Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,
Ελεημοσύνη,
ανάλογα με την κατάσταση του υπόχρεου
υποχρεωτικό, αναγκαίο
ή
προαιρετικός, προαιρετική, προαιρετικό
έχει ισχύ.
Η υποχρεωτική μορφή ελεημοσύνης είναι η ζακάτ.
Ο ούσρ, που είναι η ζακάτ των γεωργικών προϊόντων, περιλαμβάνει τη ζακάτ των ζώων, των εμπορευμάτων, του χρυσού, του αργύρου και άλλων μετρητών, καθώς και τη ζακάτ των θησαυρών και των ορυκτών. Στο εδάφιο που καθορίζει τα μέρη όπου θα δοθεί η ζακάτ,
“αφοσίωση”
περιλαμβάνει, σε πληθυντικό αριθμό, όλες αυτές τις ποικιλίες:
«Οι ελεημοσύνες (ζακάτ) προορίζονται αποκλειστικά για τους φτωχούς, τους απόρους, τους εργαζόμενους στην είσπραξη των ελεημοσυνών, εκείνους των οποίων οι καρδιές πρέπει να προσελκυστούν στο Ισλάμ, τους σκλάβους, τους χρεωμένους, εκείνους που αγωνίζονται για την υπόθεση του Θεού και τους ταξιδιώτες. Αυτό είναι υποχρεωτικό από τον Θεό.»
(Αλ-Τάουμπα, 9/60).
Η φιλανθρωπία του Φιτρ είναι ένα είδος φιλανθρωπίας που έχει την ισχύ μιας υποχρεωτικής πράξης.
Αυτή είναι μια ελεημοσύνη που οφείλει να δώσει σε φτωχούς κάθε ελεύθερος μουσουλμάνος που έχει στην κατοχή του τουλάχιστον το ελάχιστο ποσό πλούτου (νισάπ) πέρα από τις βασικές του ανάγκες, και η οποία πρέπει να δοθεί πριν από το τέλος του Ραμαζανιού. Συντομογραφικά,
“φίτρε”
Λέγεται ότι η φιλανθρωπία της φύσης, δηλαδή η δωρεά της δημιουργίας που δίνεται για καλό σκοπό, έχει αυτό το νόημα.
Σύμφωνα με την αφήγηση του Αμπντουλλάχ ιμπν Αμπάς (ο Θεός να είναι ευχαριστημένος με αυτούς):
«Ο Αγγελιοφόρος του Θεού (ειρήνη και ευλογία σε αυτόν) όρισε την φίτρα (ελεημοσύνη) για να καθαρίσει τους νηστεύοντες από τις περιττές και άσχημες λέξεις και για να δώσει τροφή στους φτωχούς. Όποιος πληρώσει τη φίτρα πριν από την προσευχή του εορτασμού, αυτή είναι αποδεκτή ελεημοσύνη, και όποιος την πληρώσει μετά την προσευχή, είναι απλώς μια ελεημοσύνη.»
(Μπουχάρι, Ζακάτ, 70, 71, 77; Μουσλίμ, Ζακάτ, 12, 13, 16; Αμπού Νταβούντ, Ζακάτ, 18, 20; Νεσάι, Ζακάτ, 31, 33; Ιμπν Μάτζε, Ζακάτ, 21).
Στο Ισλάμ, πέρα από τις υποχρεωτικές ελεημοσύνες (ζακάτ), υπάρχει μια πολύ ευρύτερη έννοια της ελεημοσύνης. Εκτός από την ελεημοσύνη με χρήματα ή αγαθά, πολλές πράξεις και συμπεριφορές, όπως η βοήθεια σε έναν πιστό αδελφό κατά την επιβίβαση ή αποβίβαση από ένα όχημα, ή η ευχάριστη διάθεση και η καλή συμπεριφορά για να τον ευχαριστήσεις, θεωρούνται ελεημοσύνη.
Σύμφωνα με τους Χαναφίτες
Από εκείνον που δίνει όλη την περιουσία του ως ελεημοσύνη, χωρίς να το προορίζει για ζακάτ, η υποχρέωση του ζακάτ μετ’ ευχης αποσβέννυται. Ωστόσο, προϋπόθεση είναι να μην έχει δώσει αυτή την ελεημοσύνη με την πρόθεση να εκπληρώσει κάποια υποχρέωση, όπως τάμα ή εξιλέωση. Αν κάποιος δώσει μέρος της περιουσίας του, που φτάνει το νισάπ, ως ελεημοσύνη, κατά τον Αμπού Γιουσούφ, η ζακάτ του μέρους που δόθηκε ως ελεημοσύνη δεν αποσβέννυται. Αυτή είναι και η άποψη που προτιμά ο συγγραφέας του Χιντάγιε. Είναι υποχρεωτικό να δοθεί ζακάτ και για αυτό το μέρος και για το υπόλοιπο. Διότι το δοθέν μέρος δεν έχει οριστεί για την αποσβέση της υποχρέωσης. Κατά τον Ιμάμ Μουχάμμεντ, η ζακάτ του μέρους που δόθηκε ως ελεημοσύνη αποσβέννυται. Αυτό είναι παρόμοιο με την περίπτωση που δίνεται όλη η περιουσία ως ελεημοσύνη. Διότι η αφαίρεση και η δωρεά του ζακάτ, που είναι μέρος της περιουσίας, έχει οριστικοποιηθεί.
Πρόσωπα που είναι οφειλέτες ή που έχουν την υποχρέωση να συντηρούν τον εαυτό τους και τα μέλη της οικογένειάς τους,
Είναι προτιμότερο να μην δίνουν ελεημοσύνη, εκτός εάν εκπληρώσουν το καθήκον που έχουν αναλάβει.
Σύμφωνα με τους Σαφίτες,
Απαγορεύεται σε όποιον δεν μπορεί να εξασφαλίσει τα προς το ζην ή δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να αποπληρώσει τα χρέη του να δίνει ελεημοσύνη.
Ζακάτ,
Είναι το υποχρεωτικό μέρος της ελεημοσύνης. Πρώτα πληρώνεται το υποχρεωτικό χρέος της ζακάτ, και μετά μπορεί να δοθεί ελεημοσύνη ως προαιρετική πράξη. Η προαιρετική ελεημοσύνη δεν πρέπει να υποκαθιστά την υποχρεωτική ζακάτ.
Είναι επίσης επιβλαβές να καθυστερείται η καταβολή της ζακάτ (υποχρεωτικής ελεημοσύνης) λόγω της προαιρετικής ελεημοσύνης.
Με χαιρετισμούς και ευχές…
Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις
