Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,
Η διαπίστωση σχετικά με το ζακάτ (υποχρεωτική ελεημοσύνη) στο ερώτημα είναι σωστή. Ωστόσο, δεν βρήκαμε καμία άποψη που να αναφέρει ότι αυτό έχει ιστορική προοπτική. Όπως αναφέρεται παρακάτω, στα χαντίθ (παραδόσεις του Προφήτη Μωάμεθ) που σχετίζονται με το θέμα, έχουν ληφθεί υπόψη οι δαπάνες και, κατά συνέπεια, έχουν καθοριστεί τα ποσοστά του ενός δεκάτου/ενός εικοστού ως μονάδες μέτρησης. Αυτό υποδηλώνει ότι το θέμα εξετάζεται σε οικουμενική κλίμακα, καθώς και ότι έχει θεσπιστεί ένας μηχανισμός δικαιοσύνης με την τήρηση ορισμένων ισορροπιών.
Επειδή η θεία δικαιοσύνη είναι ευρεία και εξετάζει τα ζητήματα από την πλευρά του Υπέρτατου Ονόματος, μερικές φορές μπορεί να δίνει μια εικόνα αντίθετη με την περιορισμένη και ελλιπή κατανόησή μας. Γι’ αυτό, αντί να καταφεύγουμε σε ερμηνείες για να αλλάξουμε την πορεία των πραγμάτων, ας ακολουθήσουμε την τακτική που συχνά χρησιμοποιούσαν οι παλαιοί σοφοί μας…
«Αλλάχου α’λαμ = Ο Αλλάχ γνωρίζει καλύτερα / Ο Αλλάχ ξέρει το καλύτερο»
σημαίνει ότι αυτό είναι το πιο κατάλληλο πράγμα για την υπακοή. Ας μην ξεχνάμε ότι,
«Εκεί όπου υπάρχει ρητή διάταξη, δεν υπάρχει πεδίο για ερμηνεία.»
Η αρχή αυτή αποτελεί μια σημαντική αρχή της ισλαμικής νομολογίας.
Στα εμπορεύματα, η ζακάτ οφείλεται ετησίως σε όσα υπερβαίνουν το όριο (νισάμπ). Ωστόσο, εάν τα εμπορεύματα που έχουν υποβληθεί σε ούσρ παραμείνουν στην αποθήκη, δεν οφείλεται ξανά ζακάτ μετά από ένα έτος. Έτσι επιτυγχάνεται μια ισορροπία.
Η υποχρέωση της καταβολής του δέκατου (οὐσρ) είναι αποδεδειγμένη με στίχους του Κορανίου και χαντίθ.
«Αυτός είναι που δημιουργεί και καλλιεργεί τα αμπέλια και τους κήπους, με ή χωρίς υποστηρίγματα, με τα διάφορα είδη χουρμάδων και σιτηρών, όμοια σε σχήμα και χρώμα, αλλά διαφορετικά σε γεύση. Όταν καρποφορούν, φάτε από τους καρπούς τους και δώστε το μερίδιο (το δέκατο) την ημέρα της συγκομιδής τους, και μην σπαταλάτε, γιατί Αυτός δεν αγαπά τους σπάταλους.»
(Αλ-Αν’άμ, 6/141)
που αναφέρεται στο στίχο
«Δώστε του τα δικαιώματά του την ημέρα που τον στρατολογείτε»
Ο Ιμπν Αμπάς, ερμηνεύοντας το στίχο, δήλωσε ότι πρόκειται για υποχρεωτική ζακάτ, η οποία ανάλογα με την περίπτωση είναι το ένα δέκατο (ουρσ) ή το μισό του ενός δεκάτου (ένα εικοστό). Την ίδια άποψη είχαν και οι Άνς, Χασάν αλ-Μπασρί, Σαΐντ μπν αλ-Μουσαγίμπ, Κατάντε και Μουχάμμαντ μπν αλ-Χανιφίγια. Η πλειοψηφία των ισλαμικών λογίων υιοθέτησε –κατ’ αρχήν– αυτήν την άποψη.
(βλ. Ταμπαρί, Ραζί, Ιμπν Κεθίρ, ερμηνεία του σχετικού στίχου).
«Ω εσείς που πιστεύετε! Δαπανήστε από τα αγαθά που έχετε αποκτήσει και από όσα εμείς έχουμε βγάλει από τη γη για εσάς».
(Αλ-Μπακάρα, 2:267)
Στο εδάφιο αυτό, διατάσσεται η καταβολή ζακάτ (ελεημοσύνης) για τα γεωργικά προϊόντα που παράγονται από τη γη. Διότι
«ελεημοσύνη» «ζακάτ»
Χρησιμοποιείται επίσης με την έννοια του «απολογούμαι». Η 34η στροφή του Σουρέ Τεβμπέ αποτελεί απόδειξη αυτού.
(βλ. ε.α., ερμηνεία του σχετικού εδαφίου).
Ο Αγγελιοφόρος του Θεού (ειρήνη σε αυτόν) είπε:
«Από τα προϊόντα των εδαφών που αρδεύονται με βρόχινο νερό ή πηγαίο νερό, ή που είναι αυτοφυή, οφείλεται ζακάτ (ελεημοσύνη) το ένα δέκατο, ενώ από τα εδάφη που αρδεύονται με ζώα ή με μεταφερόμενο νερό, οφείλεται το ένα εικοστό.»
(Μπουχάρι, ζακάτ, 55; Μουσλίμ, ζακάτ, 8; Αμπού Νταβούντ, ζακάτ, 5, 12; Τιρμίζι, ζακάτ, 14).
Σε άλλο χαντίθ αναφέρεται:
«Από τη γη που αρδεύεται από ποτάμια και βρόχινο νερό, οφείλεται ο φόρος της δεκάτης (ένα δέκατο), ενώ από τη γη που αρδεύεται με τη βοήθεια καμήλων, οφείλεται ο φόρος του εικοστού (ένα εικοστό).»
(Τιρμίζι, Ζακάτ, 14; Σαουκάνι, Νέιλ αλ-Αυτάρ, 4/139).
Υπάρχουν διάφορες απόψεις μεταξύ των μελετητών σχετικά με τη ζακάτ των γεωργικών προϊόντων. Σύμφωνα με την πλειοψηφία των μελετητών, η ζακάτ (υποχρεωτική ελεημοσύνη) καταβάλλεται μόνο από προϊόντα που μπορούν να αποθηκευτούν και να διατηρηθούν χωρίς να χαλάσουν. Επομένως, δεν καταβάλλεται ζακάτ από φρούτα και λαχανικά που δεν πληρούν αυτές τις προϋποθέσεις.
(βλ. V. Zuhaylî, el-Fıkhu’l-İslamî, 2/805).
Με χαιρετισμούς και ευχές…
Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις
