Χαλίφη Ομάρ, ο φόρος υποτελείας (τζιζγιά) εισπράττονταν από τους μη μουσουλμάνους, οι οποίοι χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες. Από τους πλούσιους εισπράττονταν 48 δίρχαμ.
(5 δίρχαμα ισοδυναμούν με την τιμή ενός προβάτου)
Επιβαλλόταν ετήσιος φόρος 24 δίρχαμ στους μεσαίους και 12 δίρχαμ στους φτωχούς που είχαν εργατική ικανότητα, καθώς και φόρος επί των εδαφών τους, είτε κατ’ αποκοπή είτε με βάση ένα ορισμένο ποσοστό της παραγωγής.
“εκβιασμός”
έχει επιβληθεί φόρος.
Από την άλλη πλευρά, είναι γνωστό ότι επιβαλλόταν τελωνειακός δασμός πέντε τοις εκατό και στα αγαθά που εισήγαγαν οι μιλλέτ από ξένες χώρες.
Φόρος υποτελείας
Ο φόρος αυτός επιβαλλόταν στους άρρενες, ενήλικες, ελεύθερους και νοήμονες μη μουσουλμάνους υπηκόους, ενώ εξαιρούνταν από αυτόν τα παιδιά, οι γυναίκες, οι κληρικοί και οι ανίκανοι προς εργασία μη μουσουλμάνοι.
(Κασάνι, αλ-Μπεντάγι’, VII, 112; Ιμπν Αμπιντίν, Ρεντντ αλ-Μουχτάρ, III, 292; Αμπού Γιουσούφ, αλ-Χαράτζ, Κάιρο 1397, σ. 131, 132.)
2) Μισθωτής
(Αλλοδαπός με διαβατήριο)
Ο όρος «επισκέπτης» αναφέρεται σε άτομο που έχει λάβει άδεια από τις αρχές μιας χώρας για να εισέλθει σε αυτήν για ορισμένο χρονικό διάστημα. Σήμερα, η βίζα που σφραγίζεται στα διαβατήρια είναι ένα είδος άδειας που χορηγεί η χώρα υποδοχής σε αυτό το άτομο.
“εγγύηση-ασφάλεια”
είναι τέτοιας φύσης. Γι’ αυτό και ο μυστήριος
“αλλοδαπός κάτοχος διαβατηρίου με θεώρηση εισόδου”
θα μπορούσαμε να το περιγράψουμε έτσι. Σήμερα, όλο το προσωπικό της πρεσβείας σε μια χώρα, όλοι οι τουρίστες που έρχονται με προσωρινό διαβατήριο, οι επισκέπτες, οι επιχειρηματίες που έρχονται για εμπορικούς σκοπούς, έχουν αυτή την ιδιότητα.
Η ρύθμιση σχετικά με τον μυστέ’μεν (ο μισθωτός) βασίζεται στο ακόλουθο εδάφιο:
«Ω Μωάμεθ! Αν κάποιος από τους ειδωλολάτρες ζητήσει καταφύγιο σε σένα, δώσ’ του ασφάλεια, ώστε να ακούσει τον λόγο του Θεού, και μετά οδήγησέ τον σε τόπο ασφαλή. Γιατί αυτοί είναι λαός άγνοιας.»
(Αλ-Τάουμπα, 9/6)
Πράγματι, μετά τη συνθήκη της Χουδαιμπίγια, ο Αμπού Σουφιάν, ο οποίος ήρθε στη Μεδίνα, έλαβε προστασία και κανείς δεν τον πείραξε.
Οι μουσουλμάνοι που ταξιδεύουν με άδεια από μια ισλαμική χώρα σε μια μη μουσουλμανική χώρα, θεωρούνται και εκεί ως «μυσταμίν». Δεν έχει σημασία αν είναι μέλη διπλωματικής αποστολής, εργάτες, υπάλληλοι, έμποροι, τουρίστες κ.λπ. Δεν επιτρέπεται να επιτεθούν στην περιουσία, τη ζωή ή την τιμή των κατοίκων της μη μουσουλμανικής χώρας. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Αμπού Χανίφα και τον Ιμάμ Μουχάμμαντ, σε μια χώρα που θεωρείται «νταρ-ουλ-χαρμπ» (χώρα πολέμου), μπορούν να αποκτήσουν την περιουσία τους με τόκο ή με συναλλαγές που θεωρούνται άκυρες σύμφωνα με το Ισλάμ. Σύμφωνα με την πλειοψηφία των μουτζταχίντ, όμως, ο μουσουλμάνος δεν μπορεί να παραβιάσει τις αρχές του Ισλάμ, ούτε καν σε μια «νταρ-ουλ-χαρμπ».
Οι μη μουσουλμάνοι που διαμένουν σε μια ισλαμική χώρα με βίζα διαβατηρίου, απολαμβάνουν προστασία ζωής, περιουσίας και τιμής, καθώς και ελευθερία θρησκευτικής πίστης και λατρείας. Εάν διαμείνουν περισσότερο από ένα έτος, θεωρούνται υπόχρεοι καταβολής φόρου (ζιζία).
Από την άλλη πλευρά, εάν ένας αλλοεθνής αγοράσει ένα ορισμένο ποσοστό γης που υπόκειται σε φόρο δεκάτης ή φόρο γης από μια ισλαμική χώρα, θεωρείται ότι έχει καθεστώς ζιμμή και, συνεπώς, υπόκειται σε φορολογικές υποχρεώσεις.
3) Σχέσεις με εμπόλεμες χώρες και χώρες που θεωρούνται εμπόλεμες
Σε μια ισλαμική χώρα, ο όρος “ζιμμή” αναφέρεται στους μη μουσουλμάνους που δεν έχουν καθεστώς συμβατικού προστατευόμενου.
“πολεμικός”
, και στη χώρα τους
δαρουλχαρπ
αναφέρεται
Είναι δυνατόν ένα ισλαμικό κράτος να συνάπτει συμφωνίες με μη μουσουλμανικά κράτη, τα οποία θεωρούνται εχθρικά, σε διάφορους τομείς, όπως στρατιωτικό, οικονομικό, πολιτιστικό κ.λπ. Εφόσον η άλλη πλευρά τηρεί τους όρους της συμφωνίας, το ισλαμικό κράτος οφείλει να κάνει το ίδιο.
Ο Αλλάχ ο Παντοδύναμος λέει:
«Όταν συνάπτετε συμφωνία, τηρείτε πιστά την υπόσχεση σας προς τον Θεό. Μην παραβιάζετε τους όρκους σας αφού τους έχετε επιβεβαιώσει, διότι ο Θεός είναι εγγυητής σας.»
(μάρτυρας)
Εσείς κάνατε, ο Θεός γνωρίζει ό,τι κάνατε. Μια κοινότητα από μια άλλη κοινότητα…
(κατά αριθμόν και ποσότητα)
Μην γίνεστε σαν εκείνη που, αφού έπλεξε σφιχτά το νήμα, το ξετυλίγει, κάνοντας τους όρκους σας ένα μέσο διάσπασης μεταξύ σας, επειδή ο Αλλάχ σας δοκιμάζει με αυτό. Θα σας αποκαλύψει την Ημέρα της Ανάστασης τα ζητήματα στα οποία διαφωνείτε.
(Αλ-Ναχλ, 16/91,92, βλ. 93-95)
Από την άλλη πλευρά, εάν μια μη μουσουλμανική χώρα δείξει σημάδια ή ενδείξεις παραβίασης της συνθήκης, τότε οι μουσουλμάνοι έχουν το δικαίωμα να την καταγγείλουν. Στο στίχο αναφέρεται:
«Αν φοβάσαι την προδοσία ενός λαού, τότε και εσύ αθέτησε τη συμφωνία σου μαζί τους· διότι ο Αλλάχ δεν αγαπά τους προδότες.»
(Αλ-Ανφάα, 8/58)
Είναι επίσης δυνατόν να συναφθούν διάφορες εμπορικές συμφωνίες μεταξύ μουσουλμανικών και μη μουσουλμανικών χωρών. Στις κυριότερες συγκαταλέγονται οι τελωνειακές συμφωνίες.
Η βάση του τελωνειακού φόρου ανάγεται στην προ-ισλαμική περίοδο της Τζαχιλίγια. Ο Προφήτης Μωάμεθ (ειρήνη ας είναι επ’ αυτού), μετά τη μετανάστευσή του στη Μεδίνα, σύναψε συμφωνίες με ορισμένες αραβικές κοινότητες της περιοχής, θέτοντας ως όρο την μη επιβολή τελωνειακού φόρου (1/10) στις εμπορικές συναλλαγές μαζί τους. Σκοπός ήταν η τόνωση του εμπορίου στην περιοχή της Χετζάζ. Ωστόσο, υπήρχε και η πρακτική της επιβολής φόρου δέκατου ή άλλου ποσοστού στο εξωτερικό εμπόριο.
(Αμπού Ουμπέιντ, αλ-Εμβάλ, Αρ. 1618; Μ. Χαμιντουλλάχ, αλ-Βεσαΐκ ας-Σιγιασίγια, Αρ. 48, 84, 90, 94, 122, 181, 189)
Ο πρώτος που καθιέρωσε δασμούς ήταν ο Χαλίφης Ουμάρ. Ο Ουμάρ επέβαλλε δασμό 1/40 στους μουσουλμάνους εισαγωγείς, 1/20 στους ζιμμήδες και 1/10 στους μη μουσουλμάνους υπηκόους των εχθρικών χωρών.
(Αμπού Γιουσούφ, αλ-Χαράτζ, 145 εδ.; ας-Σεράχσι, αλ-Μαμπσούτ, 11,199)
Όταν ο Χαζράτ Ομέρ έμαθε ότι οι ξένες χώρες έπαιρναν από τους μουσουλμάνους δέκατο φόρο επί των εισαγωγών, τότε και αυτός…
“αρχή της αμοιβαιότητας”
εφάρμοσε την αρχή της ίσης φορολόγησης, επιβάλλοντας τον ίδιο φόρο και στους αλλοδαπούς.
Συμπερασματικά, μια ισλαμική κοινωνία μπορεί να επιλύσει ζητήματα δασμών στις εισαγωγές και εξαγωγές με γειτονικές χώρες και κοινωνίες, στο πλαίσιο αμοιβαίων δασμολογικών τιμολογίων και συμφωνιών.
Είναι επίσης δυνατόν να καταργηθούν πλήρως οι δασμοί για τη δημιουργία μιας κοινής αγοράς. Ωστόσο, είναι απαραίτητο όλες αυτές οι συμφωνίες να μην είναι εις βάρος της ισλαμικής κοινότητας και να μην υπάρχει στόχος να βλαφθεί η ισλαμική κοινότητα με μονομερείς πρακτικές.
Με χαιρετισμούς και ευχές…
Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις
