Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,
1. (5727) –
Ο Σαΐντ ιμπν αλ-Χαρίθ αφηγείται: «Άκουσα τον Ιμπν Ουμάρ (ραδιγιαλλαχού ανχούμα) να λέει:»
«Δεν σας απαγορεύτηκε η τάξι; Ο Αγγελιοφόρος του Θεού (ειρήνη και ευλογία σε αυτόν) είπε:»
“Η ευχή/το τάμα ούτε επισπεύδει ούτε αναβάλλει κάτι που πρόκειται να συμβεί. Απλώς, με αυτόν τον τρόπο, ο φιλάργυρος αναγκάζεται να δώσει κάτι.”
[Μπουχάρι, Καντέρ 6, Εϊμάν 26; Μουσλίμ, Νεζρ 3, (1639); Αμπού Νταβούντ, Εϊμάν 26, (3287); Νεσαΐ, Εϊμάν 24, (7, 15, 16).]
.2. (5728)-
Ο Αμπού Χουρεϊρά (ο Θεός να τον ευλογεί) αφηγείται: “Ο Αγγελιοφόρος του Θεού (ειρήνη και ευλογία σε αυτόν) είπε:
«Η ευχή/το τάμα δεν φέρνει πιο κοντά στον άνθρωπο τίποτα που ο Θεός δεν του έχει προορίσει. Ωστόσο, η ευχή/το τάμα συμβαδίζει με το πεπρωμένο. Χάρη στην ευχή/το τάμα, παίρνεται από τον τσιγκούνη κάτι που ο ίδιος δεν θέλει να δώσει.»
[Μπουχάρι, Καντέρ 6, Εϊμάν 26; Μουσλίμ, Εϊμάν 7, (1640); Αμπού Νταβούντ, Εϊμάν 26, (3288); Τιρμίζι, Νουζούρ 10, (1538); Νεσαΐ, Εϊμάν 25, (7, 16).]
Εξήγηση του Χαδίθ:
1.
Το πρώτο χαντίθ που αναφέρουμε, αντικατοπτρίζει μόνο την απάντηση σε μια ερώτηση, όχι την ίδια την ερώτηση. Σύμφωνα με το Μουσταδρέκ του Χακίμ και άλλες πηγές, ο Ιμπν Ουμάρ (ραδιγιαλλαχού ανχούμα) δέχθηκε την επίσκεψη ενός άνδρα ονόματι Μεσούντ Ιμπν Αμρ, ο οποίος τον ρώτησε:
«Ω Αμπού Αμπντιρραχμάν! Ο γιος μου, ο Ομέρ Ιμπν Ουμπεϊντουλλάχ Ιμπν Μα’μερ, βρισκόταν στην Περσία. Εκεί ξέσπασε μια σφοδρή επιδημία πανώλης και χολέρας.»
«Αν ο Αλλάχ σώσει τον γιο μου από αυτή τη συμφορά, θα πάω περπατώντας στην Κάαμπα και θα κάνω ταβάφ.»
“Έκανα τάμα. Ο γιος μου ήρθε άρρωστος κοντά μου και μετά πέθανε. Τι λέτε γι’ αυτό (μου είναι υποχρεωτικό να κάνω ταβάφ);”
ρώτησε. Και απάντησε στην παραπάνω ερώτηση ως εξής:
“Δεν σας απαγορεύτηκε να κάνετε τάματα;”
Τελικά
“…Εκπλήρωσε την ευχή σου!”
λέει.
2.
Οι μελετητές διαφωνούν σχετικά με την απαγόρευση που αναφέρεται σε αυτό το χαντίθ.
* Μερικοί, βασιζόμενοι στην επιφανειακή ερμηνεία του χαντίθ, είπαν ότι η τάση προς το κακό είναι απεχθής.
* Κάποιοι από αυτούς ερμήνευσαν το χαντίθ.
Ο Ιμπν αλ-Αθίρ στο έργο του «Αλ-Νιχαγέ» αναφέρει: «Στις παραδόσεις, η απαγόρευση της ορκωμοσίας επαναλαμβάνεται. Εδώ, η παράδοση αποτελεί επιβεβαίωση της εκπλήρωσης της ορκωμοσίας και απαγόρευση της υποτίμησης της υποχρέωσης που έχει αναληφθεί με ορκωμοσία (ταχζίρ). Εάν η έννοια της παράδοσης ήταν η αποτροπή (απαγόρευση) της ορκωμοσίας, τότε η παράδοση θα σήμαινε την ακύρωση της ισχύος της ορκωμοσίας και την κατάργηση της ανάγκης εκπλήρωσής της. Διότι, η ορκωμοσία με την απαγόρευση καθίσταται αμαρτία και δεν πρέπει να τηρείται.»
(Ενώ η τήρηση του τάματος είναι γεγονός που επιβεβαιώνεται από το Κοράνι. Επομένως)
Το χαντίθ που αναφέραμε πρέπει να το κατανοήσουμε ως εξής: “Ο προφήτης τους ενημερώνει ότι η ευχή δεν θα τους φέρει άμεσο όφελος, ούτε θα αποτρέψει κάποια βλάβη, ούτε θα αλλάξει την πρόβλεψη του Θεού στο πεπρωμένο.”
Λέει:
«Μην κάνετε τάματα με την πεποίθηση ότι θα πετύχετε κάτι που ο Θεός δεν σας έχει προορίσει ή ότι θα αποτρέψετε κάτι που ο Θεός έχει δίκαια αποφασίσει. Αν κάνετε τάματα χωρίς τέτοια πεποίθηση, τότε τηρήστε τα τάματα σας και εκπληρώστε την υποχρέωσή σας. Διότι οφείλετε να τηρήσετε αυτό που έχετε τάξει.»
Ο Ιμπν Χατζάρ, στο έργο του «Αλ-Νιχαγέ», καταγράφει και τις απόψεις που διατυπώθηκαν από άλλους μελετητές πριν από τον Ιμπν αλ-Αθίρ, σχετικά με την άποψη αυτή. Για παράδειγμα, ο Αμπού Ουμπέιντ είπε:
“Ο σκοπός του χαντίθ, που απαγορεύει την αμέλεια και την αδιαφορία, δεν είναι να πει ότι η αμέλεια/η υπόσχεση είναι αμαρτωλή πράξη. Αν η αμέλεια ήταν απαγορευμένη και αμαρτωλή με αυτόν τον τρόπο, ο Θεός δεν θα διέταζε την εκπλήρωσή της, ούτε θα επαινούσε όσους την τηρούν. Αντιθέτως, κατά τη γνώμη μου, το νόημα του χαντίθ είναι να εξυψώσει το κύρος της αμέλειας, να καθορίσει τη σοβαρότητά της, ώστε να μην υποτιμάται, να μην υπάρχει αμέλεια στην εκπλήρωσή της και να μην υπάρχει αποφυγή της εκπλήρωσης της υπόσχεσης.”
** Ιμάμ Μαλίκ,
αποφάνθηκε ότι η δέσμευση να κάνει κανείς κάτι ισόβια είναι απεχθής. Στην περίπτωση αυτή, η πράξη δεν γίνεται με ευχαρίστηση.
** Ιμπν αλ-Μουμπάρακ:
“Η ευχή/τάξιμα που αφορά την υπακοή είναι καλή, η ευχή/τάξιμα που οδηγεί στην αμαρτία είναι απεχθής, απαγορευμένη.”
είπε.
** Ορισμένοι μελετητές:
“Ας είναι χρέος μου να το κάνω για χάρη του Θεού.”
Δεν είδε κανένα πρόβλημα στις ευχές που γίνονταν χωρίς όρους και δήλωσε ότι αυτό είναι ενάρετο. Η πλειοψηφία θεωρεί την αποστροφή στις ευχές ως εξαρτώμενη από όρους:
“Αν ο Θεός με θεραπεύσει, θα προσευχηθώ τόσες φορές.”
όπως αναφέρεται στην έκφραση. Εάν κάποιος που έχει κάνει τέτοια ευχή, από άγνοια, πιστεύει ότι “αυτή η ευχή θα προκαλέσει την πραγματοποίηση αυτού που επιθυμεί” ή ότι ο Θεός, εξαιτίας αυτής της υπόσχεσης και της ευχής, θα εκπληρώσει την επιθυμία του, τότε αυτό θεωρείται μεγάλη πλάνη, μάλιστα πλάνη που αγγίζει την απιστία. Ο Κουρτουμπί εκφράζει αυτή την ανησυχία.
** Υπάρχουν και εκείνοι που λένε ότι η απαγόρευση στο χαντίθ αφορά εκείνους που είναι προφανές ότι δεν θα εκπληρώσουν αυτό που έχουν υποσχεθεί.
** Μερικά:
“Αυτό που οδηγεί στο καλό είναι καλό, και αυτό που οδηγεί στο κακό είναι κακό.”
ερμήνευσε το χαντίθ, με αφετηρία την αρχή του.
3.
Ο Ιμπν Αραμπί λέει ότι στο χαντίθ υπάρχει απόδειξη ότι οφείλει να εκπληρώσει την ευχή του όποιος έχει κάνει ευχή. Σύμφωνα με αυτόν, στο χαντίθ…
“Από τον τσιγκούνη και τον άπληστο βγαίνει το χρήμα με το ζόρι.”
Η φράση αυτή υποδηλώνει ότι η εκπλήρωση της ευχάριστης υποχρέωσης είναι επιβεβλημένη. “Διότι”, λέει, “αν ο τσιγκούνης είχε την επιλογή, θα συνέχιζε να μην ξοδεύει τα χρήματά του λόγω της τσιγκουνιάς του”.
4.
Με αυτό το χαντίθ
Η ελεημοσύνη αποτρέπει τον κακό θάνατο.
Φαίνεται να υπάρχει μια φαινομενική αντίφαση μεταξύ των χαντίθ. Οι μελετητές το εξηγούν ως εξής: “Η ελεημοσύνη είναι αιτία για την αποτροπή του κακού θανάτου. Οι αιτίες, όπως και τα αποτελέσματα, είναι προκαθορισμένες (προαποφασισμένες, προδιαγεγραμμένες). Πράγματι, ο Προφήτης (ειρήνη και ευλογία του Θεού επ’ αυτού) είπε:
“Μπορεί η ρουκίγια να ανατρέψει κάτι από το πεπρωμένο του Αλλάχ;”
σε όποιον ρωτάει:
“Και αυτό είναι από το πεπρωμένο του Θεού.”
απάντησε. Πράγματι, μετά την απόφαση του Χαζράτ Ομέρ να μην εισέλθει σε μολυσμένη περιοχή
“Μήπως προσπαθείς να ξεφύγεις από τη μοίρα που σου έχει ορίσει ο Θεός;”
που έδωσε στην ένστασή του
«Από το πεπρωμένο του Θεού, φεύγουμε προς το πεπρωμένο του Θεού.»
Η απάντηση είναι παρόμοια με την απάντηση του Αποστόλου.
5.
Ο Ιμπν Αραμπί παρομοιάζει το τάμα με την “προσευχή”:
“Η προσευχή δεν αλλάζει τη μοίρα, αλλά η προσευχή είναι μέρος της μοίρας.”
Λέγεται. Ωστόσο, η προσευχή θεωρείται επιθυμητή, ενώ η ευχή απαγορεύεται. Ο λόγος είναι ότι η προσευχή είναι μια άμεση, επείγουσα πράξη λατρείας, όπου η αφοσίωση, η ικεσία και η ταπεινοφροσύνη προς τον Θεό είναι εμφανείς. Στην ευχή, αυτό δεν συμβαίνει, η λατρεία αναβάλλεται μέχρι την εκπλήρωση της επιθυμίας, η πράξη αφήνεται στην ώρα της ανάγκης.
6.
Η παράδοση υποδεικνύει ότι οι πράξεις που γίνονται με καλή πρόθεση είναι ανώτερες από εκείνες που γίνονται με όρκο/υπόσχεση. Γι’ αυτό, η παράδοση ενθαρρύνει την ειλικρίνεια στις φιλανθρωπικές πράξεις, την εκτέλεσή τους αποκλειστικά για χάρη του Θεού.
7.
Η παράδοση καταδικάζει επίσης την τσιγκουνιά. Επιπλέον, γίνεται κατανοητό ότι κάποιος που υπακούει στις εντολές και αποφεύγει τις απαγορεύσεις δεν μπορεί να χαρακτηριστεί τσιγκούνης (μπαχίλ).
(βλ. Καθηγητής Δρ. Ιμπραήμ Τζάναν, Μετάφραση και Ερμηνεία των Κουτούμπ-ου Σίττε, τόμος 16, κεφάλαιο ΝΕΖΡ)
Με χαιρετισμούς και ευχές…
Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις
