Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,
Το ύφασμα της Κάαμπα δεν βάφεται μαύρο μεμιάς. Πρώτα βάφεται κόκκινο, μετά πράσινο και τέλος μαύρο. Στο ύφασμα της Κάαμπα υπάρχουν και ανάγλυφα μαύρα υφαντά. Στα ανάγλυφα αυτά αναγράφονται τα 99 ονόματα του Θεού, καθώς και η δήλωση της μονοθεΐας (κελίμα-ι τεβχίντ) και εκφράσεις δοξολογίας (τεσμπίχ). Στο άνω τρίτο του υφάσματος της Κάαμπα υπάρχει μια ζώνη μήκους 47 μέτρων. Εκεί αναγράφονται στίχοι του Κορανίου που σχετίζονται με το προσκύνημα. Αυτοί οι στίχοι είναι κεντημένοι με ασημένια νήματα βουτηγμένα σε χρυσό.
Κάαμπα,
πάντοτε διατηρούσε την ιερή υπόσταση ενός ιερού ναού που προκαλεί θρησκευτική έκσταση και γαλήνη στις ψυχές των πιστών. Για τον λόγο αυτό, ακόμη και η θέα της Κάαμπα αναφέρεται ως μια μορφή λατρείας.
Όπως η καρδιά κατέχει μια ξεχωριστή θέση στο σώμα του ανθρώπου, έτσι και η Κάαμπα κατέχει μια ξεχωριστή θέση στο σύμπαν.
Με άλλα λόγια, η Κάαμπα είναι η καρδιά του σύμπαντος. Οι πιστοί που την περιβάλλουν σε κύκλους, εκφράζουν τους χτύπους αυτής της καρδιάς. Κάθε πιστός που περιφέρεται γύρω από την Κάαμπα αισθάνεται, λίγο ή πολύ, έκσταση και δέος. Ο αλ-Μπατανουνί, στο έργο του «Αλ-Ριχλα αλ-Χιτζαζιγιε», εκφράζει αυτά τα συναισθήματα ως εξής:
«Μπροστά στην επιβλητική κυριαρχία και την υπέρτατη μεγαλοπρέπεια της απόλυτης δύναμης, μπροστά στην οποία ακόμα και οι μεγαλύτερες ψυχές γίνονται τίποτα, όλη η κοινότητα βρισκόταν συγκεντρωμένη σε βαθιά κατάνυξη. Αν δεν βλέπαμε τις κινήσεις των σωμάτων κατά τη διάρκεια της προσευχής, την ανύψωση των χεριών κατά την ικεσία, αν δεν ακούγαμε το ψίθυρο των προσευχών και τον χτύπο των καρδιών μπροστά σε αυτή την απέραντη μεγαλοσύνη, θα νομίζαμε ότι βρισκόμασταν σε έναν εντελώς διαφορετικό κόσμο και ζωή. Στην πραγματικότητα, εκείνη τη στιγμή βρισκόμασταν σε έναν εντελώς διαφορετικό κόσμο. Ήμασταν στο σπίτι του Θεού, στην άμεση παρουσία του Θεού. Τα κεφάλια μας ήταν σκυμμένα, οι γλώσσες μας δεμένες. Τα χέρια μας ήταν υψωμένα προς τον ουρανό, τα μάτια μας γεμάτα δάκρυα, οι καρδιές μας γεμάτες κατάνυξη και οι ψυχές μας γεμάτες καλά και αγνά συναισθήματα.»
Σε μια άλλη δήλωσή του
«Η Μέκκα είναι το σύμβολο της δύναμης και της βούλησής Του και ο τόπος όπου κατέβηκε η αποκάλυψή Του, και η Κάαμπα είναι ο ναός Του και ο τόπος της μεγαλοσύνης και της χάριτός Του.»
σημαίνει.
Αυτό το αίσθημα σεβασμού προς την Κάαμπα εκδηλώνεται με την ένδυση της Κάαμπα με ένα κάλυμμα.
Υπάρχουν διάφορες παραδόσεις σχετικά με το ποιος έβαλε το πρώτο κάλυμμα στην Κάαμπα. Ενώ λέγεται ότι ο Ισμαήλ (α.σ.) έβαλε το πρώτο κάλυμμα, η πιο διαδεδομένη και γνωστή παράδοση αναφέρει ότι ο Εσάδ Αμπού Κερίμπ, ένας από τους βασιλείς της Υεμένης, ήταν ο πρώτος που έβαλε κάλυμμα στην Κάαμπα. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Εσάδ Αμπού Κερίμπ ταξίδεψε κάποτε προς τη Μέκκα και κατά τη διάρκεια της εξαήμερης διαμονής του εκεί, έσφαξε θυσίες και τις μοίρασε στους κατοίκους της Μέκκας και στους φτωχούς. Μια νύχτα, ενώ βρισκόταν στη Μέκκα, είδε στον ύπνο του ότι έντυνε την Κάαμπα με ένα ύφασμα. Το πρωί, πραγματοποίησε το όνειρό του και έντυσε την Κάαμπα με το ύφασμα που είχε δει στον ύπνο του. Τη δεύτερη νύχτα είδε ότι την έντυνε με ένα άλλο ύφασμα, και την τρίτη νύχτα με ένα ακόμα. Κάθε πρωί πραγματοποιούσε ό,τι είχε δει στον ύπνο του. Έτσι, έγινε γνωστός ως ο πρώτος που έντυσε την Κάαμπα με κάλυμμα. Μάλιστα, γι’ αυτόν τον λόγο ο Προφήτης (σ.α.σ.) αναφερόμενος στον Εσάδ Αμπού Κερίμπ…
«Μην τον κατηγορείτε, διότι είναι άνθρωπος της μονοθεϊστικής πίστης.»
διέταξαν.
Υπάρχουν πολλές παραδόσεις που αναφέρουν ότι ο Προφήτης Μωάμεθ (ειρήνη ας είναι επ’ αυτού) κάλυψε την Κάαμπα. Σύμφωνα με τις παραδόσεις, κατά την περίοδο της Τζαχιλίγια, η Κάαμπα καλυπτόταν με υφάσματα από μαλλί. Ο Προφήτης Μωάμεθ (ειρήνη ας είναι επ’ αυτού) την κάλυψε με ύφασμα από την Υεμένη. Ο Ομάρ (ρα) και ο Οσμάν (ρα) την κάλυψαν με ύφασμα από λεπτό αιγυπτιακό ύφασμα. Οι παραδόσεις συμφωνούν ότι ο Αγγελιοφόρος του Θεού (ειρήνη ας είναι επ’ αυτού) κάλυψε την Κάαμπα με ύφασμα. Ωστόσο, υπάρχουν διαφορετικές απόψεις σχετικά με το είδος του υφάσματος. Ωστόσο, οι ερμηνευτές των χαντίθ λένε ότι ο Αγγελιοφόρος του Θεού (ειρήνη ας είναι επ’ αυτού) μπορεί να κάλυψε την Κάαμπα με διαφορετικά υφάσματα σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, όπως αναφέρεται στα χαντίθ.
Στην εποχή του Προφήτη, κατά τη διάρκεια του χαλιφάτου, το κάλυμμα της Κάαμπα άλλαζε μία φορά το χρόνο. Ο Μωαβίας το άλλαζε δύο φορές το χρόνο, ενώ ο Μαμούν το ανανέωνε τρεις φορές το χρόνο.
Την προηγουμένη της Παραμονής.
Τερβίε
την ημέρα
κόκκινο
με ύφασμα,
Ρετζέπ’
την πρώτη ημέρα του
Καμπάτι
με ένα ύφασμα που ονομάζεται
Την εικοστή έβδομη ημέρα του Ραμαζανιού
αν
λευκός
το σκέπαζε με ένα ύφασμα.
Στην εποχή των Φατιμιδών, το Κάαμπα καλυπτόταν με λευκό ύφασμα. Ο Σουλτάνος Μαχμούτ Σεμπουκτεκίν το κάλυψε με κίτρινο ύφασμα. Στην εποχή του Χαλίφη Νασίρ από τους Αββασίδες, το Κάαμπα καλυπτόταν με πράσινο ύφασμα. Αργότερα, στην ίδια εποχή του Χαλίφη, άλλαξε σε μαύρο. Αυτό το μαύρο χρώμα ως κάλυμμα του Κάαμπα συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Καθ’ όλη την ισλαμική ιστορία, το κάλυμμα του Κάαμπα δεν παραμελήθηκε. Μάλιστα, γύρω στο 750 μ.Χ., ο Σαλήχ Ισμαήλ μπιν Νασίρ αφιέρωσε ένα χωριό κοντά στο Κάιρο για το κάλυμμα του Κάαμπα, και από τα έσοδα αυτού του αφιερώματος ανανεωνόταν το κάλυμμα κάθε χρόνο.
Σύμφωνα με τις παραδόσεις, το κάλυμμα της Κάαμπα ανανεωνόταν κάθε χρόνο κατά την εποχή του Χαλίφη Ομάρ (ρα) και το παλιό κάλυμμα μοιραζόταν στους προσκυνητές. Σήμερα, όσοι ταξιδεύουν από την παλιά εθνική οδό μεταξύ Τζέντας και Μέκκας, βλέπουν κτίρια διάσπαρτα σε μια έκταση 100.000 τετραγωνικών μέτρων στην είσοδο της Μέκκας. Σε αυτά τα κτίρια, περίπου τριακόσιοι εργάτες και τεχνίτες εργάζονται σε ένα πολύ ευλογημένο έργο: την κατασκευή του μεγάλου υφάσματος που καλύπτει την Ιερή Κάαμπα.
“κίβδηλος”
είναι.
Μέχρι το 1962, το κάλυμμα της Κάαμπα κατασκευαζόταν στην Αίγυπτο. Στη συνέχεια, ο Βασιλιάς Σαούντ φρόντισε να ιδρυθεί ένα εργοστάσιο κατασκευής του καλύμματος στη Μέκκα. Σήμερα, το κάλυμμα της Κάαμπα κατασκευάζεται σε αυτό το εργοστάσιο από επιδέξιους τεχνίτες, υφαντές, καλλιγράφους και τεχνικούς. Κάθε χρόνο (σύμφωνα με στοιχεία του 1988) διατίθενται 24.000.000 ριάλ για την κατασκευή του καλύμματος. Χρησιμοποιούνται 720 κιλά βαφής και οξέων για το κάλυμμα, το οποίο κατασκευάζεται από 670 κιλά καθαρού λευκού μεταξιού. Το κάλυμμα αποτελείται από σαράντα επτά κομμάτια. Κάθε κομμάτι έχει μήκος 14 μέτρα και πλάτος 95 εκατοστά. Η συνολική επιφάνεια του καλύμματος φτάνει τα 650 τετραγωνικά μέτρα. Η ζώνη, η οποία αποτελείται από 16 κομμάτια, έχει μήκος 45 μέτρα.
Σε καθεμιά από τις τέσσερις γωνίες του είναι κεντημένη με χρυσό η Σούρα Ιχλάς.
Στις πλάκες κάτω από τη ζώνη είναι χαραγμένα άλλα εδάφια. Στο μετάξι που βάφεται μαύρο, χρησιμοποιούνται 120 κιλά χρυσού και ασημιού. Η αναλογία χρυσού προς ασήμι είναι ένα προς τέσσερα. Η ύφανση, η βαφή και η επεξεργασία του καλύμματος διαρκεί περίπου ένα χρόνο. Ένα μήνα πριν από το Χατζ, το κάλυμμα ολοκληρώνεται και παραδίδεται στην οικογένεια αλ-Σαΐμπι. Όταν η Κάαμπα πλένεται για δεύτερη φορά, το κάλυμμα αντικαθίσταται με το παλιό. Το παλιό κάλυμμα κόβεται σε κομμάτια και διανέμεται στους μουσουλμάνους.
Σημείωση:
Σας προτείνουμε να διαβάσετε το παρακάτω άρθρο σχετικά με τις σούρες και τα εδάφια που είναι γραμμένα στην Κάαμπα, στο κάλυμμά της και στο Τζαμί του Προφήτη (Μεσχίντ-ι Νεμπεβί).
ΣΤΙΧΟΙ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΤΖΙΔ-Ι ΧΑΡΑΜ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΣΤΖΙΔ-Ι ΝΕΒΕΒΙ
Η παράδοση της διακόσμησης διαφόρων έργων τέχνης, κυρίως ιστορικών κτιρίων, με στίχους από το Κοράνι αποτελεί σημαντικό μέρος της κορανικής μας κουλτούρας. Όπως και στη λογοτεχνία, έτσι και στα έργα τέχνης, παρατίθενται στίχοι, χαντίθ και λόγια σοφών, και θεωρείται ότι αυτές οι φράσεις λάμπουν σαν κοσμήματα στο κτίριο, προσδίδοντας του καλλιτεχνική αξία και ομορφιά.
Λοιπόν, σε τι δίνεται προσοχή όταν γίνονται αναφορές στο Κοράνι σε έργα τέχνης, δηλαδή όταν κάθε είδους έργο τέχνης, κυρίως κτίρια, διακοσμείται με στίχους;
Σε αυτό το άρθρο, θα αναζητήσουμε την απάντηση στην εν λόγω ερώτηση μόνο στο πλαίσιο του Masjid al-Haram και του Masjid an-Nabawi.
Στίχοι και σούρες του Κορανίου για τα οποία υπάρχουν χαντίθ που αναφέρονται στις αρετές τους.
Σε κτίρια σε ιερούς τόπους, όπως και σε σχεδόν κάθε άλλη κατασκευή, συναντάμε στίχους και κεφάλαια του Κορανίου για τα οποία υπάρχουν χαντίθ (προφητείες) που αναφέρονται στην αρετή τους: εκτός από το Μπασμάλα (Bismillah), που συναντάται στην αρχή των στίχων και των κεφαλαίων, αλλά και μεμονωμένα, οι στίχοι Αγιατέλ-Κουρσί, Ιχλάς και Φάτιχα εμφανίζονται σχεδόν παντού.
Στις παρυφές του θόλου του Τζαμιού του Προφήτη – παλαιά πτέρυγα –
Αλ-Αν’άμ, Αλ-Καχφ, Μαρίαμ, Αλ-Μουζζαμμήλ, Αλ-Μουδδεσσίρ, Για-Σιν, Αδ-Δουχά, Αλ-Τζουμ’ά, Αρ-Ραχμάν, Ας-Σαμς, Αλ-Λαίλ, Αλ-Μουλκ, Αλ-Νεμπέ, Αλ-Ινσιράχ, Ατ-Τακασούρ, Αλ-Φατχ, Αλ-Καντρ, Αλ-Αλάκ, Αλ-Αμίν, Αλ-Ιχλάς, Αλ-Μουαββιζετέιν, Αλ-Φάτιχα, Αλίφ Λαμ Μιμ ζάλικα’λ-κιτάμπ… (Αλ-Μπακαρά, 2/1-5 στίχοι);
Στην περιοχή του Τζαμιού του Προφήτη – νέα πτέρυγα –
Νασρ, Βακία, Τζουμά, Τεμπαρέκε, Μουχάμμαντ, Γιασίν, Ντουχάν, Χουτζουράτ, Ινσιράχ, Ιχλάς, Μουαββιζετέιν;
Στους πρόποδες του θόλου του Τζαμιού της Κούμπας,
Μέρος της σούρας Φετίχ, οι σούρες Χουτζουράτ, Τζουμά, Γιασίν, Καντρ και Ραχμάν, και το εδάφιο «Και σας έδωσε από όλα όσα ζητήσατε…» (Ιμπραχίμ, 14/34), οι σούρες Νασρ, Ασρ και Κεβσέρ.
ενώ στους τοίχους του,
Στο εσωτερικό είναι χαραγμένα τα εδάφια “Αγιάτ αλ-Κουρσί”, “Χουβ’ αλ-Λαχ αλ-Λαζι” και “Αμεν’ αρ-Ρασούλ”.
Αυτοί οι τρεις ναοί,
Είναι επίσης αξιοσημείωτο το γεγονός ότι καλύπτει σχεδόν όλα τα εδάφια και τις σούρες για τις οποίες υπάρχουν χαντίθ σχετικά με την αρετή τους. Στα κτίρια στην Τουρκία, λόγω του μεγάλου χώρου που καταλαμβάνουν, σπάνια συναντά κανείς ακόμη και την πλήρη αναγραφή της σούρας Φετίχ, πόσο μάλλον ολόκληρη την συλλογή.
Στο πλαίσιο αυτό μπορούν να ερμηνευθούν και τα εδάφια του Κορανίου. Για παράδειγμα, στο Ραβζά-ι Μουταχχάρα, τα εδάφια «Ζάλικε μιν ενμπάϊλ-γαϊμπ νουχίχα ϊλείκ…» (Αλ-Ιμράν, 3/44) και «Φε-ϊζά κάρα’τε’λ-Κούράνε…» (Ναχλ, 16/98), «Λά γιέ’τιχι’λ-μπάτιλ μιν μπέινι γιέδειχί και λά μιν χάλφιχι…» (Φούσσιλετ, 41/42) κ.λπ.
Στίχοι που σχετίζονται άμεσα με την κατασκευή ή τη λειτουργία του κτιρίου.
Στη δομή,
το καλύτερο παράδειγμα στίχου που γράφτηκε απευθείας γι’ αυτόν:
Στο κάλυμμα της Κάαμπα, στις κλειδαριές και στα κλειδιά της.
Η κατασκευή της Κάαμπα, η ίδρυσή της ως το πρώτο ιερό, η καθιέρωσή της ως η κατεύθυνση της προσευχής (κιμπλα), η υποχρέωση της προσκύνησής της (χατζ) και η αναγραφή των στίχων που αναφέρονται στην ασφάλεια και την ευημερία κατά την είσοδο στην Κάαμπα.
Κλειδιά και λουκέτα της Κάαμπα
Η λέξη “φάτχ” (فتح), που προέρχεται από το ρήμα “άνοιγμα”, απαντάται στο στίχο Ιννά φεταχνά λεκά (Φετχ, 48/1), και η λέξη-κλειδί “μεφάτιχ” (مفاتيح) απαντάται στο στίχο Βε ‘ιντεχού μεφάτιχ’λ-γαιμπ.. (Εν’άμ, 6/59).
Στις οθωμανικές στοές στην έξοδο Σαφά-Μερβέ της Κάαμπα και στη βάση του νέου θόλου στον λόφο Σαφά.
το εδάφιο «Ιννέ-σ-Σαφά βε’λ-Μερβέτε…» (Αλ-Μπακαρά, 2/158)·
Στο Μακάμ Ιμπραχίμ
και πάρτε από τον τόπο του Αβραάμ τόπο προσευχής (Αλ-Μπακαρά, 2:125)
Στο τζαμί Κουμπά
-τόσο πάνω από το μιχράμπ όσο και σε μια πέτρινη κολόνα έξω- σχετικά με αυτό το τζαμί: το εδάφιο le-Mescidün üssise ‘ale’t-takvâ… (Αλ-Τάουμπα, 9/108),
Τζαμί Κιμπλετέιν
είναι η εγγραφή της στροφής προς την Κάμπα (στίχος 2:144 της Σούρας Αλ-Μπακάρα) στο μιχράμπ.
Στίχοι που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τον ιδρυτή του κτιρίου -ή με κάποιον που έζησε ή θάφτηκε σε αυτό το μέρος-
Παράδειγμα:
Στο κάλυμμα της Κάαμπα
Σχετικά με τα εδάφια που αναφέρονται στην πρόσκληση του Αβραάμ προς τους ανθρώπους να επισκεφθούν την Κάαμπα και στην κατασκευή της Κάαμπα από τον ίδιο και τον γιο του,
Του Ιερού Τεμένους (Μεσχίντ αλ-Χαράμ)
-Από την Οθωμανική περίοδο και προγενέστερες εποχές-
στις πόρτες τους
τα εδάφια που αναφέρονται σε αυτούς που τα κατασκεύασαν,
Στον τοίχο της Κίμπλα του Τζαμιού του Προφήτη,
Στις κουρτίνες του ιερού, του άμβωνα κ.λπ., αναγράφονται στίχοι από το Κοράνι που αναφέρονται στον Προφήτη Μωάμεθ (στην προφητεία του, στο γεγονός ότι αποτελεί πρότυπο για την κοινότητά του, στην ανάγκη να τον τιμούμε (να προσευχόμαστε γι’ αυτόν) κ.λπ.), ιδιαίτερα στίχοι που περιέχουν τις λέξεις Μωάμεθ και Προφήτης, καθώς και ο στίχος “Και όσοι φοβούνται τον Κύριό τους, θα οδηγηθούν κατά ομάδες στον Παράδεισο” (Στίχος 73, Σούρα 39).
Στον μπροστινό τοίχο του Ραβζά:
Σε αυτό το τζαμί, αναφέρεται ο Μωάμεθ, ο απόστολος του Θεού, και εκείνοι που ήταν μαζί του… (Φετχ, 48/29), αναφερόμενος στους συντρόφους του Προφήτη, οι οποίοι έθεσαν τα θεμέλια του Ισλαμικού κράτους μαζί με τον Προφήτη.
Στους άμβωνες των Καγίτμπαϊ και Κανουνί.
, η εγγραφή του στίχου et-Tâibûne’l-‘âbidûne… (Τεβέ, 9/112), ο οποίος αναφέρεται και πάλι στις ιδιότητες των συντρόφων του Προφήτη·
Στην Πύλη των Γυναικών του Τζαμιού του Προφήτη (Μεσχίντ-ι Νεμπεβί)
Και οι στίχοι «…και όποια από εσάς…» (Αλ-Αχζάμπ, 33/31-34),
Πύλη του Γαβριήλ
Η εγγραφή του στίχου «Φε-ίννα’λλαχέ χουβέ μεβλάχου ουέ Τζιμπρίλ…» (Αλ-Ταχρίμ, 66/4)…
Ένα εξαίσιο παράδειγμα αυτού είναι η χάραξη του στίχου “Ιννεχού μιν Σουλεϊμάνε και ιννεχού Μπισμι’λ-Λαχί’ρ-Ραχμάνι’ρ-Ραχίμ” στον υπέροχο άμβωνα που ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής δώρισε στην Κάαμπα. Η φράση “Ιννεχού μιν Σουλεϊμάν…” αναφέρεται ουσιαστικά στην επιστολή που ο Προφήτης Σουλεϊμάν έγραψε στη βασίλισσα της Σαβά· ωστόσο, με τη χάραξή της στον άμβωνα, η αναφορά του αντωνύμου “ιννεχού” άλλαξε, και ο στίχος
«Αυτός ο άμβωνας είναι ένα δώρο από τον Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή προς την Ιερή Κάαμπα.»
Εννοείται ότι γίνεται παράθεση. Είναι γνωστό ότι, όταν γράφεται ένα στίχο/χαδις κάπου, δεν είναι απαραίτητο να λαμβάνεται η πρόταση με την αρχική της έννοια, όπως συμβαίνει με τις παραθέσεις στη λογοτεχνία.
Στίχοι που αναφέρονται στη λειτουργία οποιασδήποτε μονάδας του κτιρίου.
Παράδειγμα:
Στις τρεις κόγχες του Ραβζά-ι Μουταχχάρα, εκτός από το στίχο της Κίμπλα, Καν νερά… φε-βέλλι βετζέκ… (Αλ-Μπακάρα, 2/144), στις κόγχες των Κανουνί και Καγίτμπαϊ γράφτηκε η φράση Κουλλεμά ντεχέλε αλέιχα Ζεκερίγια’λ-μιχράμπ (Αλ-Ιμράν, 3/37), η οποία περιέχει τη λέξη μιχράμπ (κόγχη).
Δεύτερον;
Επειδή οι άμβωνες από τους οποίους εκφωνούνταν οι χουτμπές (ομιλίες) εξ ονόματος του σουλτάνου/χαλίφη είχαν και πολιτικό χαρακτήρα, καθιερώθηκε η παράδοση να αναγράφεται η Κελιμέ-ι Τεβχίντ (η φράση «Δεν υπάρχει θεός παρά ο Αλλάχ») στις πόρτες των αμβώνων, αντανακλώντας το θεμελιώδες δόγμα του κράτους. Στην είσοδο του άμβωνα του Μουράτ Γ’ στο Μεστζίντ-ι Νεμπεβί (το Τζαμί του Προφήτη) αναγράφεται επίσης η Κελιμέ-ι Τεβχίντ. Λαμβάνοντας υπόψη τη σύνδεση των αμβώνων με την προσευχή της Παρασκευής, γίνεται κατανοητός ο λόγος για τον οποίο αναγράφονται στίχοι από τη Σούρα αλ-Τζουμούα (62), που αφορούν την προσευχή της Παρασκευής, και ο στίχος Ιννα’λλαχέ και μελα’ικετέχου γιουσαλλούνε ‘αλέν-Νεμπίγ… (Αχζάμπ, 33/56), δεδομένου ότι στις χουτμπές που εκφωνούνται από τον άμβωνα, γίνεται αναφορά και ευλογία στον Προφήτη Μωάμεθ (ειρήνη σε αυτόν).
Στίχοι/φράσεις που αντικατοπτρίζουν τη θεμελιώδη πίστη του Ισλάμ.
Η φράση “La ilahe illallah” (Δεν υπάρχει θεός παρά μόνο ο Αλλάχ), η οποία συναντάται σχεδόν παντού, τονίζει τον ισλαμικό χαρακτήρα του κράτους. Τα ονόματα Αμπού Μπακρ, Ουμάρ, Οθμάν, Αλί, τα οποία συναντάμε σε μέρη όπως το κάλυμμα της Κάαμπα, οι στοές του Μεσγίντ αλ-Χαράμ κ.λπ., και ιδιαίτερα η φράση “Radıyallahu ‘an Ebî Bekr ve ‘Ömer ve ‘Osmân ve ‘Alî ve ‘ani’s-sahābe ecma’în” (Ο Αλλάχ να είναι ευχαριστημένος με τον Αμπού Μπακρ, τον Ουμάρ, τον Οθμάν, τον Αλί και όλους τους συντρόφους του Προφήτη), η οποία βρίσκεται στο κάλυμμα της Κάαμπα και περιλαμβάνει όλους τους συντρόφους χωρίς να εξαιρεί κανέναν, αντανακλά τον σουνιτικό χαρακτήρα του κράτους.
Στις επιγραφές γύρω από την Κάαμπα, συναντάμε το εδάφιο “Κάθε ψυχή ενεργεί σύμφωνα με τη δική της φύση…” (Ισρά, 17/84), το οποίο υποδηλώνει ότι όλες οι θρησκείες έχουν μια κατεύθυνση προσευχής (κίμπλα), και ότι όλοι ενεργούν σύμφωνα με τις δικές τους αξίες, ειδικά στο πλαίσιο της κίμπλα, αλλά τελικά μόνο ο Αλλάχ γνωρίζει ποιος είναι στο σωστό δρόμο.
Στίχοι που αναφέρονται σε αντικείμενα με τα οποία η δομή μπορεί να παρομοιαστεί.
Εάν η κατασκευή μπορεί να παρομοιαστεί με κάτι και υπάρχει στίχος σχετικά με αυτό, ο στίχος αυτός μπορεί να γραφτεί στην κατασκευή. Σχετικά με την προσφορά του Αλλάχ στους κατοίκους του Παραδείσου με ένα “ποτό καθαρό”, ο στίχος Ve sekāhüm Rabbühüm şarâben tahûrâ (Ινσάν, 76/21)
Στα πηγάδια του Ζαμζάμ;
Η εγγραφή του στίχου “Εισέλθετε εις αυτήν εν ειρήνη, ασφαλείς” (Χιτζρ, 15/46), ο οποίος καλεί τους ευλογημένους στον Παράδεισο, σε όλες τις πόρτες του νέου τμήματος του Τζαμιού του Προφήτη -που παρομοιάζεται με τον Παράδεισο- είναι ένα ωραίο παράδειγμα αυτού.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι η εγγραφή του στίχου “Ράμπι εδχιλνί…” (Ισρά, 17/80), ο οποίος μπορεί να διαβαστεί και να γραφτεί σε οποιαδήποτε είσοδο, και του στίχου “Φι μπουγούτιν εζινά’λλαχ…” (Νουρ, 24/36-38), ο οποίος αναφέρεται στα τζαμιά, στην Πύλη Μπαμπ-ουσ-Σαλάμ του Τζαμιού του Προφήτη:
Πρώτον,
Αν λάβουμε υπόψη ότι η προσευχή «Ράμπι εδχιλνί…» (Ισραήλ, 17/80) προτάθηκε μετά τις απόπειρες των ειδωλολατρών να εκδιώξουν ή να δολοφονήσουν τον Προφήτη Μωάμεθ (ειρήνη σ’ αυτόν) από τη Μέκκα (Ισραήλ, 17/76), τότε στην προσευχή…
«αποδεδειγμένη αλήθεια»
και
«προσήλωση στην αλήθεια»
Είναι προφανές ότι οι τόποι που αναφέρονται είναι –κατά σειρά– η Μέκκα και η Μεδίνα. Τότε, αποκαλύπτεται και το μυστικό της εγγραφής αυτού του στίχου στην πρώτη πύλη του κεντρικού κτηρίου της Μεδίνας, δηλαδή του Μεσχίντ-ι Νεμπεβί, που αγκάλιασε την πίστη.
Δεύτερον;
-Η σχέση με τα “τζαμιά”, τα οποία λάμπουν από το φως του Θεού και όπου αναφέρεται το όνομά Του, και με τους “άνδρες”, που Τον δοξάζουν πρωί και βράδυ, καθώς και με το Τζαμί του Προφήτη και τους Σύντροφους του Προφήτη, είναι προφανής.
Στίχοι σχετικά με την κατασκευή και την ανοικοδόμηση του κτιρίου.
Για παράδειγμα, τα εδάφια «Και ό,τι καλό κάνετε…» (Αλ-Μπακαρά, 2:197), «Αυτοί βιάζονται…» (Αλ-Μουμινουν, 23:61), «Το παράδειγμα εκείνων που ξοδεύουν…» (Αλ-Μπακαρά, 2:261-263), «Εμείς δεν αφήνουμε να χαθεί η αμοιβή εκείνου που έκανε καλό έργο» (Αλ-Καχφ, 18:30) και ιδιαίτερα το εδάφιο «Μόνο εκείνοι που πιστεύουν στα τζαμιά του Αλλάχ…» (Ατ-Τάουμπα, 9:18) φαίνεται να έχουν γραφτεί στο πλαίσιο της δαπάνης, των φιλανθρωπιών και της ανοικοδόμησης, υπονοώντας ότι οι καλές πράξεις γίνονται για χάρη του Αλλάχ.
Στίχοι που μεταφέρουν διάφορα μηνύματα στους επισκέπτες.
Ενώ ουσιαστικά όλα τα άλλα στυλ περιέχουν ένα συγκεκριμένο μήνυμα, στα παρακάτω παραδείγματα αυτό είναι πιο έντονο και πυκνό:
Στο Ιερό Δωμάτιο του Προφήτη (ειρήνη σε αυτόν) γράφτηκε το εδάφιο: «Ω εσείς που πιστεύετε! Μην υψώνετε τις φωνές σας…» (Αλ-Χουτζουράτ, 49/2-3).
“Παρακαλώ, ησυχία!”
αναφέρεται.
Τα εδάφια «Και σπεύσατε προς συγχώρηση από τον Κύριό σας και προς τον Παράδεισο, του οποίου το πλάτος είναι όσο οι ουρανοί και η γη, που ετοιμάστηκε για τους ευσεβείς, οι οποίοι καταπνίγουν τον θυμό και συγχωρούν τους ανθρώπους. Και ο Αλλάχ αγαπά τους ευεργετούντες» (Αλ-Ιμράν, 3:133-35) στην πύλη Σάφα του Μεσχίντ-ι Χαράμ, όχι μόνο υπενθυμίζουν για ποιον προορίζεται ο Παράδεισος, αλλά αποτελούν και μια εξαιρετικά κατάλληλη και απαραίτητη προειδοποίηση για ένα τέτοιο πολυσύχναστο περιβάλλον, όπου μπορεί να εκδηλωθούν θυμωμένες, μισαλλόδοξες και δυσάρεστες συμπεριφορές.
Εκτός από τα εδάφια της Κάαμπα που αναφέρονται στους δούλους του Θεού (Nebbi’ ‘ibâdî… (Χιτζρ, 15/49), Ve izâ seeleke ‘ibâdî… (Αλ-Μπακάρα, 2/186), Ve beşşiri’l-mü’minîne… (Αλ-Αχζάμπ, 33/47), Men ya’mel sûen… (Αν-Νισά, 4/110), Ve innî le-ğaffâr.. (Τα-Χα, 20/82)), τα εδάφια στην πόρτα της Κάαμπα (Kul yâ ‘ibâdiye’llezîne esrafû… (Αζ-Ζουμάρ, 39/53), Ğâfiri’z-Zenb, kābili’t-tevb (Γαφίρ, 40/1-3), Ketebe Rabbüküm ‘alâ nefsihi’r-rahme (Αλ-Αν’άμ, 6/54)) τονίζουν την απέραντη ευσπλαχνία του Θεού και απορρίπτουν την απελπισία.
Στην Πύλη των Γυναικών του Τζαμιού του Προφήτη
Και με τις στίχους «…και μην αμελείτε…» (Αλ-Αχζάμπ 33/31-34) δίνονται κάποιες συμβουλές στις πιστές γυναίκες –ειδικά στις γυναίκες του Προφήτη–· και πάλι, με τον στίχο «…και στους άνδρες μερίδιο…» (Αν-Νισά 4/33) προτρέπονται οι γυναίκες και οι άνδρες να παίζουν τους ρόλους τους ως γυναίκες και άνδρες, να μην επιθυμούν τα χαρακτηριστικά του άλλου φύλου· και με τους στίχους «Αλίφ Λαμ Μιμ, αυτός ο λόγος…» (Αλ-Μπακαρά 2/1-5) στο τζαμί της Κούμπα, αναφέρεται ποιοι θα φτάσουν στη σωτηρία,
στα εξωτερικά παράθυρα
Και με την φράση «Σπεύσατε προς την συγχώρεση από τον Κύριό σας και τον Παράδεισο» (Αλ-Ιμράν, 3/133), οι άνθρωποι ενθαρρύνονται να προσεύχονται.
Στα ιερά του Κανούνη και του Καϋτμπάη
Τα εδάφια «Οι μετανοούντες, οι προσκυνητές…» (Αλ-Τάιμπουνα αλ-Άμπιντούν…) (Αλ-Τάουμπα, 9/112), «Πες: Ο Αλλάχ είναι αληθινός…» (Κουλ σάδκα αλ-Λάχ…) (Αλ-Ιμράν, 3/95), «Πράγματι, οι πιο άξιοι άνθρωποι…» (Ιννέ αβλέν-νâς…) (Αλ-Ιμράν, 3/68) και η σούρα Κουράις στο κάλυμμα της Κάαμπα υπενθυμίζουν στους επισκέπτες τις ιδιότητες που πρέπει να έχει ένας πιστός και την ανάγκη να λατρεύουν τον Αλλάχ – ακολουθώντας το δρόμο του Προφήτη Ιμπραήμ.
Συμπερασματικά;
Στην παράδοση της χρήσης αποσπασμάτων από το Κοράνι στην αρχιτεκτονική, αν εξαιρέσουμε τις επιγραφές σε ζώνες, παρατηρείται η προτίμηση σε σύντομες, περιεκτικές και εντυπωσιακές στίχους. Αυτοί οι στίχοι συνήθως περιγράφουν με συνοπτικό τρόπο τον Υπέρτατο Θεό, συνοψίζουν το Κοράνι και αντικατοπτρίζουν με λιτό τρόπο τις θεμελιώδεις πεποιθήσεις του Ισλάμ.
Με οποιονδήποτε στίχο.
1. Η λειτουργία της κατασκευής ή οποιασδήποτε μονάδας εντός της κατασκευής και
2.
Σε αυτή την παράδοση, όπου δημιουργούνται πολύπλευρες και ευχάριστες συνδέσεις μεταξύ του ιδρυτή του κτιρίου ή των ανθρώπων που είναι θαμμένοι εκεί, δεν είναι απαραίτητο να λαμβάνονται οι στίχοι με την αρχική τους έννοια.
Όσον αφορά τα εδάφια και τις σούρες που είναι γραμμένες στα Ιερά Τεμένη (Χαρεμέιν),
Αυτά επικεντρώνονται γύρω από το Μεσχίντ-ι Χαράμ, τον Προφήτη Μωάμεθ, την Κίμπλα, το Χατζ, την προσευχή, την απέραντη ευσπλαχνία του Αλλάχ και τον Προφήτη Αβραάμ. Δημιουργούνται ευχάριστες συνδέσεις μεταξύ των κτιρίων και των στίχων, και παρέχεται μια ορισμένη εκπαίδευση, υπενθυμίζοντας στους επισκέπτες των ιερών τόπων ότι έχουν την ευκαιρία να μετανοήσουν για κάθε είδους αμαρτία.
Αυτή η παράδοση διατηρήθηκε από τις αρχές της Σαουδικής Αραβίας, όχι στο Μασγίντ αλ-Χαράμ, αλλά σε άλλα μέρη: Στις κύριες εισόδους του Μασγίντ αλ-Χαράμ, όπως οι πύλες του Βασιλιά Φαχντ και του Βασιλιά Αμπντουλαζίζ, από τις 95 πύλες που διαθέτει σήμερα, καθώς και σχεδόν σε κάθε σημείο των τειχών του Μασγίντ αλ-Χαράμ όπου το επιτρέπει ο χώρος, ιδιαίτερα στα σημεία όπου συναντώνται οι στοές, είναι γραμμένες με καλλιγραφία Κουφί οι φράσεις “Λα Ιλάχα Ιλλαλλάχ” και “Μουχάμμαντουν Ρασούλουλλάχ” (ξεχωριστά).
Το Τζαμί του Προφήτη
στους τοίχους του νέου τμήματος του,
Το τζαμί της Κούμπα.
στους τοίχους και στις βάσεις του θόλου
Στους Τούρκους καλλιγράφους
Είναι χαραγμένα στίχοι και σούρες (κεφάλαια) του Κορανίου.
Ωστόσο, η παράδοση της γραφής σε τρούλους και οροφές δεν διατηρήθηκε, επειδή οι επιγραφές που θα γράφονταν ακριβώς στο κέντρο των τρούλων θα απαιτούσαν μια πιο περίτεχνη/κυκλική διάταξη, δεν υπήρχαν κυκλικές διατάξεις για όλους τους στίχους που περιέχουν χαντίθ για την αρετή τους, η δημιουργία αυτών των διατάξεων ήταν μια αρκετά επίπονη εργασία και οι άκρες των τρούλων θα μπορούσαν να χωρέσουν περισσότερους στίχους από τα κέντρα των τρούλων. Παρατηρείται επίσης ότι κατά καιρούς προτιμούνται διαφορετικά αποσπάσματα για την πόρτα, το κάλυμμα και το κλειδί της Κάαμπα.
Η ονομασία του Προφήτη, δηλαδή η λέξη “Μωάμεθ”
(επίσης
Αμπού Μπακρ, Ομάρ, Οσμάν, Αλί
(Σχεδόν) παντού, είναι γνωστό ότι γράφεται μαζί με το όνομα του Θεού. Πράγματι, έτσι είναι και στην Κάαμπα, στις στοές της Κάαμπας, στο Τζαμί του Προφήτη κ.λπ. Ωστόσο, στο τζαμί Κουμπά, -με τη σκέψη ότι δεν πρέπει να εξισώνουμε τα ονόματα του Προφήτη και των άλλων με τον «Υπέρτατο» Θεό, ο οποίος έχει μια εντελώς διαφορετική οντολογική δομή- με μεγάλα γράμματα…
«Αλλάχ»
κάτω από το όνομά του, η μικρότερη στροφή του στίχου Lâtīfun bi-‘ibâdih… (Σούρα, 42/19), με το ίδιο μέγεθος
“Μωάμεθ”
Κάτω από το όνομά του, αναγράφεται και πάλι ο στίχος “Μωάμεθ, ο απόστολος του Θεού, και όσοι είναι μαζί του είναι σκληροί απέναντι στους απίστους, αλλά ελεήμονες μεταξύ τους” (Αλ-Φατχ, 48/29). Έτσι, επιχειρείται να δοθεί η εντύπωση ότι “αυτό που γράφεται δίπλα-δίπλα και με το ίδιο μέγεθος δεν είναι τα ονόματα του Θεού και του Προφήτη, αλλά οι στίχοι στους οποίους αναφέρονται αυτά τα ονόματα”. Τα ίχνη της ίδιας πεποίθησης μπορούν να παρατηρηθούν και στη μετατροπή των επιγραφών “Ω Θεέ, Ω Μωάμεθ”, κειμήλιο του Σουλτάνου Αχμέτ, στον μπροστινό τοίχο του Χουτζέ-ι Μουαττάρα, σε “Ω Θεέ, Ω Μετζίτ”.
(Αναπλ. Καθ. Δρ. Μουράτ ΣΟΥΛΟΥΝ, Σκέψεις σχετικά με τις επιγραφές στίχων σε ορισμένα ιερά κτίρια στα Χαρεμέιν – 1, Περιοδικό Θεολογικής Σχολής Μ.Ü., 2003/1)
Με χαιρετισμούς και ευχές…
Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις
