– Υπάρχει διαφωνία μεταξύ των σουνιτικών μελετητών επί του θέματος αυτού;
Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,
Το ζήτημα της ορθότητας και της εσφαλμένης ερμηνείας στην Ισλαμική νομολογία,
βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων σχετικά με την εγκυρότητα της ιτζτιχάντ, και οι μεθοδολόγοι διαφωνούν, με κάποιους να υποστηρίζουν ότι κάθε μιυταχίντ είναι σωστός.
(επικυρωτής)
εκείνοι που υποστηρίζουν ότι μόνο ένας από αυτούς θα πετύχει τον στόχο
(αποδέκτης)
χωρίζονται σε δύο ομάδες. Στο πλαίσιο αυτό
μωσαβ
“αυτός που έχει δίκιο στην ερμηνεία του ιερού νόμου”,
παραβάτης
αν
«ο ιεροδιδάσκαλος που έσφαλε»
σημαίνει.
Η πρώτη τάση, που υποστηρίζει ότι κάθε μουτζαχίντ πετυχαίνει την αλήθεια, αποδίδεται κυρίως στους Μουταζιλίτες της Βασόρας και στους κορυφαίους Μουταζιλίτες λόγιους Αμπούλ-Χουζέιλ αλ-Αλλάφ, Αμπού Χάσιμ και Αμπού Αλί αλ-Τζουμπάι. Ωστόσο, πολλοί κορυφαίοι ερευνητές Σουννίτες, όπως ο Μπακυλλάνι, ο Γαζάλι και ο Νετζμεντίν ετ-Τουφί, φαίνεται να υιοθέτησαν αυτήν την άποψη. Στη δεύτερη ομάδα ανήκουν η πλειοψηφία των Χαναφιτών και των Μαλικιτών, καθώς και ορισμένοι Σαφιίτες. Από τους Σαφιίτες, οι Αμπού Ισχάκ αλ-Ισφεράγινη, Αμπού Ισχάκ ες-Σιράζι, Φαχρεντίν ερ-Ραζί και Σιρατζεντίν ελ-Ουρμεβί· από τους Μαλικίτες, οι Αμπούλ-Βελίντ αλ-Μπάτζι, Ιμπν Ρουσδ και Τζεμαλεντίν Ιμπν αλ-Χάτζιμπ ανήκουν σε αυτήν την ομάδα. Υπάρχουν αντικρουόμενες αναφορές σχετικά με τις απόψεις των Αμπού Χανίφα, Μαλίκ, Σαφιί, Αχμέτ μπ. Χανμπέλ και Ασχάρι σε αυτό το θέμα.
Στη βάση του ζητήματος της ορθότητας-αποτυχίας βρίσκεται η συζήτηση εάν ο Θεός έχει μια ορισμένη απόφαση σε θέματα που απαιτούν ιεροδικαστική ερμηνεία. Σύμφωνα με την πλειοψηφία όσων υποστηρίζουν ότι κάθε ιεροδίκης έχει δίκιο, σε τέτοια θέματα που δεν αναφέρονται στο Κοράνι, δεν υπάρχει απόφαση πριν από την ιεροδικαστική ερμηνεία. Αντίθετα, η απόφαση εξαρτάται από την κρίση του ιεροδίκη και η απόφαση του Θεού για κάθε ιεροδίκη είναι το αποτέλεσμα της ιεροδικαστικής ερμηνείας του. Αυτή η κατάσταση αναφέρεται στη βιβλιογραφία ως…
«πολλαπλότητα των δικαιωμάτων» (πολλαπλότητα των αληθειών)
εκφράζεται με αυτή τη φράση. Εκείνοι που υποστηρίζουν την άποψη της πολλαπλότητας των αληθειών, η οποία μπορεί να θεωρηθεί ως ένα είδος νομικού σχετικισμού,
“αμιγής ομοφωνία”
Ονομάζεται επίσης [όρος]. Σύμφωνα με τον Γαζαλί, ο οποίος ανήκει σε αυτή την ομάδα, δεν υπάρχει απολύτως καμία βεβαιότητα σε ζητήματα ικτιχάδ, όπου θέματα των οποίων η απόφαση δεν έχει σαφώς οριστεί, εντάσσονται στα μαντούκα μέσω αναλογίας και ικτιχάδ. Διότι η απόφαση συνίσταται σε μια οριστική δήλωση που αποδεικνύεται με αδιάσειστα στοιχεία, και επειδή δεν υπάρχει δήλωση ή λόγος στα ζητήματα ικτιχάδ, δεν υπάρχει άλλη απόφαση σε αυτά τα ζητήματα εκτός από εκείνη που επικρατεί στη γνώμη του μουκτεχίντ. Ένας από τους λόγους που πολλοί οπαδοί αυτής της άποψης υιοθετούν την αντίληψη ότι η απόφαση αφορά τις πράξεις των υποχρεωμένων και όχι τις ίδιες τις πράξεις, είναι η ανάγκη διατήρησης της συνέπειας.
Σύμφωνα με την απόφαση,
Η δυνατότητα αποστολής δύο διαφορετικών προφητών σε δύο διαφορετικές φυλές ταυτόχρονα και η δυνατότητα κατάργησης (νεσχ) ορισμένων διατάξεων του νόμου ανάλογα με τις μεταβαλλόμενες συνθήκες των ανθρώπων, αποδεικνύει ότι οι αλήθειες μπορούν να αλλάζουν και να ποικίλλουν ανάλογα με τον τόπο και τον χρόνο. Αν η πολλαπλότητα είναι δυνατή με την αλλαγή του χρόνου και του τόπου, τότε είναι δυνατή και με την αλλαγή των υποκειμένων. Επιπλέον, σύμφωνα με αυτήν την άποψη, οι εικασίες δεν αποτελούν απόδειξη καθαυτές και διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Μια απόδειξη που υποδηλώνει εικασία για κάποιον, μπορεί να μην υποδηλώνει εικασία για κάποιον άλλον. Επίσης, η ίδια απόδειξη μπορεί να υποδηλώνει εικασία για ένα άτομο σε μια περίπτωση, αλλά όχι σε μια άλλη.
Επειδή οι διατάξεις περί χαράμ (απαγορευμένου) και χάλαλ (επιτρεπτού) δεν είναι εγγενείς αλλά θεσπισμένες, δεν προκύπτει το αδύνατο αποτέλεσμα να είναι κάτι ταυτόχρονα χαράμ και χάλαλ· επειδή είναι σχετικές ιδιότητες, μπορούν να αποδοθούν σε δύο διαφορετικά πρόσωπα. Για παράδειγμα, σε περιπτώσεις αδειών, η διάταξη μπορεί να μετατραπεί από χαράμ σε χάλαλ. Αν το χαράμ είχε εγγενή σημασία, δεν θα άλλαζε. Η έννοια του λάθους μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο σε σχέση με αυτό που είναι απαραίτητο όσο και σε σχέση με αυτό που ζητείται. Η πρώτη είναι η κυριολεκτική χρήση, η δεύτερη η μεταφορική. Το λάθος κάποιου που κάνει λάθος σε κάτι που πρέπει να κάνει είναι λάθος με την κυριολεκτική έννοια, ενώ το λάθος κάποιου που κάνει λάθος σε κάτι που δεν είναι ακόμη υποχρεωτικό είναι λάθος με τη μεταφορική έννοια. Το λάθος των μουτζαχίντ (εξουσιοδοτημένων νομικών) ανήκει σε αυτή τη δεύτερη κατηγορία. Ωστόσο, αυτή η ομάδα νομικών δέχεται ότι λάθος μπορεί να υπάρξει εάν η νομική γνώμη προέρχεται από κάποιον που δεν είναι κατάλληλος, εάν ο μουτζαχίντ πάρει απόφαση πριν ολοκληρώσει την εξέτασή του, εάν εκφέρει νομική γνώμη σε θέμα για το οποίο υπάρχει σαφής απόδειξη ή εάν η νομική του γνώμη αντιτίθεται σε σαφή απόδειξη.
Πιστεύοντας ότι μόνο ένας από τους μουτζαχίτ θα μπορούσε να έχει δίκιο.
ομάδα συνομιλητών,
Συμφωνούν όλοι ότι ο Θεός έχει μια συγκεκριμένη απόφαση σε ένα θέμα για το οποίο δεν υπάρχει ρητή αναφορά. Ωστόσο, διαφωνούν ως προς το αν υπάρχει απόδειξη που να υποδεικνύει αυτήν την απόφαση, και όσοι αποδέχονται την ύπαρξη τέτοιας απόδειξης διαφωνούν ως προς τη φύση της. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχει τέτοια απόδειξη ή ένδειξη, ότι αυτή η συγκεκριμένη απόφαση είναι σαν ένας θησαυρός που κάποιος βρίσκει τυχαία, και ότι όποιος την βρει τυχαία θα λάβει διπλή αμοιβή, ενώ όποιος δεν την βρει θα λάβει μονή αμοιβή για την προσπάθεια και την αναζήτησή του.
Bu hükme delalet eden bir delilin varlığını savunanlar ise, bu delilin kesin mi yoksa zannî mi olduğu konusunda ayrışmışlardır. Delilin kesin olduğunu öne sürenler, müctehidin doğruyu bulmakla yükümlü olduğu konusunda birleşseler de, bu başarılamadığında o ictihadî hükmün ve müctehidin nasıl bir yaptırıma tabi olacağı konusunda ihtilaf etmişlerdir. Bişr b. Gıyâs el-Merîsî en uçta olmak üzere Ebû Bekir el-Esam ile İbn Uleyye’nin bu grupta olduğu ve Hanefîler’den Ebû Mansûr ile Şâfiîler’den İbn Ebû Hüreyre’nin de buna meylettiği belirtilir.
Εκείνοι που υποστηρίζουν την υποθετικότητα της απόδειξης διαφωνούν επίσης ως προς το αν ο μουτζαχίντ υποχρεούται να την ακολουθήσει. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι ο μουτζαχίντ δεν υποχρεούται να την ακολουθήσει λόγω της ασαφούς και κρυφής φύσης της απόδειξης, και επομένως είναι συγχωρετός και αμειβόμενος. Σύμφωνα με αυτήν την άποψη, ο μουτζαχίντ είναι σωστός στην αρχή και λανθασμένος στο τέλος. Δηλαδή, είναι σωστός όσον αφορά την εκπλήρωση του καθήκοντός του με την άσκηση της ικτιχάδ, αλλά λανθασμένος όσον αφορά την απόφαση για το ζήτημα που εξετάζει. Αυτή είναι η άποψη της πλειοψηφίας των νομικών, συμπεριλαμβανομένων των Ρουστούφενί και Πεζντεβί. Μια άλλη ομάδα μελετητών της μεθοδολογίας υποστηρίζει ότι ο μουτζαχίντ διατάσσεται να αναζητήσει αυτήν την υποθετική απόδειξη, και σε περίπτωση λάθους, δεν θα αμειφθεί, αλλά η αμαρτία του θα συγχωρεθεί.
(Σιράζι, αλ-Τεμπσίρα, σ. 498-499; Σιράτζεντίν αλ-Ουρμεβί, ΙΙ, 290-297; Αμπντουλαζίζ αλ-Μπουχάρι, ΙV, 1138-1142).
Οι ισχυρισμοί των αντιπάλων βασίζονται κυρίως σε παραδόσεις, και σύμφωνα με αυτούς, το γεγονός ότι στο Κοράνι αναφέρεται ότι ο Δαβίδ και ο Σολομών έβγαλαν ξεχωριστες αποφάσεις σε μια δίκη, υποδεικνύει ότι μία από αυτές ήταν σωστή.
(Αλ-Ανμπιγιά 21/78-79),
αναφορές στις γνώσεις των ειδημόνων και των διακεκριμένων επιστημόνων
(Αλ-Ιμράν 3/7; Εν-Νισά 4/83),
καταδίκη της διχόνοιας και του διχασμού
(Αλ-Ιμράν 3/103, 105; Ελ-Ενφάα 8/46; Χουντ 11/118),
Ayrıca, hâkimin içtihatta isabet ederse iki, hata ederse bir ecir alacağına dair hadis (bk. yukarıda) doğrunun tek olduğunu göstermektedir. Muhatabın en sağlam gerekçesi olarak kabul edilen sahabe icmaı ise sahabenin hatadan sakınma konusundaki söz ve tutumlarından ibarettir. Onların görüşlerini doğru-yanlış ikilemi içinde görüp kendi görüşleriyle ilgili olarak doğru ise Allah’tan, yanlış ise kendilerinden veya şeytandan bilinmesini istemeleri böyledir.
(H. Yunus Apaydın, Ιτζιχάντ, DİA, XXI, 440-442)
Με χαιρετισμούς και ευχές…
Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις
