Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,
Αμπού Μουχάμμαντ αλ-
Χατζάτζ
β. Ο Γιουσούφ ιμπν αλ-Χακέμ αλ-Σεκαφί (θ. 95/714) είναι γνωστός με το παρατσούκλι «Ο Άδικος».
Ο Εμεβίτης κυβερνήτης.
Γεννήθηκε στην Ταΐφ το 41 (661) μ.Χ. Πατέρας του ήταν ο Γιουσούφ μπιν Χακέμ και μητέρα του η Φάρια μπιντ Χεμμάμ, πρώην σύζυγος του κυβερνήτη της Κούφας, Μουγίρα μπιν Σου’μπα. Από την πλευρά και των δύο γονέων ανήκε στη φυλή Σακίφ, κλάδο Αχλάφ. Λόγω της αφοσίωσής του στους Ομεγιάδες, ήταν γνωστός και με το παρατσούκλι “Κουλέιμπ” (κουτάβι).
Αναφέρεται ότι ήξερε να διαβάζει και να γράφει, απομνημόνευσε το Κοράνι σε νεαρή ηλικία και δίδασκε το Κοράνι σε παιδιά μαζί με τον αδελφό του δίπλα στον πατέρα του μέχρι να φύγει από την Ταΐφ.
Ο Χατζάτζ γεννήθηκε τα χρόνια που ο Μουαβίγια μπιν Αμπί Σουφιάν κατέλαβε την εξουσία και μεγάλωσε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του.
Υπήρχαν φιλικές σχέσεις μεταξύ της φυλής Σακίφ, στην οποία ανήκε, και των Ουμειάδων (Εμεβιτών), που χρονολογούνται από την εποχή της Τζαχιλίγια. Αυτοί που αντιτίθεντο στους Εμεβίτες…
Αμπντουλλάχ ιμπν Ζουμπαϊρ
Όταν ο Χατζάτζ ανακήρυξε το χαλιφάτο του στη Χετζάζ, οι Ουμμεγιάδες και οι Σακίφιτες άρχισαν να αποχωρούν από την περιοχή. Ο Χατζάτζ, μαζί με τον πατέρα του, πιθανότατα μετανάστευσε από την Ταΐφ στη Δαμασκό κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Καθώς η δυναστεία των Ουμμεγιάδων βρισκόταν στα πρόθυρα της κατάρρευσης μετά το πολύ σύντομο χαλιφάτο του Μουαβία Β’, όλα τα μέλη της οικογένειας και οι ηγέτες των Σακίφιτων συγκεντρώθηκαν στη Τζαμπία για να συζητήσουν ποιος θα γινόταν χαλίφης και ποιος θα τον διαδεχόταν. Σε αυτή τη συνάντηση, στην οποία συμμετείχαν ο Γιουσούφ μπιν Χακέμ και ο γιος του Χατζάτζ, και με την ενθάρρυνση κυρίως του Σακίφιτη Ουμπεϊντουλλάχ μπιν Ζιγιάντ και την υποστήριξη ορισμένων Ουμμεγιάδων, επιτεύχθηκε αλλαγή εξουσίας στην κυβέρνηση των Ουμμεγιάδων, με τον μεγαλύτερο από τους Ουμμεγιάδες να…
Προς Μερβάν μπιν Χακέμ
Ορκίστηκαν πίστη. Η επανάκτηση του ελέγχου της χώρας από τους Ομμεγιάδες οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στην υποστήριξη που τους παρείχαν οι Σακίφιτες, μεταξύ των οποίων ο Χατζάτζ και ο πατέρας του. Έτσι, ο Μαρουάν, που ανέβηκε στην εξουσία, πήγε στην Αίγυπτο με τον Γιουσούφ μπιν Χακέμ και τον Χατζάτζ για να κερδίσει και την υποστήριξη των Σακίφιτων που κατοικούσαν εκεί. Μετά την κατάκτηση της Αιγύπτου, τους ενέταξε στον στρατό που έστειλε στην Χετζάζ, το κέντρο της αντιπολίτευσης. Αυτός ο στρατός σφαγιάστηκε από τις δυνάμεις του Αμπντουλλάχ μπιν Ζουμπέιρ. Ο Χατζάτζ και ο πατέρας του σώθηκαν με δυσκολία.
Χατζάτζ,
Μετά τον θάνατο του Μερβάν, ο γιος του Αμπντ αλ-Μαλήκ, ο οποίος έγινε χαλίφης, τον διόρισε διοικητή των οπισθοφυλακών στην εκστρατεία εναντίον του Μουσάμπ ιμπν Ζουμπέιρ, αδελφού του Αμπντουλλάχ ιμπν Ζουμπέιρ και κυβερνήτη της Βασόρας. Από αυτό το γεγονός αρχίζει η ενεργός συμμετοχή του Χατζάτζ στην πολιτική ζωή του Ομεϋαδικού κράτους. Μετά την εξόντωση του Μουσάμπ (691), ο Χατζάτζ τέθηκε επικεφαλής ενός στρατού 2000 ανδρών που στάλθηκε στην Χετζάζ για να πολεμήσει τον Ιμπν Ζουμπέιρ. Εγκαθιστώντας το στρατηγείο του στην Ταΐφ, γενέτειρά του, ο Χατζάτζ απέκοψε τις οδούς προς τη Μέκκα, εμποδίζοντας την αποστολή τροφίμων στην πόλη. Επιπλέον, μικρές αποσπασματικές επιθέσεις έφταναν μέχρι το όρος Αραφάτ, προκαλώντας παρενοχλήσεις. Τρεις μήνες αργότερα, με την άφιξη των 5000 ανδρών ενισχύσεων που είχε ζητήσει και την άδεια να πολιορκήσει τη Μέκκα, την περικύκλωσε και την βομβάρδισε με καταπέλτες. Μετά από μια πολιορκία που διήρκεσε περισσότερο από έξι μήνες, η μεγάλη πείνα που επικράτησε στην πόλη προκάλεσε διάσπαση στις τάξεις των ανδρών του Ιμπν Ζουμπέιρ. Ο ίδιος ο Ιμπν Ζουμπέιρ σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια μιας εξόδου. (1 Οκτωβρίου 692; για περισσότερες πληροφορίες βλ. Αμπντουλλάχ ιμπν Ζουμπέιρ ιμπν Αββάμ). Έτσι, τερματίστηκε η χαλιφάτη του Αμπντουλλάχ ιμπν Ζουμπέιρ, ο οποίος κυβέρνησε για εννέα χρόνια στη Χετζάζ, το Ιράκ και την Αίγυπτο, προκαλώντας μεγάλες δυσκολίες στο Ομεϋαδικό κράτος. Μετά από αυτή την επιτυχία, ο Χατζάτζ διορίστηκε κυβερνήτης της Χετζάζ, της Υεμένης και της Γιαμάμα.
Αφού παρέμεινε σε αυτή τη θέση για τρία χρόνια, διορίστηκε κυβερνήτης του Ιράκ, το οποίο είχε καταστεί κέντρο ανταρσίας, εκτός από τη στρατηγική του σημασία, μετά το θάνατο του Μπισρ μπιν Μαρβάν, αδελφού του Χαλίφη Αμπντ αλ-Μαλίκ (691).
Εδώ, οι Χαριζίτες, που είχαν εξεγερθεί εναντίον των Ομεϋαδών, νικούσαν τις στρατιές των Ομεϋαδών με μικρές στρατιωτικές μονάδες, ενώ οι οπαδοί του Χαζράτ Αλί απασχολούσαν τους κυβερνήτες. Ο Χατζάτζ διοίκησε το Ιράκ με πολύ σκληρά μέτρα. Αυτή η στάση του, που ήταν σκληρότερη από τη στάση του προκατόχου του Ζιγιάντ μπιν Αμπίχ,
Η περίφημη ομιλία του, η οποία κατέχει σημαντική θέση στην αραβική λογοτεχνία και την οποία εκφώνησε χωρίς να πει “μπισμιλλάχ” (στο όνομα του Θεού) όταν εισήλθε στην Κούφα.
είναι δυνατόν να το δει κανείς εκεί. (Για αυτήν την ομιλία και άλλες ομιλίες του, βλ. Ahmed Zeki Safvet, Cemheretü hufabi’l Arabi, II. 287-300)
Στο Ιράκ, όσοι διέφευγαν από τη σκληρή διακυβέρνηση του Χατζάτζ, ο οποίος κατέπνιγε αιματηρά κάθε κίνημα που αντιτίθετο στους Ομεϋάδες, είτε έπαιρναν τα όπλα και συμμετείχαν σε αντιπολιτευτικά κινήματα, είτε…
Ο κυβερνήτης της Χετζάζ, Ουμάρ μπιν Αμπντούλ Αζίζ.
Εκεί κατέφευγαν. Αυτό οδήγησε αργότερα σε διαμάχη μεταξύ του Χατζάτζ και του Ουμάρ ιμπν Αμπντούλ Αζίζ, με αποτέλεσμα ο Ουμάρ ιμπν Αμπντούλ Αζίζ να απολυθεί από τη θέση του κυβερνήτη της Μεδίνας. Το 697, ο Χατζάτζ διορίστηκε κυβερνήτης όλων των ανατολικών επαρχιών, με τις εξουσίες του να αυξάνονται περαιτέρω. Κατά τη διάρκεια της θητείας του, καταπνίγηκαν οι εξεγέρσεις των Χαριζιτών στο Ιράν, του Μουταρρίφ ιμπν Μουγίρε στη Μενταΐν, του Σαμπίμπ ιμπν Γεζίντ στη Μοσούλη και του Αμπντούρραχμάν ιμπν Μουχάμμαντ ιμπν Εσάς στο Χορασάν.
Κατά τη διάρκεια της εικοσαετούς θητείας του ως κυβερνήτης του Ιράκ και των ανατολικών επαρχιών, ο Χατζάτζ
το σοβαρότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η
Ιμπν αλ-Ασχάς
Είναι η εξέγερση που ξεκίνησε εναντίον του ίδιου και του Ομεϋαδικού Χαλιφάτου. Μετά την σφαγή ενός ομεϋαδικού στρατού από τους Τούρκους στην περιοχή του Χορασάν, ο Χατζάτζ, συγκρότησε έναν στρατό 20.000 ανδρών, τον οποίο ονόμασε Ταβούς, αποτελούμενο κυρίως από αντιπάλους των Ομεϋαδών, και τον έστειλε να πολεμήσει τους Τούρκους (699). Σκοπός του ήταν, εκτός από την εκδίκηση από τους Τούρκους, να απομακρύνει τους αντιπολιτευόμενους Ιρακινούς από την εσωτερική πολιτική. Ωστόσο, προέκυψε διαφωνία μεταξύ του ίδιου και του Ιμπν αλ-Ασάς, του στρατιωτικού διοικητή που τον μισούσε, και των ανώτερων αξιωματικών του. Ο Ιμπν αλ-Ασάς, επειδή ο Χατζάτζ ήθελε να τον απολύσει, εξεγέρθηκε. Κατέλαβε ορισμένες πόλεις στο Ιράκ και το Χορασάν και διόρισε εκεί διοικητές. Ο Ιμπν αλ-Ασάς, ο οποίος προκάλεσε μεγάλες δυσκολίες στον Χατζάτζ και το Ομεϋαδικό Χαλιφάτο, υπέστη δύο μεγάλες ήττες το 701 στο Ντέιρ αλ-Τζεμάτζιμ και το Μεσκίν και στη συνέχεια παραδόθηκε στους ανθρώπους του Χατζάτζ στο καταφύγιό του.
Λέγεται ότι ο Ιμπν αλ-Ασχάς προτίμησε να αυτοκτονήσει παρά να πεθάνει στα χέρια του Χατζάτζ.
Ο Χατζάτζ, ο οποίος αφιέρωσε όλη του τη δύναμη στη διατήρηση του χαλιφάτου των Ομεϋαδών, πέθανε στην πόλη Βασίτ, την οποία είχε ιδρύσει ο ίδιος ανάμεσα στην Κούφα και τη Βασόρα, έπειτα από αγώνα που διήρκεσε περισσότερο από είκοσι πέντε χρόνια (Ραμαζάν 95 / Ιούνιος 714).
Για να αποτραπεί η πιθανότητα να καταστραφεί ο τάφος του, θάφτηκε σε απομακρυσμένο μέρος και από πάνω του περνούσε ένα ρυάκι.
Οι υποστηρικτές και οι προστάτες του Χατζάτζ ήταν η μερβανική πλευρά των Ομεϋαδών. Γι’ αυτόν τον λόγο, παρέμεινε πάντοτε πιστός στους Ομεϋαδές, και επειδή χώρισε τη σύζυγό του, η οποία καταγόταν από την οικογένεια του Αλί, κατ’ εντολή του Αμπντούλμελίκ μπιν Μερβάν, ονομάστηκε “νασίμπι” (αντίθετος στην οικογένεια του Προφήτη).
Ο Χατζάτζ υπήρξε εξαιρετικά σκληρός και αμείλικτος απέναντι στους αντιπάλους των Ομεγιάδων, καταπιέζοντας πολλούς, ανάμεσά τους και τον Άνες ιμπν Μάλικ, και σφαγιάζοντας χιλιάδες, συμπεριλαμβανομένου του διάσημου μελετητή και ερμηνευτή Σαΐντ ιμπν Τζουμπέιρ. Επιπλέον, τους ανάγκαζε να ορκιστούν πίστη σε αυτόν, και όσους αθετούσαν τον όρκο τους, τους αντιμετώπιζε ως αποστάτες, ενώ εισέπραττε φόρους και ζιζία από τους Μαουάλι, παρότι ήταν μουσουλμάνοι. Η Έσμα μπιντ Αμπού Μπακρ ας-Σιντίκ, μετά τη δολοφονία του γιου της Αμπντουλλάχ ιμπν Ζουμπέιρ, είπε στον Χατζάτζ: «Ο Αγγελιοφόρος του Θεού προφήτευσε ότι από τη Σακίφ θα προέλθει ένας ψεύτης και ένας καταστροφέας· είδαμε ότι ο ψεύτης ήταν ο Μουχτάρ ας-Σακίφι, και ο καταστροφέας είσαι εσύ». (Μουσλίμ, “Φεζά’ιλü’ς-σαχάμπε”, 229; Τιρμίζι, “Φιτέν”, 44)
Λίγους μήνες μετά τη δολοφονία του Σαΐντ ιμπν Τζουμπέιρ, ο Χατζάτζ υπέστη τέτοια ψυχικά βάσανα που ευχήθηκε τον θάνατό του, και τελικά πέθανε από αφόρητους πόνους στο στομάχι και οδύνες. Οι λόγιοι, όταν έμαθαν το θάνατό του, δεν του ευχήθηκαν καλή ανάπαυση· ο Χασάν αλ-Μπασρί,
“Θεέ μου, όπως τον εξαφάνισες, εξαφάνισε και την περιτομή του.”
προσευχήθηκε, ο Ουμάρ μπιν Αμπντούλ Αζίζ έπεσε σε προσκύνημα ευγνωμοσύνης και ο Ιμπραήμ αλ-Νεχάι έκλαψε από χαρά.
Από την άλλη πλευρά, οι πηγές αναφέρουν ότι ήταν πολύ γενναιόδωρος με τους ανθρώπους του Κορανίου, δεν ήταν προσκολλημένος στα υλικά αγαθά και ότι όταν πέθανε, άφησε πίσω του μόνο ένα σπαθί, μια σέλα αλόγου, ένα αντίγραφο του Κορανίου, ένα αναλόγιο και 300 δίρχαμ.
Μεταξύ των έργων που ο Χατζάτζ έπραξε με την έγκριση του Αμπντ αλ-Μαλίκ ιμπν Μαρουάν, ξεχωρίζουν η διάδοση της χρήσης της αραβικής γλώσσας στις επίσημες συναλλαγές, η μετάφραση των περσικών αρχείων του Ιράκ στα αραβικά και η μετάβαση στο αραβικό νομισματικό σύστημα. Ο Χατζάτζ, στα νομίσματα που μέχρι τότε κόβονταν με τη μορφή βυζαντινών και σασανιδικών νομισμάτων,
“Εν ονόματι του Θεού, του Προσκυνητή”
, σε μερικούς/μερικές από αυτούς/αυτές
“Ο Αλλάχ είναι ένας, ο Αλλάχ είναι ο αιώνιος.”
έδωσε εντολή να χαραχθούν οι παραπάνω φράσεις. Επειδή επικεφαλής αυτής της εργασίας τοποθέτησε έναν Εβραίο με το όνομα Σουμέιρ, οι μετέπειτα αποκαλούμενες “Σουμέιριες” αυτές φράσεις δεν έγιναν δεκτές με ενθουσιασμό από τους θρησκευτικούς ηγέτες, οι οποίοι εξέφρασαν την αντίθεσή τους αποκαλώντας τα νομίσματα “τα απεχθή νομίσματα”. Ωστόσο, αυτά τα χρήματα παρέμειναν σε κυκλοφορία και βοήθησαν στην σταθεροποίηση της οικονομίας των Ομεϋαδών.
Ο Χατζάτζ έδωσε μεγάλη σημασία στα κανάλια που αρδεύουν τις περιοχές του Κάτω Ευφράτη και του Τίγρη, επισκευάζοντας τα παλιά και ανοίγοντας νέα. Αποξήρανε τα έλη, μετατρέποντάς τα σε γεωργικές εκτάσεις, και φύτεψε εκεί τα φυτά που έδιναν τη μεγαλύτερη απόδοση, τα οποία είχε μάθει από μέλη της φυλής Εζντ, που είχε καλέσει από το Ομάν και γνώριζαν καλά τη γεωργία. Επίσης, απέτρεψε τη μετανάστευση από τα χωριά στις πόλεις, προκειμένου να αυξήσει την παραγωγή στη γεωργία. Επέβαλε τη χρήση ενός ενιαίου μέτρου (το “σαου’λ-Χατζαγίγια”) στις αγοραπωλησίες σιτηρών και αναδιοργάνωσε το ταχυδρομικό σύστημα.
Ο Ζαχάμπι, ο οποίος καταδικάζει τον Χατζάτζ με χαρακτηρισμούς όπως σκληρός, τυραννικός και αιμοδιψής, αναφέρει ότι ο Χατζάτζ έτρεφε μεγάλο σεβασμό προς το Κοράνι (Α’λάμ αλ-Νουμπέλα, IV, 343). Ο Σιτζιστάνι, από την άλλη, αναφέρει ότι ο Χατζάτζ συγκέντρωνε τους απομνημονευτές του Κορανίου και τους έβαζε να κάνουν διάφορες μελέτες σχετικά με τα γράμματα του Κορανίου, και ότι επιπλέον, διέταξε να καθοριστεί η ορθογραφία έντεκα λέξεων που εμφανίζονται σε διάφορες σούρες σύμφωνα με μια συγκεκριμένη ανάγνωση, και ότι ο ίδιος διάβαζε το Κοράνι κάθε βράδυ (Ιμπν Αμπού Νταβούντ, σελ. 49-50, 117-120).
Είναι γνωστό ότι ο Χατζάτζ συνέχισε το έργο της τοποθέτησης φωνητικών σημείων και διακριτικών σημαδιών στο Κοράνι, το οποίο είχε ξεκινήσει κατά τη διάρκεια της θητείας του Ζιγιάντ μπιν Αμπίχ ως κυβερνήτη του Ιράκ, και ανέθεσε αυτό το έργο στον Νασρ μπιν Άσιμ.
Ο Χατζάτζ, ο οποίος ήταν επίσης διάσημος ρήτορας, είχε μια πολύ ευφραδή και εκφραστική γλώσσα. Η ομιλία που εκφώνησε όταν διορίστηκε κυβερνήτης του Ιράκ συγκαταλέγεται στα υποδειγματικά κείμενα της αραβικής λογοτεχνίας.
Ο Μπουχάρι δεν μετέδωσε κανένα χαντίθ από τον Χατζάτζ τον Τύραννο.
Πηγή:
Θρησκευτική Εγκυκλοπαίδεια του Ισλάμ, λήμμα Χατζάτζ μπιν Γιουσούφ ες-Σεκαφί.
Με χαιρετισμούς και ευχές…
Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις
Σχόλια
Ανώνυμος
Ο Θεός να συγχωρήσει τα λάθη του και να μην του στερήσει την ελεημοσύνη Του, αν θέλει ο Θεός.
