– Ο Αμπντουλλάχ μπιν Μουμπάρακ άλλαξε δόγμα προς το τέλος της ζωής του, εγκαταλείποντας το Χαναφιτικό;
– Γνωρίζουμε ότι ο Αμπντουλλάχ ιμπν Μουμπάρεκ αρχικά ήταν μαθητής του Ιμάμ Αμπού Χανίφα. Ωστόσο, λέγεται ότι στα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο Αμπντουλλάχ ιμπν Μουμπάρεκ απέρριψε τον Ιμάμ Αμπού Χανίφα και διέγραψε τα ιερά χαντίθ που είχε ακούσει από αυτόν.
– Είναι αληθείς αυτοί οι ισχυρισμοί;
Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,
Ο Αμπντουλλάχ ιμπν αλ-Μουμπάρακ, μαθητής και φίλος του Αμπού Χανίφα,
αρχικά υιοθέτησε τη μέθοδο του Αμπού Χανίφα στη νομολογία και την ταξινόμησε σύμφωνα με τα κεφάλαια της νομολογίας.
“Αι Σουνάν φι’λ-φικχ”
βασίστηκε στη μέθοδό του στο έργο του με τίτλο. Τον αποκαλούσαν τον πιο σοφό άνθρωπο.
Αμπού Χανίφα
Τον έχει επαινέσει με διάφορες ευκαιρίες, έχει γράψει ποιήματα γι’ αυτόν.
Μετά τον θάνατο του Αμπού Χανίφα, ο Ιμπν αλ-Μουμπάρακ, ο οποίος παρακολούθησε τα μαθήματα του Μάλικ μπιν Ανάς, ανέπτυξε μια μέθοδο που συνδύαζε τις σχολές Χαναφί και Μαλίκι στη φικχ. Αν και συνήθως κατατάσσεται στους Χαναφίτες, ορισμένες πηγές των Μαλικιτών τον περιλαμβάνουν επίσης.
Σύμφωνα με τον ίδιο, για να εκδοθεί μια φετφά, είναι απαραίτητο να γνωρίζει κανείς πολύ καλά την παράδοση των χαντίθ, καθώς και να διαθέτει γνώσεις και ικανότητες στη φικχ. Δεδομένου ότι δεν είναι δυνατόν να εκφραστεί μια άποψη που να έρχεται σε αντίθεση με το Κοράνι και τη Σούννα, για παράδειγμα, σχετικά με οποιαδήποτε φετφά ή άποψη της φικχ,
«Αυτή είναι η άποψη του Αμπού Χανίφα.»
αντί
«Αυτή είναι η κατανόηση και η ερμηνεία του Αμπού Χανίφα για το χαντίθ».
θα θεωρούσε πιο σωστό να το αποκαλούσαν έτσι.
Ο Αμπντουλλάχ μπιν Μουμπάρεκ, μιλώντας για τη συμβολή του Ιμάμ Αζάμ Αμπού Χανίφι στην επιστήμη, είπε τα εξής:
:
«Πήγα σε πολλούς σοφούς και πόλεις για να σπουδάσω. Δεν ήξερα τις αιτίες του χαλάλ και του χαράμ μέχρι να συναντήσω τον Αμπού Χανίφα.»
(1)
Μερικοί από τους μαθητές-μουτζταχίντ με τους οποίους ο Αμπού Χανίφα συζητούσε τα ζητήματα είναι οι εξής: Αμπού Γιουσούφ, Μουχάμμαντ μπιν Χασάν ας-Σεϊμπάνι, Ζουφέρ μπιν Χουζέιλ ατ-Τεμίμι, Χασάν μπιν Ζιγιάντ αλ-Λουλούι, Βεκί μπιν αλ-Τζεράχ.
Αμπντουλλάχ ιμπν Μουμπάρακ
Μπισρ μπ. Γκίγιας αλ-Μαρίσι, Αφιέτ μπ. Γεζίντ, Δαβούδ ατ-Τάι, Γιουσούφ μπ. Χαλίντ ες-Σέμτι, Μάλικ μπ. Μιγβέλ και Νουχ μπ. Αμπί Μέριεμ.(2)
Ορισμένοι άνθρωποι, επηρεασμένοι από τις συκοφαντίες ζηλόφθονων, επέκριναν τον Αμπού Χανίφα. Όταν όμως ήρθαν αντιμέτωποι με την αλήθεια, μετανόησαν και ζήτησαν συγχώρεση από τον Θεό. Πράγματι, ο Εβζαΐ, ο φημισμένος νομικός της Δαμασκού, σύγχρονος του Αμπού Χανίφα, όταν συνάντησε τον Αμπντουλλάχ μπιν Μουμπάρεκ,
«Ποιος είναι αυτός ο αιρετικός που εμφανίστηκε στην Κούφα και έγινε διάσημος με το όνομα Αμπού Χανίφα;»
ρωτάει. Ο Ιμπν Μουμπάρακ, χωρίς να αποκαλύψει την ταυτότητά του, αρχίζει να αναφέρει ασαφή ζητήματα, τις μεθόδους κατανόησής τους και τις σχετικές φετφάδες (θρησκευτικές αποφάσεις).
Εβζαί:
– Σε ποιον ανήκουν αυτές οι φετφάδες;
– Σε έναν λόγιο που συνάντησα στο Ιράκ.
– Αυτός ο άνθρωπος ανήκει στους μεγάλους σοφούς. Πήγαινε και μάθε από αυτόν περισσότερα πράγματα.
– Αυτός ο λόγιος είναι ο Αμπού Χανίφα, τον οποίο μόλις επέκρινες ως αιρετικό.
Αργότερα
Ιμάμ Εβζαΐ
με
Αμπού Χανίφα
Συναντιούνται στη Μέκκα και συζητούν τα θέματα που ανέφερε ο Ιμπν Μουμπάρακ. Ο Αμπού Χανίφα αναλύει τα θέματα περαιτέρω. Όταν χωρίζονται, ο Εβζαί λέει στον Ιμπν Μουμπάρακ:
«Ζήλευα την ευρυμάθειά του και την τελειότητα του νου του. Ζητώ συγγνώμη από τον Θεό για όσα είπα γι’ αυτόν. Ήμουν σε μια φανερή πλάνη. Όσο για σένα, Ιμπν Μουμπάρακ, μην τον εγκαταλείπεις!»
(3)
Ο Ιμπν Μουμπάρακ, ο οποίος είπε: «Δεν έχω ξαναδεί κάποιον με περισσότερη κατανόηση του Ισλαμικού νόμου από τον Αμπού Χανίφα» (4),
«Αν ο Θεός δεν με είχε αξιώσει να γίνω μαθητής του Αμπού Χανίφα και του Σουφιάν, θα ήμουν ένας απλός άνθρωπος.»
ομολόγησε.(5)
Αναφέρεται στο έργο του Χατίμπ αλ-Μπαγδαντί και
Στις κατηγορίες που φέρεται να απηύθυνε ο Αμπντουλλάχ ιμπν Μουμπάρακ εναντίον του Αμπού Χανίφα.
όσον αφορά:
1. Ο Ισχυρισμός ότι ο Αμπού Χανίφα έγραψε το Βιβλίο των Τεχνασμάτων και η απόδοση αυτού του ισχυρισμού στον Αμπντουλλάχ μπιν Μουμπάρεκ.
Φαίνεται ότι οι αρνητικές αναφορές για τον Αμπού Χανίφα, που μεταφέρθηκαν από τον Χατίμπ αλ-Μπαγδαντί (θ. 463/1071) και φέρεται να ειπώθηκαν από τον Αμπντουλλάχ μπιν Μουμπάρεκ (θ. 181/797), του αποδίδονται για τους ακόλουθους λόγους.
Ο Χατίμπ αλ-Μπαγδαντί αρχικά ανήκε στη Χανμπαλική σχολή σκέψης, αλλά αργότερα προσχώρησε στη Σαφιιτική σχολή.(6)
Γι’ αυτόν τον λόγο, αναφέρεται ότι τόσο οι Χανμπαλίτες όσο και οι Χαναφίτες έχουν απόψεις που βασίζονται σε φανατισμό.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο Ιμπν αλ-Τζαουζί (θ. 597/1200) αναφέρει ότι ο Αλ-Γαζαλί είχε προκατάληψη υπέρ των Χανμπαλιτών, ενώ ο Κατίμπ Τσελεμπί (θ. 1067/1656) αναφέρει ότι είχε προκατάληψη υπέρ των Χαναφιτών. (7)
Αν και σε εκείνες τις περιόδους, λόγω των διαθρησκευτικών διαμαχών, αυτή μπορεί να ήταν μια στάση που δεν έπρεπε να παραβλεφθεί, θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι ο Χατίμπ, ο οποίος κατέχει σημαντική θέση στον τομέα της επιστήμης των χαντίθ, θα έπρεπε τουλάχιστον να απέχει από τον φανατισμό στις αφηγήσεις.
Εξαιτίας αυτού, δημιουργείται η εντύπωση ότι οι ισχυρισμοί που περιέχονται στο έργο του σχετικά με τον Αμπού Χανίφα δεν ανήκουν σε αυτόν και προστέθηκαν αργότερα. Υπάρχουν ορισμένες καταστάσεις που ενισχύουν αυτό. Αν πρέπει να σταθούμε σύντομα σε αυτά, μπορούν να ειπωθούν τα εξής:
Οι ισχυρισμοί σχετικά με τον Αμπού Χανίφα, οι οποίοι αναφέρονται από άτομα που ο ίδιος επέκρινε έντονα στις βιογραφίες τους, εγείρουν την υποψία ότι οι εν λόγω ειδήσεις προστέθηκαν στο έργο αργότερα.
Ένα άλλο στοιχείο που προκαλεί αμφιβολίες είναι το γεγονός ότι οι αφηγήσεις σχετικά με τον Αμπού Χανίφι διαφέρουν σε αριθμό κατά ένα έκτο, είτε προς τα πάνω είτε προς τα κάτω, σε ορισμένα αντίγραφα του Τάριχ Μπαγδάτ.
Επιπλέον, είναι αξιοσημείωτο ότι κανείς δεν έγραψε μια διάψευση του Χατίμπ για διακόσια χρόνια, από τη συγγραφή του Τάριχ Μπαγδάτ στη Βαγδάτη, όπου κυριαρχούσαν οι Χαναφίτες, μέχρι τον Ελ-Μελίκ-ελ-Μουαζζάμ Σαραφεντίν Ισά μπιν Ελ-Μελίκ-ελ-Αντίλ (1218-1227), τον ηγεμόνα του κλάδου των Αγιουβιδών στη Δαμασκό, ο οποίος έγραψε το πρώτο έργο εναντίον του Χατίμπ. (8)
Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που υπονομεύουν την αξιοπιστία αυτών των αφηγήσεων. Ο σημαντικότερος είναι οι ισχυρές αντιφάσεις μεταξύ των αφηγήσεων που προέρχονται από τον Αμπντουλλάχ μπιν Μουμπάρεκ. Σύμφωνα με τον Χατίμπ, ο Αμπντουλλάχ μπιν Μουμπάρεκ λέει:
«Ο καλύτερος από τους ανθρώπους στην υπακοή»
Αμπντουλαζίζ μπιν Αμπί Ρουββάντ
‘ο (θ. 159/775), ο πλέον ενάρετος.
Φουδαίλ μπιν Ιγιάζ
(π. 187/703), ο πιο σοφός
Σουφιάν αλ-Θαουρί
(π. 150/767) και ως ο πλέον ειδήμων σε θέματα νομικής
Αμπού Χανίφα
Είδα τον Γι (πέθανε το 150/767). Δεν έχω ξαναδεί όμοιό του στην νομική επιστήμη, σαν τον Αμπού Χανίφα.”(9)
Σύμφωνα με την αφήγηση του Χατίμπ, ο Αμπντουλλάχ ιμπν Μουμπάρακ ήταν εκείνος που, μετά από ορισμένα αρνητικά σχόλια του Αουζάι (θ. 157/774) στη Δαμασκό σχετικά με τον Αμπού Χανίφα, πήγε στο σπίτι του, έφερε τα βιβλία του Αμπού Χανίφα και τα έδειξε στον Αουζάι, διαλύοντας έτσι την αρνητική γνώμη του για τον Αμπού Χανίφα. (10)
Χατίμπ,
Σε άλλο σημείο, αναφέρεται ότι ο ίδιος ο Αμπντουλλάχ μπιν Μουμπάρεκ είπε ότι πήρε τη φικχ (ισλαμική νομολογία) από τον Αμπού Χανίφα και ότι μίλησε θετικά γι’ αυτόν. (11)
Και μετά από όλα αυτά, ο Αμπντουλλάχ μπιν Μουμπάρεκ.
«Όποιος κοιτάξει το βιβλίο “Κιτάμπ αλ-Χιγέλ” του Αμπού Χανίφα, θα θεωρήσει το επιτρεπτό ως απαγορευμένο και το απαγορευμένο ως επιτρεπτό από τον Αλλάχ».
αναφέρεται ότι είπε μια φράση με τη μορφή: (12)
Η αντίφαση ανάμεσα στα λόγια που αποδίδονται στον Αμπντουλλάχ ιμπν Μουμπάρεκ σχετικά με τον Αμπού Χανίφα και την απάτη είναι εμφανής. Από τη μια πλευρά, αναφέρει ότι ο Αμπού Χανίφα κατέφυγε σε απάτη, ανατρέποντας τα όρια μεταξύ του επιτρεπτού και του απαγορευμένου, ενώ από την άλλη, αναφέρει ότι σπούδασε φικχ μαζί του· ότι ο Αμπντουλλάχ ιμπν Μουμπάρεκ άλλαξε την αρνητική γνώμη του Αουζάι για τον Αμπού Χανίφα, μάλιστα τον θεωρούσε τον πιο έμπειρο νομικό, και στη συνέχεια παραθέτει αρκετά σκληρές εκφράσεις εναντίον του.
Όπως αναφέραμε και στην αρχή, ιστορικά μιλώντας, ο Αμπντουλλάχ μπιν Μουμπάρεκ ήταν μαθητής και φίλος του Αμπού Χανίφα. Αρχικά υιοθέτησε τη μέθοδο του Αμπού Χανίφα στη νομική επιστήμη, ταξινομώντας την σύμφωνα με τα κεφάλαια της νομικής.
“Αι Σουνάν φι’λ-φικχ”
Στο έργο του, ακολούθησε τη μέθοδό του. Είπε επαινετικά λόγια και έγραψε ποιήματα για τον Αμπού Χανίφα, τον οποίο αποκαλούσε τον πιο σοφό άνθρωπο. (13)
Για παράδειγμα, σε ένα ποίημά του, λέει ότι ούτε στην Ανατολή, ούτε στη Δύση, ούτε στην Κούφα δεν υπάρχει κανείς που να γνωρίζει τη νομολογία τόσο καλά όσο αυτός, και περιγράφει όσους τον υποτιμούν ως αμαθείς που λένε ψέματα με αδύναμες αποδείξεις. (14)
Σε πηγές υπάρχουν καταγραφές που εκφράζουν την αφοσίωσή του στον Αμπού Χανίφα. Για παράδειγμα, ήρθε στον Αμπού Χανίφα με μια αντιπροσωπεία από το Χορασάν και, μετά από μια συζήτηση, ενθουσιάστηκε με την άποψη του Αμπού Χανίφα και του έσφιξε το χέρι.
«Αυτή είναι η αίρεση.»
εξέφρασε την εκτίμησή του (15).
Ένα άλλο σημείο που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι το εξής: Τα λόγια του Αμπντουλλάχ μπιν Μουμπάρεκ σχετικά με το Κιτάμπ αλ-Χιγέλ υπάρχουν και σε άλλες πηγές. Ωστόσο, σε αυτές τις πηγές δεν υπάρχει αναφορά στον Αμπού Χανίφα. (16) Και αυτό είναι το ορθό.
Διότι αναφέρεται ότι το εν λόγω βιβλίο περιέχει διατάξεις που έρχονται σε πλήρη αντίθεση με την ουσία του ισλαμικού δικαίου. Το πιο σημαντικό ζήτημα που έχει επικριθεί από τους μελετητές είναι η ύπαρξη μιας σύστασης σχετικά με την αποστασία στο βιβλίο.
Το θέμα είναι το εξής:
Σύμφωνα με την αφήγηση του Αχμέτ μπιν Ζουχέιρ μπιν Μερβάν, μια γυναίκα ζήτησε διαζύγιο από τον σύζυγό της με αντάλλαγμα ένα ορισμένο ποσό (μουχάλαα), και επειδή ο σύζυγός της δεν συμφώνησε, της δόθηκε η συμβουλή να χωρίσει από αυτόν με αποστασία, και η γυναίκα επέλεξε αυτόν τον δρόμο. Όταν αυτή η ιστορία του αφηγήθηκε και του έδειξαν το Κιτάμπ αλ-Χιγέλ, ο Αμπντουλλάχ μπιν Μουμπάρακ είπε:
«Όποιος έγραψε αυτό το βιβλίο είναι άπιστος. Όποιος μεταφέρει αυτό το βιβλίο από τόπο σε τόπο είναι άπιστος. Όποιος έχει αυτό το βιβλίο στην κατοχή του και το αποδέχεται είναι άπιστος.»
αντέδρασε με αυτόν τον τρόπο. (17)
Αναφέρεται ότι το εν λόγω βιβλίο περιέχει θέματα που έρχονται σε αντίθεση με το πνεύμα του Ισλάμ, όπως η αναβολή της νηστείας του Ραμαζανιού, η παραμέληση της ζακάτ, του χατζ και του σουφ, η νομιμοποίηση του τόκου, η ακύρωση των συμβάσεων, η νομιμοποίηση του ψεύδους και της ψευδομαρτυρίας, με αποτέλεσμα την κατάργηση των δικαιωμάτων. (18)
Γι’ αυτόν τον λόγο, το βιβλίο αυτό επικρίνεται έντονα και από άλλους μελετητές. Ο Χαφς μπιν Γκίγιας (θ. 194/810) είπε ότι πάνω σε αυτό το βιβλίο θα έπρεπε να γραφτεί το “Κιτάμπ αλ-Φουτζούρ” (βιβλίο των αμαρτιών/επαναστάσεων), ενώ και ο Αχμάντ μπιν Χανμπάλ (θ. 241/855)
«Όποιος έχει το Βιβλίο των Τεχνασμάτων και δίνει φετφάδες με αυτό, έχει αρνηθεί ό,τι αποκαλύφθηκε στον Προφήτη Μωάμεθ (ειρήνη σ’ αυτόν).»
όπως αναφέρεται (19).
Ο Ναδρ μπιν Σουμέιλ (απεβ. 203/819) επίσης
«Στο Κιτάμπ αλ-Χιγέλ υπάρχουν 320 ή 330 ζητήματα, τα οποία όλα συνεπάγονται απιστία, και όποιος θεωρεί αυτές τις απάτες επιτρεπτές είναι άπιστος».
αναφέρεται. (20)
Δεν είναι πρέπον να αποδίδεται ένα βιβλίο με τέτοιου είδους πληροφορίες όχι μόνο στον Αμπού Χανίφα, αλλά και σε κανέναν από τους ιμάμηδες των μεζχέμπ. Εξάλλου, φαίνεται ότι οι απόψεις του Αμπντουλλάχ μπιν Μουμπάρεκ, τόσο σε θέματα αποστασίας όσο και σε άλλα, συμπίπτουν με τις απόψεις του Αμπού Χανίφα. Ο Ναδρ μπιν Σουμέιλ, ο οποίος επέκρινε έντονα το βιβλίο, το επικρίνει ενώ ταυτόχρονα εκφράζει την εκτίμησή του για τον Αμπού Χανίφα, λέγοντας ότι αυτός ξύπνησε τους ανθρώπους από τον ύπνο τους σε θέματα φικχ (21). Αυτά ενισχύουν την πιθανότητα το όνομα του Αμπού Χανίφα να προστέθηκε αργότερα από κάποιον φανατικό οπαδό αυτών των απόψεων.
Αυτό αποδεικνύεται και από την αντίδρασή του, όταν ο δάσκαλός του είπε: «Ω Αμπού Αμπντιρραχμάν (Αμπντουλλάχ μπιν Μουμπάρεκ)! Αυτό το βιβλίο της απάτης το έβγαλε μόνο ο διάβολος», και εκείνος απάντησε: «Κάποιος πιο κακός από τον διάβολο το έγραψε». (22) (23)
Αντίθετα, εκείνος περιέγραφε τον Αμπού Χανίφα ως τον πλέον νομικό εμπειρογνώμονα και τον εγκέφαλο της γνώσης. (24)
Επίσης, το γεγονός ότι ο Ιμπν Αμπί Χατίμ (θ. 327/939), ο Ουκαγλί (θ. 323/935), ο Ιμπν Χιμπάν (θ. 354/965), ο Ιμπν Αντί (θ. 365/976) και άλλοι συγγραφείς που ήταν έντονα αντίθετοι με τον Αμπού Χανίφα δεν αναφέρουν τέτοια αφήγηση όταν περιγράφουν τη ζωή του, αποτελεί επίσης αποδεικτικό στοιχείο. Εάν αυτοί οι συγγραφείς είχαν εντοπίσει μια τέτοια πληροφορία, σίγουρα θα την είχαν συμπεριλάβει. Αυτό δείχνει ότι το όνομά του προστέθηκε σε αυτές τις αφηγήσεις αργότερα. (25)
Η προσθήκη του ονόματος του Αμπού Χανίφα στις απόψεις του Αμπντουλλάχ μπιν Μουμπάρεκ σχετικά με το βιβλίο των τεχνασμάτων (χίγελ) οφείλεται μάλλον στην πεποίθηση ότι θα ήταν πιο αποτελεσματικό, δεδομένου ότι ο Αμπντουλλάχ μπιν Μουμπάρεκ γνώριζε πολύ καλά τον Αμπού Χανίφα. Επιπλέον, η μη διαπίστωση (26) ότι ένα τέτοιο βιβλίο μεταδόθηκε με αξιόπιστη αλυσίδα μετάδοσης από τους μαθητές του και τους έμπιστους αφηγητές που μετέφεραν τις απόψεις του, υποδηλώνει ότι δεν υπήρχε τέτοιο βιβλίο.
2. Η Κατηγορία ότι ο Ιμπν αλ-Μουμπάρακ διέγραψε τετρακόσιες Χαδις που είχε πάρει από τον Αμπού Χανίφ.
Σύμφωνα με μια αφήγηση που έφτασε σε εμάς μέσω της αλυσίδας: Χασάν μπιν Αμπί Τάλιμπ > Αχμάντ μπιν Μουχάμμαντ μπιν Γιουσούφ > Μουχάμμαντ μπιν Τζαφάρ μπιν αλ-Μουδαιρί > Ισά μπιν Αμπντιλλάχ ατ-Ταγιαλισί > Χουμειντί, ο Ιμπν αλ-Μουμπάρακ είπε: «Όταν επιστρέψω στο Ιράκ, θα διαγράψω τα τετρακόσια χαντίθ που πήρα από τον Αμπού Χανίφα». (27)
Σχετικά με τον Αχμάντ μπιν Μουχάμμαντ μπιν Γιουσούφ, ο οποίος αναφέρεται στην αλυσίδα μετάδοσης της αφήγησης, ο Χατίμπ αλ-Μπαγδαντί είπε ότι «είναι αδύναμος και ότι όλες οι αφηγήσεις που έχει καταγράψει έχουν απορριφθεί». (28)
Ο Μουχάμμαντ μπιν Τζαφάρ μπιν αλ-Μουνταγίρι έχει κατηγορηθεί για «τα’ν». (29)
Ο Ίσα μπιν Αμπντιλλάχ αλ-Ταγιαλισί είναι ένας “αξιόπιστος” αφηγητής. (30)
Ο γνωστός ως Χουμειντί είναι ο Αμπού Μπακρ Αμπντουλλάχ μπιν Ζουμπέιρ. Είναι αξιόπιστος αφηγητής. (31)
Από τον Ιμπν αλ-Μουμπάρακ προέρχονται πολλές αφηγήσεις σχετικά με τον Αμπού Χανίφα. Αυτές περιλαμβάνουν τόσο θετικές όσο και αρνητικές. Παρόλο που αναφέρεται ότι απορρίφθηκαν οι αφηγήσεις που μετέδωσε ένας από τους ραβίς στην αλυσίδα μετάδοσης της παραπάνω αφήγησης, πρέπει να δοθεί προσοχή στον αριθμό των χαντίθ που φέρεται να διέγραψε ο Ιμπν αλ-Μουμπάρακ. Σε μια αφήγηση που αναφέρθηκε νωρίτερα στο άρθρο, αναφέρεται ο ίδιος αριθμός. Η αναφορά των ίδιων αριθμών από διαφορετικά άτομα προκαλεί υποψίες ότι η αφήγηση αυτή είναι κατασκευασμένη.
Το γεγονός ότι ο Αμπντουλλάχ ιμπν Μουμπάρεκ έχει πολλές αφηγήσεις που επαινούν τον Αμπού Χανίφ, ενισχύει περαιτέρω αυτή την άποψη.
3. Ισχυρισμός περί μη ανάγνωσης Χαντίθ στις Επιστημονικές Συνελεύσεις.
Σύμφωνα με μια αφήγηση που έφτασε σε εμάς μέσω της αλυσίδας Zekeriyya b. Sehl el-Mervezî > Abdullah b. Osman b. Abdân el-Mervezî > Ali b. Hasen b. Şakîk, ο Ιμπν αλ-Μουμπάρεκ (θ. 181/797) είπε: «Εγώ, πήγα στο τζαμί του Σουφιάν ας-Σεβρί για να ακούσω το βιβλίο του Αλλάχ, και τον άκουσα εκεί. Ήθελα να ακούσω τα χαντίθ του Προφήτη (σ.α.β.), και τον άκουσα εκεί. Ήθελα να ακούσω λόγια περί ασκητισμού και ευσέβειας, και τα βρήκα και αυτά στο τζαμί του Σουφιάν. Αλλά στο τζαμί του Αμπού Χανίφα, δεν θυμάμαι καν να έχει αναφερθεί η ευλογία (σαλαβάτ) στον Αγγελιοφόρο του Αλλάχ (σ.α.β.).» (32)
Ο Χατίμπ αλ-Μπαγδαντί αναφέρει τον Ζακαρίγια μπιν Σαχλ αλ-Μαρβέζι, σύμφωνα με τον Νταρεκουντί και
Αναφέρει τις διαπιστώσεις του Νεϊσαμπουρί ότι «δεν είναι αξιόπιστος». (33)
Ο Αμπντουλλάχ μπιν Οσμάν μπιν Αμπντάν αλ-Μαρβέζι ήταν μαθητής του Ιμπν αλ-Μουμπάρακ.
«Σίκα»
όπως αναφέρεται. (34)
Ο Χατίμπ αλ-Βαγδαντί αναφέρει ότι ο Αλί μπν Χασάν μπν Σακίκ ήταν ένας «αδύναμος» ραββί από τους Μουρτζιίτες. (35)
Δεν φαίνεται να υπάρχει πρόβλημα με την αλυσίδα μετάδοσης της αφήγησης. Ο Αλί μπιν Χασάν μπιν Σακίκ, που αναφέρεται στην αλυσίδα μετάδοσης, παραθέτει απόψεις του Αμπού Χανίφα. Για παράδειγμα, ο Αμπού Χανίφα είπε: «Δεχόμαστε ό,τι προέρχεται από τον Αγγελιοφόρο του Θεού», και σε μια άλλη αφήγηση…
«Δεχόμαστε τα αυθεντικά χαντίθ που προέρχονται από τον Αγγελιοφόρο του Αλλάχ.»
Την αφήγηση των (36) φράσεων την κάνει ο Αλί μπιν Χασάν μπιν Σακίκ. Δεν είναι πιθανό ένας ραβίς που μετέφερε λόγια από τον Αμπού Χανίφ να πει: «Δεν άκουσα ούτε μια προσευχή στη συνάθροισή του».
Θα ήταν уместно να κλείσουμε την απάντησή μας με ένα δίστιχο που είπε ο Αμπντουλλάχ μπιν Μουμπάρεκ για τον Ιμάμ Αζάμ Αμπού Χανίφ:
«Ο Ιμάμης των Μουσουλμάνων, Αμπού Χανίφα, στόλισε τις πόλεις και τους κατοίκους τους με τη νομική επιστήμη, τα χαντίθ και τις αποφάσεις του, σαν τα εδάφια του Ψαλτηρίου στις σελίδες του.»
«Στην Ανατολή, στη Δύση και στην Κούφα δεν υπάρχει κανείς σαν αυτόν. Από φόβο Θεού εγκατέλειψε τον ύπνο του, περνώντας τις νύχτες του με προσευχή και τις μέρες του με νηστεία για χάρη του Θεού (cc).»
(37)
Εν ολίγοις, ο Αμπντουλλάχ ιμπν Μουμπάρακ δεν είχε αρνητική άποψη για τον Ιμάμ Αζάμ.
(38)
Κάντε κλικ εδώ για περισσότερες πληροφορίες:
– Πώς εξηγούνται οι υπερβολικές κριτικές ορισμένων λογίων κατά του Ιμάμ Αζάμ Αμπού Χανίφα;
Υποσημειώσεις:
1) Μουαφφάκ Μέκκι, Μενάκιμπ-ου Εμπί Χανίφε, Νταρ-ου’λ-Κιτάμπι’λ-Αραμπί, Βηρυτός, 198, σελ. 306.
2) Χαφιζουντίν μπ. Μουχάμμαντ αλ-Κερντέρι, Μενάκιμπ-ου Αμπί Χανίφ, Νταρ αλ-Κουτούμπ αλ-Αραμπί, Βηρυτός, χ.χ., σ. Κερντέρι, σ. 56.
3) Εσάδ Μουχάμμαντ Σαΐντ ες-Σαγίρτσι, αλ-Φικχ αλ-Χαναφίγιου και Εντιλετούχου, Νταρ αλ-Κελιμ ατ-Ταγίμπ, Δαμασκός, 2000, Ι, 8.
4) Ιμπν Χατζάρ αλ-Μέκκι, Χαϊράτ αλ-Χισάν, σελ. 66.
5) Ζαχάμπι, Σιγέρου Α’λαμί’ν-Νουμπέλα, ερ-Ρισάλε, Βηρυτός, 1998, VI, 398.
6) Ahmed Rıza, “Τάριχ Μπαγδάδ λι’λ-Χατίμπ”, Ματζελλετ αλ-Ματζμάι αλ-‘ιλμγι αλ-‘αραβί μπι-Διμάσκ, III/5, Δαμασκός 1923, σ. 131; Σελχάιμ, “αλ-Χατίμπ αλ-Μπαγδαντί”, Η Εγκυκλοπαίδεια του Ισλάμ (νέα έκδοση), IV, 1111.
7) Ιμπν αλ-Τζαουζί, αλ-Μουνταζάμ (έκδ. Φ. Κρένκοου), Χαϊντεραμπάδ 1357-59/1938-40, IV, 194-197, VIII, 268-269; Κατίμπ Τσελεμπί, Κεσφ αλ-Ζουνούν, (έκδ. Κιλισλί Μουαλλίμ Ριφάτ – Σερεφεντίν Γιαλτκαγιά), Κωνσταντινούπολη 1360-62/1941-43, II, 1010.
8) Μετάφραση από τα έργα Mahmûd et-Tahhân, el-Hâfız el-Hatîb el-Bağdâdî, Βηρυτός 1401/1981, σ. 105-106, 307-309, όπως αναφέρεται στο M. Yaşar Kandemir, “Hatîb el-Bağdâdî”, DİA, XVI (1997), 455.
9) Τάριχ αλ-Μπαγδάδ, XIII, 342-343.
10) Τάριχ αλ-Μπαγδάδ, XIII, 338.
11) Τάριχ αλ-Μπαγδάδ, XIII, 324, 355, 369-370.
12) Τάριχ αλ-Μπαγδάδ, XIII, 426.
13) Ρασίτ Κιουτσούκ, “Αμπντουλλάχ μπιν Μουμπάρεκ”, DİA, I, 123.
14) Ιμπν αλ-Ναδίν, αλ-Φίχριστ (έκδ. Ριζά Τετζεντδούντ), Τεχεράνη 1391/1971, σ. 255.
15) Τζεσσάς, Αχκάμ αλ-Κουράν, Κωνσταντινούπολη 1335-38, Ι, 119.
16) Ιμπν Χιμπάν, Κιτάμπ αλ-Ματζρούχίν (εκδ. Μαχμούντ Ιμπραχίμ Ζάγιεδ), Χαλέπι 1395-96/1975-76, ΙΙΙ, 70-71; Ιμπν Τεϊμίγια, σ. 168-169; Ιμπν Καγίμ αλ-Τζαουζιγιά, ΙΙΙ, 176-177.
17) Τάριχ αλ-Μπαγδάδ, Τάριχ αλ-Μπαγδάδ, XIII, 428.
18) Ιμπν Τεϊμίγια, σελ. 170; Ιμπν Καγίμ αλ-Τζαουζίγια, ό.π., ΙΙΙ, 178.
19) Ιμπν Τεϊμίγια, σελ. 169; Ιμπν Καγίμ αλ-Τζαουζιγιά, ό.π., ΙΙΙ, 175.
20) Τουσι, αλ-Μαμπσούτ, Τεχράνη 1351 μ.Χ., V, 95; Ιμπν Τεϊμίγια, σ. 169; Ιμπν Καγίμ αλ-Τζαουζιγιά, III, 177.
21) Τάριχ αλ-Μπαγδάδ, XIII, 345.
22) Τάριχ αλ-Μπαγδάδ, XIII, 427.
23) Κεβσερί, Τε’νίμπ αλ-Χατίμπ, Βηρυτός 1401/1981, σελ. 177.
24) Αμπού Ζαχρά, Αμπού Χανίφα, Κάιρο 1366/1947, σελ. 417-418.
25) Κεβσερί, σελ. 177-178.
26) Κεβσερί, σελ. 77.
27) Τάριχ αλ-Μπαγδάδ, XIII, 414.
28) Τάριχ αλ-Μπαγδάδ, V, 124.
29) Κεβσερί, Τε’νιμπü’λ-Χατίμπ, σελ. 293.
30) Τάριχ αλ-Μπαγδάδ, XI, 170.
31) Ζαχάμπι, Τεζκιράτ αλ-Χουφφάζ, ΙΙ, 3.
32) Τάριχ αλ-Μπαγδάδ, XIII, 404.
33) Τάριχ αλ-Μπαγδάδ, VIII, 460; Μιζζί, Τεχζιμπ αλ-Κεμάλ, XX, 372.
34) Ιμπν Χιμπάν, ας-Σικάτ, VI, 168, VII, 460; Ζαχέμπι, Τεζκιράτ αλ-Χουφάθ, Ι, 271; Ιμπν αλ-Ιμάδ, Σαζεράτ αζ-Ζαχέμπ, ΙΙ, 48.
35) Τάριχ αλ-Μπαγδάδ, XI, 370.
36) Ιμπν Αμπντλμπερ, αλ-Ιντικα, σελ. 144.
37) βλ. Τεμπγίντ ας-Σαχίφε (127), Εντ-Ντουρρ αλ-Μουχτάρ και Χαχίετου Ιμπν Αμπιντίν 1/43-44.
38) Για περισσότερες πληροφορίες, βλ.
– Saffet Köse, Κατηγορίες εναντίον του Αμπού Χανίφα σχετικά με το θέμα της «Χίλε-ι Σερίγιε», Περιοδικό Ερευνών Ισλαμικού Δικαίου, τεύχος 19, 2012, σελ. 149-162.
– Μουσταφά Οζτοπράκ, Αξιολόγηση των θετικών και αρνητικών αφηγήσεων για τον Αμπού Χανίφ στην Τάριχ Μπαγδάτ. Διάνετ Ιλμί Ντεργκί, 49(4), 105-130.
Με χαιρετισμούς και ευχές…
Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις
