Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,
Ζακάτ των Γεωργικών Προϊόντων
Σε κανονικές συνθήκες, τα προϊόντα που είναι κατάλληλα για ανθρώπινη κατανάλωση και μπορούν να αποθηκευτούν χωρίς να χαλάσουν, υπόκεινται σε ζακάτ. Από αυτά τα προϊόντα, όσα ανήκουν στην κατηγορία των φρούτων…
σταφύλι
και
χούρμα
; όσα είναι από δημητριακά
σιτάρι, κριθάρι, φακές, ρεβίθια, ρύζι, σίκαλη, κουκιά
και
καλαμπόκι
όπως τα τρόφιμα. Η απόδειξη ότι αυτά τα προϊόντα υπόκεινται σε ζακάτ είναι οι ακόλουθες θεϊκές εντολές:
“Όταν τα δέντρα καρποφορούν, να τρώτε από τους καρπούς τους. Και την ημέρα της συγκομιδής, να δίνετε το μερίδιο που τους αναλογεί.”
(την ελεημοσύνη του)
δώστε.”
1
«Ω εσείς που πιστεύετε! Δαπανήστε από τα καλά που έχετε αποκτήσει και από όσα εμείς παράγουμε για εσάς από τη γη, και μην επιδιώκετε να δώσετε κάτι κακό, το οποίο εσείς οι ίδιοι δεν θα δεχόσασταν, παρά μόνο αν κλείνατε τα μάτια. Και να ξέρετε ότι ο Αλλάχ είναι πλούσιος και αξιέπαινος.»
2
Σε αυτά τα δύο ιερά εδάφια αναφέρεται ότι τόσο η γη όσο και τα προϊόντα των δέντρων υπόκεινται σε ζακάτ (υποχρεωτική ελεημοσύνη).
Όσον αφορά την απόδειξη από τη Σούννα ότι τα προαναφερθέντα προϊόντα υπόκεινται στη ζακάτ, ο Αγαπημένος Προφήτης μας (ειρήνη και ευλογία σε αυτόν), όταν έστελνε τον Μουάζ μπιν Τζεμπέλ και τον Αμπού Μούσα αλ-Ασάρι στην Υεμένη για να καθοδηγήσουν τους ανθρώπους, τους έδωσε την ακόλουθη εντολή:
«Μόνο από αυτά τα τέσσερα προϊόντα πρέπει να καταβάλλεται ζακάτ: κριθάρι, σιτάρι, χουρμάδες και σταφίδες.»
3
Ο Αγγελιοφόρος του Θεού (ειρήνη και ευλογία σε αυτόν) κατέταξε το αγγούρι, το πεπόνι, το ρόδι και τους φρέσκους χουρμάδες στα αγαθά που δεν υπόκεινται σε ζακάτ.
4
Συνεπώς, τα αποξηραμένα σταφύλια ή χουρμάδες υπόκεινται σε ζακάτ εάν φτάσουν σε ποσότητα 5 βεσκ (653 κιλά ή περίπου έναν τόνο σύμφωνα με την ιρακινή σχολή). Ωστόσο, ο ιμάμης Αμπού Χανίφα και ο Ζουφέρ διαφωνούν με αυτήν την άποψη και δεν θέτουν ως προϋπόθεση την επίτευξη του ορίου του νισάμπ.
5
Ας σημειωθεί επίσης ότι για να υπόκεινται τα γεωργικά προϊόντα σε ζακάτ, πρέπει να ανήκουν στην ιδιοκτησία ενός συγκεκριμένου ατόμου. Τα προϊόντα που προέρχονται από εκτάσεις που έχουν αφιερωθεί σε τζαμιά, σύμφωνα με την ορθή άποψη, δεν υπόκεινται σε ζακάτ.
6
Τα προϊόντα των εκτάσεων που διατίθενται σε άλλες φιλανθρωπικές οργανώσεις είναι επίσης συγκρίσιμα με αυτά.
Ωστόσο, η Χαναφιτική σχολή διαφωνεί με αυτήν την άποψη. Σύμφωνα με τους Χαναφίτες, τα προϊόντα που καλλιεργούνται σε γαίες που ανήκουν σε βακούφια υπόκεινται επίσης σε ζακάτ.
Φρούτα όπως ροδάκινα, ρόδια, σύκα, μήλα, βερίκοκα, καθώς και προϊόντα όπως ελιές, μέλι, βαμβάκι και σαφράν δεν υπόκεινται σε ζακάτ (υποχρεωτική ελεημοσύνη).
Σύμφωνα με τη σχολή Χαναφί
Εκτός από το καλάμι που χρησιμοποιείται για την κατασκευή ξύλου, χόρτου και στυλό, όλα τα είδη φυτών που φυτρώνουν από τη γη υπόκεινται σε ζακάτ. Ως βάση αυτής της άποψης αναφέρεται το ακόλουθο ιερό χαντίθ:
“Αυτό που βγάζει η γη”
(αυτό που τελείωσε)
Σε κάθε πράγμα υπάρχει οφειλόμενος φόρος.”
7
Ποσοστό των Γεωργικών Προϊόντων
Η ελάχιστη ποσότητα γεωργικών προϊόντων που υπόκεινται σε ζακάτ είναι 5 βεσκί (653 κιλά). Δεν καταβάλλεται ζακάτ για σιτηρά και φρούτα που είναι λιγότερα από αυτή την ποσότητα. Διαφορετικά προϊόντα, καθένα από τα οποία είναι λιγότερο από την ελάχιστη ποσότητα, δεν συνδυάζονται για να συμπληρώσουν την ελάχιστη ποσότητα. Για παράδειγμα, 400 κιλά σιτάρι και 300 κιλά φακές δεν συνδυάζονται.
Ο καρπός του πρώτου έτους που δεν συμπληρώνει το όριο (νισάμπ) δεν προστίθεται στον καρπό του δεύτερου έτους για να υποχρεωθεί σε ζακάτ. Κάθε καρπός, αν δεν συμπληρώσει το όριο (νισάμπ) ξεχωριστά, δεν υπόκειται σε ζακάτ. Ο Προφήτης (ειρήνη σ’ αυτόν) δήλωσε ότι το όριο (νισάμπ) σε αυτούς τους καρπούς είναι 5 βεσλίκ (653 κιλά).
“Δεν υπάρχει ζακάτ σε προϊόντα που ζυγίζουν λιγότερο από 5 βεσκί.”
8
Ποσό Ζακάτ που Πρέπει να Καταβληθεί από Αγροτικά Προϊόντα
Αν τα σιτηρά και τα φρούτα που υπόκεινται σε ζακάτ αρδεύονται με βροχή, ποτάμι, κανάλι ή φράγμα, χωρίς καμία αμοιβή ή δαπάνη, τότε, όταν φτάσουν στο νισάμπ, πρέπει να δοθεί το ένα δέκατο (ουσούρ). Αν τα σιτηρά και τα φρούτα αρδεύονται με νερό που αντλείται με ζώα ή με αντλία ή με αγορασμένο νερό, τότε πρέπει να δοθεί το ένα εικοστό ως ζακάτ. Σχετικά με αυτό, σε ένα ιερό χαντίθ αναφέρεται:
“Σε ό,τι ποτίζεται με βρόχινο νερό, νερό πηγής ή νερό λίμνης”
(σε καλλιέργειες και φρούτα)
το ένα δέκατο; και σε όσα αρδεύονται με υδραγωγείο, το μισό του ενός δεκάτου.
(το ένα εικοστό της ελεημοσύνης)
υπάρχει.”
9
Από τα σιτηρά και τα φρούτα που αρδεύονται με ίση ποσότητα νερού και με τις δύο μεθόδους, το 1/15 δίνεται ως ζακάτ. Αν και οι δύο μέθοδοι χρησιμοποιούνται για την άρδευση, αλλά δίνεται μεγαλύτερη έμφαση σε μία από τις δύο, τότε λαμβάνεται υπόψη η μέθοδος με τη μεγαλύτερη έμφαση και η άλλη δεν λαμβάνεται υπόψη.
Δέκα
Ο φόρος ζακάτ στα γεωργικά προϊόντα καταβάλλεται αφού αφαιρεθούν τα επιπλέον έξοδα;
Κανονικά, κάθε αγρότης, κατά την καλλιέργεια των προϊόντων του, επιβαρύνεται με έξοδα όπως σπόρους, λιπάσματα, όργωμα, σπορά, θερισμό, άρδευση και ξεχορτάρισμα. Όταν δίνει το ζακάτ (ελεημοσύνη) από την παραγωγή του, πρέπει να το υπολογίσει επί του ακαθάριστου ποσού, δηλαδή πριν αφαιρέσει τα έξοδα, ή επί του καθαρού ποσού, δηλαδή αφού αφαιρέσει τα έξοδα; Σχετικά με αυτό το θέμα, στο οποίο οι νομικοί έχουν διαφωνήσει, το Ισλαμικό Συμβούλιο Νομικής, που υπάγεται στην Ισλαμική Διάσκεψη, στην 6η σύνοδό του στη Τζέντα, με την απόφαση υπ’ αριθμ. 15, κατέληξε συνοπτικά στα εξής:
Υπάρχουν τρεις απόψεις σχετικά με το αν οι αγρότες πρέπει να πληρώνουν τη ζακάτ (ελεημοσύνη) αφού αφαιρέσουν τα έξοδα που έκαναν κατά την καλλιέργεια των προϊόντων τους ή πριν από την αφαίρεση αυτών των εξόδων:
1.
Η ζακάτ (ελεημοσύνη) θα δοθεί από το ποσό που απομένει μετά την αφαίρεση όλων των εξόδων.
2.
Εάν τα έξοδα δεν μειωθούν, ολόκληρο το προϊόν θα υπόκειται σε ζακάτ.
3.
Από το σύνολο της παραγωγής, το ένα τρίτο θα αφαιρεθεί και τα δύο τρίτα θα φορολογηθούν με ζακάτ.
Τα μέλη που συμμετείχαν στη σύσκεψη, κατέληξαν, μετά από διαβουλεύσεις, στην υιοθέτηση της τρίτης άποψης, αποφασίζοντας ότι, μετά την αφαίρεση του ενός τρίτου του συνολικού προϊόντος για την κάλυψη των εξόδων, το υπόλοιπο ποσοστό των δύο τρίτων πρέπει να φορολογείται με ζακάτ ανάλογα με τον τύπο άρδευσης, δηλαδή το ένα δέκατο εάν αρδεύεται με βρόχινο νερό και το ένα εικοστό εάν αρδεύεται με μηχανήματα.
11
Η Ανώτατη Θρησκευτική Επιτροπή της Διεύθυνσης Θρησκευτικών Υποθέσεων, κατόπιν συζητήσεων κατά τη συνεδρίασή της στις 7 Αυγούστου 2001, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, όσον αφορά τη ζακάτ (ελεημοσύνη) των γεωργικών προϊόντων, μετά την αφαίρεση των πρόσθετων εξόδων που προκύπτουν από τις σύγχρονες γεωργικές συνθήκες από την ακαθάριστη παραγωγή, εάν το υπόλοιπο προϊόν φτάσει στο ελάχιστο όριο (νισάμπ), πρέπει να καταβάλλεται ζακάτ με ποσοστό 1/10 για τις εκτάσεις που αρδεύονται με φυσικό τρόπο και 1/20 για τις εκτάσεις που αρδεύονται με έξοδα ή κόπο.
Ο Χρόνος Κατά τον Οποίο Καθίσταται Υποχρεωτική η Καταβολή Ζακάτ (Φόρου) επί των Γεωργικών Προϊόντων
Η υποχρέωση καταβολής ζακάτ (ελεημοσύνης) για τα σιτηρά αρχίζει όταν οι κόκκοι τους, ολόκληροι ή εν μέρει, αρχίσουν να σκληραίνουν. Αντίστοιχα, η υποχρέωση καταβολής ζακάτ για τα φρούτα αρχίζει όταν ολόκληρα ή εν μέρει αρχίσουν να ωριμάζουν. Διότι πριν από αυτό το στάδιο, τα σιτηρά και τα φρούτα δεν θεωρούνται τρόφιμα και δεν μπορούν να αποθηκευτούν ως προμήθειες.
Δεν είναι υποχρεωτικό να καταβληθεί αμέσως η ζακάτ των προϊόντων που οφείλονται σε ζακάτ, όταν τα σιτηρά σκληρύνουν και τα φρούτα ωριμάζουν. Ωστόσο, η ζακάτ των σταφυλιών και των χουρμάδων καταβάλλεται αφού αποξηρανθούν. Πράγματι, ο Αττάμπ μπιν Ουσεΐντ (ρα), ένας από τους συντρόφους του Προφήτη, έχει αναφέρει τα εξής:
«Ο Αγγελιοφόρος του Θεού (ειρήνη και ευλογία σε αυτόν) μας διέταξε να υπολογίζουμε τον φόρο της σταφίδας όπως υπολογίζουμε τον φόρο των χουρμάδων και να τον παίρνουμε σε μορφή αποξηραμένης σταφίδας, όπως παίρνουμε τον φόρο των χουρμάδων σε μορφή αποξηραμένων χουρμάδων.»
12
Πώληση Σιτηρών και Φρούτων Μετά την Υποχρέωση Καταβολής Ζακάτ
Αφού καταστεί υποχρεωτική η καταβολή της ζακάτ (ελεημοσύνης) για τα γεωργικά προϊόντα, με τη σκλήρυνση των κόκκων των σιτηρών και την ωρίμανση των καρπών, η πώλησή τους δεν είναι έγκυρη. Ωστόσο, μπορούν να πωληθούν αφού η ποσότητα του προϊόντος εκτιμηθεί και υπολογιστεί από ειδικούς. Διότι μετά από αυτόν τον προσδιορισμό, η ποσότητα της ζακάτ περνάει στην ευθύνη του ιδιοκτήτη και καθορίζεται το ποσό που πρέπει να καταβάλει. Πριν από τον προσδιορισμό της ποσότητας του προϊόντος, ο ιδιοκτήτης δεν επιτρέπεται να προβεί σε πράξεις όπως η κατανάλωση, η δωρεά ή παρόμοιες ενέργειες. Αλλά και πάλι, μετά τον προσδιορισμό με εκτίμηση, μπορεί να προβεί σε τέτοιες ενέργειες.
Υποσημειώσεις:
1. Αλ-Αν’άμ 6/141.
2. Σούρα αλ-Μπακάρα 2/267.
3. Παράρτημα. 1/401.
4. Σιρμπίνι, Μουγνί αλ-Μουχτάτζ, 2/82.
5. Ναουαουί, αλ-Ματζμού 5/439.
6. Ζουχαϊλί, αλ-Φικχ αλ-Ισλαμί,
3/1883.
7. Ζεϋλαΐ, Νασμπ’ουρ-Ράγιε
,
2/384.
8. Ζεϋλαΐ, Νασμπούρ-Ράγιε, 2/384.
9. Σαφής Μετάφραση της Απομόνωσης. 5/32. 568
10. Σαφής Μετάφραση της Απομόνωσης. 5/290. σ. Σιρμπλίνι, Μουγνί-Μουχτάτζ, 2/87.
11. Ζουχαΐι, αλ-Φικχ αλ-Ισλαμ, 3/1893-1894.
12. Αμπού Νταβούντ, Ζακάτ, 13, Τιρμίζι, Ζακάτ, 17; Νεσαΐ, Ζακάτ, 100
(Μεχμέτ Κεσκίν, Μεγάλη Σαφιιτική Κατήχηση)
Με χαιρετισμούς και ευχές…
Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις
