Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,
Γενικά, η επίσκεψη σε τάφους είναι επιθυμητή για τους άνδρες και επιτρεπτή για τις γυναίκες. Η επίσκεψη στους τάφους ενάρετων ανθρώπων, γονέων και στενών συγγενών θεωρείται ενδεδειγμένη. Η επίσκεψη των γυναικών στους τάφους είναι δυνατή και επιτρεπτή, εφόσον δεν υπάρχει φόβος για διαμάχη, όπως φωνές, ξυλίκι και υπερβολική ευλάβεια προς τους τάφους. Διότι ο Προφήτης (ειρήνη ας είναι επ’ αυτού) συμβούλευσε μια γυναίκα που έκλαιγε στον τάφο του παιδιού της να υπομείνει και δεν την εμπόδισε από την επίσκεψη.
(Μπουχάρι, Τζενάιζ, 7, Αχκάμ, 11; Μουσλίμ, Τζενάιζ, 15).
Από την άλλη πλευρά, αναφέρεται ότι η Αίσα (η σύζυγος του Μωάμεθ) επισκέφθηκε επίσης τον τάφο του αδελφού της, Αμπντουρραχμάν μπιν Αμπί Μπακρ.
(Τιρμίζι, Τελετές κηδείας, 61).
Ο Προφήτης Μωάμεθ (ειρήνη ας είναι επ’ αυτόν), σε μια περίοδο που η πίστη στο πεπρωμένο δεν είχε ακόμα εδραιωθεί και οι συνήθειες της εποχής της αμάθειας εξακολουθούσαν να υφίστανται, απαγόρευσε προσωρινά την επίσκεψη στους τάφους, αλλά αργότερα την επέτρεψε. Στο χαντίθ αναφέρεται:
“Σας είχα απαγορεύσει να επισκέπτεστε τους τάφους. Τώρα μπορείτε να τους επισκέπτεστε.”
(1)
Χαδις που αναφέρουν ότι ο Προφήτης Μωάμεθ (ειρήνη ας είναι μαζί του) καταράστηκε τις γυναίκες που επισκέπτονταν συχνά τους τάφους.
(Τιρμίζι, Σαλάτ, 21; Τζενάιζ, 61; Νεσάι, Τζενάιζ, 104; Ιμπν Μάτζε, Τζενάιζ, 49),
Αναφέρεται στην περίοδο που ίσχυε η απαγόρευση επισκέψεων. Ο Τιρμίζι το έχει δηλώσει ρητά.
(Τιρμίζι, Κηδείες, 60)
Την ίδια άποψη έχουν η Αίσα (η σύζυγος του Προφήτη) και ο Ιμπν Αμπντ-Αλ-Μπερρ.
Σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη των Χαναφιτών, η επίσκεψη γυναικών σε τάφους επιτρέπεται, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξουν υπερβολές όπως το ξύσιμο των μαλλιών ή η ανανέωση του πένθους. Διότι η άδεια που αναφέρεται στα χαντίθ καλύπτει και τις γυναίκες.
(Τιρμίζι, Τζενάιζ 60, 61; Ιμπν Αμπιντίν, Ρεντντ’υλ-Μουχτάρ, Κωνσταντινούπολη 1984, ΙΙ, 242).
Στην ιστορική πορεία, οι επισκέψεις σε τάφους φαίνεται να γίνονταν και για να ζητηθεί βοήθεια από τους νεκρούς, ακόμη και για να τους λατρεύουν.
Αυτός ήταν ο λόγος που ο Προφήτης Μωάμεθ (ειρήνη ας είναι επ’ αυτού) απαγόρευσε τις επισκέψεις στους τάφους στα πρώτα χρόνια του Ισλάμ. Οι Εβραίοι και οι Χριστιανοί είχαν μετατρέψει τους τάφους των αγίων τους σε τόπους λατρείας. Στην εποχή της Τζαχιλίγια, οι άνθρωποι προσκυνούσαν τους τάφους και λάτρευαν τα είδωλα. Η ειδωλολατρία ξεκίνησε με τον σεβασμό και την τιμή στα αγάλματα των μεγάλων προσωπικοτήτων, και τελικά αυτός ο σεβασμός μετατράπηκε σε λατρεία των ειδώλων.
Ο σκοπός της Ισλαμικής Θρησκείας είναι η διδασκαλία της πίστης στη μοναδικότητα του Θεού (Τεβχίντ).
(Να αναγνωρίζεις τον Θεό ως τον μοναδικό δημιουργό και κυρίαρχο και να λατρεύεις μόνο Αυτόν)
Σκοπός ήταν να εδραιωθεί η πίστη στις καρδιές. Αρχικά, ο Προφήτης (ειρήνη σ’ αυτόν) είχε απαγορεύσει την επίσκεψη στους τάφους, επειδή την θεωρούσε επικίνδυνη. Ωστόσο, αφού η πίστη στην μονοθεΐα εδραιώθηκε καλά στις καρδιές και έγινε κατανοητή από τους μουσουλμάνους, επετράπη η επίσκεψη στους τάφους.
Διότι η επίσκεψη στους τάφους ωφελεί τόσο τους ζωντανούς όσο και τους νεκρούς. Ο Αγγελιοφόρος του Θεού (ειρήνη σ’ αυτόν) κατά την εκστρατεία του στη Μέκκα επισκέφθηκε τον τάφο της μητέρας του Αμίνε, έκλαψε και έκανε και τους γύρω του να κλάψουν, και δόθηκε άδεια στους μουσουλμάνους να επισκέπτονται τους τάφους.
(Ιμπν Μάτζα, Τζαναίζ 48; Νεσάφ, Τζαναίζ 101; Μουσλίμ, Τζαναίζ 36; Αμπού Νταβούντ, Τζαναίζ 77)
Αυτή η άδεια, μάλιστα, και η ενθάρρυνση της επίσκεψης αποδεικνύονται με διάσημες παραδόσεις.
(Ιμπν Μάτζα, Τζενάιζ, 47; Τιρμίζι, Τζενάιζ, 60).
Οφέλη της Επίσκεψης σε Τάφους
α)
Υπενθυμίζει στον άνθρωπο τον θάνατο και τη μετά θάνατον ζωή και τον παρακινεί να πάρει παραδείγματα για τη μετά θάνατον ζωή. (2)
β)
Οδηγεί τον άνθρωπο στην εγκράτεια και την ευσέβεια. Αποτρέπει την υπερβολική φιλαργυρία και την αμαρτία. Ωθεί τον άνθρωπο στην καλοσύνη.
(Ιμπν Μάτζα, Τζενάιζ, 47)
.
γ) Η επίσκεψη στους τάφους των ενάρετων ανθρώπων, και ιδιαίτερα στον τάφο του Προφήτη (ειρήνη σ’ αυτόν), φέρνει ανακούφιση στις ψυχές και συμβάλλει στη δημιουργία ευγενών συναισθημάτων. Είναι επιθυμητό να ταξιδεύει κανείς για να επισκεφθεί τον τάφο του Προφήτη (ειρήνη σ’ αυτόν) και των αγαπημένων δούλων του Θεού. Σε ένα ιερό χαντίθ αναφέρεται:
“Όποιος με επισκεφθεί μετά τον θάνατό μου, θα είναι σαν να με επισκέφθηκε όσο ήμουν εν ζωή.”
(Μανσούρ Αλί Νασίφ, ετ-Τάτζ, ελ-Τζαμι’ου’λ-Ουσούλ, ΙΙ, 190).
δ)
Επίσκεψη σε τάφο;
βοηθάει στην ενίσχυση των δεσμών του ανθρώπου με το παρελθόν, τη θρησκευτική του κουλτούρα και την ιστορία του.
Η ωφέλεια της επίσκεψης στον νεκρό
α)
Ειδικά οι τάφοι των γονέων, των άλλων συγγενών και φίλων επισκέπτονται με σκοπό την προσευχή και την ικεσία προς τον Θεό για τις ψυχές τους. Είναι αποδεδειγμένο με αυθεντικά χαντίθ και ομοφωνία (ιτζμά) ότι η αμοιβή των αγαθοεργιών που γίνονται για τους νεκρούς φτάνει σε αυτούς. Κατά την επίσκεψη στους τάφους, προσευχόμαστε στον Θεό για τις ψυχές τους, διαβάζουμε Κοράνι και αφιερώνουμε την αμοιβή των καλών πράξεων. Η φύτευση δέντρων στον τάφο είναι ευάρεστη πράξη. Υπάρχουν χαντίθ που αναφέρουν ότι το δέντρο και το φυτό που φυτεύονται συμβάλλουν στην ελάφρυνση της τιμωρίας της ψυχής του νεκρού. Η προσφορά στεφάνων στον τάφο, όπως κάνουν οι Χριστιανοί, είναι απεχθής (μεκρούχ).
Η ωφέλεια της προσευχής και της συγχώρεσης για τις ψυχές των νεκρών υποδεικνύεται και από το ακόλουθο ιερό στίχο:
«Κύριέ μας, συγχώρησέ μας και εκείνους που πίστεψαν πριν από εμάς. Μην αφήσεις καμιά κακία να φωλιάσει στις καρδιές μας για τους πιστούς.»
(Αλ-Χασρ, 59/10).
Υπάρχουν πολλά χαντίθ (παραδόσεις του προφήτη Μωάμεθ) που αναφέρονται σε αυτό το θέμα.
(Αχμάντ ιμπν Χανμπάλ, Μουσνέδ, ΙΙ, 509; VI, 252; Ιμπν Μάτζε, Εντέμπ, 1, 2)
β)
Ο νεκρός ακούει τους ζωντανούς. Υπάρχουν χαντίθ που αποδεικνύουν ότι ο νεκρός ακούει όσα λέγονται κατά την επίσκεψη στον τάφο του και ανταποκρίνεται στο χαιρετισμό.
Σύμφωνα με την αφήγηση του Αμπντουλλάχ ιμπν Ουμάρ (ρα), ο Προφήτης (σ.α.σ.) μετά τη μάχη του Μπαντρ, κοιτάζοντας τα πτώματα των αρχηγών των Κουρεϊσιτών που κείτονταν στο έδαφος, είπε:
“Έχετε καταλάβει ότι η τιμωρία που σας υποσχέθηκε ο Κύριός σας είναι αληθινή;”
είπε. Ο Χαζράτ Ομέρ (ρα):
“Ω Αγγελιοφόρε του Θεού! Μήπως απευθύνεσαι σε αυτά τα άψυχα πτώματα;”
όταν είπε αυτό, ο Αγγελιοφόρος του Αλλάχ (ειρήνη και ευλογία σε αυτόν) είπε:
“Εσείς δεν είστε πιο ικανοί να ακούσετε από αυτούς. Αλλά αυτοί δεν μπορούν να απαντήσουν.”
έχει διατάξει
(Αχμάντ ιμπν Χανμπάλ, ΙΙ, 121).
Σχετικά με αυτό το θέμα, αντί να αναφέρεται ότι οι νεκροί ακούνε, αναφέρεται από την Αίσα (ρα) ότι ο Αγγελιοφόρος του Θεού (ασμ) είπε:
“Την αλήθεια θα την καταλάβουν καλύτερα όταν πεθάνουν. Πράγματι, ο Παντοδύναμος Θεός λέει:”
«Ω αγαπημένε μου, εσύ δεν μπορείς να κάνεις τους νεκρούς να ακούσουν τα λόγια σου.»
”
Αναφέρεται ένα χαντίθ. Ωστόσο, οι περισσότεροι ισλαμιστές μελετητές διαφωνούν με την άποψη της Αΐσας (ρα), και λαμβάνουν ως βάση το χαντίθ του Αμπντουλάχ μπιν Ουμάρ που αναφέραμε παραπάνω, επειδή ταιριάζει με άλλες αφηγήσεις. (3)
Κανόνες Εθιμοτυπίας Επίσκεψης
Όταν ο επισκέπτης φτάσει στο νεκροταφείο, στρέφει το πρόσωπό του προς τους τάφους και χαιρετάει όπως είπε ο Προφήτης μας (ειρήνη σε αυτόν):
«Χαίρετε, πιστοί και κάτοικοι της γης των Μουσουλμάνων. Ελπίζω να ενωθούμε σύντομα. Εύχομαι υγεία και ευημερία σε εσάς και σε εμάς από τον Θεό.»
(Μουσλίμ, Τζενάιζ, 104; Ιμπν Μάτζε, Τζενάιζ, 36).
Στην αφήγηση της Αίσα (ρα), αν και η έννοια παραμένει η ίδια, η διατύπωση διαφέρει ελαφρώς. Στην αφήγηση του Τιρμίζι από τον Ιμπν Αμπάς, ο Αγγελιοφόρος του Θεού (ασμ) κάποτε πέρασε από το νεκροταφείο της Μεδίνας και, γυρίζοντας προς αυτούς, είπε:
«Ω κάτοικοι των τάφων, ειρήνη υμίν! Ο Θεός να συγχωρήσει εμάς και εσάς. Εσείς προηγηθήκατε, και εμείς θα ακολουθήσουμε.»
(θα έρθουμε)
.”
(Τιρμίζι, Τζενάιζ, 58, 59).
Αν κάποιος χαιρετήσει έναν γνωστό του περνώντας από τον τάφο του, ο νεκρός ανταποδίδει τον χαιρετισμό και τον αναγνωρίζει. Αν χαιρετήσει έναν άγνωστο περνώντας από τον τάφο του, ο νεκρός ανταποδίδει τον χαιρετισμό.
(Γκαζάλι, Ιχιάου Ουλούμιντ-ντιν, IV, κεφάλαιο περί επισκέψεως τάφων).
Δεν επιτρέπεται η προσευχή στον τάφο κατά τη διάρκεια της επίσκεψης.
Τα μνήματα δεν πρέπει ποτέ να γίνονται τόποι προσευχής. Επίσης, η προσευχή προς τα μνήματα είναι απεχθής. Δεν επιτρέπεται να ανάβονται κεριά ή να καίγονται λιβάνια στα μνήματα.
(Μουσλίμ, Τζενάιζ, 98; Αμπού Νταβούντ, Σαλάτ, 24; Τιρμίζι, Σαλάτ, 236).
Ο Προφήτης (ειρήνη σ’ αυτόν) απαγόρευσε το άναμμα κεριών σε τέτοια μέρη, είτε επειδή σπαταλώνται άσκοπα χρήματα, είτε για να μην προσβάλλεται η ιερότητα των τάφων. “Είναι απεχθές να κάθεσαι πάνω σε τάφο και να πατάς πάνω σε μνήματα.”
(Μουσλίμ, Τζενάιζ, 33; Τιρμίζι, Τζενάιζ, 56).
Στον τάφο, πρέπει να αποφεύγουμε τις ανάρμοστες και μάταιες συζητήσεις που δεν συνάδουν με την επίσκεψη, να αποφεύγουμε να περπατάμε με υπερηφάνεια και αλαζονεία και να διατηρούμε μια ταπεινή στάση.
(Νεσάι, Τζενάιζ, 100; Τιρμίζι, Τζενάιζ, 46).
Πρέπει να αποφεύγεται η ούρηση και η αφόδευση στους τάφους.
(Νεσάι, Τζενάιζ, 100; Ιμπν Μάτζε, Τζενάιζ, 46).
Είναι απεχθές να κόβεις τα χόρτα και τα δέντρα του νεκροταφείου.
Η θυσία δίπλα σε τάφο, ακόμα και αν γίνεται για τον Θεό, είναι απεχθής. Ειδικά αν γίνεται για να κερδηθεί η εύνοια του νεκρού και να ζητηθεί η βοήθειά του, είναι απολύτως απαγορευμένη. Υπάρχουν και εκείνοι που λένε ότι αυτό είναι ειδωλολατρία. Διότι η θυσία είναι λατρεία, και η λατρεία ανήκει αποκλειστικά στον Θεό. Οι τάφοι δεν περιφέρονται και δεν προσκυνούνται όπως η Κάαμπα. Η ζήτηση βοήθειας από τους νεκρούς και η δέση υφασμάτων, μαντηλιών και κουρελιών στα μνήματα δεν ωφελεί τον άνθρωπο. Η πίστη ότι ορισμένοι τάφοι και μαυσωλεία θεραπεύουν ασθένειες και η θεώρηση των λίθων, του χώματος και των δέντρων τους ως ιερών, έρχεται σε αντίθεση με την μονοθεϊστική πίστη του Ισλάμ.
Να μεσολαβείς με ενάρετους ανθρώπους, ζωντανούς ή νεκρούς, για να ζητήσεις κάτι από τον Θεό.
“μεσολάβηση”
Λέγεται. Στον τάφο, το άτομο δεν έχει τη δύναμη να ωφελήσει ή να βλάψει κάποιον άλλον. Σύμφωνα με τον Ιμπν Τεϊμίγια και τους οπαδούς του, η μεσολάβηση αγίων, ακόμα και προφητών, για να ζητήσει κανείς κάτι από τον Θεό, είναι απαγορευμένη, μάλιστα θεωρείται και σιρκ (πολυθεϊσμός). Σύμφωνα με την πλειοψηφία των ισλαμικών λογίων, ωστόσο, η μεσολάβηση αγίων και η επίσκεψη στους τάφους τους για να ζητήσει κανείς κάτι από τον Θεό, είναι επιτρεπτή. Για παράδειγμα…
“Στο όνομα του Προφήτη Μωάμεθ, για την τιμή του, ω Κύριε, σε ικετεύω με την μεσολάβησή του, εκπλήρωσε την επιθυμία μου.”
σημαίνει ότι συμβάλλει στην αποδοχή των προσευχών.
Σύμφωνα με τους Χαναφίτες και τους Μαλικίτες, η επίσκεψη στους τάφους είναι πιο ενάρετη τις Παρασκευές και τις ημέρες που τις πλαισιώνουν, δηλαδή την Πέμπτη και το Σάββατο.
Σαφιίτες,
Μας είπαν ότι η επίσκεψη θα ήταν πιο βολική από το απόγευμα της Πέμπτης μέχρι το πρωί του Σαββάτου.
Χανμπαλίτες,
Έχουν αναφέρει ότι δεν είναι σωστό να ορίζεται μια συγκεκριμένη ημέρα για την επίσκεψη. Συνεπώς, αν και η επίσκεψη την Παρασκευή θεωρείται πιο ευλογημένη, είναι δυνατή και επιτρεπτή και τις υπόλοιπες ημέρες.
(Αμπντουρραχμάν αλ-Τζαζίρι, αλ-Φικχ αλέλ-Μεζάχιμπ αλ-Ερμπεά, Ι, 540).
Πηγές:
1) βλ. Μουσλίμ, Τζενάιζ, – 106, Εντάχι, 37; Αμπού Νταβούντ, Τζενάιζ 77, Εσρίμπε, 7; Τιρμίζι, Τζενάιζ, 7; Νεσαΐ, Τζενάιζ, 100; Ιμπν Μάτζε, Τζενάιζ, 47; Αχμέντ μπ. Χανμπέλ, Ι, 147, 452, ΙΙΙ, 38, 63, 237, 250, V, 35, 355, 357.
2) βλ. Μουσλίμ, Τζενάιζ, 108; Τιρμίζι, Τζενάιζ, 59; Ιμπν Μάτζε, Τζενάιζ, 47-48; Αχμάντ μπ. Χανμπέλ, Μουσνέδ, Ι, 145.
3) βλ. εζ-Ζεμπίντι, Τετζρίντ-ι Σαρίχ Μετάφραση Καμίλ Μιράς, Άγκυρα 1985, IV, 580.
Με χαιρετισμούς και ευχές…
Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις
