Είμαι απόφοιτος και ψάχνω δουλειά στον τομέα των οικονομικών/λογιστικής. Ωστόσο, απέφυγα πολλές θέσεις εργασίας επειδή θεωρώ ότι η είσπραξη/καταβολή τόκων και η διαχείριση λογαριασμών με τόκους είναι αμαρτία. Αυτό περιορίζει τις ευκαιρίες απασχόλησής μου. Δεν έχω καμία υποχρέωση να εργαστώ (δεν έχω εξαρτώμενα άτομα) και δεν έχω ακόμα υποβάλει αίτηση σε όλες τις εταιρείες που λειτουργούν χωρίς τόκους, οπότε ελπίζω να βρω μια δουλειά χωρίς τόκους. Αν όμως δεν βρω (και δεν έχω καμία υποχρέωση), μπορώ να εργαστώ σε μια δουλειά με τόκους ή πρέπει να περιμένω μέχρι να βρω μια δουλειά χωρίς τόκους;
Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,
Δύο από τις κακές συνήθειες και συμφορές με τις οποίες το Ισλάμ πάλεψε και προσπάθησε να ξεριζώσει από τις πρώτες μέρες του.
ποτό και πορνεία
ο ένας, και ο άλλος αναμφίβολα
τόκος
Αυτά είχαν ενσωματωθεί στους Άραβες της Τζαχιλίγιας, είχαν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής τους, είχαν περάσει στο αίμα και στις φλέβες τους. Ο Ισλαμισμός τα εξάλειψε γρήγορα.
Πράγματι, επί αιώνες, στα ισλαμικά κράτη και κοινωνίες, η τοκογλυφία ήταν ανύπαρκτη. Μόλις όμως άρχισαν να αναβιώνουν οι προ-ισλαμικές πεποιθήσεις και έθιμα, εμφανίστηκε και η τοκογλυφία με όλα τα συναφή στοιχεία της.
Αλκοόλ, πορνεία, τυχερά παιχνίδια, αισχρότητα και τόκος.
Αυτές είναι μερικές από τις συμφορές.
Για παράδειγμα, ενώ τα πάντα εισάγονταν από την Ευρώπη, η οικονομική ζωή ρυθμιζόταν σε μεγάλο βαθμό με βάση το σύστημα των τόκων. Έτσι, τελικά, σήμερα άρχισαν να ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια οι οργανισμοί που βασίζονται στους τόκους σε κάθε γωνιά του δρόμου.
Δεδομένου ότι οι εργαζόμενοι δεν μπορούσαν να έρθουν από το εξωτερικό, έπρεπε να απασχοληθούν οι πολίτες της χώρας μας. Τελικά, όλα τα πόστα, από τον διευθυντή μέχρι τον υπάλληλο, από τον εργάτη μέχρι τον καθαριστή, πληρώθηκαν.
Η κατάσταση των εργαζομένων σε οργανισμούς που ασχολούνται με τόκους μπορεί να εξεταστεί με δύο τρόπους:
Πρώτον,
εκείνοι που, γνωρίζοντας ότι το ίδρυμα αυτό λειτουργεί με τόκους και ότι η εργασία εκεί θα συνεπάγεται ευθύνες, ενδίδουν στη γοητεία των ευκαιριών που προσφέρει·
Δεύτερον
είναι εκείνοι που κάποτε εισήλθαν, αλλά τότε δεν έδωσαν μεγάλη προσοχή στο αν κάτι ήταν χαλάλ ή χαράμ, και μάλιστα δεν σκέφτηκαν καν ότι αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει πρόβλημα.
Είναι κοινώς γνωστό ότι:
Ο Ισλαμισμός απαγόρευσε εντελώς την τοκογλυφία, πάλεψε πάντα εναντίον της, ίδρυσε διάφορα ιδρύματα αλληλεγγύης για να κλείσει τους δρόμους που οδηγούν στην τοκογλυφία και είδε την άνεση και την ηρεμία της κοινωνίας στην εξάλειψη της μάστιγας της τοκογλυφίας.
Παρόλα αυτά, η ιερή μας θρησκεία θα ενέκρινε άραγε τα ιδρύματα που βασίζονται στην τοκογλυφία, τα οποία επιδιώκουν να διαποτίσουν με τόκο όλες τις εμπορικές και βιομηχανικές συναλλαγές, ακόμα και τις μικρότερες, τα οποία ενθαρρύνουν τον λαό να καταφεύγει στον τόκο σε κάθε ευκαιρία, τα οποία κλονίζουν το αίσθημα αλληλεγγύης μεταξύ των ανθρώπων και τα οποία καταργούν μια συνήθεια που διευκολύνει τον κόσμο των επιχειρήσεων, όπως η λήψη και η χορήγηση δανείων; Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι δεν θα τα ενέκρινε.
Σύμφωνα με την έκφραση του Μπεντιουζζαμάν:
«Το κέρδος των τραπεζών, που είναι οι πόρτες και οι πύλες της ριμπά (του τόκου), ωφελεί τους άπιστους και τους πιο σκληρούς και τους πιο ανόητους από αυτούς, και είναι απόλυτη ζημιά για τον ισλαμικό κόσμο.»
(1)
Η ενασχόληση με τόκους και τοκογλυφία απαγορεύεται και θεωρείται αμαρτία, τόσο στα ιερά κείμενα όσο και στις παραδόσεις. Η μετάφραση του στίχου είναι η εξής:
«Οι τοκογλύφοι θα αναστηθούν από τους τάφους τους σαν να είχαν καταληφθεί από δαιμόνιο. Και αυτό γιατί…»
«Η αγοραπωλησία είναι σαν τόκος.»
λένε. Ενώ ο Αλλάχ έχει επιτρέψει το εμπόριο και έχει απαγορεύσει την τοκογλυφία.»
(2)
Σύμφωνα με το ιερό χαντίθ, όσοι εμπλέκονται σε αμαρτία μέσω της τοκογλυφίας κατατάσσονται ως εξής:
«Αυτός που τρώει τόκους, αυτός που δίνει τόκους, αυτός που μαρτυρεί και αυτός που καταγράφει, όλοι αυτοί έχουν απομακρυνθεί από τη χάρη του Θεού.»
(3)
Στο ιερό εδάφιο αναφέρονται ρητά μόνο όσοι τρώνε τόκους, ενώ στο ιερό χαντίθ
αυτός που τρώει, αυτός που ταΐζει, αυτός που μαρτυρεί και αυτός που καταγράφει
τοποθετημένα σε σειρά το ένα μετά το άλλο και
«Μακριά από το έλεος του Θεού»
εκφράζονται από κοινού και συνολικά.
Ενώ η κατάσταση είναι έτσι, όσοι εργάζονται σε τραπεζικά ιδρύματα, αν και δεν τρώνε και δεν δίνουν τόκο άμεσα, ασχολούνται με τις συναλλαγές, διεκπεραιώνουν τους λογαριασμούς και την αλληλογραφία, και διευθύνουν τις διοικητικές εργασίες. Είτε είναι υπάλληλοι είτε διευθυντές, όπως αναφέρεται στο χαντίθ…
«γραμματέας»
έχει ενσωματωθεί στην έννοια.
Επομένως, δεν είναι σκόπιμο για κάποιον που γνωρίζει αυτά τα ζητήματα να εισέρχεται εν γνώσει του σε τέτοιου είδους ιδρύματα.
«Δεν μπόρεσα να βρω άλλη δουλειά», «Πρέπει να το κάνω από ανάγκη»
Δεν είναι δυνατόν να θεωρηθούν δικαιολογίες όπως αυτές ως αιτιολογημένες, ικανές να απαλλάξουν το άτομο από την ευθύνη.
Διότι ο νόμιμος και θεμιτός κύκλος είναι αρκετά ευρύς για να καλύψει τις ανάγκες του ανθρώπου. Ίσως η αμοιβή για την εργασία που βρίσκει και εκτελεί εντός του θεμιτού κύκλου να είναι ελαφρώς χαμηλότερη σε σύγκριση με την άλλη, αλλά τουλάχιστον δεν είναι αμφίβολης προέλευσης χρήματα. Επιπλέον, είναι αρκετά δύσκολο να θεωρηθεί ως αναγκαιότητα η εργασία σε ένα ίδρυμα που βασίζεται σε τόκους.
«Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στην εργασία σε άλλες δημόσιες υπηρεσίες και δημόσιους οικονομικούς οργανισμούς και στην εργασία σε ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα; Διότι, και στον μισθό του δημοσίου υπαλλήλου αναμειγνύεται σε μεγάλο βαθμό ο τόκος.»
όσον αφορά εκφράσεις όπως:
Πρώτον,
Δεν είναι όλοι οι υπάλληλοι ή οι εργαζόμενοι σε δημόσιες υπηρεσίες ή άλλους επίσημους χώρους εργασίας που ασχολούνται με την λογιστική των τόκων. Δηλαδή, ο υπάλληλος ή ο εργαζόμενος δεν ασχολείται άμεσα με τους τόκους. Ωστόσο, οι εργαζόμενοι σε επιχειρήσεις που βασίζονται σε τόκους αφιερώνουν όλη την εργάσιμη ώρα τους στον υπολογισμό των τόκων, στις συμβάσεις και στις συναλλαγές.
Από την άλλη πλευρά,
Τα έσοδα του κράτους δεν προέρχονται αποκλειστικά από τόκους. Η συντριπτική πλειοψηφία προέρχεται από φόρους και παρόμοιες πηγές που εισπράττονται από τον λαό. Ο υπάλληλος, λαμβάνοντας τον μισθό του, αποδέχεται τα χρήματα αυτά με την πρόθεση να τα χρησιμοποιήσει.
Ακόμη και αν κάποιος κερδίζει τα χρήματά του από παράνομες δραστηριότητες, όπως τυχερά παιχνίδια ή αγορά αλκοόλ, και εργάζεται σε μια νόμιμη δουλειά, όπως η κατασκευή, ο μισθός που λαμβάνει ο εργαζόμενος είναι νόμιμος και θεμιτός.
Επιτρέπεται σε έναν μουσουλμάνο πιστωτή να πάρει το χρέος του από τα χρήματα που κέρδισε ένας μη μουσουλμάνος οφειλέτης από το εμπόριο κρασιού. (4)
Ακόμη και αν τα χρήματα αυτά αποκτήθηκαν με τρόπο που θεωρείται αμαρτωλός από θρησκευτική άποψη, η κατάσταση είναι διαφορετική για τον πιστωτή. Διότι αυτός διεκδικεί το δίκαιό του από τον οφειλέτη. Ο πιστωτής δεν φέρει καμία ευθύνη για τον αμαρτωλό τρόπο απόκτησης αυτών των χρημάτων. Η ευθύνη βαρύνει εξ ολοκλήρου τον οφειλέτη.
Η κατάσταση του δημοσίου υπαλλήλου δεν θα πρέπει να διαφέρει. Διότι ο δημόσιος υπάλληλος εκτελεί νόμιμη εργασία και αποκτά ορισμένα δικαιώματα από την εργασία του. Αυτά τα δικαιώματα τα καλύπτει το κράτος. Γι’ αυτό, όσοι εργάζονται σε τοκογλυφικά καταστήματα δεν μπορούν να συγκρίνουν τον εαυτό τους με τους δημοσίους υπαλλήλους.
Εκείνοι που έχουν εισέλθει σε ιδρύματα που λειτουργούν με βάση το επιτόκιο και έχουν αναζητήσει αργότερα την πλευρά του χαράμ-χαλάλ (απαγορευμένου-επιτρεπόμενου) του ζητήματος, δεν συνιστάται να παραμείνουν και να συνεχίσουν εκεί, εάν βρουν άλλη δουλειά για να εξασφαλίσουν τα προς το ζην. Πρέπει να καταβάλουν προσπάθεια και να επιδείξουν ζήλο για να βρουν μια δουλειά εντός των ορίων του χαλάλ.
Εν τω μεταξύ, οφείλει να προσπαθεί να ενισχύσει την πλευρά της αμοιβής, εκτελώντας καλύτερα τις πνευματικές και ισλαμικές του υπηρεσίες και καθήκοντα. Διότι οι καλές πράξεις εξαλείφουν και καθαρίζουν τις κακές πράξεις και τις αμαρτίες.
Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι,
Αν οι επιχειρήσεις που ασχολούνται με το χαράμ έχουν και νόμιμες δραστηριότητες και κερδίζουν από αυτές, η κατάσταση είναι κάπως πιο ελαφριά, καθώς δεν μπορεί να κριθεί ότι όλα τα έσοδά τους είναι χαράμ. Ή, αν αυτές οι επιχειρήσεις ασχολούνται με την κατασκευή δρόμων, την υδροδότηση, τις δημοπρασίες ηλεκτρικής ενέργειας και άλλες ωφέλιμες δραστηριότητες, αυτό δεν θεωρείται καθεαυτό χαράμ.
Υποσημειώσεις:
1. Επιστολές, σελ. 450.
2. Σούρα Αλ-Μπακάρα, 275.
3. Μουσλίμ, Μουσάκατ: 105.
4. Dürer, 1/318.
(βλ. Mehmed PAKSU, Χαλάλ Χαράμ, Εκδόσεις Nesil, 5η Έκδοση, Κωνσταντινούπολη, 1998, σελ. 25-29)
Με χαιρετισμούς και ευχές…
Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις
