Αν ο Θεός πει “γίνε”, τότε γίνεται, σε αυτό έχουμε απόλυτη πίστη. Στη ζωή μας, σε όλα, στην αναζήτηση εργασίας, στην κοινωνική ζωή, στο στρατό, ακόμα και αν παίρνουμε προφυλάξεις, ακόμα και αν είμαστε προσεκτικοί, τελικά γίνεται αυτό που έχει προκαθοριστεί από την αρχή; Μπορείτε να το εξηγήσετε;
Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,
1.
Μπορείτε να ρωτήσετε οτιδήποτε σας απασχολεί σχετικά με το πεπρωμένο· αυτό δεν σημαίνει ότι το αρνείστε. Πράγματι, όπως μαθαίνουμε από το Κοράνι, ο Προφήτης Ιμπραήμ (Αβραάμ) ρώτησε πώς θα αναστηθούν οι νεκροί, και μετά…
“Θεέ μου, δεν ρωτάω επειδή δεν πιστεύω, αλλά για να ικανοποιηθεί η καρδιά μου.”
είπε. Επομένως, μπορούμε κι εμείς να θέσουμε τις ερωτήσεις που μας απασχολούν. Και εμείς θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε όσο το δυνατόν καλύτερα.
2.
Η ουσιαστική σημασία της μοίρας
Σημαίνει ότι ο Θεός γνωρίζει τα πάντα, όσα έχουν γίνει και όσα θα γίνουν.
Αν προσέξουμε, δεν αγνοεί την ανθρώπινη βούληση.
Το να ξέρεις είναι άλλο πράγμα, και το να κάνεις είναι άλλο.
Ο Θεός γνωρίζει, ο άνθρωπος πράττει. Ο Δημιουργός γνωρίζει τα πάντα: το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Ας δώσουμε ένα παράδειγμα: Ο Προφήτης μας (ειρήνη ας είναι επ’ αυτού) προείπε και προανήγγειλε την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης και τον διοικητή της αιώνες πριν. Και όταν ήρθε η ώρα, έγινε ακριβώς όπως είπε. Τώρα, η Κωνσταντινούπολη κατακτήθηκε επειδή ο Προφήτης μας (ειρήνη ας είναι επ’ αυτού) το είπε, ή το είπε επειδή ήξερε ότι θα κατακτηθεί; Τότε, αν ο Φατίχ Σουλτάν κοιμόταν, δεν εργαζόταν, δεν ετοίμαζε στρατούς και δεν πολεμούσε, θα γινόταν πάλι;… Άρα, ο Θεός ήξερε ότι ο Φατίχ θα εργαζόταν και θα κατακτούσε την Κωνσταντινούπολη και το ανακοίνωσε στον αγγελιοφόρο του, τον Προφήτη (ειρήνη ας είναι επ’ αυτού). Το λεπτό σημείο εδώ είναι: Δεν κάνουμε κάτι επειδή ο Θεός το γνωρίζει· ο Θεός το γνωρίζει επειδή εμείς θα το κάνουμε.
Είναι αδιανόητο ο Θεός να μην γνωρίζει το μέλλον. Αν δεν το γνώριζε ή δεν μπορούσε να το γνωρίζει, δεν θα μπορούσε να είναι ο Δημιουργός.
Ας δώσουμε ένα παράδειγμα:
Ας φανταστούμε έναν δάσκαλο, έναν φίλο του Θεού, έναν άγιο. Σε έναν από τους μαθητές του
«Αύριο θα σε εξετάσω από αυτό το βιβλίο.»
λέει. Αλλά ο δάσκαλος, με τη βοήθεια του Θεού, γνωρίζοντας ότι θα έρθει στο σχολείο το πρωί χωρίς να έχει διαβάσει, επειδή το βράδυ θα παρακολουθεί ταινίες, αγώνες, παιχνίδια, διασκεδάσεις, γράφει στο απολυτήριό του…
«0»
γράφει. Την επόμενη μέρα το πρωί, ο μαθητής δεν μπορεί να απαντήσει στις ερωτήσεις και, τη στιγμή που ξέρει ότι αξίζει μηδέν, ο δάσκαλος βγάζει το σημειωματάριό του από την τσέπη και
“Είχα βάλει μηδέν στο τετράδιο εκ των προτέρων, επειδή ήξερα ότι θα αποτύχεις και θα πάρεις μηδέν.”
λέει. Ενάντια σε αυτό, ο μαθητής
«Κύριε καθηγητά, επειδή εσείς βάλατε μηδέν, εγώ πήρα μηδέν. Αλλιώς, αν είχατε βάλει βαθμό περάσματος, θα είχα περάσει.»
Μπορεί να πει κανείς; Άρα, δεν κάνουμε εμείς επειδή το έγραψε ο Θεός, αλλά ο Θεός γράφει γνωρίζοντας τι θα κάνουμε εμείς. Αυτό είναι…
μοίρα
λέμε.
3. Μπορούμε να χωρίσουμε τη μοίρα σε δύο μέρη:
αναπόφευκτο πεπρωμένο, εκούσιο πεπρωμένο.
“Αναπόφευκτη μοίρα”
Δεν έχουμε καμία επιρροή σε αυτό. Είναι γραμμένο εντελώς έξω από τη θέλησή μας. Ο τόπος που θα γεννηθούμε, η μητέρα μας, ο πατέρας μας, η μορφή μας, οι ικανότητές μας είναι θέμα αναπόφευκτης μοίρας. Δεν μπορούμε να αποφασίσουμε εμείς γι’ αυτά. Δεν φέρουμε ευθύνη για αυτό το είδος μοίρας.
Η δεύτερη μορφή (προαιρετική) της μοίρας είναι:
Εξαρτάται από τη βούλησή μας. Ό,τι αποφασίσουμε και ό,τι κάνουμε, ο Θεός το γνωρίζει με την αιώνια γνώση Του και το έχει ορίσει. Στην ερώτησή σας συζητείται αυτό το θέμα. Δηλαδή, εσείς ορίζετε έναν τύπο υποψηφίου και τον αναζητάτε. Ο Θεός, με τη σειρά Του, φέρνει μπροστά σας μερικά άτομα που διαθέτουν τα προσόντα που επιθυμείτε. Και εσείς, με τη βούλησή σας, επιλέγετε και αποδέχεστε έναν από αυτούς.
Το ότι ο Αλλάχ γνωρίζει από την αρχή ποιος θα είναι ο σύζυγός σας είναι πεπρωμένο, αλλά η επιλογή σας με τη δική σας βούληση είναι η ελεύθερη βούληση, δηλαδή τα όρια της ευθύνης του ανθρώπου.
Η καρδιά μας χτυπά, το αίμα μας καθαρίζεται, τα κύτταρά μας μεγαλώνουν, πολλαπλασιάζονται, πεθαίνουν. Στο σώμα μας γίνονται πολλές διεργασίες που εμείς δεν γνωρίζουμε. Δεν είμαστε εμείς που τις κάνουμε. Ακόμα και όταν κοιμόμαστε, αυτές οι δραστηριότητες συνεχίζονται. Αλλά γνωρίζουμε πολύ καλά ότι υπάρχουν και πράξεις που κάνουμε με τη δική μας θέληση. Εμείς αποφασίζουμε για πράξεις όπως το φαγητό, το ποτό, η ομιλία, το περπάτημα. Έχουμε μια θέληση, έστω και αδύναμη, μια γνώση, έστω και περιορισμένη, μια δύναμη, έστω και ασθενική.
Στα σταυροδρόμια, εμείς αποφασίζουμε ποιο δρόμο θα πάρουμε. Η ζωή, όμως, είναι γεμάτη σταυροδρόμια.
Συνεπώς, σε ποιον άλλον μπορούμε να αποδώσουμε την ευθύνη για ένα έγκλημα που διαπράττουμε με δική μας θέληση, χωρίς κανένα εξαναγκασμό; Στον άνθρωπο.
μερική ελευθερία βούλησης
Η λεγόμενη βούληση, αν και φαίνεται ασήμαντη, αξιοποιεί τους νόμους που ισχύουν στο σύμπαν και προκαλεί την πραγματοποίηση μεγάλων έργων.
Φανταστείτε ένα κτίριο διαμερισμάτων, όπου ο επάνω όροφος είναι γεμάτος χάρες και το υπόγειο γεμάτο όργανα βασανιστηρίων, και ένα άτομο βρίσκεται μέσα στο ασανσέρ του κτιρίου. Αυτό το άτομο, στο οποίο έχει προηγουμένως περιγραφεί η κατάσταση του κτιρίου, θα απολαύσει χάρες αν πατήσει το κουμπί του επάνω ορόφου, και θα υποστεί βασανιστήρια αν πατήσει το κουμπί του υπογείου. Η μόνη πράξη της βούλησης εδώ είναι η απόφαση και η ενέργεια για το ποιο κουμπί θα πατηθεί.
Ο ανελκυστήρας, από την άλλη,
δεν κινείται με τη δύναμη και τη βούληση του ατόμου, αλλά με ορισμένους φυσικούς και μηχανικούς νόμους. Δηλαδή, όπως ο άνθρωπος δεν ανεβαίνει στον επάνω όροφο με τη δική του δύναμη, έτσι και δεν κατεβαίνει στον κάτω όροφο με τη δική του δύναμη. Ωστόσο, η απόφαση για το πού θα πάει ο ανελκυστήρας αφήνεται στη βούληση του ατόμου που βρίσκεται μέσα. Όλες οι πράξεις που κάνει ο άνθρωπος με τη δική του βούληση μπορούν να αξιολογηθούν με αυτό το μέτρο.
Για παράδειγμα;
Ο Θεός έχει γνωστοποιήσει στους ανθρώπους ότι η επίσκεψη σε μπαρ είναι αμαρτία, ενώ η επίσκεψη σε τζαμί είναι ενάρετη. Το ανθρώπινο σώμα, ωστόσο, είναι δομημένο με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορεί να πάει και στα δύο μέρη, όπως ένας ανελκυστήρας. Όπως και στις δραστηριότητες του σύμπαντος, έτσι και στις δραστηριότητες μέσα στο σώμα, η ανθρώπινη βούληση δεν υφίσταται και το ανθρώπινο σώμα κινείται με τους θεϊκούς νόμους που ονομάζονται “νόμοι του σύμπαντος”.
Ωστόσο, η απόφαση για το πού θα πάει εναπόκειται στη βούληση και την επιλογή του ανθρώπου.
Όποιο κουμπί κι αν πατήσει, δηλαδή όπου κι αν θελήσει να πάει, το σώμα κινείται προς τα εκεί, και συνεπώς η ανταμοιβή ή η τιμωρία του προορισμού ανήκει σε αυτόν τον άνθρωπο.
Αν προσέξουμε,
χρησιμοποιώντας το πεπρωμένο ως δικαιολογία,
“Τι φταίω εγώ;”
φαίνεται ότι το άτομο που το λέει αυτό αγνοεί τη βούληση. Εάν ο άνθρωπος,
“ένα φύλλο που παρασύρεται από τον άνεμο”
Αν δεν έχει ικανότητα επιλογής, αν δεν ευθύνεται για τις πράξεις του, τότε ποιο νόημα έχει το έγκλημα; Αυτός που λέει κάτι τέτοιο, δεν προσφεύγει στα δικαστήρια όταν αδικείται; Αντίθετα, σύμφωνα με την αντίληψή του, θα έπρεπε να σκέφτεται ως εξής:
«Αυτός ο άνθρωπος έκαψε το σπίτι μου, βίασε την τιμή μου, σκότωσε το παιδί μου, αλλά είναι αθώος. Ήταν γραφτό να διαπράξει αυτές τις πράξεις, τι να κάνει, δεν μπορούσε να συμπεριφερθεί διαφορετικά!…»
Αυτοί των οποίων τα δικαιώματα παραβιάζονται, σκέφτονται πράγματι έτσι;
Αν ο άνθρωπος δεν ήταν υπεύθυνος για τις πράξεις του, οι λέξεις «καλό» και «κακό» θα ήταν άχρηστες. Δεν θα υπήρχε λόγος να επαινούμε τους ήρωες και να κατακρίνουμε τους προδότες, διότι κανένας από τους δύο δεν θα είχε ενεργήσει με τη θέλησή του. Ωστόσο, κανείς δεν ισχυρίζεται κάτι τέτοιο. Συνειδησιακά, κάθε άνθρωπος αναγνωρίζει την ευθύνη του για τις πράξεις του και δεν θεωρεί τον εαυτό του φύλλο που παρασύρεται από τον άνεμο.
Με χαιρετισμούς και ευχές…
Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις
