Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,
Τα γεγονότα που συνέβησαν μετά το θάνατο του Προφήτη Μωάμεθ (ειρήνη σε αυτόν)
“Η Εποχή των Τεσσάρων Χαλίφηδων”,
Είναι μια περίοδος κατά την οποία η ισλαμική θρησκεία εξαπλώθηκε πέρα από τα όρια της Αραβικής Χερσονήσου. Αυτή η περίοδος, κατά την οποία επιτεύχθηκαν λαμπρές νίκες και οι μουσουλμάνοι έζησαν μια ζωή ειρήνης και ευημερίας, αποτελεί ένα ωραίο παράδειγμα του Χρυσού Αιώνα που προανήγγειλε ο Προφήτης μας (ειρήνη σε αυτόν).
Κατά την περίοδο αυτή, τα σύνορα του Ισλαμικού Κράτους επεκτάθηκαν από την Τριπολίτιδα στα δυτικά, μέχρι το Χορασάν στα ανατολικά και τον Καύκασο στα βόρεια. Έτσι, το Ισλάμ, ξεπερνώντας τα όρια της Αραβικής Χερσονήσου, υιοθετήθηκε από διάφορους λαούς στην Ασία και την Αφρική. Σε αυτήν την περίοδο τέθηκαν και τα πολιτικά και νομικά θεμέλια των νέων ισλαμικών κρατών που θα ιδρύονταν. Οι χαλίφες Αμπού Μπακρ, Ομάρ, Οσμάν και Αλί, ακολουθώντας το δρόμο του Προφήτη (σ.α.σ.), διέδωσαν και διατήρησαν μια δίκαιη τάξη, κυριαρχούμενη από την ηθική του Κορανίου, σε μια ευρύτερη γεωγραφική περιοχή. Γι’ αυτό, η περίοδος των Τεσσάρων Χαλιφών…
“Η Περίοδος των Δικαίων Χαλίφηδων”
που σημαίνει
“Περίοδος των Χαλιφών Ρασίντ”
ονομάζονται. Επειδή οι χαλίφες εκλέγονταν, την ίδια περίοδο…
‘Η Εποχή της Δημοκρατίας’
ορίζεται επίσης ως εξής.
Περίοδος του Χαλιφάτου του Αμπού Μπακρ (632-634)
Ο Άγιος Αβουμπακρ, φίλος του αγαπημένου Προφήτη μας (ειρήνη ας είναι μαζί του) και πριν από την προφητεία του, ήταν ένας από τους πρώτους που ασπάστηκαν το Ισλάμ μετά την κήρυξή του. Ο Άγιος Αβουμπακρ αποδέχθηκε το Ισλάμ σε μια περίοδο που ο Προφήτης μας (ειρήνη ας είναι μαζί του) ήταν ακόμα μόνος, σε μια εποχή που το Ισλάμ δεν είχε αρχίσει να διαδίδεται ανοιχτά. Ο Άγιος Αβουμπακρ, στενός φίλος του Αγίου Μωάμεθ (ειρήνη ας είναι μαζί του) και εξαίρετος εκπρόσωπος της ισλαμικής ηθικής, συνέβαλε στην αποδοχή του Ισλάμ από πολλούς ανθρώπους, μεταξύ των οποίων οι Άγιοι Οσμάν, Ταλχά μπιν Ουμπεϊντουλλάχ, Σα’ντ μπιν Αμπί Βακκάς, Ζουμπέιρ μπιν Αββάμ, Αμπντουρραχμάν μπιν Αβφ και Αβου Ουμπεϊντέ μπιν Τζεράχ.
Όταν ο Προφήτης Μωάμεθ (ειρήνη ας είναι επ’ αυτόν) αρρώστησε, ανέθεσε την ηγεσία των προσευχών στους Μουσουλμάνους στον Αμπού Μπακρ. Μετά το θάνατό του, ο Αμπού Μπακρ εξελέγη χαλίφης κατόπιν προτάσεως του Ομάρ και των συντρόφων του. Η ομιλία του Αμπού Μπακρ προς το λαό, όπως καταγράφεται στις ιστορικές πηγές, μετά την ανάληψη του χαλιφάτου, είναι ιδιαίτερα σημαντική:
«Ω λαέ μου! Εγώ είμαι ο ηγέτης σας, αν και δεν είμαι ο καλύτερος ανάμεσά σας. Αν πράττω καλά, βοηθήστε με. Αν πράττω λάθος, διορθώστε με. Η αλήθεια είναι εμπιστοσύνη, το ψέμα είναι προδοσία. Ο πιο αδύναμος ανάμεσά σας είναι ισχυρός δίπλα μου, γιατί θα υπερασπιστώ το δίκαιό του. Ο πιο ισχυρός ανάμεσά σας είναι αδύναμος δίπλα μου, γιατί θα πάρω το δίκαιο του άλλου από αυτόν.»
1
Με αυτά τα λόγια, ο Αβουμπακρ συνοψίζει με τον καλύτερο τρόπο τις ιδιότητες που πρέπει να διαθέτει ένας ιδανικός ηγέτης. Παρόλο που η θητεία του ως χαλίφης διήρκεσε μόλις δύο χρόνια, ήταν γεμάτη επιτυχίες.
Ο Άγιος Αμπού Μπακρ, μετά το θάνατο του Προφήτη Μωάμεθ (ειρήνη σε αυτόν), συγκέντρωσε τους Μουσουλμάνους, μεταξύ των οποίων είχαν ξεσπάσει διαφωνίες, και αποκατέστησε την κρατική εξουσία.
Κατέβαλε μεγάλη προσπάθεια για τη συλλογή και τη διατήρηση του Ιερού Κορανίου.
Συμβάλλει στην πρώτη εξάπλωση του Ισλάμ εκτός της Αραβικής Χερσονήσου, στη Συρία, την Παλαιστίνη και το Ιράκ. Κηρύσσει πόλεμο ενάντια σε πράξεις που δεν ανήκουν στην ουσία της θρησκευτικής ηθικής και ενάντια σε ψεύτες που ισχυρίζονται ότι είναι προφήτες. Έτσι, διασφαλίζει ότι η ισλαμική θρησκεία και η ηθική του Κορανίου βιώνονται όπως ήταν στην εποχή του Προφήτη (ειρήνη σε αυτόν).
Ο Αμπού Μπακρ, με την καλοσύνη, τη φιλανθρωπία, την ταπεινότητα και την αφοσίωσή του στην εφαρμογή των ηθικών αρχών του Κορανίου, ξεχώριζε ανάμεσα στους συντρόφους του Προφήτη. Χάρη σε αυτά τα χαρακτηριστικά, απολάμβανε τεράστιας αγάπης και σεβασμού από τον λαό. Δεν ανεχόταν την αλαζονεία, αγαπούσε να βοηθά τους φτωχούς και τους άπορους, και να φιλοξενεί τους ξένους. Απελευθέρωσε πολλούς μουσουλμάνους αιχμαλώτους, καταβάλλοντας σημαντικά ποσά στους ιδιοκτήτες τους για να τους χαρίσει την ελευθερία τους.
Ο Άγιος Αβουμπακρ, ένας πλούσιος έμπορος, διέθεσε όλη την περιουσία του για τη διάδοση της ισλαμικής ηθικής. Γι’ αυτό, ο Αγγελιοφόρος του Θεού (ειρήνη ας είναι επ’ αυτού) είπε γι’ αυτόν…
«Ο Αμπού Μπακρ είναι ο πρώτος που θυσιάζει την περιουσία του. Τι υπέροχος φίλος είναι ο Αμπού Μπακρ! Μας ενώνει η αδελφότητα και η αγάπη του Ισλάμ.»
έχει διατάξει.2
Συμπερασματικά,
Ο Άγιος Αμπού Μπακρ, με την ισχυρή πίστη, την ευφυΐα και τις εξαιρετικές ικανότητές του ως πολιτικός, διατήρησε την Ισλαμική Ένωση και άφησε ένα ισχυρό κράτος στους διαδόχους του.
Περίοδος του Χαλιφάτου του Ομάρ (634-644)
Ο Ουμάρ, ένας από τους επιφανείς της φυλής Κουράις, επηρεάστηκε από την αταλάντευτη πίστη των μουσουλμάνων που δεν υπέκυψαν σε καμία πίεση και ασπάστηκε το Ισλάμ. Σύμφωνα με μια παράδοση, ήταν ο πρώτος που διακήρυξε δημόσια την αποδοχή του Ισλάμ. Σύμφωνα με την μαρτυρία του Αμπντουλάχ Ιμπν Μασούντ,
“Η μεταστροφή του Ομέρ στο Ισλάμ ήταν μια κατάκτηση.”
3. Μετά από εκείνη την ημερομηνία, στάθηκε στο πλευρό του Προφήτη (ειρήνη σ’ αυτόν), και με την ισχυρή προσωπικότητα και την αποφασιστικότητά του, έγινε ένας από τους κορυφαίους υπερασπιστές της ισλαμικής ηθικής. Δαπάνησε τα μέσα που διέθετε για τη διάδοση του Ισλάμ. Μετά το θάνατο του Αβουμπακρ, εξελέγη χαλίφης και με τη δίκαιη διακυβέρνησή του, αποτέλεσε ένα λαμπρό παράδειγμα για τους διαδόχους του.
Ο Χαλίφης Ομάρ φημίζεται για τις προσπάθειές του στην εφαρμογή της ηθικής και της δικαιοσύνης του Κορανίου. Στην άσκηση της δικαιοσύνης, φερόταν με ισότητα σε όλους, απορρίπτοντας κατηγορηματικά την επιρροή παραγόντων όπως η ευγένεια, ο πλούτος, η συγγένεια ή η θέση. Έλαβε όλα τα απαραίτητα μέτρα για την αδιάφθορη εφαρμογή της δικαιοσύνης στις περιοχές που διοικούσε. Κατά τη διάρκεια της ηγεμονίας του, η κοινωνική δικαιοσύνη επικράτησε πλήρως. Πάντα ενεργούσε με αίσθημα ευθύνης απέναντι στο λαό του. Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, σε αυτό το θέμα,
«Αν χαθεί μια καμήλα στις όχθες του Ευφράτη, θα νιώσω υπεύθυνος γι’ αυτό».
Η φράση αυτή είναι διάσημη.
Η Σημασία που Απέδιδε ο Χαλίφης Ομάρ στη Διαβούλευση
Ο Χαλίφης Ομάρ, ακολουθώντας την ηθική του Κορανίου, όταν προέκυπτε κάποιο ζήτημα, πριν πάρει απόφαση, ζητούσε και τη γνώμη των μουσουλμάνων, συζητούσε το θέμα μαζί τους. Με αυτόν τον τρόπο διαμορφωνόταν η ορθότερη άποψη και ανάλογα ενεργούσε. Αυτή η συμπεριφορά του οδήγησε τον λαό να συζητά και να διευθετεί τις υποθέσεις του μεταξύ τους. Έτσι, δημιουργήθηκε μια παράδοση ευρείας διαβούλευσης σε σημαντικά ζητήματα.
Η περίοδος του Χαλίφη Ομάρ χαρακτηρίστηκε από πολλές καινοτομίες. Επί των ημερών του, η χώρα χωρίστηκε σε διοικητικές μονάδες. Διορίστηκαν κυβερνήτες και καδείς (δικαστές) που υπάγονταν στον Χαλίφη. Για πρώτη φορά, με την ανάθεση των δικαστικών καθηκόντων στους καδείς, διαχωρίστηκαν η διοίκηση και η δικαιοσύνη. Η καθιέρωση του ισλαμικού ημερολογίου, η σύσταση ενός συμβουλίου για την εξέταση των σημαντικών κρατικών ζητημάτων και η δημιουργία του κρατικού θησαυροφυλακίου έλαβαν χώρα επίσης κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Κατά τη διάρκεια του χαλιφάτου του, πραγματοποιήθηκαν μεγάλες κατακτήσεις εκτός της Αραβίας, με αποτέλεσμα το Ιράκ, το Ιράν, το Χορασάν, η Συρία, η Παλαιστίνη και η Αίγυπτος να ενταχθούν στα εδάφη του Ισλάμ. Η επέκταση του κράτους σε μια ευρεία γεωγραφική περιοχή κατέστησε αναγκαία την οργάνωση σε διοικητικό, πολιτικό, οικονομικό και στρατιωτικό επίπεδο. Ο Χαλίφης Ουμάρ έθεσε τα θεμέλια ενός θεσμικού Ισλαμικού Κράτους για να ανταποκριθεί σε αυτή την ανάγκη.
Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, η επιστολή που φέρεται να έστειλε ο Χαλίφης Ουμάρ στους δικαστές της εποχής, υπήρξε οδηγός για όλους τους ηγεμόνες που τον διαδέχθηκαν:
“Κατά την εκδίκαση των υποθέσεων, ποτέ μην επιτρέπεις την αναστάτωση, τις φωνές και τις συμπεριφορές που προσβάλλουν την αξιοπρέπεια των διαδίκων. Διότι η ηρεμία και η σοβαρότητα είναι απαραίτητες για να αποδοθεί δικαιοσύνη. Η απονομή του δικαίου οδηγεί στην αποκατάσταση της φήμης της Θείας Δικαιοσύνης. Εάν η πρόθεση ενός μουσουλμάνου είναι καλή, ο Θεός θα βελτιώσει τις σχέσεις του με τους ανθρώπους. Αλλά αν το εσωτερικό του διαφέρει από το εξωτερικό του, ο Θεός θα τον τιμωρήσει. Στην περίπτωση αυτή, το καθήκον του δικαστή είναι να διασφαλίσει ότι οι θησαυροί της πρόνοιας και της ευσπλαχνίας του Θεού κατανέμονται δίκαια μεταξύ των ανθρώπων.”3
Ο Χαζράτ Ομέρ, με την κορανική ηθική που διέθετε, επέδειξε μια διακυβέρνηση που κέρδισε τις καρδιές ολόκληρης της ισλαμικής κοινωνίας που βρισκόταν υπό την εξουσία του, και
-Με τη βοήθεια του Θεού-
Συνέβαλε σημαντικά στη διάδοση της ισλαμικής ηθικής.
Περίοδος του Χαλιφάτου του Οσμάν (644-656)
Ο Οσμάν, ο οποίος διέθετε υψηλή ηθική αρετή, ήταν ένας από τους πρώτους και εξέχοντες ανθρώπους που ασπάστηκαν το Ισλάμ. Εξελέγη χαλίφης μετά τον Ομάρ. Κανείς δεν αμφισβήτησε την εκλογή του, καθώς υπήρχε η πεποίθηση στην ισλαμική κοινωνία ότι ήταν άξιος αυτού του αξιώματος, και όλοι του ορκίστηκαν πίστη. Πριν από την χαλιφία του, βρισκόταν στο στενό περιβάλλον του Προφήτη (σ.α.β.). Υπηρέτησε ως γραμματέας της αποκάλυψης. Ξεχώριζε για την ανώτερη ηθική του, την ωραία ομιλία του και την εξαιρετική ρητορική του ικανότητα. Είχε επίσης εξαιρετική μνήμη και απομνημόνευσε το Ιερό Κοράνι.
Μία από τις μεγαλύτερες υπηρεσίες που προσέφερε ο Χαζράτ Οσμάν στο Ισλάμ είναι η αναπαραγωγή του Κορανίου.
Σε παλαιότερες εποχές, λόγω των διαλεκτικών διαφορών στην ανάγνωση των στίχων του Κορανίου, συγκροτήθηκε μια επιτροπή για την αντιγραφή του Κορανίου. Ένα αντίγραφο αφέθηκε στη Μεδίνα και στάλθηκαν αντίγραφα στη Μέκκα, τη Δαμασκό, την Κούφα, τη Βασόρα, την Αίγυπτο και άλλες επαρχίες. Έτσι, διασφαλίστηκε η διατήρηση του αυθεντικού Κορανίου μέχρι σήμερα.
Κατά τη διάρκεια της θητείας του, ο Οσμάν έδινε μεγάλη προσοχή στην επιλογή των κατάλληλων ατόμων για τις διάφορες θέσεις. Έδινε έμφαση στην ανάπτυξη των υποδομών και της γεωργίας για να βελτιώσει το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων των ισλαμικών εδαφών. Προσπάθησε να αναπτύξει αμπελώνες και κήπους. Στην εποχή του, πολλοί άνθρωποι που ζούσαν στα ισλαμικά εδάφη ασπάστηκαν το Ισλάμ.
Μια αξιοσημείωτη εξέλιξη αυτής της περιόδου ήταν ο πλουτισμός των Μουσουλμάνων και η διαβίωσή τους σε συνθήκες μεγαλύτερης ευημερίας σε σύγκριση με το παρελθόν.
Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Χαλίφη Οθμάν, οι κατακτήσεις συνεχίστηκαν στο Ιράν, τον Καύκασο και την Αφρική, και δημιουργήθηκε το πρώτο ναυτικό, αποκτώντας μεγάλη στρατηγική σημασία στη Μεσόγειο.
Η νήσος Κύπρος έχει καταληφθεί.
Επιτεύχθηκαν μεγάλες νίκες εναντίον της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και αποκαταστάθηκαν η τάξη και η δικαιοσύνη στις κατακτημένες περιοχές.
Η Περίοδος του Χαλιφάτου του Αλί (656-661)
Ο Αλί ήταν γιος του Αμπού Ταλίμπ, θείου του Προφήτη Μωάμεθ (ειρήνη σ’ αυτόν). Όπως αναφέρεται στις ιστορικές πηγές, μεγάλωσε δίπλα στον Προφήτη Μωάμεθ (ειρήνη σ’ αυτόν) και ανατράφηκε με την εκπαίδευσή του.
Τρία σημαντικά χαρακτηριστικά του Χαζράτ Αλί
θάρρος, γνώση και ευγλωττία
είναι.
Είναι γενικά αποδεκτό ότι υπήρξε ένας από τους πλέον σοφούς ανθρώπους της ισλαμικής κοινότητας. Σύμφωνα με τα λόγια του αγαπημένου μας Προφήτη (ειρήνη ας είναι επ’ αυτού), ο Άγιος Αλί.
“Η πύλη της πόλης της γνώσης.”
Από την παιδική του ηλικία βρισκόταν δίπλα στον Αγγελιοφόρο του Θεού (ειρήνη και ευλογία σε αυτόν), έμαθε το Κοράνι από αυτόν και υπηρέτησε ως γραμματέας του. Δεν απομακρύνθηκε από το πλευρό του μέχρι το θάνατό του. Έτσι, απέκτησε υψηλό επίπεδο γνώσεων σε θρησκευτικά θέματα. Γι’ αυτό, ήταν από τους πρώτους που συμβουλεύονταν οι Άγιοι Αβουμπακρ, Ομάρ και Οσμάν.
Μετά την ανάληψη του χαλιφάτου, ίδρυσε σχολεία για να μορφώσει τους μουσουλμάνους και να τους διδάξει επιστήμες. Έδωσε μεγάλη σημασία στην εκπαίδευση.
Με τη μαρτυρική θανάτωση του Χαζράτ Αλί, μια από τις λαμπρότερες περιόδους του Ισλάμ (ξεκίνησε).
Η Εποχή των Τεσσάρων Χαλίφηδων
έχει τελειώσει.
Υποσημειώσεις:
1. Ο Προφήτης Μωάμεθ και η Ζωή Του, Εκδόσεις DIB, Άγκυρα, 1996, σελ. 435.
2. Μπουχάρι, Σαλάτ, 80, Φαδαιλούς-Σαχάμπε, 3; Μουσλίμ, Φαδαιλούς-Σαχάμπε, 1; Τιρμίζι, Μενάκιμπ, 15.
3. Ουσντ αλ-Γαμπέ, IV/151.
Για περισσότερες πληροφορίες:
– βλ. Καθ. Δρ. Μουράτ ΣΑΡΙΤΣΑΚ, Η Περίοδος των Τεσσάρων Χαλίφηδων.
– ΕΒΟΥ ΧΑΝΙΦΕ
– ΜΟΥΧΑΜΜΕΔ Β. ΙΔΡΙΣ ΕΣ-ΣΑΦΙΙ
– ΜΑΛΙΚ ΙΜΠΝ ΑΝΑΣ
– ΑΧΜΕΝΤ ΙΜΠΝ ΧΑΝΜΠΑΛ
Με χαιρετισμούς και ευχές…
Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις
