Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,
Επειδή οι στίχοι του Κορανίου και η ουσία του Ισλάμ καθιστούν αναγκαία τη ρύθμιση των σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων και της επίγειας ζωής, ο Προφήτης Μωάμεθ (ειρήνη ας είναι επ’ αυτόν), θέτοντας τις αρχές που θα διέπουν την ισλαμική κοινωνία που ίδρυσε, τις εφάρμοσε ο ίδιος και έγινε ο πρώτος ηγέτης του ισλαμικού κράτους που δημιουργήθηκε μετά τη μετανάστευσή του στη Μεδίνα. Από εκείνη τη στιγμή, οι υψηλές διοικητικές ικανότητες και τα χαρακτηριστικά του Προφήτη Μωάμεθ (ειρήνη ας είναι επ’ αυτόν) έγιναν πιο εμφανή. Παρά τη δυνατότητα να επιβάλει απόλυτη υπακοή στους οπαδούς του, ο Προφήτης (ειρήνη ας είναι επ’ αυτόν) δεν επιδίωξε την κυριαρχία επί των υπηκόων του, σε αντίθεση με την περίοδο της Τζαχιλίγιας (προ-ισλαμική περίοδος), και με αυτόν τον τρόπο πραγματοποίησε μια επανάσταση στη διακυβέρνηση και την αντίληψη της διακυβέρνησης.
Στην εποχή της Τζαχιλίγιας, οι Άραβες ήταν απόλυτα υποταγμένοι στον αρχηγό της φυλής τους, ο οποίος τους εκπροσωπούσε και διοικούσε, και ήταν υποχρεωμένοι να τον υπακούουν σε όλα, δίκαια ή άδικα, χωρίς να έχουν το δικαίωμα να αμφισβητήσουν τις εντολές, τις πράξεις και τη συμπεριφορά του αρχηγού. Ο Προφήτης (σ.α.σ.) όμως, υιοθέτησε τη διαβούλευση ως θεμελιώδη αρχή της διακυβέρνησης, και σε κάθε ζήτημα που δεν είχε λάβει εντολή από τον Θεό, διαβουλευόταν με τους συντρόφους του, θέτοντας το θέμα σε συζήτηση.
Συμμόρφωση με τα μέτρα δικαιοσύνης και εντιμότητας,
Αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι των αρχών του (σ.σ. του Προφήτη). Δεν έκανε διακρίσεις μεταξύ ανθρώπων με βάση την καταγωγή, τη θέση, το αξίωμα, τον πλούτο ή την περιουσία τους ενώπιον της δικαιοσύνης· προσπαθούσε να αποδοθεί δικαιοσύνη. Μια γυναίκα, η Φατιμά, από την αριστοκρατία, που είχε κλέψει, οδηγήθηκε μπροστά του, και μερικοί μεσολάβησαν για να μετριαστεί η ποινή. Τότε ο Προφήτης (σ.σ. ο Μωάμεθ) θύμωσε και…
“Αν κάποιος έκλεβε, ακόμα και αν ήταν η κόρη μου η Φατιμά, θα του έκοβα το χέρι.”
είπε (Μπουχάρι, Χουντούντ 12; Μουσλίμ, Χουντούντ 8, 9).
Σεβόταν την αρχή της ικανότητας και της αξιοκρατίας στις διάφορες βαθμίδες της κρατικής διοίκησης, διορίζοντας άτομα που άξιζαν, ακόμη και αν ήταν νέοι ή δεν προέρχονταν από ευγενείς οικογένειες. Απαιτούσε υπακοή σε αυτόν και στους υπαλλήλους του σε δίκαια ζητήματα, αλλά τόνιζε ότι οι υπήκοοι δεν είχαν υποχρέωση υπακοής σε θέματα που δεν συνάδουν με το δίκαιο και την αλήθεια. Έτσι, ενώ θεωρούσε απαραίτητη την υπακοή στον ηγεμόνα εντός των ορίων του δικαίου, δεν έβλεπε τον λαό ως άτομα υποχρεωμένα να τον υπηρετούν, ούτε θεωρούσε τον εαυτό του ανώτερο από αυτούς. Αντίθετα, ήταν ένας από αυτούς, ένας από τα σπλάχνα τους.
Η διακυβέρνηση του κράτους από τον Προφήτη Μωάμεθ (ειρήνη σ’ αυτόν) ήταν η ίδια η ουσία και το σύνολο των ισλαμικών αρχών. Όπως αναφέρεται σε πολλούς στίχους του Κορανίου (Αλ-Αν’άμ, 6/57, 62; Γιουσούφ 12/40, 67; Αλ-Κασάς, 28/70, 88), στο ισλαμικό σύστημα διακυβέρνησης, η κυριαρχία, η εξουσία, η κρίση και η απόλυτη διακυβέρνηση ανήκαν στον Αλλάχ. Η νομοθετική εξουσία, από αυτή την άποψη, ανήκε πρωτίστως στο Βιβλίο που περιέχει τις αποκαλύψεις του Αλλάχ, δηλαδή στο Ιερό Κοράνιο. Ο ίδιος ο Προφήτης Μωάμεθ (ειρήνη σ’ αυτόν) ήταν ο δεύτερος σε σειρά νομοθέτης. Στις θρησκευτικές υποθέσεις, οι αποφάσεις που έλαβε ο Προφήτης Μωάμεθ (ειρήνη σ’ αυτόν) ήταν είτε εντολές που έλαβε από τον Αλλάχ μέσω του Αγγέλου Γαβριήλ (ειρήνη σ’ αυτόν), αλλά δεν περιέχονταν στο Κοράνιο,
(αποκάλυψη μη αναγνώσιμη)
βασίζονταν σε αυτό ή ήταν δικές τους αποφάσεις.
Ο Προφήτης Μωάμεθ (ειρήνη σε αυτόν) ως αρχηγός κράτους,
Επίλυε επίσης τις διαφωνίες και τα προβλήματα που προέκυπταν μεταξύ των μουσουλμάνων στην κοινωνία ή μεταξύ των μη μουσουλμάνων που βρίσκονταν υπό την εξουσία του ισλαμικού κράτους. Σε τέτοιες περιπτώσεις, άκουγε τόσο τον ενάγοντα όσο και τον εναγόμενο, ζητούσε πληροφορίες από τους μάρτυρες ανάλογα με την περίπτωση, αξιολογούσε τα αποδεικτικά στοιχεία και έλυνε το ζήτημα χωρίς να το παρατείνει, χωρίς να το αφήνει σε εκκρεμότητα, συχνά αμέσως, αν όχι το συντομότερο δυνατό. Έδινε μεγάλη έμφαση στην ενστάλαξη της έννοιας της δικαιοσύνης στα μέρη, δηλώνοντας ότι θα κρίνει με βάση τις συζητήσεις, τα αποδεικτικά στοιχεία και τους μάρτυρες που παρουσιάζονταν, ως άνθρωπος, ότι δεν μπορούσε να γνωρίζει το άγνωστο και ότι σε αυτή την περίπτωση, εκείνος που του δινόταν ένα δικαίωμα, ενώ στην πραγματικότητα δεν το άξιζε, δεν θα είχε κανένα κέρδος παρά να υποστεί τη φωτιά της κόλασης. Μερικές φορές ανέθετε την επίλυση των υποθέσεων στους προύχοντες των συντρόφων του. Οι κυβερνήτες που διορίζονταν στις επαρχίες ασκούσαν τη διοίκηση εξ ονόματος του Προφήτη (ειρήνη σε αυτόν) και χειρίζονταν τα ζητήματα που αφορούσαν τη δικαιοσύνη.
Χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ένας διευθυντής:
– Έχειν κοινή λογική:
Σημάδι της σωφροσύνης είναι να πράττει κανείς πράξεις που ευαρεστούν τον Θεό και να απέχει από τις κακές πράξεις που προκαλούν την οργή και την αγανάκτηση του Θεού.
– Ικανότητα:
Η διοίκηση και η διαχείριση απαιτούν εξαιρετικές ικανότητες. Όσοι δεν διαθέτουν αυτές τις ικανότητες δεν θα πρέπει να επιδιώκουν τέτοια θέση.
– Επιστήμη:
Οι ηγέτες πρέπει πρωτίστως να γνωρίζουν και να αξιολογούν άριστα το έργο που θα επιτελέσουν, τις θρησκευτικές επιστήμες, την ιστορία, τα έθιμα και τις παραδόσεις της κοινωνίας, την ατομική και κοινωνική ψυχολογία, την κοινωνιολογία, την πολιτική, οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική δομή της εποχής τους, καθώς και τα γεγονότα που συμβαίνουν στον κόσμο. Ως ηγέτες, πρέπει να γνωρίζουν και να αξιολογούν άριστα τη δική τους κατάσταση, τη θρησκευτική, οικονομική, νομική και πολιτιστική δομή του οργανισμού ή του ιδρύματος που διοικούν, και να λαμβάνουν αποτελεσματικά μέτρα, έγκαιρα και χωρίς καθυστέρηση.
– Δικαιοσύνη:
Οι άδικοι δεν αξίζουν ποτέ να κυβερνούν. Στην απονομή της δικαιοσύνης δεν πρέπει να επηρεάζουν παράγοντες όπως η φυλή, η συγγένεια, ο πλούτος ή η φτώχεια. Ανεξάρτητα από την πίστη, τη φυλή ή την κοινωνική τάξη, το δίκαιο πρέπει να αποδίδεται σε αυτόν που το δικαιούται, και να απονέμεται από τον άδικο. Ο κυβερνήτης πρέπει να είναι δίκαιος και να συμβάλλει στην απονομή της δικαιοσύνης, χωρίς να κάνει καμία παραχώρηση σε αυτό το θέμα.
– Θάρρος:
Ο ηγέτης θα είναι θαρραλέος. Ποτέ δεν θα διστάζει να αναλάβει ρίσκα όταν χρειάζεται. Ωστόσο, η απερισκεψία, δηλαδή οι υπερβολές και οι ακρότητες, δεν πρέπει να συγχέονται με τη θαρραλεότητα.
– Σύνεση-Διόραση:
Οι ηγέτες πρέπει να διαθέτουν σύνεση και οξυδέρκεια. Δεν γίνονται ηγέτες οι ανόητοι και οι αμαθείς. Ο διαχειριστής πρέπει να κατανοεί άριστα τη γλώσσα του σώματος του συνομιλητή του. Πολλές αλήθειες που δεν εκφράζονται με λόγια, ή κρύβονται πίσω από τις λέξεις, γίνονται αντιληπτές και κατανοητές από τις στάσεις και τις κινήσεις του σώματος.
– Ειλικρίνεια:
Η ανάδειξη στην εξουσία ψευτών, απατεώνων, ανθρώπων που δεν είναι ειλικρινείς με τους άλλους και εξαπατούν διαρκώς, αποτελεί μεγάλη καταστροφή για ένα έθνος. Αλήθεια και ειλικρίνεια σημαίνει η πρόθεση στην καρδιά, η λέξη στο στόμα και η πράξη στα άκρα να είναι τα ίδια.
– Υπομονή-Επιμονή:
Η διοίκηση είναι μια δουλειά που απαιτεί τεράστια υπομονή. Άτομα βιαστικά και ασταθή δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν σε τέτοια βαριά καθήκοντα, σε τέτοια μεγάλα βάρη. Η υπομονή είναι μια μορφή αποφασιστικότητας και αντοχής. Άτομα που δεν είναι αποφασιστικά και ανθεκτικά δεν μπορούν να υπομείνουν, να επιμείνουν στην αλήθεια, στο δίκαιο.
– Συγχώρεση:
Η συγχώρεση είναι μια πολύ μεγάλη αρετή. Από αυτή την άποψη, οι ηγέτες πρέπει να ξέρουν να συγχωρούν όταν χρειάζεται. Ειδικά η συγχώρεση μιας προσβολής ή μιας αδικίας που έγινε εναντίον τους, αποτελεί μεγάλη αρετή και προτέρημα.
– Διαβούλευση:
Όσο περισσότερο οι ηγέτες δίνουν σημασία στη διαβούλευση και συμβουλεύονται τους ειδικούς, τόσο πιο εύστοχες θα είναι οι αποφάσεις, οι ενέργειες και η διαχείρισή τους.
Με χαιρετισμούς και ευχές…
Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις
