– Αυτό προκαλεί πόνο στον νεκρό;
Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,
Το έθιμο του θρήνου και των κραυγών πάνω από το νεκρό, ήταν ανέκαθεν διαδεδομένο και κοινό ανάμεσα στους αμαθείς ανθρώπους. Για παράδειγμα, στην αρχαία Αίγυπτο, όταν πέθαινε κάποιος από την αριστοκρατία, πολλοί άνδρες και γυναίκες, φορώντας πένθιμα ρούχα, περιφέρονταν στους δρόμους φωνάζοντας και θρηνώντας.1 Στους αρχαίους Τούρκους, σε τέτοιες τελετές θρήνου, υπήρχαν και εκείνοι που τραυμάτιζαν τα πρόσωπά τους, ή ακόμα και έκοβαν τα αυτιά τους.2 Στους Άραβες της προ-ισλαμικής εποχής, υπήρχαν και εκείνοι που διατηρούσαν διαθήκη να θρηνούνται με κραυγές και να απαριθμούνται οι αρετές τους μετά το θάνατό τους. Ένας ξένος που περιγράφει την Τουρκία των ετών 1655-1656, γράφει ότι σε περίπτωση θανάτου, οι γυναίκες συγκεντρώνονταν στο σπίτι του νεκρού, θρηνούσαν και έκλαιγαν με κραυγές για μέρες.3 Επειδή αυτό το είδος θρήνου και κλαυθμού ήταν πολύ διαδεδομένο από τότε μέχρι σήμερα, πιστεύουμε ότι είναι χρήσιμο να αναφέρουμε εδώ την ισλαμική άποψη επί του θέματος.
Ο θάνατος είναι ένα μείζον γεγονός.
Είναι φυσιολογικό να λυπάται κανείς και να βυθίζεται στη θλίψη εξαιτίας αυτού του γεγονότος. Δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα, μάλιστα, να εκφράσει αυτή τη λύπη και θλίψη, να κλαίει σιωπηλά και να χύνει δάκρυα. Πράγματι, ο Προφήτης (ειρήνη σ’ αυτόν) έκλαψε με δάκρυα στα μάτια του κατά το θάνατο του γιου του Ιμπραήμ⁴, της κόρης του⁵ και του παιδιού της κόρης του⁶, καθώς και κατά την ασθένεια του Σαδ μπιν Ουμπάδε (θ. 15/636) από τους συντρόφους του. Όταν του υπενθύμισαν ότι απαγορεύεται να κλαίει, απάντησε ότι αυτό δεν ήταν το απαγορευμένο είδος κλάματος, ότι ο Θεός δεν θα τον τιμωρήσει για τα δάκρυα, αλλά έδειξε τη γλώσσα του και είπε ότι θα τον τιμωρήσει με αυτήν:
«Ο νεκρός σίγουρα υποφέρει από τις φωνές και τα κλάματα των δικών του.»
7
Διότι το να χύνεις δάκρυα σιωπηλά και να θλίβεσαι εσωτερικά είναι περισσότερο μια πράξη συμπόνιας και ελέους παρά κλάμα, και ο Θεός αγαπάει τους συμπονετικούς και ελεήμονες.
Επίσης, ο Προφήτης (ειρήνη σ’ αυτόν) κάθισε δίπλα σε έναν τάφο σε μια κηδεία και έκλαψε τόσο πολύ που τα δάκρυά του έπεσαν στο χώμα8. Στο θάνατο της κόρης του Ρουκίγια (απεβίωσε το 2/624), έσβησε με το χέρι του τα δάκρυα της Φατίμα, η οποία έκλαιγε σιωπηλά δίπλα του9, και δεν της απαγόρευσε να κλαίει με αυτόν τον τρόπο. Και όταν ο Χαζράτ Ομέρ φώναξε σε μια γυναίκα που έκλαιγε σε μια κηδεία, ο Προφήτης είπε στον Χαζράτ Ομέρ:
“Άφησέ τον, ας κλάψει, σίγουρα θα δακρύσει.”
διέταξε να αφεθούν ελεύθεροι οι 10 που έκλαιγαν σιωπηλά.
Η νομική απόφαση που προκύπτει από όλα αυτά τα ιερά χαντίθ είναι:
Είναι επιτρεπτό και θεμιτό να θρηνεί κανείς σιωπηλά για τον νεκρό, και σε αυτό συμφωνούν όλοι οι νομομαθείς.11 Το να θρηνεί κανείς δυνατά και με κραυγές, ωστόσο,
Σύμφωνα με τους Χαναφίτες και τους Μαλικίτες
Απαγορεύεται.
Σαφιίτες και Χαμπαλίτες,
Αν και επέτρεψαν το δυνατό κλάμα χωρίς να θρηνούν τον νεκρό και να απαριθμούν τα καλά του, το να θρηνούν με τον τρόπο της ειδωλολατρικής εποχής, δηλαδή να απαριθμούν τις αρετές του νεκρού, φωνάζοντας και κλαίγοντας με λόγια όπως “αχ, ο γενναίος μου, ο λέων μου, ο στύλος του σπιτιού μου…”, να τραβούν τα μαλλιά τους, να χτυπούν το κεφάλι, το πρόσωπο ή τα γόνατά τους, να σκίζουν τα ρούχα τους, δεν επιτρέπεται, είναι αμαρτία.12
Υπάρχει ομοφωνία ότι το κλάμα με αυτόν τον τρόπο είναι απαγορευμένο. Διότι ο Αγγελιοφόρος του Θεού (ειρήνη και ευλογία σε αυτόν) απαγόρευσε αυτές τις πράξεις,13 αναφέροντας ότι ανήκουν στις συνήθειες της εποχής της αμάθειας,14 και προειδοποίησε ότι όσοι τις πράττουν δεν ανήκουν στους Αχλ-ι Σουννέτ,15 και ότι αν πεθάνουν χωρίς μετάνοια, ο Θεός θα τους ντύσει με ρούχα από πίσσα και χιτώνες από φλογερή φωτιά,16 τονίζοντας έτσι το μέγεθος της αμαρτίας αυτής της πράξης και καταδικάζοντας όσους το κάνουν.17
Όσον αφορά το χαντίθ που αναφέρεται από πολλούς συντρόφους του Προφήτη, συμπεριλαμβανομένου του Χαζράτ Ομέρ, το οποίο αναφέρει ότι ο νεκρός υποφέρει στον τάφο του από τα κλάματα όσων τον θρηνούν: Όταν η Χαζράτ Αϊσέ άκουσε αυτό το χαντίθ, είπε ότι αυτό…
«Κανένας αμαρτωλός δεν φέρει την αμαρτία κάποιου άλλου.»
19
Αναφέροντας ότι θα ήταν αντίθετο με το στίχο, ο Αγγελιοφόρος του Αλλάχ (ειρήνη σε αυτόν) είπε ότι, περνώντας δίπλα από έναν εβραϊκό τάφο, είδε ανθρώπους να κλαίνε δίπλα στον τάφο και είπε ότι το άτομο για το οποίο κλαίνε υφίσταται βασανιστήρια στον τάφο του,20 και δήλωσε ότι ο Αλλάχ θα αυξήσει μόνο τα βασανιστήρια του απίστου με το κλάμα των μελών της οικογένειας.21
Όλοι οι μουτζαχίτ,
δεν θα βασανιστεί ο νεκρός επειδή τα μέλη της οικογένειας και οι ζωντανοί τον θρηνούν με απαγορευμένο τρόπο, εκτός αν ο νεκρός το είχε διατάξει με διαθήκη, όπως συνέβαινε παλιά στους Άραβες.
-διότι η διαθήκη με αυτόν τον τρόπο είναι αμαρτία-
ή αν γνώριζε ότι θα έκλαιγαν με τρόπο απαγορευμένο και δεν τους είχε διατάξει να μην κλαίνε, τότε δήλωσαν ότι θα υποστούν τιμωρία εξαιτίας του κλάματος των επιζώντων.22 Επομένως, η τιμωρία του νεκρού εξαιτίας του κλάματος δεν οφείλεται στο κλάμα, αλλά στην δική του αμαρτία. Επειδή στους Άραβες της Τζαχιλίγια ήταν έθιμο να διατάσσουν να κλαίνε, ο Αγγελιοφόρος του Θεού (ειρήνη σε αυτόν) μπορεί να είχε ανακοινώσει ότι αυτό θα προκαλούσε τιμωρία στον νεκρό.
Αν κοιτάξουμε τους συντρόφους του Προφήτη, τα αστέρια του έθνους, βλέπουμε ότι απαγόρευαν αυστηρά σε όσους θρηνούσαν να κλαίνε δυνατά. Πράγματι, όταν ο Χαλίφης Ομάρ τραυματίστηκε και έπεσε σε κώμα, κάποιοι θρηνούσαν δυνατά, και μόλις ο Ομάρ συνήλθε, τους υπενθύμισε το ρητό του Προφήτη (ειρήνη ας είναι επ’ αυτόν) και τους συμβούλευσε να μην το κάνουν.23
Ο Αμπού Μούσα αλ-Ασάρι, κάποτε αρρώστησε βαριά και η γυναίκα του άρχισε να κλαίει δυνατά. Όταν η αρρώστια του υποχώρησε, είπε στη γυναίκα του:
«Δεν ξέρεις ότι εγώ είμαι μακριά από ό,τι ο Αγγελιοφόρος του Θεού (ειρήνη και ευλογίες ας είναι επάνω του) ήταν μακριά; Ο Αγγελιοφόρος του Θεού (ειρήνη και ευλογίες ας είναι επάνω του) έλεγε ότι είναι μακριά από εκείνους που υψώνουν τη φωνή τους σε ώρα συμφοράς, από εκείνους που ξυρίζουν τα μαλλιά τους και από εκείνους που σκίζουν τα ρούχα τους.»
Αναφέροντας τον αριθμό 24, υπογράμμισε την απαγόρευση αυτής της κατάστασης.
Εν ολίγοις,
Για όσους έχασαν αγαπημένους και οικείους, η καλύτερη πράξη, αν έχουν τη δύναμη, είναι να υπομείνουν και να μην κλάψουν. Αυτοί που δεν έχουν τη δύναμη, επιτρέπεται να κλάψουν σιωπηλά και να χύσουν δάκρυα. Αλλά το να κλαίς απαριθμώντας τις αρετές του νεκρού και τα έργα του στη ζωή, και να θρηνείς με μοιρολόγια και θρήνους, είναι απολύτως απαγορευμένο και αμαρτωλό. Πρέπει να αποφεύγεται σθεναρά αυτός ο τρόπος θρήνου.
Υποσημειώσεις:
1) Μιμαρζάδε Μ. Εμνιουλάχ, 26 ετών.
2) Ινάν, Αμπντουλκαδίρ, Δεισιδαιμονίες και η Προέλευσή τους, σελ. 12, Άγκυρα 1962.
3) FeanThevenot. Τουρκία, 1655-1656, σελ. 140, Κωνσταντινούπολη 1978.
4) Μπουχάρι, Σαχίχ. Τζαναίζ, 42, τόμος ΙΙ, σελ. 84.
5) Μπουχάρι, Τζενάιζ, 32, τόμ. ΙΙ, σελ. 80; Τζενάιζ, 70, τόμ. ΙΙ, σελ. 93; Α. μπ. Χανμπέλ, τόμ. ΙΙΙ, σελ. 126.
6) Μπουχάρι, Τζαναΐζ, 32, τόμ. ΙΙ, σελ. 80; Ιμπν Μάτζε, Σουνέν, Τζαναΐζ, 53, τόμ. Ι, σελ. 506.
7) Μπουχάρι, Τζενάιζ, 42, 43.
8) Μπουχάρι, Τζαναΐζ, 43, τόμ. ΙΙ, σελ. 85; Μουσλίμ, Σαχίχ, Τζαναΐζ, 6, τόμ. Η, σελ. 636.
9) Ιμπν Μάτζα, Σουνάν, Ζουχδ, 19, τόμ. ΙΙ, σελ. 1403.
10) Αχμάντ ιμπν Χανμπάλ, Μουσνέδ. τόμ. Ι, σελ. 335.
11) Ιμπν Μάτζα. Σουνάν, Τζενάιζ, 53, τόμ. Ι. σελ. 505.
12) αλ-Τζαζίρι, ό.π., τόμ. Ι, σελ. 533.
13) ελ-Τζεζιρί, ό.π. Ι, σ. 533; Ταχταβί, ό.π. 501.
14) βλ. Μουσλίμ, Σαχίχ. Τζαναίζ, 10, τόμ. ΙΙ, σελ. 644; Ιμπν Μάτζε, Σουνέν, Τζαναίζ, 51, τόμ. Ι, σελ. 503-504; ελ-Αζίζι Αλί μπ. Αχμέτ, ες-Σιράτζου’λ-Μουνίρ, τόμ. Ι, σελ. 177. Αίγυπτος, 1325.
15) βλ. Ιμπν Μάτζα, Σουνάν, Τζαναίζ, 51, τόμ. Ι, σελ. 503; Τζαναίζ, 53, τόμ. Ι, σελ. 507.
16) Βλ. Μπουχάρι, Σαχίχ, Τζενάιζ, 34, τόμ. ΙΙ, σελ. 82; Τζενάιζ, 36, 37, τόμ. ΙΙ, σελ. 83; Ιμπν Μάτζε, Σουνέν, Τζενάιζ, 52, τόμ. Ι, σελ. 504; Χασάν ελ-Χασάν ελ-Ιντβί, ό.π., σελ. 24, Κάιρο, 1316 μ.Χ.
17) Μουσλίμ, Σαχίχ. Τζαναίζ, 10, τόμ. ΙΙ, σελ. 644; Ιμπν Μάτζε, Σουνέν, Τζαναίζ, 51, τόμ. Ι, σελ. 503-504; αλ-Ναχλάβι, Χαλίλ μπ. Αμπντουλκάδιρ ας-Σεϊμπάνι, αλ-Ντουρούρ αλ-Μουμπάχε… σελ. 132, Δαμασκός 1966.
18) Ιμπν Μάτζα, Σουνέν. Τζενάιζ, 52, Ι/505; Χασάν ελ-Ιντβί, ό.π. σ. 24, Αίγυπτος 1316 ε.χ.
19) Αλ-Αν’άμ, 6/164.
20)
βλ. Μπουχάρι, Σαχίχ, Τζενάιζ, 33, τόμ. ΙΙ, σελ. 81-82; Μουσλίμ, Σαχίχ, Τζενάιζ, 9, τόμ. ΙΙ, σελ. 639; Τιρμίζι, Σουνέν Τζενάιζ, 23, τόμ. ΙΙ, σελ. 235; Ιμπν Μάτζε, Σουνέν, Τζενάιζ, 54, τόμ. Ι, σελ. 508; Αχμάντ μπιν Χανμπέλ, Μουσνέδ, τόμ. Ι, σελ. 47-50; Μουχάμμαντ μπιν Ισμαήλ, Σουμπουλ-Σελάμ, τόμ. Ι, σελ. 204.
21) Μπουχάρι. Σαχίχ. Τζαναίζ, 32, τόμ. ΙΙ, σελ. 81; Μουσλίμ, Σαχίχ, Τζαναίζ, 9, τόμ. ΙΙ, σελ. 643; Α. μπ. Χανμπέλ. Μουσνέδ, τόμ. VI, σελ. 79, 281.
22) Μουσλίμ, Σαχίχ, Τζενάιζ, 9, τόμ. ΙΙ, σελ. 641.
23) αλ-Τζαζλί, ό.π., τόμ. Ι, σελ. 534; Μουσλίμ, Σαχίχ, τόμ. ΙΙ, σελ. 638, υποσημείωση.
24) Μουσλίμ. Σαχίχ. Τζενάιζ, 9. τόμ. ΙΙ. σελ. 638-640.
Με χαιρετισμούς και ευχές…
Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις
