– Μπορείτε να μου δώσετε πληροφορίες σχετικά με το ποιες θρησκευτικές αιρέσεις είναι πιο διαδεδομένες σε ποιες χώρες;
– Δηλαδή, ποια θρησκευτική αίρεση είναι πιο διαδεδομένη σε ποια χώρα;
Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,
Χαναφιτικό δόγμα
Γεννήθηκε στο Ιράκ και κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Αββασιδών έγινε η κύρια νομική σχολή της χώρας.
Η σχολή Χαναφιτών εξαπλώθηκε κυρίως προς τα ανατολικά, φτάνοντας στο απόγειό της στο Χορασάν και την Υπερκαυκασία. Πολλοί διάσημοι νομικοί Χαναφιτών κατάγονταν από αυτές τις περιοχές. Στη Μαγρέμπ, οι Χαναφίτες συνυπήρχαν με τους Μαλικίτες μέχρι τον 5ο αιώνα. Στη Σικελία, μάλιστα, είχαν την κυριαρχία. Αν και μετά τους Αββασίδες παρατηρήθηκε μια ύφεση στη σχολή Χαναφιτών, η ίδρυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας οδήγησε σε νέα άνθηση. Η αποστολή δικαστών Χαναφιτών από την Κωνσταντινούπολη, ακόμη και σε περιοχές με πληθυσμό που ακολουθούσε άλλη σχολή, εντός των οθωμανικών συνόρων, έδωσε στη σχολή Χαναφιτών επίσημο καθεστώς σε αυτές τις περιοχές.
(όπως στην Αίγυπτο και την Τυνησία)
.
Σήμερα
Η Χαναφιτική σχολή κυριαρχεί στις χώρες της Κεντρικής Ασίας, όπως το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Τουρκεστάν, η Μπουχάρα και η Σαμαρκάνδη. Σήμερα, οι Τούρκοι της Τουρκίας και των Βαλκανίων, οι Αλβανοί, οι Μουσουλμάνοι της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, της Ελλάδας, της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας είναι γενικά Χαναφίτες. Μέρος των Μουσουλμάνων της Χετζάζ, της Συρίας, της Υεμένης και της περιοχής του Άντεν είναι επίσης Χαναφίτες.
(Αμπού Ζαχρά, Αμπού Χανίφα, μετάφραση Ο. Κεσκίογλου, Κωνσταντινούπολη 1966, σελ. 473 κ.ε.).
Η σουνιτική σχολή Σαφίι διαδόθηκε κυρίως στην Αίγυπτο.
Επειδή ο ιμάμης της σέκτας πέρασε το τέλος της ζωής του εκεί. Αυτή η σέκτα διαδόθηκε και στο Ιράκ, επειδή ο Σαφίι ξεκίνησε να διαδίδει τις ιδέες του πρώτα εκεί. Μέσω του Ιράκ, είχε την ευκαιρία να διαδοθεί στο Χορασάν και στο Μαβεραουννέχιρ και μοιράστηκε τις φετφάδες και τη διδασκαλία με τη σέκτα Χαναφί σε αυτές τις χώρες. Ωστόσο, σε αυτές τις χώρες, η σέκτα Χαναφί ήταν κυρίαρχη, επειδή ήταν η επίσημη σέκτα της κυβέρνησης των Αββασιδών.
Με την ανάληψη της εξουσίας από τους Αγιουβίδες στην Αίγυπτο, η σουνιτική σχολή του Σαφιί ενισχύθηκε περαιτέρω, αποκτώντας την ύψιστη εξουσία τόσο στον λαό όσο και στο κράτος. Ωστόσο, κατά την περίοδο των Μαμελούκων, ο Σουλτάνος Ζαχίρ Μπαϊμπάρς πρότεινε και εφάρμοσε την άποψη ότι οι καδείς (δικαστές) έπρεπε να διορίζονται με βάση τις τέσσερις σουνιτικές σχολές. Ακόμη και σε αυτήν την περίοδο, η σουνιτική σχολή του Σαφιί κατείχε ανώτερη θέση από τις άλλες σχολές στην περιοχή. Για παράδειγμα, η εξουσία διορισμού καδών στις επαρχιακές πόλεις και ο έλεγχος των περιουσιών των ορφανών και των βακουφίων (θρησκευτικών ιδρυμάτων) ανήκαν αποκλειστικά στη σουνιτική σχολή του Σαφιί.
Όταν οι Οθωμανοί κατέκτησαν την Αίγυπτο, η Χαναφιτική σχολή σκέψης απέκτησε υπεροχή.
Αργότερα, όταν ο Μεχμέτ Αλή Πασάς κατέλαβε την εξουσία στην Αίγυπτο, κατάργησε επίσημα την πρακτική των δογμάτων εκτός από το Χαναφιτικό δόγμα.
Η σουνιτική σχολή Σαφίι εξαπλώθηκε και στο Ιράν.
Σήμερα, στην ανατολική Ανατολία, στον Καύκασο, στο Αζερμπαϊτζάν, στην Ινδία, στην Παλαιστίνη, στην Κεϋλάνη και στη Μαλαισία, ο αριθμός των μουσουλμάνων που ανήκουν στη σουνιτική σχολή Σαφίι είναι αρκετά μεγάλος.
Ινδονησία
στα νησιά τους, η μόνη επικρατούσα θρησκεία
Σαφιιτικός μαντχάμπ
είναι.
(Αμπού Ζαχρά, ό.π., 358 κ.ε.).
Χανμπαλισμός
Παρόλο που οι νομικοί της Νινευή ήταν πολύ ισχυροί, η επιρροή τους δεν εξαπλώθηκε στον επιθυμητό βαθμό.
Οι οπαδοί αυτής της θρησκευτικής αίρεσης αποτελούν μειονότητα.
Μάλιστα, δεν κατάφεραν να αποτελέσουν πλειοψηφία σε καμία ισλαμική χώρα. Ωστόσο, μετά την κυριαρχία της οικογένειας Νετζντ και Σαούντ (θ. 795/1393) στην περιοχή της Χετζάζ, η Χανμπαλική σχολή σκέψης ενισχύθηκε σημαντικά στην αραβική χερσόνησο.
Οι λόγοι για τη μη ευρεία διάδοση αυτού του δόγματος είναι οι εξής: Πριν από τη διαμόρφωση του Χανμπαλικού δόγματος, το Χαναφιτικό δόγμα κυριαρχούσε στο Ιράκ, το Σαφιιτικό και το Μαλικιτικό δόγμα στην Αίγυπτο, και πάλι το Μαλικιτικό δόγμα στην Ανδαλουσία και το Μαγρέμπ.
Μαλικιτικός Μεντχέμπ
Αρχικά ήταν διαδεδομένη στην Χετζάζη. Ωστόσο, αργότερα, για διάφορους λόγους, οι οπαδοί της στην περιοχή αυτή μειώθηκαν.
Οι απόψεις του Ιμάμ Μαλίκ είχαν διαδοθεί στην Αίγυπτο όσο εκείνος ήταν ακόμη εν ζωή.
Όταν οι Αιγύπτιοι φοιτητές επέστρεψαν στις πατρίδες τους, η σουνιτική σχολή του Μαλίκι, μέσω των μαθητών που είχαν εκπαιδεύσει, άρχισε να διαδίδεται και να εδραιώνεται στην Αίγυπτο. Ωστόσο, αργότερα, η σουνιτική σχολή του Σαφίι κατέλαβε την κυριαρχία. Στη συνέχεια, και οι δύο σχολές συνέχισαν να εφαρμόζονται στην Αίγυπτο, και η σουνιτική σχολή του Χαναφί υπήρξε επίσης σημείο αναφοράς στις δικαστικές υποθέσεις. Ωστόσο, όταν οι Φατιμίδες κατέλαβαν την εξουσία στην Αίγυπτο, η σιιτική σχολή ήρθε στο προσκήνιο στις δικαστικές και νομικές αποφάσεις. Οι Φατιμίδες ίδρυσαν το Τζαμί Αλ-Αζχάρ, καθιστώντας το το επιστημονικό κέντρο της σιιτικής σχολής και προσπάθησαν να εξαλείψουν τις σουνιτικές σχολές.
Σαλαχ αλ-Ντιν αλ-Αγιουμπί
Με την κατάλυση της Φατιμιδικής κυριαρχίας, η σουνιτική παράδοση αναβίωσε και η σάφιιτικη σχολή σκέψης επανήλθε στην πρώτη γραμμή. Ωστόσο, χάρη στα μεντρεσέδες όπου διδασκόταν η μαλικιτική νομολογία, η μαλικιτική σχολή σκέψης κέρδισε επίσης έδαφος.
Κατά την περίοδο των Μαμελούκων, τέσσερις θρησκευτικές σχολές λαμβάνονταν υπόψη στις δικαστικές υποθέσεις.
Ο ανώτατος δικαστής της Αιγύπτου διοριζόταν από τους Σαφιίτες, ενώ ο δεύτερος δικαστής από τους Μαλικίτες. Στη δεκαετία του 1920, το προσωπικό δίκαιο στην Αίγυπτο αναθεωρήθηκε με βάση τη σχολή Μαλίκι.
Μια άλλη περιοχή όπου επικρατεί αυτή η σχολή σκέψης είναι η Μαγρεβία. Η μαλική φικχ, που έφτασε εκεί από τους μαθητές του Ιμάμ Μαλίκ, διαδόθηκε ευρέως ανάμεσα στον λαό χάρη στις πρακτικές των σοβαρών και σεβαστών προς τους νομικούς μελετητές ηγετών, οι οποίοι δεν έπαιρναν αποφάσεις χωρίς να συμβουλευτούν τους μελετητές.
Μαλικιτικός Μεντχέμπ
Είναι η επικρατέστερη σχολή σκέψης και στην Ανδαλουσία. Στην Ανδαλουσία, αρχικά επικρατούσε η σχολή σκέψης των Αουζάι. Ωστόσο, μετά το 200ο έτος της Εγίρας, η σχολή σκέψης των Μαλίκι άρχισε να κυριαρχεί στην περιοχή. Ο πρώτος που εισήγαγε τη σχολή σκέψης των Μαλίκι στην Ανδαλουσία ήταν ο Ζιγιάντ μπιν Αμπντουρραχμάν, ένας από τους διακεκριμένους μαθητές του Ιμάμ Μαλίκ. Οι κακές σχέσεις του Εμιράτου της Ανδαλουσίας με τους Αββασίδες οδήγησαν στην επικράτηση της σχολής σκέψης των Μαλίκι στο κράτος τους.
Μαλικιτικός μαντχάμπ
Εξαπλώθηκε στη Σικελία, το Μαρόκο, το Σουδάν, και έφτασε μέχρι τη Βαγδάτη, τη Βασόρα, ακόμα και το Νισαπούρ.
Malikî mezhebinin Mısır, Kuzey Afrika ve Endülüs’te yayılıp da diğer bölgelerde etkili olamamasının sebebi olarak; Endülüs’ten Medine’ye kadar olan bölgede, Medine’nin kuzey ve doğusundaki memleketlerde olduğu gibi, ilim merkezlerinin ve etrafında ders halkalarının oluştuğu müctehid imamların olmayışı, ayrıca Batı’dan gelen öğrencilerin fıkhî ekolleşmelerin geliştiği doğu taraflarına yönelmelerinin zorluğu gösterilmektedir. İmam Malik’e gelen talebeler, onun gibi bir üstada kavuştuktan sonra ilmin kaynağı Medine’nin dışına çıkıp doğuya yönelmeye ihtiyaç duymuyorlardı. Kuzey ve doğuya doğru Malikîliğin az gelişmesinin sebebinin, yolları üzerinde bulunan Şam ve Irak bölgesinde ilmi hareketliliğin had safhaya ulaşmış olması ve bu bölgelere ilim tahsili için uğrayan öğrencilerin burada bulduklarıyla ilmi doygunluğa ulaşmaları olduğu şeklinde değerlendirmeler yapılmıştır.
(βλ. Αμπού Ζάχρα, ό.π., 407 κ.ε.).
Με χαιρετισμούς και ευχές…
Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις
