– Είναι σωστές οι πληροφορίες που θα σας μεταφέρω παρακάτω; Οι πληροφορίες είναι οι εξής:
– Οι πληροφορίες που θα σας δώσουμε αποκαλύπτουν ότι η ιστορία της ανθρωπότητας έχει υπάρξει μάρτυρας πολύ παράξενων και συγκλονιστικών γεγονότων. Ένα από αυτά τα διδακτικά περιστατικά είναι μια επιστολή γραμμένη 700 χρόνια πριν από τη γέννηση του Προφήτη μας. Αυτή η επιστολή, γραμμένη από τον Βασιλιά Τούμπα της Υεμένης, σφραγισμένη με χρυσή σφραγίδα, στάλθηκε στον Προφήτη Μωάμεθ (ειρήνη ας είναι επ’ αυτόν).
– Ποια ήταν λοιπόν η ιστορία αυτού του γράμματος και τι συνέβη; Ας σας διηγηθώ συνοπτικά αυτό το διδακτικό περιστατικό:
– Ο τελευταίος προφήτης που περιμένουν οι Εβραίοι
Τόσο οι Εβραίοι όσο και οι Χριστιανοί θεολόγοι, με βάση ορισμένα εδάφια της Τορά και του Ευαγγελίου, ανέκαθεν μιλούσαν για την έλευση ενός προφήτη με το όνομα “Αχμέτ” στην αραβική περιοχή. Αυτή η γνώση μεταβιβάστηκε από γενιά σε γενιά. Είναι μάλιστα γνωστό ότι ένα σημαντικό μέρος των Εβραίων εγκαταστάθηκε στη Μεδίνα για να περιμένει τον ερχομό του τελευταίου αγγελιοφόρου. Τετρακόσιοι Εβραίοι λόγιοι ήρθαν γι’ αυτόν τον λόγο στη Μεδίνα και την έκαναν πατρίδα τους. Μερικοί από τους απογόνους τους αργότερα ασπάστηκαν το Ισλάμ και ονομάστηκαν “Ανσάρ”. Δηλαδή, ανάμεσα στους Ανσάρ υπήρχαν και εκείνοι που είχαν εβραϊκή καταγωγή και πίστεψαν στον Προφήτη Μωάμεθ. Στάθηκαν στο πλευρό του Προφήτη (σ.α.β.) ως σύντροφοι (σαχάμπα) στον αγώνα του.
– Ο Υεμενίτης που ήρθε να καταλάβει τη Μεδίνα
Επτά αιώνες πριν από τη γέννηση του Προφήτη μας, ο ηγεμόνας της Υεμένης, Τουμπά, ξεκίνησε για να καταλάβει τη Μεδίνα. Όταν έφτασε στη Μεδίνα, οι Εβραίοι σοφοί της πόλης τον συνάντησαν και τον προειδοποίησαν να μην την καταλάβει. “Η Μεδίνα είναι μια προστατευμένη πόλη. Δεν μπορείς να την καταλάβεις”, είπαν. Ως αιτιολογία ανέφεραν την πληροφορία ότι “ο Τελευταίος Προφήτης θα εγκατασταθεί στη Μεδίνα”. Αυτή η πληροφορία τράβηξε την προσοχή του Τουμπά. Μίλησε εκτενώς με τους Εβραίους σοφούς και έμαθε πληροφορίες για την έλευση του Προφήτη μας. Εντυπωσιάστηκε τόσο πολύ που έχτισε μάλιστα ένα σπίτι στη Μεδίνα για την εγκατάσταση του Προφήτη μας. Έδωσε επίσης σπίτια και δούλες στους θρησκευτικούς ηγέτες που του είχαν δώσει την πληροφορία. Στη συνέχεια έγραψε μια μακροσκελή επιστολή. Σφράγισε την επιστολή με χρυσή σφραγίδα και την παρέδωσε στον πιο έμπιστο από αυτούς τους σοφούς.
– Η διαθήκη του Τούμπα
Όταν ο Τούμπα παρέδωσε αυτή την επιστολή, έκανε την εξής διαθήκη: «Δεν ξέρω σε ποιον αιώνα θα έρθει αυτός ο προφήτης. Ο καθένας από εσάς να παραδώσει αυτή την επιστολή στο παιδί του. Αυτή η επιστολή, που θα περνά από γενιά σε γενιά, οπωσδήποτε θα φτάσει σε εκείνον τον προφήτη».
Αφού παρέδωσε την επιστολή, ο Τούμπα επέστρεψε στην Υεμένη. Αλλά η καρδιά και το μυαλό του έμειναν στη Μεδίνα.
– Πώς έφτασε η επιστολή στον Εγιούπ Σουλτάν;
Λέγεται ότι ο Εγιούπ Σουλτάν (το πραγματικό του όνομα ήταν Χαλίντ μπιν Ζαΐντ, Εμπα Εγιούπ ελ-Ανσάρι), απόγονος ενός από αυτούς τους σοφούς –ή μέλος μιας από τις ευγενέστερες οικογένειες της Μεδίνας–, κατείχε αυτή την επιστολή. Η επιστολή, περνώντας από γενιά σε γενιά, έφτασε σε κάποια στιγμή στα χέρια του Εγιούπ Σουλτάν. Ο Εγιούπ Σουλτάν φύλαξε αυτή την επιστολή. Όταν άκουσε ότι ο Προφήτης θα έφευγε από τη Μέκκα και θα ερχόταν στη Μεδίνα, ενθουσιάστηκε και κατάλαβε ότι ο αναφερόμενος στην επιστολή ήταν ο Προφήτης. Έδωσε την επιστολή στον Αμπού Λέιλα, έναν από τους έμπιστους ανθρώπους του, και του είπε: “Ξεκίνα. Πρόλαβε τον Προφήτη (σ.α.β.) στο δρόμο. Παράδωσε του αυτή τη σφραγισμένη επιστολή. Έτσι θα εκπληρώσουμε το καθήκον μας.” Ο Εγιούπ Σουλτάν (ρ.α.), όταν έστειλε αυτή την επιστολή, φυσικά δεν γνώριζε ότι ο Προφήτης θα ήταν φιλοξενούμενός του.
– Η επιστολή του Τούμπα στα χέρια του Προφήτη μας.
Ο Αβού Λέιλα, ένας κάτοικος της Μεδίνας, ξεκίνησε το ταξίδι του για να παραδώσει το γράμμα στον Προφήτη. Ο Αβού Λέιλα, ένας έμπιστος άνθρωπος από τη φυλή Σουλέιμ, βρήκε τον Προφήτη κατά τη διάρκεια της μετανάστευσής του, πριν φτάσει στη Μεδίνα. Στο δρόμο, συνάντησε τον Αβού Μπακρ και άρχισε να μιλάει μαζί του. Δεν είχε ακόμη πει το όνομά του, από πού ερχόταν και γιατί είχε έρθει. Ο Προφήτης (ειρήνη σ’ αυτόν), βλέποντας τους δύο να μιλούν, απευθύνθηκε στον Αβού Λέιλα με το όνομά του και είπε: “Εσύ είσαι ο Αβού Λέιλα;”
Ο Αμπού Λέιλα, έκπληκτος, είπε «ναι». Ο Προφήτης (σ.α.β.) συνέχισε: «Δώσε μου την επιστολή που μου έγραψε ο Τουμπά». Η έκπληξη του Αμπού Λέιλα αυξήθηκε. Είπε στον Προφήτη: «Πώς με ξέρετε, πώς ξέρετε το όνομά μου; Πώς ξέρετε αυτήν την κρυφή επιστολή;» Ο Προφήτης (σ.α.β.) απάντησε: «Είμαι ο Προφήτης του Θεού. Είμαι ο Μωάμεθ». Ο Αμπού Λέιλα παρέδωσε την επιστολή στον Προφήτη. Ο Κύριος μας έδωσε την επιστολή στον Αμπού Μπακρ για να την διαβάσει. Ο Αμπού Μπακρ έσπασε τη σφραγίδα της επιστολής και διάβασε το περιεχόμενό της.
– Πληροφορίες από την επιστολή του Τούμπα
Η επιστολή επτά αιώνων που έγραψε ο Τούμπα 200 χρόνια πριν από τη γέννηση του Χριστού έλεγε: «Ομολογώ ότι ο Προφήτης Αχμέτ είναι ο Προφήτης του Θεού. Αν ζήσω και τον συναντήσω, θα γίνω ο βοηθός του ή ο ξάδελφός του. Θα σταθώ δίπλα του. Θα πολεμήσω τους εχθρούς του και θα ελαφρύνω το βάρος του».
Η επιστολή πραγματευόταν την πίστη ενός βασιλιά που έζησε πριν από 7 αιώνες. Πόσο μεγάλη είναι η διαφορά ανάμεσα σε εκείνον που δεν μπορούσε να δει αυτό που βρισκόταν μπροστά στα μάτια του, όπως ο Αμπού Λαχάμπ και οι όμοιοί του, και σε εκείνον που είδε τον Προφήτη Μωάμεθ επτά αιώνες νωρίτερα. Ο Τουμπά διακήρυττε την πίστη του επτά αιώνες πριν.
Καλώς ήρθες, Τούμπα! Είναι πιστός/η.
Ακούγοντας αυτό το γράμμα, ο Προφήτης Μωάμεθ (ειρήνη ας είναι επ’ αυτού) είπε: «Μην βρίζετε τον Τουμπά. Μην τον καταριέστε. Είναι πιστός. Χαίρε Τουμπά. Καλώς ήρθες ανάμεσά μας.» (Σεμχούντι, Βεφάου’λ Βεφά, Ι, 188-189; Ιμπν Κουτέιμπε, ελ-Μααρίφ; Ιμπν Ασάκιρ, ΙΙΙ, 334-335)
– Ποιος έχτισε το σπίτι του Εγιούπ Σουλτάν;
Είναι μια πολύ παράξενη ειρωνεία της μοίρας το γεγονός ότι το σπίτι του Εγιούπ Σουλτάν, όπου ο Προφήτης Μωάμεθ έμεινε ως φιλοξενούμενος στη Μεδίνα για 7 μήνες, ήταν το ίδιο σπίτι που ο Τουμπά είχε χτίσει για τον Προφήτη 7 αιώνες νωρίτερα. Ο Προφήτης θα ερχόταν και θα έμενε σε αυτό το σπίτι, χτισμένο 7 αιώνες πριν από την εποχή του, χωρίς να το γνωρίζει. Ο Θεός έχει τόσο παράξενα και σοφά σχέδια, που καμία ανθρώπινη λογική ή πρόβλεψη δεν μπορεί να τα υπολογίσει.
Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,
Στην ερώτηση αυτή μπορεί να δοθεί απάντηση από διάφορες οπτικές γωνίες:
1.
Τούμπα’
ο τίτλος; ιδρύθηκε στη Νότια Αραβία το 115 π.Χ.,
“Χιμυαρίτες / Χιμυαρίοι”
Η ονομασία Τουμπάς αναφέρεται στον ηγεμόνα του κράτους, ο οποίος ήταν ο ανώτατος άρχοντας, στον οποίο υπάκουαν οι μικρότεροι τοπικοί ηγεμόνες. Το κράτος των Χιμιαριτών, που ιδρύθηκε το 115 π.Χ., κατέρρευσε το 525 μ.Χ. Δηλαδή, το κράτος αυτό διήρκεσε 640 χρόνια.
Τα βασίλεια, που ήταν τα απομεινάρια του διαλυμένου κράτους, συνέχισαν να υφίστανται μέχρι την εποχή του Προφήτη Μωάμεθ (ειρήνη σε αυτόν).
Τούμπα’
“Ο σουλτάνος των σουλτάνων”, “ο σουλτάνος στον οποίο υπακούουν όλοι”
έχει τις εξής σημασίες: (1)
2. Ο πιο διάσημος Τουμπάς των Χιμιαριτών ήταν ο Αμπού Καρμπ Τουμπάν Εσ’άντ.
Σύμφωνα με τον Ιμπν Ισχάκ, τον δάσκαλο του Ιμπν Χισάμ, ο Τουμπά Αμπού Κερμπ Τουμπάν Εσάδ ήταν γιος του Κουλί Κερίμπ, ο οποίος είχε κυριαρχήσει στην Υεμένη πριν από αυτόν. Σύμφωνα με τον ίδιο, ο Τουμπά, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, ήρθε με τον στρατό του στη Μεδίνα για να την κατακτήσει, πολέμησε τους κατοίκους της και τελικά, μαθαίνοντας ότι η πόλη ήταν η πόλη της μετανάστευσης του Τελευταίου Προφήτη, εγκατέλειψε την κατάκτηση της πόλης, σύναψε συνθήκη με τους κατοίκους της Μεδίνας και έφυγε από την πόλη για να πάει στη Μέκκα.
Δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες για τους Τούμπαλ στα ιστορικά αρχεία. Ακόμη και ο αριθμός τους δεν είναι ακριβώς γνωστός. Αναφέρονται εννέα, δεκατρείς, δεκαέξι, είκοσι έξι, ακόμη και εβδομήντα Τούμπαλ.
Σύμφωνα με μια διαπίστωση,
Τουμπά Αμπού Καρμπ Εσά’ντ,
Στα τέλη του 4ου αιώνα κατέκτησε την κεντρική Αραβία, το Νετζντ και την Τιχαμά.
Είναι πολύ πιθανό η επίσκεψη του Τουμπά στη Μεδίνα να συνέβη επίσης κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.(2)
3.
Ο Προφήτης Μωάμεθ (ειρήνη ας είναι επ’ αυτού) αναφέρεται στον Τουμπάα Εσάδ ελ-Χιμυρί σε δύο χαντίθ που περιέχονται στο έργο “Μουσνέδ” (5/340) του Αχμέτ μπιν Χανμπέλ. Τα χαντίθ αυτά είναι τα εξής:
“Μην βρίζετε την Τούμπα,
(μην μιλάτε άσχημα γι’ αυτόν/αυτήν),
επειδή έχει ασπαστεί το Ισλάμ”,
«Μην βρίζετε τον Εσάδ αλ-Χιμυαρί, διότι αυτός ήταν ο πρώτος που έντυσε την Κάαμπα με ύφασμα.»
(3)
Αν παρατηρήσουμε, οι σύντροφοι του Προφήτη από τη Μέκκα και τη Μεδίνα αναφέρονταν κατά καιρούς στον Τουμπά, ο οποίος είχε έρθει στη Μεδίνα με το στρατό του. Ο Αγγελιοφόρος του Θεού πρέπει να είπε αυτά τα λόγια για να τους προειδοποιήσει σε δύο σημεία.
Άρα, ο Προφήτης Μωάμεθ, ως κάτοικος της Μέκκας, γνώριζε το θέμα του Τουμπά, ο οποίος ήρθε στη Μεδίνα, ή του είχε αποκαλυφθεί ή εμπνευσθεί αυτή η πληροφορία. Είναι αξιοσημείωτο ότι οι δύο εξηγήσεις γι’ αυτό το θέμα βρίσκονται στο Μουσνέδ, μια αξιόπιστη πηγή χαντίθ.
Δύο χαντίθ που αναφέρονται στο Μουσνέδ θεωρούνται οι πιο αξιόπιστες μεταξύ άλλων ιστορικών αφηγήσεων.
Ωστόσο, ο Προφήτης (ειρήνη ας είναι επ’ αυτόν) αναφέρεται στην αποδοχή του Ισλάμ από τον Αμπάς και στην πρώτη κάλυψη της Κάαμπα, αλλά δεν αναφέρεται στην επιστολή που άφησε στους κατοίκους της Μεδίνας. Κατά την άποψή μας…
Αν υπήρχε κάτι τέτοιο, ο Αγγελιοφόρος του Θεού θα το ανέφερε.
Η πρώτη φορά που ο Τούμπα έντυσε την Κάαμπα με ύφασμα αναφέρεται σε κλασικές ισλαμικές ιστορικές πηγές και σε μεταγενέστερα έργα.(4)
4. Τουμπά Εσάδ,
Δεδομένου ότι ήταν ο πρώτος που έντυσε την Κάαμπα, σίγουρα είχε επισκεφθεί και τη Μέκκα. Πληροφορίες σχετικά με αυτό υπάρχουν σε ιστορικές πηγές.
Σύμφωνα με τον Ιμπν Ισχάκ και άλλες ιστορικές πηγές, ο Τουμπά ήθελε να εισβάλει στη Μέκκα με το στρατό του για να καταστρέψει την Κάαμπα και να αποκτήσει το χρυσό, τα ρουμπίνια και τα σμαράγδια που κρύβονταν μέσα της. Όμως, αρρώστησε από έναν άνεμο που έστειλε ο Θεός και εγκατέλειψε την ιδέα του. Στη συνέχεια, περιέπλευσε την Κάαμπα, πρόσφερε δώρα, την έντυσε με υφάσματα, έδωσε γεύμα στους κατοίκους της Μέκκας στο Χαρέμ και, αφού έμεινε έξι μέρες στη Μέκκα, την εγκατέλειψε για να επιστρέψει στην Υεμένη. (5)
5. Το θέμα της παράδοσης επιστολών στους κατοίκους της Μεδίνας:
Ο Τουμπάα’ Ασάδ αλ-Χιμυαρί (ή κάποιος άλλος Τουμπάα’ που λέγεται ότι ήρθε στη Μεδίνα) άφησε στους κατοίκους της Μεδίνας ένα γράμμα, όταν επισκέφθηκε την πόλη, στο οποίο δήλωνε την πίστη του στον Τελευταίο Προφήτη και ζητούσε τη μεσολάβησή του στη μετά θάνατον ζωή;
Ο Αλί μπιν Αμπντουλάχ αλ-Σεμχούντι, ο οποίος γεννήθηκε στην πόλη Σεμχούντ της Αιγύπτου (Γέννηση: 844/1440 – Θάνατος: 911/1550), αναφέρει στο οκταμερές έργο του με τίτλο “Βεφάου’λ-Βεφά μπι Αχμπάρ-ι Νταρί’λ-Μουσταφά”, το οποίο πραγματεύεται τη Μεδίνα, μια αφήγηση που -εξ όσων ερευνήσαμε- δεν απαντάται στα χαντίθ και στα βιβλία της ισλαμικής ιστορίας.
Σύμφωνα με αυτό:
Επτακόσια χρόνια πριν από την Εγίρα, ο Τουμπά, φτάνοντας στη Γιασρίμπ (Μεδίνα), έμαθε ότι ο μελλοντικός Προφήτης θα μετανάστευε στη Μεδίνα. Έτσι, έδωσε εντολή να χτιστεί το σπίτι όπου αργότερα θα κατοικούσε ο Αμπού Εγιούμπ αλ-Ανσάρι, για τον εν λόγω Προφήτη, και έγραψε μια επιστολή προορισμένη γι’ αυτόν. Στην επιστολή, εξέφραζε την πίστη του στον μελλοντικό Προφήτη και τον παρακαλούσε να μεσολαβήσει για αυτόν την Ημέρα της Κρίσης.
Σύμφωνα με τον Σεμχουντί, η επιστολή αυτή πέρασε από γενιά σε γενιά και τελικά έφτασε στον Αμπού Αγιούμπ αλ-Ανσάρι. Κατά τη διάρκεια της μετανάστευσης, ο Αμπού Αγιούμπ παρουσίασε την επιστολή στον Προφήτη. Όταν η επιστολή διαβάστηκε στον Αγγελιοφόρο του Θεού, εκείνος είπε: “Χαίρε, ω δίκαιε αδελφέ.” (6)
Ο Μεσούδης, ο οποίος πέθανε το 956 μ.Χ., αναφέρει επίσης μια παράδοση σύμφωνα με την οποία ο Τουμπά Αμπού Κερμπ Εσάδ πίστεψε στον Προφήτη Μωάμεθ 700 χρόνια πριν από την αποστολή του Προφήτη. Ωστόσο, δεν αναφέρεται σε επιστολή ή σπίτι. (7)
Ο Ιμπν Κουτέιμπα, στο βιβλίο του “Αλ-Μααρίφ”, αναφέρει την ίδια αφήγηση σχετικά με την πίστη του ίδιου ατόμου στον Προφήτη Μωάμεθ 700 χρόνια νωρίτερα, και στη συνέχεια συμπεριλαμβάνει στο βιβλίο του ένα ποίημα οκτώ στίχων που δηλώνει την πίστη του Τουμπά Αμπού Κερμπ Εσ’άντ. (8)
Ο Ιμπν Κουτέιμπα δεν αναφέρεται στο θέμα της εγκατάλειψης σπιτιών και επιστολών.
Σχετικά με την επιστολή που αναφέρεται και το σπίτι που χτίστηκε στη Μεδίνα για τον μελλοντικό προφήτη.
Εγείρονται ορισμένα ερωτήματα:
– Γιατί οι πρώτες κλασικές ιστορικές πηγες που αναφέρονται στη ζωή του Προφήτη Μωάμεθ, στην πόλη της Μεδίνας, στη μετανάστευση, στον Αμπού Αγιούμπ αλ-Ανσάρι και στην Τούμπα, δεν αναφέρονται στο θέμα του σπιτιού και της επιστολής;
– Σε ποια πηγή βασίζεται ο Σεμχούντι, ο οποίος γεννήθηκε στα μέσα του 15ου αιώνα και πέθανε στις αρχές του 16ου αιώνα, όταν μιλάει για αυτό το θέμα;
– Ο Σεμχούντι γεννήθηκε 818 χρόνια μετά την Εγίρα και πέθανε 911 χρόνια μετά. Ποιες είναι οι ισχυρές και αξιόπιστες πηγές των πληροφοριών του –εάν υπάρχουν– σχετικά με την αλληλογραφία και τα σπίτια που χτίστηκαν στη Μεδίνα; Από πού άντλησε ο ίδιος αυτές τις πληροφορίες και πώς διαπίστωσε την ορθότητά τους;
– Γιατί τα πρώτα κλασικά βιβλία της ισλαμικής ιστορίας δεν αναφέρουν αυτή την αφήγηση;
– Γιατί στα χαντίθ που αφορούν τη Μεδίνα και τη μετανάστευση δεν αναφέρεται το θέμα των σπιτιών και των επιστολών;
–
Γιατί ο Αμπού Αγιούμπ, ο Αγγελιοφόρος του Θεού και οι άλλοι σύντροφοί του δεν μιλούν για ένα τόσο σημαντικό θέμα;
Επειδή δεν μπορέσαμε να βρούμε πειστικές απαντήσεις σε τέτοια ερωτήματα, το θέμα της επιστολής και του σπιτιού είναι πολύ πειστικό, ικανοποιητικό και
δεν είναι αποδεκτό.
Από την άλλη πλευρά, ούτε ο Σαμχούντι διευκρινίζει ποιος Τουββάς ήρθε στη Μεδίνα. Αν ο Τουββάς που ήρθε στη Μεδίνα ήταν ο Εσάδ Χιμυαρί, τότε η εκστρατεία του στην κεντρική Αραβία και το Νετζντ χρονολογείται στα τέλη του 4ου αιώνα. Συνεπώς, δεν είναι δυνατόν να μεσολαβούν 700 χρόνια ανάμεσα σε αυτόν και τον Προφήτη Μωάμεθ (ειρήνη ας είναι επ’ αυτού).
Επιπλέον, πώς θα μπορούσε μια επιστολή, που υποτίθεται ότι γράφτηκε πριν από 700 χρόνια, να έχει γραφτεί το 200 π.Χ. από έναν βασιλιά ενός κράτους που ιδρύθηκε το 115 π.Χ.;
Σε αυτή την περίπτωση, υπάρχουν σημαντικά εμπόδια, αμφιβολίες και δισταγμοί που μας εμποδίζουν να καταλήξουμε σε μια οριστική απόφαση σχετικά με την επιστολή και το σπίτι που κατασκευάστηκε.
Εν ολίγοις, το θέμα αυτό απαιτεί εκτεταμένη βιβλιογραφική έρευνα και εμπεριστατωμένη μελέτη. Γι’ αυτό…
“Η σταθερή μας πεποίθηση επί του θέματος είναι η εξής:”
δεν μπορούμε να πούμε.
Πηγές:
1) Για περισσότερες πληροφορίες επί του θέματος, βλ. Ιμπν Ισχάκ, Μουχάμμαντ μπ. Ισχάκ, Σιράτ Ιμπν Ισχάκ, Ίδρυμα Υπηρεσιών Αγαθοεργίας, Κόνια 1981, σ. 29-33, αρ. 35-39; Ιμπν Χισάμ, Αμπντουλμελίκ μπ. Χισάμ, Ες-Σιράτ αλ-Νεμπεβίγια, Ι-ΙV, Νταρ αλ-Φικρ, Βηρυτός 1981, Ι, σ. 14-24; Ιμπν Χισάμ, Αμπντουλμελίκ μπ. Χισάμ, Η Ζωή του Προφήτη Μωάμεθ (Ες-Σιράτ αλ-Νεμπεβίγια), μετάφρ., Ιζέτ Χασάν-Νεσέτ Τσαγατάι, Εκδόσεις ΤΤΚ, Άγκυρα 1992, σ. 13, 14-17; Μεσουδί, Χουσεΐν μπ. Αλί, Μουρούτζ αλ-Ζεχέμπ, Ι-ΙV, Νταρ αλ-Κουτούμπ αλ-Ιλμίγια, Βηρυτός χ.χ., Ι, 65; ΙΙ, σ. 80-83, 95, 121, 135; Χίττι, Κ. Φίλιπ, Πολιτική και Πολιτιστική Ιστορία του Ισλάμ, Ι-ΙV, μετάφρ., Σαλίχ Τουγ, Εκδόσεις Μπογαζιτσί, Κωνσταντινούπολη 1980, Ι, 88-91, 94-102; Χασάν Ιμπραχίμ Χασάν, Ιστορία του Ισλάμ, Ι-VI, μετάφρ., Ισμαήλ Γιγίτ και συνεργάτες, Εκδόσεις Καγιχαν, Κωνσταντινούπολη 1985, Ι, 40, 47-48; Σαριτσάμ Ιμπραχίμ, Ο Προφήτης Μωάμεθ και το Οικουμενικό Μήνυμά Του, Εκδόσεις Προεδρίας Θρησκευτικών Υποθέσεων, Άγκυρα 2004, σ. 25-26; Χαρμάν Ο. Φαρούκ, “Τουμπά'”, ΔΙΑ, XLII, Κωνσταντινούπολη 2012, σ. 546.
2) βλ. Ιμπν Ισχάκ, σ. 29 κ.ε. Ιμπν Ισάμ, Ες-Σίρα, Ι, 16-18. Ιμπν Κουτέιμπα, Αμπντουλλάχ μπ. Μουσλίμ, ελ-Με’άριφ, μετάφρ., Χασάν Εγέ, Εκδοτικός Οίκος Σέλαλε, Κωνσταντινούπολη, 1978, σ. 449, 452; Χάρμαν, “Τουμπά'”, ΔΙΑ, ΧΛΙ, σ. 456.
3) Μουσνέδ, 5/340; Μ. Χουσεΐν ελ-Φεράχ, ελ-Τζεντίντ φι ταρίχ νταουλέτι βε χαδχαράτι Σεμπέʾ βε Χιμγέρ, Σαναά 1425/2004, Ι, 129, 147; ΙΙ, 645-658. Επίσης, για το ότι ήταν μουσουλμάνος, βλ. Ιμπν Ισχάκ, σ. 33, αρ. 39; Διγιαρμπεκρί, Μουχάμμεντ μπ. Χασάν, Ταρίχ αλ-Χαμις, Ι-ΙΙ, Μουεσσέσετου Σαμπάν, Βηρυτός χ.χ., Ι, 119.
4) Για μερικά παραδείγματα επί του θέματος, βλ. Ιμπν Ισάμ, Σίρα, Ι, σ. 14-24; Ιμπν Ισάμ, Η Ζωή του Προφήτη Μωάμεθ, σ. 13, 14-17; Μεσουδί, ΙΙ, σ. 121, 135.
5) Για ορισμένες πηγές επί του θέματος, βλ. Ιμπν Ισχάκ, σελ. 29 κ.ε. Ιμπν Ισάμ, Ες-Σίρα, Ι, 16-18. Ιμπν Κουτέιμπα, ελ-Με’άριφ, σελ. 449, 452; Διγιαρμπεκρί, Ι, 119; Μεσούδι, ΙΙ, 12; Ιμπν Κουτέιμπα, σελ. 429.
6) βλ. Σεμχουντί, Βεφάʾου’λ-βεφάʾ μπι-αχμπάρι δάρι’λ-Μουσταφά (εκδ. Κασίμ ες-Σαμερράι), Βηρυτός 1422/2001, σ. 340-342.
7) βλ. Μεσούδη, 1/65.
8) βλ. Ιμπν Κουτέιμπα, αλ-Μαʿάριφ (Ουκκάσε) σ. 43, 450.
Με χαιρετισμούς και ευχές…
Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις
