– Σύμφωνα με τις σχολές Σαφί και Μαλίκι
Λέγεται ότι “είναι επιτρετό να απαγγέλλονται κατά την προσευχή, κατά τη διάρκεια του ταχίγιατ, προσευχές που αφορούν είτε θρησκευτικά είτε κοσμικά θέματα και μοιάζουν με ανθρώπινα λόγια”.
– Ποια είναι η απόδειξη αυτού του ισχυρισμού;
Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,
Από τον Αμπντουλλάχ ιμπν Μεσούντ (ρα) αναφέρεται:
“Όταν κάποιος από εσάς κάθεται στην προσευχή, ας διαβάσει το Ταχίγιατ. Μετά από αυτό…”
(κατά την προσευχή)
έχει την ελευθερία να ζητήσει ό,τι θέλει.”
η παράδοση/η φήμη/η ιστορία αποτέλεσε απόδειξη για την εν λόγω απόφαση.
(βλ. Μπουχάρι, Εζάν 148,150, ελ-Αμέλ φι’ς-Σαλάτ 4, Ιστιζάν 3, 28, Ντα’αβάτ 17, Τεβχίντ 5; Μουσλίμ, Σαλάτ 55-61)
Προσευχές που γίνονται στο τέλος της προσευχής
Η προσευχή αποτελείται καθεαυτή από δοξολογία, ευχή και ικεσία.
Από αυτή την άποψη, σε κάθε κεφάλαιο του έργου αυτού, αναφέρεται η θέση και η σημασία αυτών των τριών. Υπάρχουν πολλές παραδόσεις σχετικά με αυτό το θέμα. Εμείς επιθυμούμε να περιοριστούμε στην παράθεση των απόψεων των μουτζαχίτ ιμάμηδων, στις οποίες αυτοί επέμειναν. Διότι η σοβαρή έρευνα και μελέτη τους μας παρέχει επαρκές υλικό.
Σύμφωνα με την αφήγηση του Αμπού Χουρεϊρά (ρα), ο Αγγελιοφόρος του Αλλάχ (ασμ) είπε:
«Κάθε ένας από εσάς, μετά την τελευταία προσευχή, ας ζητήσει καταφύγιο από τον Θεό από τέσσερα πράγματα: από την τιμωρία της κόλασης, από την τιμωρία του τάφου, από τις δοκιμασίες της ζωής και του θανάτου, και από το κακό του Αντίχριστου.»
(Ιμπν Μάτζα, διαμονή: 26, Νταρεμί, προσευχή: 86, Νεσαΐ, ικεσία: 18, 21)
Σύμφωνα με την αφήγηση της Αίσα (ρα), είπε: «Ο Αγγελιοφόρος του Θεού (ειρήνη και ευλογία σε αυτόν) προσευχόταν με την εξής προσευχή:»
«Ω Θεέ μου! Σου ζητώ καταφύγιο από την τιμωρία του τάφου. Σου ζητώ καταφύγιο από την πλάνη του Αντίχριστου. Σου ζητώ καταφύγιο από την πλάνη της ζωής και του θανάτου. Ω Θεέ μου! Σου ζητώ καταφύγιο και από τα χρέη και τις αμαρτίες…»
(Μπουχάρι, ντααβάτ: 39, 44, 46, Μουσλίμ, ζικρ: 48)
Σύμφωνα με την αφήγηση του Αμπού Μπακρ Σιντίκ (ρα), ο οποίος μετέφερε τα λόγια του Αγγελιοφόρου του Θεού (ασμ):
“Δίδαξέ με μια προσευχή που θα κάνω κατά τη διάρκεια της προσευχής μου.”
Ο Προφήτης (ειρήνη σε αυτόν) είπε:
«Πες: Ω Θεέ μου! Σίγουρα εγώ έχω αδικηθεί πολύ και μόνο εσύ συγχωρείς τις αμαρτίες· συγχώρεσέ με από εσένα και είσαι ο πολύ ελεήμων.»
(Μπουχάρι, ντααβάτ: 17, εζάν: 149, τεβχίντ: 9, Μουσλίμ, ζικρ: 47, 48)
Σύμφωνα με την αφήγηση του Ουχέιμπ μπιν Κα’κά’ (ρα), είπε: “Ένας άνδρας κοίταξε ελαφρά τον Αγγελιοφόρο του Θεού (ειρήνη και ευλογίες σε αυτόν) ενώ προσευχόταν και παρατήρησε ότι προσευχόταν ως εξής:
«Ω Θεέ μου! Συγχώρεσέ μου τις αμαρτίες μου, ευρύχωρεσέ μου το σπίτι μου και ευλόγησε ό,τι μου έχεις δώσει ως βιοπορισμό.»
(Αχμέντ: 4/55, 63, 329-5/375)
Σύμφωνα με την αφήγηση του Σαδδάντ μπιν Αβς (ρα), ο Αγγελιοφόρος του Αλλάχ (σ.α.σ.) είπε τα εξής κατά τη διάρκεια της προσευχής:
«Ω Θεέ μου! Σίγουρα, ζητώ από Σένα να με βοηθήσεις να επιμείνω στο έργο μου, να είμαι αποφασισμένος να αναζητήσω και να βρω την αλήθεια. Ζητώ να με ευχαριστήσεις με τις ευλογίες Σου και να με βοηθήσεις να Σου αποδώσω την οφειλόμενη λατρεία. Ζητώ από Σένα μια υγιή καρδιά και μια ειλικρινή γλώσσα. Ζητώ από Σένα το καλό που γνωρίζεις. Καταφεύγω σε Σένα από το κακό που γνωρίζεις και από εκείνο που γνωρίζεις…»
(λόγω των αμαρτιών και των ελαττωμάτων μου),
Σε ικετεύω να με συγχωρήσεις.
(να με συγχωρήσετε)
Ελπίζω.”
(Τιρμίζι, Ντααβάτ 23; Νεσάι, Σεχβ 61)
Σύμφωνα με την αφήγηση του Αμπού Χουρεϊρά (ρα), ο Αγγελιοφόρος του Θεού (ασμ) είπε τα εξής ενώ βρισκόταν σε κατάσταση προσευχής:
«Ω Θεέ μου! Συγχώρεσέ μου όλες τις αμαρτίες μου, μικρές και μεγάλες, παλιές και νέες, φανερές και κρυφές…»
(Μουσλίμ, Σαλάτ 216; Αμπού Νταβούντ, Σαλάτ 152)
Από τον Αμμάρ μπιν Γιασίρ (ρα), αναφέρεται ότι τέλεσε την προαναφερθείσα προσευχή, την οποία έκανε αρκετά σύντομη και ελαφριά. Γι’ αυτό…
(το να το κάνει αυτό)
αρνήθηκαν (δεν ενέκριναν). Τότε εκείνος τους είπε:
«Δεν ολοκλήρωσα τις κλίσεις και τις προσκυνήσεις;» ρώτησε. Και εκείνοι…
«Ναι», είπαν. Ο Αμμάρ είπε:
“Στην προσευχή μου αυτή, διάβασα την προσευχή που έκανε ο Αγγελιοφόρος του Θεού (ειρήνη σε αυτόν):”
«Ω Θεέ μου! Με τη γνώση σου για το αόρατο, με τη δύναμή σου πάνω στους ανθρώπους, κράτησέ με ζωντανό όσο ξέρεις ότι η ζωή είναι καλή για μένα· και πάρε την ψυχή μου όταν ο θάνατος είναι καλός για μένα. Από εσένα…»
(του λαού)
Να με φοβίζει με σεβασμό, είτε είσαι παρών είτε όχι· να μιλάω δίκαια, είτε είμαι θυμωμένος είτε ευχαριστημένος· να είμαι ισορροπημένος, μακριά από υπερβολές και ελλείψεις, είτε είμαι φτωχός είτε πλούσιος· να απολαμβάνω τη γλυκύτητα της θέασης του προσώπου Σου, να έχω τον ζήλο και τον ενθουσιασμό να σε συναντήσω και να σε φτάσω. Καταφεύγω σε Σένα από τις βλάβες που προκαλούν ταλαιπωρίες και από τις δοκιμασίες που οδηγούν σε πλάνη. Ω Θεέ μου! Στόλισε μας με το κόσμημα της πίστης, και κάνε μας οδηγούς που έχουν βρει τον σωστό δρόμο.
(Νεσάι, σεχβ: 62, Αχμέτ: 4/264)
Σύμφωνα με την αφήγηση του Μουάζ μπιν Τζεμπέλ (ρα), είπε: “Ο Προφήτης (σ.α.σ.) με συνάντησε και είπε:
«Σου προτείνω μερικά λόγια που πρέπει να λες σε κάθε προσευχή: Ω Θεέ μου! Βοήθησέ με να σε θυμάμαι και να σε ευχαριστώ, και χάρισέ μου την ευλογία να σε λατρεύω με τον καλύτερο τρόπο.»
(Αχμάντ: 5/247, Αμπού Νταβούντ, Βιτρ: 26)
Σύμφωνα με μια αφήγηση από την Αίσα (ρα), εκείνη δεν βρήκε τον Προφήτη (σ.α.σ.) στο κρεβάτι της και, ψάχνοντάς τον με το χέρι, το χέρι της άγγιξε τον Προφήτη (σ.α.σ.), ο οποίος βρισκόταν σε κατάσταση προσευχής (σέτζντε) και προσευχόταν ως εξής:
«Κύριε, χάρισε στην ψυχή μου την ευσέβεια και τη σύνεσή της. Εσύ είσαι ο καλύτερος από εκείνους που εξαγνίζουν τις ψυχές, ο προστάτης και ο κύριός της.»
(Αχμάντ: 6/209)
Η ευφυΐα εδώ αναφέρεται στην κάθαρση και την αγνότητα της ψυχής.
Σύμφωνα με την αφήγηση του Ιμπν Αμπάς (ρα), ο Προφήτης (σ.α.σ.) προσευχόταν με τα εξής λόγια κατά τη διάρκεια της προσευχής ή της προσκύνησής του:
«Ω Θεέ μου! Χάρισε μου φως στην καρδιά μου, φως στα αυτιά μου, φως στα μάτια μου, φως στα δεξιά μου, φως στα αριστερά μου, φως μπροστά μου, φως πίσω μου, φως κάτω από μένα.»
Ή
“Φώτισέ με”
είπε.
(Μουσλίμ, μουσαφιρίν: 181, 187, 189, Αμπού Νταβούντ, τεταββού: 36)
Από την σαφή ένδειξη των Χαντίθ προκύπτουν οι ακόλουθες διατάξεις:
1.
Είναι θεμιτό να διαβάζει κανείς προσευχές κατά την τελευταία τασάχχουντ της προσευχής.
2.
Στην τελευταία καθιστική στάση της προσευχής, μετά την ανάγνωση του «Ετ-Ταχίγιατ» και την ευλογία, είναι σουνέτ να διαβαστεί μία ή περισσότερες από τις παραδοσιακές προσευχές.
3.
Είναι θεμιτό να προσεύχεται κανείς κατά τη διάρκεια της υπόκλισης (σέτζντε) στην προσευχή.
Απόψεις, διαπιστώσεις, συλλογισμοί και επιχειρήματα των ιμάμηδων των θρησκευτικών σχολών υπό το φως των Χαδις:
α) Σύμφωνα με τη Χαναφιτική Σχολή:
Στην τελευταία στάση, μετά την προσευχή, προσεύχεται, εκφράζει τις ανάγκες του και ζητά. Γιατί ο Παντοδύναμος Θεός,
“Μόλις τελειώσεις την προσευχή, αμέσως κάνε μια ευχή.”
διέταξε.
(Ευρύθωρ, 94/7)
Ο Αγγελιοφόρος του Θεού (ειρήνη και ευλογίες σε αυτόν), στον Ιμπν Μεσούντ (να ευλογηθεί από τον Θεό)
“Όταν το κάνει ή το λέει αυτό, η προσευχή έχει πλέον ολοκληρωθεί.”
Είπε λοιπόν ότι, σε αυτήν την προσευχή, η προσευχή μετά το τασάχχουντ είναι σχετική. Ωστόσο, είναι πιο κατάλληλο να μην προσεύχεται κανείς με τρόπο παρόμοιο με τα λόγια των ανθρώπων, μέχρι να βγει από την προσευχή, ώστε να παραμείνει σύμφωνα με τη σούννα.
Οι ιμάμηδες Χαναφί ερμήνευσαν τα λόγια των ανθρώπων ως εξής: Είναι πράγματα που δεν είναι αδύνατο να ζητηθούν από άλλον. Για παράδειγμα, δώσε μου αυτό το αγαθό, πάντρεψέ με με αυτή τη γυναίκα. Αντίθετα, τα λόγια που δεν μοιάζουν με τα λόγια των ανθρώπων είναι πράγματα που είναι αδύνατο να ζητηθούν από άλλον. Για παράδειγμα…
Θεέ μου, συγχώρεσέ με.
σαν να λέμε.
Ο Ταχάβι στο δικό του Μουχτασάρ αναφέρει ότι η προσευχή πρέπει να γίνεται αφού προηγηθεί η σάλατ (ευλογία) στον Προφήτη (ειρήνη ας είναι επ’ αυτόν). Μετά τη σάλατ, εκφράζει την ανάγκη του, ζητά συγχώρεση για τον εαυτό του, τους γονείς του και όλους τους πιστούς. Αυτή είναι η ορθή διαπίστωση.
. (Bedayi’u’s-Sanayi, 1/213)
Επομένως, είναι επιθυμητό να προσεύχεται κανείς μετά το τεσέχχουντ και το σαλάτ κατά τη διάρκεια της προσευχής.
β) Σύμφωνα με τη Σχολή Σαφί:
Στην τελευταία στάση της προσευχής, μετά το τεσέχχουντ και το σαλάτ, είναι σουννέτ να προσεύχεται κανείς και να ζητάει πράγματα που αφορούν τη θρησκεία και τον κόσμο. Πράγματι, σε ένα χαντίθ που αναφέρει ο Μουσλίμ, αναφέρεται:
«Όταν κάποιος από εσάς κάθεται στην προσευχή, ας διαβάσει το Ατ-Ταχίγιατ μέχρι τέλους και μετά ας κάνει όποια προσευχή θέλει.»
Στο Μπουχάρι, αναφέρεται η εξής αφήγηση:
“Και μετά ας διαλέξει και ας διαβάσει την προσευχή που του αρέσει.”
Μετά την πρώτη προσευχή, η ανάγνωση προσευχών δεν είναι σουνέτ (συνιστώμενη πράξη).
Σύμφωνα με τους Σαφιίτες,
Η πιο ενάρετη από τις προσευχές που θα γίνουν στο εν λόγω μέρος είναι η εξής:
«Ω Θεέ μου, συγχώρεσέ με για όσα έχω προηγηθεί, όσα έχω αφήσει πίσω, όσα έχω κρύψει, όσα έχω αποκαλύψει, όσα έχω σπαταλήσει και όσα εσύ γνωρίζεις για εμένα (αμαρτίες και ελαττώματα). Εσύ είσαι ο Πρώτος, εσύ είσαι ο Τελευταίος.»
(είσαι η αρχή και το τέλος των πάντων).
Δεν υπάρχει άλλος θεός εκτός από εσένα. Μόνο εσύ υπάρχεις…”
(Φετχούλβαχχάμπ μπι-Σερχί Μενχέτζιτ-Τουλλάμπ: 1/46)
Αλλά είναι σουννέ (σύμφωνα με την παράδοση του Προφήτη) ο ιμάμης να μην κάνει άλλη προσευχή εκτός από την τασάχχουντ (τεσέχχουντ) και την σαλάτ (προσευχή) στην τελευταία καθιστική στάση της προσευχής. Ωστόσο, αν προσθέσει και άλλες προσευχές, δεν υπάρχει πρόβλημα. Αλλά η παράταση της προσευχής είναι μακρούχ (αποδοκιμαστέα), εκτός αν οι πιστοί συμφωνούν, οπότε δεν είναι μακρούχ.
(Φετχούλβαχχάμπ μπι-Σερχί Μενχέτζιτ-Τουλλάμπ: 1/46)
γ) Σύμφωνα με τη Χανμπαλική Σχολή:
Στην προσευχή, μετά το τεσέχχουντ, είναι επιθυμητό να ζητάμε καταφύγιο από τον Αλλάχ από τέσσερα πράγματα:
Καταφεύγω στον Θεό από την κόλαση. Καταφεύγω στον Θεό από την τιμωρία του τάφου. Καταφεύγω στον Θεό από την πλάνη του Αντίχριστου. Καταφεύγω σε Σένα από την πλάνη των ζωντανών και των νεκρών.
Πράγματι, σύμφωνα με την αφήγηση του Αμπού Χουρεϊρά (ρα), ο Αγγελιοφόρος του Θεού (ασμ) προσευχήθηκε και ζήτησε καταφύγιο από τον Θεό από αυτά τα τέσσερα πράγματα.
Δεν υπάρχει πρόβλημα να προσεύχεται κανείς με τις προσευχές που αναφέρονται στις ειδήσεις κατά τη διάρκεια της τασάχχουντ. Εν ολίγοις, επιτρέπεται να προσεύχεται κανείς με τον τρόπο που αναφέρεται στα χαντίθ. Ο Ελ-Ασρέμ λέει:
“Στον Αχμάντ ιμπν Χανμπάλ,
“Λένε ότι στις υποχρεωτικές προσευχές επιτρέπονται μόνο οι προσευχές που αναφέρονται στο Κοράνι.”
“Τι λέτε γι’ αυτό;” ρώτησα. Εκείνος, με οργισμένη χειρονομία, απέρριψε την ερώτησή μου.
“Ποιος το επισημαίνει και το τονίζει αυτό; Ενώ οι χαντίθ που παραδίδονται από τον Αγαπημένο Προφήτη (ειρήνη και ευλογίες ας είναι επάνω του) έρχονται σε αντίθεση με όσα λένε.”
Στην προσευχή, δεν επιτρέπεται να ζητάμε πράγματα που σχετίζονται με τις υλικές ανάγκες και επιθυμίες του κόσμου, με τρόπο που να μοιάζει με ανθρώπινη ομιλία. Για παράδειγμα, «Θεέ μου, χάρισέ μου μια όμορφη γυναίκα. Δώσε μου ένα ευρύχωρο σπίτι. Χάρισέ μου ένα υπέροχο γεύμα». (Συνοπτικά από το el-Muğnî: 1/546-548).
δ) Σύμφωνα με τη Μαλικιτική Σχολή:
Δεν υπάρχει πρόβλημα για τον προσευχόμενο να εκφράζει τις ανάγκες του, τόσο για τον παρόντα όσο και για τον μελλοντικό κόσμο, και να προσεύχεται, είτε στέκεται, είτε κάθεται, είτε είναι σε κατάσταση σέζδας κατά τη διάρκεια των υποχρεωτικών προσευχών. Ωστόσο, η προσευχή κατά τη διάρκεια της ρίκας (κλίσης) θεωρείται απευκταία.
Ο Ιμάμ Μάλικ μετέδωσε από τον Ουρβέ μπιν Ζουμπέιρ (ρα) τα εξής:
“Ειλικρινά, προσεύχομαι στον Αλλάχ κατά τη διάρκεια της προσευχής για όλες τις ανάγκες μου, συμπεριλαμβανομένου και του αλατιού.”
(al-Mudawwanat al-Kubra: 1/102, 103)
Έτσι
Σύμφωνα με τον Ιμάμ Μαλίκ
Είναι θεμιτό να προσεύχεται κανείς για τις ανάγκες του παρόντος και του μέλλοντος κόσμου, είτε όρθιος (με την προσευχή Κουνουτ), είτε καθιστός, είτε σε κατάσταση προσκύνησης. Μπορεί να ειπωθεί ότι αυτό είναι επιθυμητό.
Όσον αφορά τη νομιμότητα της προσευχής κατά την προσκύνηση, οι ιμάμηδες των τριών άλλων σχολών σκέψης είπαν ότι δεν υπάρχει πρόβλημα. Ωστόσο, αυτή η άδεια δεν αφορά τον ιμάμη. Γιατί η προσευχή του –
χωρίς την έγκριση της κοινότητας-
Η παράτασή του είναι απευκταία.
Όσον αφορά τη νομιμότητα της προσευχής όρθιος, αυτή αφορά την προσευχή Κουνουτ που διαβάζεται όρθιος κατά τη δεύτερη ρακ’ατ της πρωινής προσευχής, μετά την ανάταση από την ρούκ’ου. Υπάρχει επίσης η προσευχή Κουνουτ που διαβάζεται κατά την τρίτη ρακ’ατ της προσευχής Βιτρ, μετά την ανάγνωση της Φάτιχα και του συμπληρωματικού στίχου.
Σύμφωνα με τους Σαφιίτες,
Στην δεύτερη ρακ’άτ της πρωινής προσευχής, μετά την ανάταση από την ρούκ’ου, είναι υποχρεωτικό να διαβαστεί η προσευχή κουνουτ, η οποία ονομάζεται εμπαδ-ι σαλάτ. Επίσης, κατά τη διάρκεια του βιτρ (προαιρετική προσευχή) στο δεύτερο μισό του Ραμαζανιού, η ανάγνωση της προσευχής κουνουτ θεωρείται από αυτούς ως εμπαδ-ι σαλάτ, δηλαδή μια από τις σουννέτ (προφητικές παραδόσεις) που είναι υποχρεωτική, και η παράλειψή της απαιτεί σέτζντε-ι σεχβ (προσκύνημα για την παράλειψη). Η προσευχή κουνουτ που διαβάζεται σε άλλες περιπτώσεις συμφορών και καταστροφών δεν ανήκει στις εμπαδ-ι σαλάτ.
(Κιτάμπ αλ-Φικχ αλά αλ-Μαζάχιμπ αλ-Αρμπαά: 1/244)
Εν ολίγοις:
–
Μετά το δεύτερο κάθισμα στην προσευχή.
Είναι επιθυμητό να προσευχόμαστε και να ευλογούμε τον Προφήτη Μωάμεθ (ειρήνη σε αυτόν).
Αυτό,
Στους Χαναφίτες
είναι.
Σύμφωνα με τους Σαφιίτες, είναι μια ισχυρή σουννέτ.
Ωστόσο, δεν είναι σωστό για τον ιμάμη να παρατείνει την προσευχή ή να κάνει μακροσκελείς προσευχές μετά το τεσέχχουντ.
– Μετά την προσευχή του Τεσεχχούντ
Είναι επιθυμητό να ζητάμε καταφύγιο στον Αλλάχ από τα τέσσερα πράγματα που αναφέρονται στο χαντίθ.
Αυτό,
Σύμφωνα με τους Χανμπαλίτες.
–
Κατά τη διάρκεια της προσευχής, είτε στέκεται κανείς όρθιος είτε κάθεται, μετά το τεσέχχυντ, είτε κατά τη διάρκεια της προσκύνησης.
Δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα να κάνετε αιτήματα και να προσεύχεστε για τις ανάγκες σας σε αυτόν τον κόσμο και στη μετά θάνατον ζωή.
Αυτό,
Σύμφωνα με τους Μαλικίτες.
Η προσευχή κατά την υπόκλιση (ρουκού) είναι απευκταία.
– Οι προσευχές που αναφέρονται από τον Προφήτη Μωάμεθ (ειρήνη σε αυτόν) κατά την προσκύνηση, για όσους προσεύχονται μόνοι τους.
Δεν υπάρχει πρόβλημα να διαβάσει κανείς ένα μέρος από αυτό. Αυτό ισχύει και για τους άλλους τρεις ιμάμηδες των σουνιτικών σχολών.
(βλ. Τζελάλ Γιλντιρίμ, Χαδίσια Αποφάσεων με τις Πηγές τους, κεφάλαιο: Προσευχές που Πρέπει να Γίνονται στο Τέλος της Προσευχής)
Με χαιρετισμούς και ευχές…
Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις
