Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,
Μπορεί κανείς να ακολουθεί τις φετφάδες (θρησκευτικές αποφάσεις) που εκδίδουν οι σύγχρονοι Ισλαμιστές μελετητές, υπό την προϋπόθεση ότι δεν έρχονται σε αντίθεση με το Κοράνι, τα χαντίθ (λόγια του Προφήτη Μωάμεθ) και τις απόψεις των μουτζαχίντ ιμάμ (μελετητών του Ισλάμ).
Οι κύριες πηγές του Ισλάμ είναι τέσσερις:
Κοράνι, Σούννα, Ιτζμά
και
σύγκριση
Εννοείται το Κοράνι. Αν το Κοράνι ορίζει την απόφαση σε κάποιο ζήτημα, τότε η εφαρμογή αυτής της απόφασης είναι απόλυτα βέβαιη. Δεν λαμβάνεται υπόψη καμία άλλη απόφαση.
Σούννα είναι τα λόγια, οι πράξεις και οι εγκρίσεις του Αγγελιοφόρου του Θεού (ειρήνη και ευλογία σε αυτόν).
Αναφορά
Η έννοια του “σιωπηρού εγκριτικού” είναι η μη παρέμβαση του Αγγελιοφόρου του Θεού (ειρήνη σε αυτόν) σε οτιδήποτε έχει γίνει ή ειπωθεί παρουσία του.
Η Ιτζμά (ομοφωνία) είναι:
Εννοείται η ομοφωνία των μουτζαχίντ και των νομικών σε οποιοδήποτε ζήτημα, σε οποιονδήποτε αιώνα.
Σύγκριση
Αναφορικά με το ζήτημα, πρόκειται για την έκδοση απόφασης για οποιοδήποτε θέμα για το οποίο δεν υπάρχουν διατάξεις όπως στίχοι, χαντίθ και ομοφωνία, με την ομοιότητα με ένα καθορισμένο θέμα λόγω της αιτίας μεταξύ τους.
Οι πηγές και οι αρχές που αποτελούν τη βάση των ισλαμικών διατάξεων είναι όσα αναφέραμε παραπάνω. Ωστόσο, η ισλαμική θρησκεία λαμβάνει υπόψη και τα έθιμα και τις παραδόσεις. Δηλαδή, σε οποιοδήποτε ζήτημα δεν έχει οριστεί διάταξη στο Κοράνι και τη Σούννα, εφόσον δεν έρχεται σε αντίθεση με το Κοράνι και τη Σούννα, καταφεύγουμε στα έθιμα και τις παραδόσεις4 (Usûl’ü Fıkh. Muhammet! Sevvid. τόμ. 2 σελ: 101). Επομένως, οποιαδήποτε διάταξη βασίζεται σε έθιμα και παραδόσεις, αν με το πέρασμα του χρόνου αλλάξουν τα έθιμα και οι παραδόσεις, αλλάζει και η διάταξη.
Για παράδειγμα, παλαιότερα, αν και δεν θεωρούνταν αμαρτία για έναν άνδρα να κυκλοφορεί με το κεφάλι ακάλυπτο, σύμφωνα με τα έθιμα, θεωρούνταν πολύ άσχημο και απεχθές, και μάλιστα, σύμφωνα με τη σουνιτική σχολή Σαφί, θεωρούνταν αιτία αμαρτίας. Ωστόσο, σύμφωνα με τα έθιμα που έχουν αλλάξει σήμερα, δεν υπάρχει καμία αντίρρηση στο να κυκλοφορεί ένας άνδρας με το κεφάλι ακάλυπτο και δεν αποτελεί αιτία αμαρτίας.
Ενώ παλαιότερα τα χάλκινα και τα χάρτινα νομίσματα δεν υπόκειντο σε ζακάτ, σήμερα υπόκεινται σε ζακάτ, όπως ακριβώς ο χρυσός και το ασήμι.
Με το πέρασμα του χρόνου, αλλάζουν και οι κανόνες.
Η σημασία της φράσης μπορεί να αποδοθεί στις παραπάνω αναφερθείσες έννοιες, διαφορετικά, Θεός φυλάξοι, δεν είναι δυνατόν να πούμε ότι η απόφαση του Κορανίου και της Σούννας αλλάζει με την αλλαγή του χρόνου.
Η Κοινή Γνώμη των Πιστών: Ιτζμά.
Μετά το Κοράνι και τη Σούννα, η ιτζμά (συναίνεση) έρχεται ως απόδειξη (θρησκευτική απόδειξη) μετά τις ρητές διατάξεις. Ως όρος της φικχ, η ιτζμά είναι η ομοφωνία των ισλαμικών μουτζταχίντ (νομικών) σε μια πρακτική υπόθεση, σχετικά με την ισλαμική απόφαση, σε μια εποχή μετά τον Προφήτη Μωάμεθ (ειρήνη σ’ αυτόν). Οι ισλαμικοί μελετητές συμφωνούν στην αποδεικτική ισχύ της ιτζμά. Ωστόσο, έχουν διατυπωθεί διαφορετικές απόψεις σχετικά με τα προσόντα των μουτζταχίντ που θα συνάψουν την ιτζμά. Οι Σιίτες θεωρούν την ιτζμά των δικών τους μουτζταχίντ και ιμάμ ως απόδειξη, ενώ η μεγάλη πλειοψηφία των μουσουλμάνων θεωρεί την ιτζμά της κοινότητας των μελετητών ως απόδειξη. Οι Σαχάμπα (σύντροφοι του Προφήτη) συνάπταν ιτζμά σε θέματα που είχαν ρητές διατάξεις. Επίσης, έκαναν ιτζτιχάντ (εξαγωγή νομικών αποφάσεων) σε νέα θέματα που αντιμετώπιζαν. Κατά την περίοδο των μουτζταχίντ ιμάμ, ο Αμπού Χανίφα προσπαθούσε να μην αντιτίθεται στα θέματα στα οποία είχαν συμφωνήσει οι μελετητές της Κούφας που είχαν ζήσει πριν από αυτόν. Ο Ιμάμ Μαλίκ θεωρούσε την ιτζμά των κατοίκων της Μεδίνας ως απόδειξη. Οι φικχ (νομικοί) κατέβαλαν τεράστιες προσπάθειες για να μάθουν τα θέματα στα οποία είχαν συμφωνήσει οι Σαχάμπα.
Ο Προφήτης Μωάμεθ (ειρήνη σε αυτόν),
“Αυτό που οι μουσουλμάνοι θεωρούν καλό, είναι καλό και στα μάτια του Θεού.”
και
«Η κοινότητα μου δεν θα ενωθεί στην πλάνη.»
με τα χαντίθ του1
«Και όποιος απομακρυνθεί από τον Προφήτη, αφού του φανερωθεί η ορθή οδός, και ακολουθήσει άλλη οδό εκτός από την οδό των πιστών, θα τον αφήσουμε να ακολουθήσει την οδό που επέλεξε, και θα τον ρίξουμε στην Κόλαση. Και πόσο κακός τόπος επιστροφής είναι αυτός!»
2
Ο στίχος αυτός έχει χρησιμοποιηθεί ως απόδειξη για τη νομιμότητα της ομοφωνίας (ιτζμά). Διότι σε αυτόν τον στίχο, η απόκλιση από το δρόμο των πιστών περιγράφεται ως «απομάκρυνση από το δρόμο του Προφήτη». Εφόσον η απόκλιση από το δρόμο των πιστών είναι απαγορευμένη, η ακολούθηση του δρόμου των πιστών καθίσταται υποχρεωτική.3
Σύμφωνα με την πλειοψηφία των νομικών, η ομοφωνία (ιτζμά) αποτελεί θρησκευτική απόδειξη. Πράγματι, οι σύντροφοι του Προφήτη (σαχάμπα) κατέληξαν σε ομοφωνία σε πολλά ζητήματα. Οι σύντροφοι του Προφήτη συμφώνησαν ότι μια γυναίκα δεν μπορεί να παντρευτεί την θεία της (από την πλευρά του πατέρα) και την θεία της (από την πλευρά της μητέρας). Επίσης, συμφώνησαν ότι τα ετεροθαλή αδέλφια (από την πλευρά του πατέρα) και οι ετεροθαλείς αδελφές (από την πλευρά της μητέρας) μπορούν να πάρουν τη θέση των ομοθαλών αδελφών, εάν δεν υπάρχουν ομοθαλείς αδελφοί.
Ποιοι μπορούν να τελέσουν την Ιτζμά;
İcma yetkisi müçtehitlerindir. İyi bir müçtehit de fıkıh meselelerini, bunların delillerini ve hüküm çıkarma yollarını bilendir. Geçerli icma, bu alanda yetkili kişilerin yaptığı icmadır. Yetkili bir kişinin itiraz ettiği bir icma, icma olmaktan çıkar. “Bu kural dışıdır” denemez! Çünkü yetkilinin görüşü ona katılmamaktadır. İcmanın şer’i dayanağı konusunda alimler, farklı ihtimallere yer vermişlerdir. Bunlardan en güçlü olanı, icmanın kıyas deliline dayanarak şer’i bir kimlik kazanmasıdır. Çünkü kıyas, nasslardan hareketle yapıldığına göre, nass’tan ayrı sayılmaz. Kıyas kendi başına bir delildir. Öyleyse ona dayanılarak yapılan icma da dini bir delildir.
Στην κατανόηση και ερμηνεία του Ισλάμ, οι απόψεις των Σαχάμπα (συντρόφων του Προφήτη Μωάμεθ) έχουν προτεραιότητα. Οι Φακίχ (νομικοί) θεωρούν τις φετφάδες (νομικές γνώμες) των Σαχάμπα ως νομικά έγκυρες αποδείξεις, που έρχονται τρίτες σε σειρά μετά το Κοράνι και τη Σούννα (παράδοση του Προφήτη). Υπάρχουν λογικά και παραδοσιακά επιχειρήματα γι’ αυτό. Ως παραδοσιακό επιχείρημα, το Κοράνι αναφέρει ότι ο Θεός είναι ευχαριστημένος με τους Σαχάμπα.
«Ο Αλλάχ ευαρεστήθηκε από τους πρώτους μετανάστες και τους ανσάρ και από εκείνους που τους ακολούθησαν με καλοσύνη, και αυτοί ευαρεστήθηκαν από Αυτόν.»
4
Σε αυτό το στίχο, ο Κύριός μας επαινεί εκείνους που ακολουθούν τους Συντρόφους (Σαχάμπα). Η πορεία τους αξίζει έπαινο. Η αποδοχή των απόψεών τους ως αποδεικτικών στοιχείων αποτελεί επίσης ένα είδος υπακοής σε αυτούς.
Οι Σαχάβες ήταν οι πιο κοντινοί άνθρωποι στον Προφήτη Μωάμεθ (ειρήνη σ’ αυτόν), στον οποίο αποκαλύφθηκε η θεία αποκάλυψη. Είναι αδύνατο να φτάσουμε στο επίπεδο ειλικρίνειας, αφοσίωσης και κατανόησης των σκοπών της θρησκείας που είχαν εκείνοι. Διότι είχαν δει τις συνθήκες και τις καταστάσεις κάτω από τις οποίες αποκαλύφθηκαν τα κείμενα. Υπάρχει επίσης η πιθανότητα τα λόγια των Σαχάβων να αποτελούν μια σουνά (παράδοση) του Προφήτη Μωάμεθ (ειρήνη σ’ αυτόν). Όταν εξηγούσαν τις διατάξεις που είχε εξηγήσει ο Προφήτης Μωάμεθ (ειρήνη σ’ αυτόν), δεν τις απέδιδαν σε εκείνον. Ακόμη και αν οι απόψεις τους βασίζονταν σε αναλογίες και ερμηνείες, είναι πιο άξιες να ακολουθηθούν. Διότι ο Αγγελιοφόρος του Θεού (ειρήνη σ’ αυτόν),
«Οι καλύτεροι από την κοινότητά μου είναι εκείνοι που έζησαν την εποχή που εγώ εστάλην.»
διέταξε.5
Μια Παρεξηγημένη Έννοια: Ιτζτιχάντ
Στην πραγματικότητα
νομολογία
κατάταξη,
ομοφωνία
και
σύγκριση
προηγείται της ερμηνείας. Η ερμηνεία, μια έννοια που συχνά αναφέρεται στη δημόσια συζήτηση,
μεταρρύθμιση
Συγχέεται με την αναμόρφωση. Η αναμόρφωση είναι η επιδιόρθωση και η τακτοποίηση αυτού που έχει αλλοιωθεί, που έχει χάσει την αρχική του μορφή. Το Ισλάμ δεν αντιμετωπίζει τέτοιο πρόβλημα. Οι αρχικές πηγές είναι στα χέρια μας. Το πρόβλημα έγκειται στην κατανόησή τους και στην εφαρμογή τους στη ζωή, ανάλογα με τις μεταβαλλόμενες συνθήκες.
Η σύνδεση μεταξύ ιτζτιχάδ (επιχειρηματική ερμηνεία) και μεταρρύθμισης αποτελεί μια διαφορετική σύγκριση. Είναι σαν να συνδυάζεις αντιθέσεις σε μια φανταστική εικόνα. Δυστυχώς, όσοι δεν γνωρίζουν την ιστορία και τις διακλαδώσεις των ισλαμικών επιστημών, λόγω άγνοιάς τους, παρουσιάζουν ορισμένες ερμηνείες, φετφάδες (θρησκευτικές αποφάσεις) και ιτζτιχάδες που αφορούν θέματα άσχετα με την ουσία της θρησκείας, ως “μεταρρύθμιση στη θρησκεία”. Ειδικά η απόδοση τέτοιου ρόλου στο ιτζτιχάδ σημαίνει άγνοια των αρχών της φικχ (ισλαμική νομική), η οποία διαμορφώθηκε για την κατανόηση και την εφαρμογή στην πράξη των δευτερευόντων κανόνων που αφορούν την πρακτική και νομική πλευρά του Ισλάμ.
Ερμηνεία,
Στο λεξικό, σημαίνει να καταβάλλεις κάθε δυνατή προσπάθεια για να πετύχεις τον σκοπό σου.
Στην ορολογία,
Αυτό σημαίνει ότι ένας μουτζαχίτ (μουφτής) πρέπει να καταβάλει υπεράνθρωπες προσπάθειες, μέχρι να αισθανθεί ανικανότητα, για να μπορέσει να εξαγάγει τις δευτερεύουσες, νομικά αποδεκτές αποφάσεις από τις λεπτομερείς αποδείξεις, με τρόπο που να του δημιουργεί πεποίθηση. Από αυτήν την περιγραφή, γίνεται σαφές ότι υπάρχουν δύο σημαντικά στοιχεία στην ιτζτιχάντ (εξαγωγή νομικών αποφάσεων).
1.
Η νομολογία σχετικά με την εξαγωγή και την κατανόηση των διατάξεων,
2.
Νομολογία σχετικά με την εφαρμογή των διατάξεων. Σύμφωνα με την πλειοψηφία των μελετητών, η νομολογία του πρώτου είδους μπορεί να διακόπτεται κατά καιρούς. Υπάρχει ομοφωνία ότι η νομολογία του δεύτερου είδους θα υπάρχει σε κάθε αιώνα. Η νομολογία που ανήκει στη δεύτερη ομάδα συνίσταται στην εφαρμογή των αιτιών των προηγουμένως εκδοθεισών διατάξεων σε νέες καταστάσεις.
Οι διατάξεις της Σαρία που αφορούν τις θρησκευτικές τελετουργίες και τις συναλλαγές είναι περιορισμένες, ενώ τα γεγονότα και τα περιστατικά είναι απεριόριστα. Επομένως, η αναγκαιότητα της ερμηνείας και της αναλογίας για την εφαρμογή των περιορισμένων αρχών και διατάξεων σε απεριόριστα γεγονότα είναι μια αδιαμφισβήτητη αλήθεια.
Επομένως, η ερμηνεία του νόμου είναι μια συλλογική υποχρέωση.
Σε ένα επιστημονικό και θρησκευτικό ζήτημα για το οποίο δεν υπάρχει απόφαση, μπορεί να εκφραστεί άποψη μόνο με την άσκηση της ιτζτιχάντ (εξαγωγή νομικών αποφάσεων με βάση την ερμηνεία των θρησκευτικών πηγών). Ωστόσο, η ιτζτιχάντ ακολουθεί ορισμένες αρχές. Πρώτον, δεν μπορεί να υπάρξει ιτζτιχάντ σε ένα ζήτημα για το οποίο υπάρχει ρητή αναφορά στις θρησκευτικές πηγές. Σε ζητήματα που είναι “απαραίτητα για τη θρησκεία”, όπως η προσευχή, η ζακάτ (ελεημοσύνη) και το χατζ (προσκύνημα), δεν γίνεται ιτζτιχάντ. Αυτό το ζήτημα αναφέρεται στο άρθρο 14 του Μετζελλέ (οθωμανικός αστικός κώδικας).
“Σε θέματα που ρητά αναφέρονται στο Κοράνι, δεν υπάρχει περιθώριο για ερμηνεία.”
όπως έχει διατυπωθεί. Επομένως, η ερμηνεία (ιτζτιχάντ) είναι δυνατή μόνο σε θρησκευτικά ζητήματα για τα οποία δεν υπάρχει σαφής και οριστική διάταξη.
Μερικά από τα ζητήματα που πρέπει να γνωρίζουν οι μουτζαχίτ μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:
1.
Πρέπει να γνωρίζει αραβικά, τη γλώσσα στην οποία αποκαλύφθηκε το Κοράνι. Οι ιδιαιτερότητες των στίχων του Κορανίου μπορούν να γίνουν κατανοητές μόνο με την εμβάθυνση στις λεπτομέρειες της αραβικής γλώσσας.
2.
Πρέπει να κατέχει γνώση του Κορανίου. Στο Κοράνι υπάρχουν περίπου 500 στίχοι που αφορούν νομικά ζητήματα. Ο μουτζαχίτ (ο ερμηνευτής του ισλαμικού νόμου) πρέπει να γνωρίζει όλους αυτούς τους στίχους, συμπεριλαμβανομένων των γλωσσικών τους ιδιαιτεροτήτων.
3.
Πρέπει να γνωρίζει τη Σούννα. Η Σούννα χωρίζεται σε τρία μέρη: προφορική, πρακτική και σιωπηρή. Όπως και τα εδάφια του Κορανίου, η Σούννα έχει διάφορα λεκτικά χαρακτηριστικά, όπως το αμ-χας, το νασίχ-μενσούχ, τα οποία πρέπει να είναι γνωστά.
4.
Πρέπει να γνωρίζει τα θέματα στα οποία υπάρχει ομοφωνία και συναίνεση.
5.
Πρέπει να γνωρίζει κανείς όλες τις πτυχές της αναλογίας.
6.
Πρέπει να γνωρίζουμε για ποιο σκοπό δόθηκαν οι διατάξεις. Το Κοράνι και ο Προφήτης Μωάμεθ (ειρήνη ας είναι επ’ αυτού) στάλθηκαν ως έλεος για όλη την ανθρωπότητα. Μέσα σε αυτό το γενικό έλεος, οι εντολές χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: αναγκαιότητα, ευκολία και βελτίωση. Για παράδειγμα, η άρση των δυσκολιών και των στερήσεων στο Ισλάμ, η προτίμηση της ευκολίας αντί της δυσκολίας, είναι απαίτηση του ελέους. Οι δυσκολίες που προτείνει το Κοράνι είναι πράγματα που μπορούν να γίνονται συνεχώς. Εκείνα που δεν μπορούν να γίνονται συνεχώς, στοχεύουν στην αποτροπή μεγαλύτερων βλαβών. Όπως η επιβολή του τζιχάντ για την εξάλειψη της διαφθοράς στη γη.
7.
Να διαθέτεις ορθή αντίληψη και κριτική ικανότητα. Αυτή η αντίληψη και η κρίση αποκτώνται με τη βοήθεια των «εργαλειακών» επιστημών, όπως η Λογική.
8.
Να είσαι καλοπροαίρετος και να έχεις ακλόνητη πίστη. Η ειλικρινής πρόθεση φωτίζει την καρδιά με το φως της πίστης. Δεν σε παρασύρει σε οτιδήποτε άλλο εκτός από τις επιστημονικές αλήθειες.6
Σημεία Ένστασης Σχετικά με την Ιτζτιχάντ
Δηλώσαμε ότι η Ιτζτιχάντ αποτελεί θρησκευτική απόδειξη. Ωστόσο, σήμερα παρατηρείται μεγάλη αμέλεια σε θέματα που είναι απαραίτητα για την κατανόηση της θρησκείας. Για παράδειγμα, πολλοί νέοι αμφιβάλλουν και έχουν απορίες σχετικά με την πίστη στον Θεό. Στα πανεπιστήμια, τα οποία θεωρούμε κέντρα γνώσης, το ποσοστό των ατόμων που αμφιβάλλουν για την πίστη στον Θεό δεν είναι αμελητέο. Τα θέματα που αφορούν την Ιτζτιχάντ είναι αμφιλεγόμενα και δεν σχετίζονται με την ουσία της θρησκείας. Το ενενήντα εννέα τοις εκατό της Σαρία αποτελείται από θέματα που γίνονται αποδεκτά από όλους και είναι απαραίτητα για τη θρησκεία (Μουσελεμάτ-ι ντινί ζαριγιάτ-ι ντινίγιε) -όπως το εκφράζει ο Σαΐντ Νουρσί- αυτά είναι σαν διαμάντινα κολώνες. Τα αμφιλεγόμενα, δευτερεύοντα θέματα που αφορούν την Ιτζτιχάντ αποτελούν περίπου το δέκα τοις εκατό.
“Ενενήντα στήλες διαμαντιών δεν μπορούν να χωρέσουν στην τσέπη του ιδιοκτήτη δεκαέξι χρυσών νομισμάτων. Δεν μπορεί να τις υποτάξει. Το ορυχείο των διαμαντιών είναι το Κοράνι και τα Χαντίθ.”
7
Αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να αμελούμε ενενήντα διαμάντια για χρυσό. Οι άνθρωποι έχουν περισσότερη ανάγκη να μάθουν τα θεμελιώδη στοιχεία της θρησκείας παρά τις θεωρητικές και αμφιλεγόμενες πτυχές της. Επειδή οι περισσότεροι δεν κατανοούν πλήρως τις λεπτομέρειες των διαφωνιών, η άγνοιά τους καταστρέφει την αντίληψή τους για την ιερότητα και το μεγαλείο της θρησκείας, όταν σκέφτονται διαφορετικά και αντιφατικά θέματα. Επομένως, τα κύρια ζητήματα που πρέπει να τονιστούν είναι τα θεμελιώδη στοιχεία της θρησκείας.
Ωστόσο, το γεγονός είναι αυτό:
Κατά καιρούς, οι συζητήσεις περί ερμηνείας δευτερευόντων θεμάτων της θρησκείας επισκιάζουν τα ουσιώδη ζητήματα που πρέπει να γίνονται γνωστά και να διδάσκονται. Επιπλέον, ορισμένοι από εκείνους που επιδεικνύουν ζήλο για τέτοιου είδους ερμηνείες δεν προέρχονται από το εσωτερικό της θρησκείας, αλλά τολμούν να μιλούν για αυτήν από έξω. Για το λόγο αυτό, οι ερμηνείες που στοχεύουν στην αλλαγή ορισμένων συμβόλων του Ισλάμ δεν είναι ερμηνείες, αλλά προδοσίες. Ως παραδείγματα μπορούν να αναφερθούν η ανάγνωση της μετάφρασης της προσευχής, η ανάγνωση της μετάφρασης του αζάν αντί του αραβικού πρωτοτύπου και οι προτάσεις για την κατάργηση της μαντίλας.
Ο Μπεντιουζζαμάν Σαΐντ Νουρσί, αντιλαμβανόμενος ότι η ιτζτιχάντ, η οποία, λόγω της επιστημονικής της φύσης, θα έπρεπε να είναι ένας ζωντανός και ενεργός θεσμός ως πηγή ισλαμικής γνώσης, είχε εκτραπεί από ορισμένους κακόβουλους ανθρώπους σε ένα μέσο για να διαβρώσει τον πυρήνα του Ισλάμ, είπε σχετικά:
“να βάζεις στη θέση του όποιον δεν ξέρει τα όριά του”
σε ένα έργο που έγραψε για τον/την,
“η πόρτα της ερμηνείας του νόμου είναι ανοιχτή, αλλά το να εισέλθει κανείς εκείνη την ώρα”
λέει ότι υπάρχουν κάποιες δυσκολίες. Ας προσπαθήσουμε να συνοψίσουμε μερικές από αυτές ως προς το νόημά τους:
1.
Ο Ισλαμισμός είναι σαν ένα μεγάλο παλάτι. Πολλές κακές πράξεις που δεν γίνονται αποδεκτές από το Κοράνι έχουν εξαπλωθεί γρήγορα ανάμεσα στους μουσουλμάνους στην εποχή μας. Κατά τη διάρκεια της επίθεσης των αμαρτημάτων (κάθε είδους έθιμα, τρόποι ζωής και ιδέες που αντιτίθενται στον Ισλαμισμό), που μοιάζει με μια σφοδρή καταιγίδα, δεν πρέπει να ανοίγουμε τις πόρτες, αλλά να κλείνουμε σφιχτά ακόμα και τα παράθυρα. Γιατί οι καταστροφείς παραμονεύουν!
2.
Ενώ τα ουσιώδη ζητήματα της θρησκείας παραμελούνται, η ενασχόληση με λεπτομέρειες που ικανοποιούν τις εγκόσμιες επιθυμίες, η διατύπωση νέων ερμηνειών σε ορισμένα ζητήματα και η εισαγωγή νέων καινοτομιών αποτελεί προδοσία του Ισλάμ. Διότι η απόδειξη και το επιχείρημα όσων επιδιώκουν να αλλάξουν τα ισλαμικά σύμβολα – όπως συμβαίνει με κάθε κακό – είναι η τυφλή μίμηση της Ευρώπης. Δεν μπορείς να φτάσεις στην αλήθεια με λάθος μέθοδο. Οι ερμηνείες και οι ευκολίες που επιδιώκουν τέτοιοι άνθρωποι, οι οποίοι δεν εφαρμόζουν ούτε καν τις αναγκαίες διατάξεις του Ισλάμ, αποτελούν αδιαφορία για τη θρησκεία. Και οι αδιάφοροι δεν καλοπιούνται με άδειες, αλλά προειδοποιούνται με αυστηρότητα και σθεναρότητα!
Εδώ, μια κατάσταση που μπορεί να γίνει αντιληπτή μόνο με θρησκευτική διορατικότητα, είναι η σχέση των “επιθυμούντων την ερμηνεία” με τη θρησκεία.
Άραγε αυτοί οι άνθρωποι που επιδεικνύουν ζήλο στην ερμηνεία των θρησκευτικών κανόνων, τηρούν κατά γράμμα τις υποχρεωτικές εντολές της θρησκείας;
Πράττουν με απόλυτη ευσέβεια ή μήπως, προτιμώντας την μεταθανάτια ζωή από την εγκόσμια, προσπαθούν να διευρύνουν τις άδειες; Εάν η απάντηση σχετικά με την ευσέβεια, την πνευματική εξέλιξη, την προτίμηση της μεταθανάτιας ζωής και την εγγύτητα με την ευαρέσκεια του Θεού αυτών των ατόμων δεν είναι θετική, τότε αυτή η ερμηνεία είναι σαν να προσπαθεί κάποιος εκτός της θρησκείας να ανοίξει ρήγμα στα τείχη της. Ο Μπεντιουζζάμ συγκρίνει το έργο αυτού του ατόμου με εκείνον που προσπαθεί να μεγαλώσει τον κορμό ενός δέντρου με εξωτερικές πιέσεις, αντί με εσωτερική δύναμη. Ναι, κάθε σώμα έχει την τάση να αναπτύσσεται. Αλλά αυτή η τάση είναι ωφέλιμη αν προέρχεται από μέσα. Αν προέρχεται από έξω, οδηγεί στην καταστροφή του ζωντανού οργανισμού.8
3.
Σήμερα, το επιθυμητό αγαθό για τους περισσότερους είναι η εξασφάλιση της πολιτικής και της κοσμικής ζωής. Στην εποχή των μεγάλων ιεροδιδασκάλων, των Ταμπιίν και των Σαχάμπα, όμως, ο στόχος όλων των ανθρώπων, όπως και των ανθρώπων της γνώσης, ήταν…
“Τις εντολές και τις απαγορεύσεις του Δημιουργού της γης και των ουρανών”
Η μάθηση γινόταν μέσα από τη συζήτηση. Επειδή οι συζητήσεις της κοινωνίας διεξάγονταν με αυτόν τον τρόπο, όσοι είχαν ικανότητα στην ερμηνεία του νόμου (ιτζτιχάντ) ωφελούνταν πολύ από το περιβάλλον. Σήμερα όμως, η πνευματική πίεση του δυτικού πολιτισμού, η επικράτηση του υλισμού και η επιβάρυνση της κοινωνικής ζωής έχουν διασκορπίσει τις προσπάθειες των ανθρώπων, όπως και τις ιδέες και τις καρδιές τους. Ενώ ο Σουφιάν ιμπν Ουέινε, που απομνημόνευσε το Κοράνι σε ηλικία τεσσάρων ετών, έφτασε σε ηλικία δέκα ετών στο επίπεδο να εκδίδει φετφάδες, σήμερα ένας μαθητής χρειάζεται εκατό χρόνια σπουδών για να φτάσει στο ίδιο σημείο. Διότι στις μέρες μας, τα μυαλά έχουν βυθιστεί στη φιλοσοφία, οι νου έχουν απορροφηθεί από την πολιτική, οι καρδιές έχουν αποχαυνωθεί από την κοσμική ζωή και έχουν απομακρυνθεί από την ερμηνεία του νόμου (ιτζτιχάντ).
Ο αναφερόμενος ψυχοκοινωνικός περιβαλλοντικός παράγοντας έχει τεράστια σημασία. Σήμερα, ένας λόγιος συγκρίνει τον εαυτό του με τους ανθρώπους της εποχής του Προφήτη (τους προκατόχους λογίους),
“Κι εγώ είμαι ευφυής, μπορώ να εκφέρω και εγώ νομική γνώμη όπως αυτοί.”
Δεν μπορεί. 9 Για τους μελετητές που επιδίδονται σε ατομική ερμηνεία του Ισλάμ, είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποφύγουν αυτούς τους κινδύνους. Ειδικά, είναι σαφές ότι οι “ερμηνείες” που στοχεύουν στην αύξηση της απόλαυσης των υλικών αγαθών και στην ενίσχυση των πολιτικών ρευμάτων δεν έχουν θρησκευτικό χαρακτήρα, αλλά γήινο και ανθρώπινο.
Σε ένα άλλο έργο του, ο Μπεντιουζζαμάν αναφέρει:
η ερμηνεία που δίνει ένα άτομο δεσμεύει μόνο το ίδιο το άτομο
δηλώνοντας ότι δεν μπορεί να το παρουσιάσει ως θρησκευτική απόδειξη για άλλους. Για την κάλυψη αυτής της ανάγκης, λέει ότι πρέπει να υπάρχει μια επιτροπή από ερευνητές-επιστήμονες που εργάζονται με πλήρη ελευθερία σκέψης για να ρυθμίζουν και να εφαρμόζουν τις θρησκευτικές εντολές, για να εξαλείψουν την πνευματική αναρχία. Τα μέλη μιας τέτοιας επιτροπής πρέπει να είναι άτομα που έχουν κερδίσει την εμπιστοσύνη της κοινότητας και της πλειοψηφίας των επιστημόνων. Η απόφαση που προκύπτει από αυτή την επιτροπή μπορεί να γίνει ένα θρησκευτικό δόγμα (αρχή) αποκτώντας την ισχύ της ομοφωνίας και να διαδοθεί σε όλους.10
Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι:
Η εξαγωγή νομικών αποφάσεων και η εφαρμογή αυτών σε άλλες περιπτώσεις, που αποτελεί κατ’ ουσίαν το αντικείμενο της νομικής επιστήμης (φικχ), απαιτεί την οπωσδήποτε γνώση των αποδεικτικών στοιχείων όπως η αναλογία (κυάς), η συναίνεση (ιτζμά), η ερμηνεία (ιτζτιχάντ), η προτίμηση (ιστιχσάν) και η αποτροπή των μέσων (σεντού-ζεραιί) στην ορθή ερμηνεία του Κορανίου. Είναι αδύνατο να εξαχθούν θρησκευτικές αποφάσεις με βάση μόνο τη μετάφραση του Κορανίου και ορισμένα χαντίθ, χωρίς να ληφθούν υπόψη οι λεπτομέρειες της μεθοδολογίας της νομικής επιστήμης (φικχ) και η συσσωρευμένη γνώση των παλαιών μελετητών. Αυτή η μέθοδος είναι επικίνδυνη και συνεπάγεται ηθική ευθύνη. Οδηγεί σε μια περίπλοκη κατάσταση της θρησκείας.
Πριν από την ερμηνεία των νομικών ζητημάτων που αφορούν τις θρησκευτικές πρακτικές, οι οποίες απαιτούν μεγάλη προσπάθεια και λεπτομέρεια, είναι απαραίτητο να εστιάσουμε στις θεμελιώδεις αρχές, όπου δεν υπάρχει καμία πιθανότητα διαφωνίας. Χρειάζεται προσπάθεια για να εξαλειφθεί η αμέλεια, η άγνοια και η αδιαφορία των μουσουλμάνων σε αυτό το δεύτερο θέμα. Εάν υπάρχουν προβλήματα και προκύπτουν έκτακτες καταστάσεις σε άλλα δευτερεύοντα ζητήματα, οι ερμηνείες που γίνονται με σκοπό την επίλυση του σχετικού προβλήματος πρέπει να γίνονται με τη βοήθεια ειδικών σε διάφορους κλάδους της επιστήμης, οι οποίοι διαθέτουν ευρεία επιστημονική προοπτική. Ο σύγχρονος άνθρωπος, με το διάσπαρτο πνεύμα και την πληγωμένη από τη φιλοσοφία σκέψη, όσο έξυπνος και ταλαντούχος κι αν είναι, βρίσκεται σε πολύ διαφορετική θέση από τους προκατόχους του για να κατανοήσει το θέλημα του Θεού. Οι συνθήκες του περιβάλλοντος διασκορπίζουν την προσπάθεια και την αφοσίωση. Για να μπορέσει η ερμηνεία να έχει θεϊκό χαρακτήρα, είναι απαραίτητο να απαλλαγεί από τις κοσμικές και αρνητικές συνθήκες και να επιδιώκει μόνο την ευαρέσκεια του Θεού. Αυτές οι υψηλές ιδιότητες μπορούν να παρατηρηθούν σήμερα μόνο σε ομαδικές εργασίες.
Υποσημειώσεις
1. Αχμάντ ιμπν Χανμπάλ, Μουσνέδ, 1/379; Ιμπν Μάτζε, Σουνέν, Φιτέν: 8.
2. Νίσα, 115.
3. Αμπού Ζαχρά, Μουχάμμαντ, Μεθοδολογία του Ισλαμικού Δικαίου (Φικχ Ουσούλ), μετάφρ. Αμπντούλκαδρ Σενέρ. Άγκυρα 1981, σ. 171-174.
4. Μετάνοια; 100.
5. Μουσλίμ, Σαχίχ, Φεντα’ιλ ας-Σαχάμπε: 213, 215; Αμπού Νταβούντ, Σουνέν, Σούννα: 9.
6. Αμπού Ζαχρά, ό.π., σ. 325-332; Κιλίτς, Γιουσούφ, ό.π., σ. 175 κ.ε.
7. Νουρσί, Μπεντιουζζαμάν Σαΐντ, Λεμεάτ, Τόμ. 1/322; Σουνιουχάτ, Τόμ. 2/2047.
8. Νουρσί, Αλήθεια, Πυρήνες, Τόμ. 1/574; Λόγοι, 27ος Λόγος.
9. Νουρσί, Λόγοι, 27ος Λόγος.
10. Νουρσί, Επιστολές από το Εμιρδάγ, Τόμ. 2/1847.
Με χαιρετισμούς και ευχές…
Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις
