– Λένε ότι ο Ιμάμ Μπουχάρι κηρύχθηκε άπιστος λόγω της διαμάχης του με τον Ιμάμ Ζουχλί σχετικά με το Χαλκ αλ-Κουράν.
– Αν όντως τον έχει αποκηρύξει, τότε ένας από τους δύο πρέπει να είναι άπιστος. Στην ιστοσελίδα σας αναφέρετε ότι η άποψη του Μπουχαρί για το θέμα του Χαλκ αλ-Κουράν είναι σωστή.
– Άρα ο Ζουχλί έχει πέσει στην απιστία;
Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,
Πρώτα απ’ όλα, ας δηλώσουμε ότι, ακόμα κι αν οι άνθρωποι της Κίμπλα κάνουν λάθος…
ποτέ δεν θα γίνει άπιστος.
Ακόμη και αν ένας μουσουλμάνος αποκαλέσει έναν άλλο μουσουλμάνο άπιστο, το άτομο που το λέει αυτό
ποτέ δεν θα γίνει άπιστος,
αλλά αυτό δεν σημαίνει
Η αμαρτία βαρύνει εκείνον που την λέει.
Επιπλέον, η κριτική των μελετητών ο ένας προς τον άλλον, τους
δεν θα βλάψει τις γνώσεις και τις θέσεις τους.
Δυστυχώς, μερικές φορές, λόγω της παροχής ελλιπών ή εσφαλμένων πληροφοριών από τους διαδίδοντες φήμες, μπορεί να υπάρξουν ακατάλληλες και αδικαιολόγητες εκφράσεις μεταξύ των μελετητών.
Το θέμα που αναφέρεται στην ερώτηση είναι ένα από αυτά.
Το θέμα που συζητήθηκε μεταξύ Ζουχλί και Μπουχάρι
Σύμφωνα με τον Ιμάμ Μουσλίμ, όταν ο Μπουχαρί πήγε στη Νισαπούρ, ο λαός τον τίμησε πολύ και τον υποδέχτηκε σε απόσταση δύο-τριών ημερών.
Ο διακεκριμένος μελετητής των χαντίθ από το Νισαπούρ.
Μουχάμμαντ ιμπν Γιαχία αλ-Ζουχλί
συνέστησε στον λαό να υποδεχθεί τον Μπουχαρί, πήγε ο ίδιος να τον υποδεχθεί μαζί με τους διακεκριμένους λογίους και είπε στους μαθητές του:
τους είχε δώσει εντολή να μην του θέσουν καμία ερώτηση σχετική με θεολογικά ζητήματα.
Ως αιτιολογία, ο Μπουχάρι ανέφερε ότι αν εξέφραζε μια άποψη αντίθετη με τις δικές του, θα προέκυπτε διαφωνία μεταξύ τους, και σε αυτή την περίπτωση, όλες οι ομάδες Χαριζιτών, Ραφιζιτών, Τζαχμιτών και Μουρτζιιτών στο Χορασάν θα γίνονταν εχθρικές προς αυτούς.
Σύμφωνα με τον Μουσλίμ, το σπίτι όπου διέμενε ο Μπουχάρι ήταν γεμάτο επισκέπτες, και τη δεύτερη ή τρίτη μέρα της άφιξής του στην πόλη, ένας από αυτούς τον ρώτησε αν το Κοράνι είναι κτιστό ή όχι, και εκείνος απάντησε…
«Οι πράξεις μας είναι δημιουργήματα· το ίδιο και ο τρόπος που εκφράζουμε μια λέξη»
(Η ανάγνωσή μας του κειμένου του Κορανίου)
είναι από τις πράξεις μας.”
Μετά από αυτήν την δήλωση, ξέσπασε μεγάλη διαμάχη ανάμεσα στους παρευρισκομένους.
Του Μπουχάρι
Ανάγνωση του Κορανίου
Αυτοί που ισχυρίζονταν ότι το μέρος ήταν στοιχειωμένο και εκείνοι που διαφωνούσαν με αυτόν τον ισχυρισμό πιάστηκαν σε καβγά, με αποτέλεσμα οι επισκέπτες να απομακρυνθούν από τους ιδιοκτήτες του σπιτιού.
Σύμφωνα με τον Ιμπν Αντί, ο οποίος μετέφερε όσα του είχαν πει σχετικά, ένας μελετητής χαντίθ που ζήλευε τον Μπουχαρί τον…
“Το Κοράνι είναι κτίσμα.”
υποστηρίζοντας ότι υιοθετεί την άποψή του, ενθάρρυνε τους μαθητές των χαντίθ να μάθουν τη γνώμη των δασκάλων τους, αλλά ο Μπουχάρι δεν ήθελε να απαντήσει σε όποιον τον ρωτούσε σχετικά, παρά μόνο αφού τον ρώτησε επίμονα τρεις φορές,
«Το Κοράνι είναι ο λόγος του Θεού, δεν είναι δημιούργημα· αλλά οι πράξεις των ανθρώπων…»
(Η απαγγελία τους από το Κοράνι)
είναι δημιούργημα· το να ρωτάς γι’ αυτό είναι αίρεση.”
απάντησε, με αποτέλεσμα να επικρατήσει χάος.
Σύμφωνα με την άποψη του Σουμπκί, ο μελετητής των χαντίθ.
Ζουχλί,
Δεν δίστασε να αντιταχθεί στον Μπουχάρι, δηλώνοντας ότι όσοι λένε ότι η προφορά του κειμένου του Κορανίου είναι δημιουργημένη είναι αιρετικοί με τους οποίους δεν πρέπει να μιλάμε, ενώ όσοι λένε ότι το ίδιο το κείμενο είναι δημιουργημένο θα θεωρούνται άπιστοι.
Αν ο Ζουχλί αντιτάχθηκε στον Μπουχαρί και ισχυρίστηκε ότι η ομιλία που προέρχεται από τα δημιουργημένα χείλη είναι αιώνια, τότε διέπραξε ένα μεγάλο αμάρτημα. Διότι τόσο ο Ζουχλί όσο και ο Αχμάντ μπιν Χανμπάλ, καθώς και άλλοι μεγάλοι ιμάμηδες, θέλησαν να εκφράσουν ότι η ενασχόληση με τέτοιες διαμάχες δεν είναι σωστή.
Απ’ ό,τι φαίνεται, σε αυτό το θέμα
“Χάλκ αλ-αφ’άλ αλ-ιμπάδ”
Ο Μπουχαρί, ο οποίος έγραψε και ένα ανεξάρτητο έργο με το όνομα αυτό, θεωρεί αυτά και παρόμοια δογματικά ζητήματα ως θέματα που πρέπει να συζητούνται όταν είναι απαραίτητο.
Μετά από αυτά τα γεγονότα, ο μελετητής Αχμάντ μπιν Σαλέμε επισκέφθηκε τον Μπουχαρί και του είπε ότι ο Ζουχλί είχε μια ορισμένη θέση στη Νισαπούρ, ότι κανείς δεν μπορούσε να αμφισβητήσει τις απόψεις του και τον ρώτησε τι θα τον συμβούλευε να κάνει σε αυτή την κατάσταση. Ο Μπουχαρί απάντησε…
«Εγώ αναθέτω την υπόθεσή μου στον Θεό· ο Θεός βλέπει τα πάντα των δούλων Του.»
(Σουρά Μουμίν 40/44)
Διαβάζοντας το στίχο που αναφέρεται παραπάνω, δήλωσε ότι δεν ήρθε στη Νισαπούρ για να αποκομίσει κάποιο όφελος, αλλά για να βάλει τέλος στις φήμες του Ζουχλί, ο οποίος τον ζήλευε, και ότι θα εγκαταλείψει την πόλη την επόμενη μέρα.
Ο Μπουχάρι και το ζήτημα του Χαλκ αλ-Κουράν
Το κύριο θέμα με το οποίο ο Μπουχάρι ασχολήθηκε περισσότερο στα θεολογικά ζητήματα και γύρω από το οποίο προέκυψαν διάφορες εικασίες.
“Χαλκ αλ-Κουράν”, δηλαδή “Είναι ο Κουράν δημιουργημένος ή όχι;”
είναι το ζήτημα. Αν και η άποψή του επί του θέματος αυτού εκφράζεται σαφώς στα έργα του, σε ορισμένες πηγές του αποδίδονται εσφαλμένα δύο αντιφατικές απόψεις.
Στην πρώτη εκδοχή υποστηρίζεται ότι ο Μπουχάρι πίστευε ότι το Κοράνι είναι δημιουργημένο, ενώ στη δεύτερη ότι δεν είναι δημιουργημένο σε καμία πτυχή του, συμπεριλαμβανομένης της γραφής και της ανάγνωσής του.
(Tabakātü’l-Hanâbile, I, 277-279; Ιμπν Χατζάρ, Τεχζιμπü’τ-Τεχζιμπ, ΙΧ, 54)
Ωστόσο, οι ισχυρισμοί αυτοί δεν συνάδουν με τις απόψεις που εκφράζονται στα έργα του Μπουχαρί, ούτε με τις ευρέως γνωστές απόψεις που του αποδίδονται από τους μελετητές. Πράγματι,
Ζαχάμπι, Σουμπκί, Ιμπν Χατζάρ, Αϊνί
όπως οι διάσημοι μελετητές του Μπουχάρι,
«Το Κοράνι είναι ο λόγος του Θεού και δεν είναι κτίσμα, ενώ οι πράξεις των ανθρώπων είναι κτίσματα, και η ανάγνωση του Κορανίου είναι μία από τις πράξεις των ανθρώπων.»
καταγράφουν ότι είπε
(Αλάμ αλ-Νουμπέλα, XII, 454; Ταμπακάτ, II, 230; Τεχζήμπ αλ-Τεχζήμπ, IX, 55)
Φαίνεται ότι ορισμένοι Χανμπαλίτες, που ισχυρίζονται ότι ακόμη και η ανάγνωση του Κορανίου δεν είναι δημιουργημένη, θέλησαν να παρουσιάσουν μια μεγάλη αυθεντία όπως ο Μπουχάρι στις τάξεις τους και να αποδώσουν σε αυτόν το:
«Εγώ δεν είπα ότι η ανάγνωση του Κορανίου είναι κτίσμα, αλλά είπα ότι οι πράξεις των ανθρώπων είναι κτίσματα.»
Παραποίησαν την πραγματική του άποψη παραλείποντας τη δεύτερη πρόταση της δήλωσής του και αναφέροντας μόνο την πρώτη.
Άρα,
Ιμάμ Ζουχλί
του/της
Ιμάμ Μπουχάρι
Ο λόγος της κριτικής που άσκησε στον ‘είναι αυτές οι ελλιπείς ή εσφαλμένες πληροφορίες.
Του Μπουχαρί,
«Εγώ δεν είπα ότι η ανάγνωσή μου του Κορανίου είναι κτίσμα.»
μια τέτοια δήλωση θα πρέπει να γίνει κατανοητή. Διότι, για εκείνον, το ζήτημα κατέστη ευαίσθητο θέμα της εποχής.
“Χαλκ αλ-Κουράν”
είναι γνωστό ότι αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την περιοχή όπου ζούσε λόγω των απόψεών του. Για το λόγο αυτό, χρησιμοποιεί συγκεκαλυμμένες εκφράσεις και
«Εγώ απλώς λέω ότι οι πράξεις των ανθρώπων είναι δημιουργήματα, και όποιος μεταφέρει κάτι άλλο από εμένα είναι ψεύτης.»
πρέπει να θεωρείται φυσιολογικό που το λέει.
Η κατάσταση με την άλλη άποψη που του αποδίδεται είναι παρόμοια.
Πιθανώς με κάποιους μελετητές των Χαντίθ.
(Αυτοί που ακολουθούν τον Μουχάμμαντ μπιν Γιαχία αλ-Ζουχλί)
ορισμένοι Χανμπαλίτες, ο Μπουχάρι
«Οι πράξεις της ανάγνωσης και της γραφής του Κορανίου είναι δημιουργήματα.»
Παραποίησαν την άποψή του και ισχυρίστηκαν ότι πίστευε πως το Κοράνι, που είναι ο λόγος του Θεού, είναι δημιουργημένο.
Του Μπουχάρι
“Χαλκ αλ-Κουράν”
η άποψή του επί του θέματος, όπως και επί άλλων θεμάτων, ανήκει αργότερα στην Αχλ-ι Σουννέ.
“λεκτική έκφραση”
και
«εσωτερικός λόγος»
έχει συμβάλει στην αποδυνάμωση της Χανμπαλικής άποψης, η οποία υπήρξε πρωτοπόρος στις διακρίσεις και στερείται λογικής βάσης.
Πράγματι, διάσημοι μελετητές των χαντίθ, όπως ο Μουσλίμ μπιν Χατζάτζ και ο Ιμπν Κουτέιμπα, σύγχρονοι του Μπουχάρι, υιοθέτησαν την άποψή του.
(Ζαχάμπι, Αλάμ αλ-Νουμπέλα, XII, 410; Ιμπν Κουτέιμπα, σ. 63-64)
Ο Βουχάρι και ο Ζουχλί, μεταξύ τους
“Είναι το Κοράνι κτίσμα ή όχι;”
εξέφρασε τη διαφωνία του σχετικά με το ζήτημα
“Δημιουργία των πράξεων των δούλων”
έγραψε ένα έργο με τίτλο.
Ο Μπουχάρι πήρε τριάντα τέσσερις χαντίθ από τον Ζουχλί και τα συμπεριέλαβε στο έργο του, αλ-Τζαμι’ ας-Σαχίχ.
(Ιμπν Χατζάρ, ΙΧ, 516)
Πηγές:
– Ḫalku efʿâli’l-ʿibâd (εντός του ʿAkāʾidü’s-selef), σ. 121-123, 127, 130, 131-141, 145-149, 152-155, 158-161, 163-167, 169, 192-194, 199-201, 204, 205, 206, 210-212, 214
– Ιμπν Κουτέιμπα, ελ-Ιχτιλάφ φι’λ-λαφζ (εκδ. Μ. Ζαχίντ Κεβσερί), Κάιρο 1349, σ. 63-64.
– Ταμπακάτ αλ-Χαναμπίλα, Ι, 277-279
– Ζαχάμπι, Αʿλὰμ αλ-νυμπελὰʾ, XII, 273-285, 410, 412, 454-460; ο.π., Τεẕκίρετ αλ-χούφφὰζ, II, 530-532; ο.π., αλ-ʿΟυλούβ λι’λ-ʿαλίγι’λ-γαφφὰρ, Κάιρο 1388/1968, σ. 137-138;
– Ιμπν Καγίμ αλ-Τζαουζιγιά, Ιτζτιμάʿου’λ-τζουγιούσι’λ-Ισλαμίγια, Αμριτσάρ 1896, σ. 90-93;
– Κιρμάνι, αλ-Κεβάκιμπ αλ-νταρράρι, Βηρυτός 1401/1981, Ι, 70, 111, 121, 141, 176;
– Ιμπν Χατζάρ, Τεχζιμπ ατ-Τεχζιμπ, ΙΧ, 53, 54, 55, 511-516.
– Αλ-Αϊνί, ʿΟυμντέτ αλ-καρί, Κάιρο 1392/1972, Ι, 38, 125, 133, 137-138, 145, 209-212, 217-218, 228, 233, 239, 243, 274-275, 314, 317, 318; ΧΧ, 336-337, 364;
– Κασταλλάνι, Ιρσάδ ας-σάρι, Βηρυτός, χ.χ. (Δάρου Ιχιάι ατ-τουράσι αλ-Αραβί), Ι, 38;
-Dihlevî, Σχόλιο στις μεταφράσεις των κεφαλαίων του Σαχίχ αλ-Μπουχάρι, Χαϊντεραμπάδ 1323, σ. 3, 7-8, 11, 124, 126; Sezgin, GAS, I, 134;
-ʿAkāʾidü’s-selef, πρόλογος του εκδότη, σελ. 32-36;
– Αχμάντ Ισάμ αλ-Κατίμπ, ʿΑκīντετ ατ-τεβχīντ, Βηρυτός 1403/1983, σ. 171, 173, 191, 208-209, 212, 214, 437-500, 689, 693-708;
– Αμπντούλ Μετζίτ Χαχίμ αλ-Χουσεϊνί, “αλ-Τζαμιʿου’σ-σαχίχ”, ΤΙ, V, 92, 93, 95.
– Αμπού Για’λά αλ-Χαλίλι, αλ-Ιρσάδ φι μα’ριφάτι ‘ουλεμά’ι’λ-χαντίθ (εκδ. Μ. Σαΐντ μπ. Ομέρ Ιντρίς), Ριάντ 1409/1989, Ι, 407.
– Χατίμπ αλ-Μπαγδαντί, Τάριχ Μπαγδάντ (έκδ. Μπεσάρ Αουβάντ Μααρούφ), Βηρυτός 1422/2001, ΙΙ, 352-355.
– Σουμπκί, Ταμπακάτ (Τανάχι), ΙΙ, 222, 228-231.
– Χεντιγέτ αλ-Αριφίν, ΙΙ, 16.
– Κεχάλε, Μου’τζεμ αλ-μου’ελλιφίν, XII, 105.
– Σέζγιν, GAS, I, 134-135.
– Κεττάνι, αλ-Ρισάλετ αλ-μουστατράφε (Ουζμπεκ), σ. 150-151.
– Μ. Γιασάρ Καντεμίρ, “Εμίρ αλ-Μουμινίν φι’λ-χαντίς”, DİA, XI, 157.
– Οσμάν Τσετίν, “Χορασάν”, ae, XVIII, 239.
– Ayhan Tekineş, “İlelü’l-hadîs”, ae, XXII, 85.
– Χερράς Μπουαλλάκί, “εẕ-Ζουχλί, Αμπού ʿΑμπντιλλάχ Μουχάμμαντ μπ. Γιαχγιά”, Μν.Αυ., ΙΧ, 506-508.
(βλ. TDV Ισλαμική Εγκυκλοπαίδεια, Μπουχάρι, Ζουχλί λήμμα).
Με χαιρετισμούς και ευχές…
Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις
