Αγαπητέ αδελφέ/αγαπητή αδελφή,
Αμάθεια;
Είναι ένας όρος που αναφέρεται ειδικά στις θρησκευτικές και κοινωνικές αντιλήψεις των Αράβων πριν από το Ισλάμ, και γενικά στις αμαρτίες και τις εξεγέρσεις των ατόμων και των κοινωνιών.
Ο Ραγίμπ αλ-Ισφαχάνι αναφέρει τρεις διαφορετικές έννοιες της άγνοιας, λέγοντας:
«η έλλειψη γνώσης του εαυτού»
υποστηρίζει ότι η πρώτη έννοια, με τη μορφή που έχει, είναι η κύρια σημασία της λέξης. Οι άλλες δύο έννοιες είναι:
“η πεποίθηση ότι το αντίθετο από αυτό που είναι αληθινό είναι αληθινό”
και
«κάνω το αντίθετο από αυτό που πρέπει να κάνω σε μια συγκεκριμένη κατάσταση»
είναι
(al-Mufredāt, λήμμα “chl”).
Στο εδάφιο αναφέρεται: «
«Προκαταλήψεις της εποχής της ειδωλολατρίας»
(χαμγιέτ αλ-τζαχιλίγια)
επισημαίνεται. Εδώ, κατά την περιγραφή των διαφορετικών ψυχολογικών καταστάσεων στις οποίες βρίσκονταν οι ειδωλολάτρες και ο Προφήτης Μωάμεθ με τους Μουσουλμάνους κατά τη Συνθήκη της Χουδαιμπίγια (6/628),
«Τότε οι άπιστοι είχαν εμφυτεύσει στις καρδιές τους την αλαζονεία, την αλαζονεία της εποχής της άγνοιας· ο Αλλάχ όμως έστειλε την ηρεμία Του στον Απόστολό Του και στους πιστούς και τους έκανε να προσκολληθούν στο λόγο της ευσέβειας»
(η μαρτυρία της πίστης)
τοποθετήθηκε σταθερά επάνω σε αυτό.”
(Αλ-Φατχ 48/26).
Ούτως ερρέθη. Στο στίχο αυτό γίνεται αναφορά στην τυφλή αφοσίωση και τη βαρβαρότητα της εποχής της Τζαχιλίγια, στη βία, το μίσος και την έχθρα που κυριαρχούσαν στη ζωή της ειδωλολατρικής κοινωνίας.
Αναφέρει ότι η κύρια αντίθεση της Τζαχιλίγια (προ-ισλαμικής εποχής) είναι η χιλήμ (hilm). Η λέξη χιλήμ
«Σταθερότητα, δύναμη, σωματική ακεραιότητα και υγεία, σύνεση, ηρεμία, συγχώρεση, πραότητα, ηθική και ακεραιότητα χαρακτήρα, αποφυγή υπερβολικών συναισθημάτων, προσοχή και μετριοπάθεια».
έχει διάφορες σημασίες, όπως: Σύμφωνα με αυτό, το “χαλίμ” σήμερα…
«πολιτισμένος άνθρωπος»
Ονομάζεται έτσι. Αντίθετα, ο αμαθής είναι «άγριος, δούλος των επιθυμιών του, που ακολουθεί τα ζωώδη ένστικτά του, βίαιος, υπέρμαχος της βίας και βιαστικός», δηλαδή «βάρβαρος». Σε αυτή την έννοια, η Τζαχιλίγια είναι η περίοδος που κυριαρχούσε η βαρβαρότητα και η αγριότητα. Η περίοδος της Τζαχιλίγια ονομάστηκε έτσι επειδή οι Άραβες της εποχής εκείνης δεν γνώριζαν τον Θεό σωστά, δεν πίστευαν σε Αυτόν αναμφίβολα και χωρίς αμφιβολίες, και τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο απείχαν από τη γνώση, την τάξη, την ειρήνη και την ησυχία, θεωρούσαν πάντα δίκαιους τους ισχυρούς και τους ευγενείς και ζούσαν μια ζωή στερημένη δικαιοσύνης. Στην αρχαία αραβική ποίηση υπάρχουν πολλά παραδείγματα που δείχνουν ότι η άγνοια χρησιμοποιούνταν με την έννοια της «βίας, της επιθετικότητας και της βαρβαρότητας», και μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις θεωρούνταν αρετή. Για παράδειγμα, ο διάσημος ποιητής της Τζαχιλίγια, Αμρ μπιν Κουλσούμ,
“Ας τολμήσει κάποιος να μας δείξει την αμάθειά του,
Τότε εμείς θα ξεπεράσουμε όλους τους αμαθείς σε αμάθεια.” (Ζαβζενί, σελ. 178)
Ο στίχος που αναφέρεται στην έννοια αυτή είναι από τα πιο εντυπωσιακά παραδείγματα. Από την άλλη πλευρά, σε πολλά ποιήματα που χρονολογούνται από την περίοδο της Τζαχιλίγιας
«αμάθεια»
και
«χιλμ»
Λέξεις που προέρχονται από την ίδια ρίζα χρησιμοποιούνται με αντίθετες έννοιες μέσα στον ίδιο στίχο.
Αλ-Φαράμπι
,
“Η Ιδανική Πολιτεία”
στο βιβλίο του με τίτλο και σε άλλα έργα του που πραγματεύονται την πολιτική φιλοσοφία, στις πόλεις όπου κυριαρχεί η τυραννία
“ιστοσελίδα εκφοβισμού”
σημαίνει
“η πόλη της αμάθειας”
έχει δώσει το όνομά του. Σύμφωνα με την εξήγηση του Φαραμπί,
«Το αντικείμενο των διαπληκτισμών και των διχονοιών μεταξύ των κατοίκων αυτού του τόπου είναι η σωτηρία, η τιμή, η ευημερία, η απόλαυση και τα μέσα που οδηγούν σε αυτά.»
Επομένως, κάθε ομάδα επιθυμεί να καταπιέσει τις άλλες ομάδες και να αρπάξει τις ευκαιρίες που έχουν. Όποιος καταπιέσει τον άλλον θεωρείται κερδισμένος, ευτυχισμένος και αξιοζήλευτος. Σύμφωνα με τους αμαθείς κατοίκους της πόλης, ό,τι είναι σύμφωνο με τη φύση είναι και σύμφωνο με τη δικαιοσύνη. Επομένως, το να πολεμάς και να καταπιέζεις τον άλλον είναι η ίδια η δικαιοσύνη, επειδή είναι σύμφωνο με τη φυσική τάξη.
(Αλ-Μαδινάτουλ-Φαζιλά, σελ. 157).
Όπως ο Φαραμπί, έτσι και ο Ιμπν Χιμπάν, κατά την Ισλαμική περίοδο, θεωρούσε την αμάθεια και την επιείκεια ως δύο αντίθετες έννοιες και τις χρησιμοποιούσε στον ηθικό τομέα.
Όταν οι σύντροφοι του Προφήτη (Ασχάμπ) έλεγαν ότι το Ισλάμ κατάργησε τα έθιμα και τις συνήθειες της Τζαχιλίγιας, εννοούσαν την αλαζονεία και την αδιαλλαξία της Τζαχιλίγιας, την φυλετική νοοτροπία και τις εκδικητικές πράξεις που προκαλούσαν συνεχείς διαμάχες και πολέμους, τα βάρβαρα έθιμα που δεν άφηναν περιθώριο για συγχώρεση, τη νοοτροπία της βαρβαρότητας και όλα τα στοιχεία της ειδωλολατρίας. Τα λόγια του Τζα’φαρ μπιν Αμπί Τάλιμπ, ο οποίος μίλησε με τον Νετζάσι εκ μέρους των μεταναστών της Αβησσυνίας, είναι αξιοσημείωτα, διότι εκφράζουν το περιεχόμενο που είχε αποκτήσει η έννοια της Τζαχιλίγιας ήδη από τότε, και επιπλέον δείχνουν ότι η έννοια αυτή είχε αρχίσει να χρησιμοποιείται ως όρος πριν από την Εγίρα.
«Ω βασιλιά! Ήμασταν ένας λαός με ειδωλολατρική νοοτροπία· λατρεύαμε τα είδωλα, τρώγαμε σάρκα νεκρών ζώων, αμαρτάναμε με πορνεία· δεν σεβόμασταν τους συγγενικούς δεσμούς, κακοποιούσαμε τους γείτονές μας, και οι ισχυροί καταπίεζαν τους αδύναμους.»
(Ιμπν Χισάμ, Ι, 335-336).
(βλ. Θρησκευτική Εγκυκλοπαίδεια του Ισλάμ, λήμμα Τζαχιλίγια).
Με χαιρετισμούς και ευχές…
Ισλάμ μέσα από ερωτήσεις
