– حکمت وجود هر دو ضمیر “او” و “ما” در یک آیه چیست؟ لطفاً به زبانی قابل فهم برای ما توضیح دهید.
– همچنین گفته می‌شود که ضمیر “ما” در آیه، به دلیل خطاب جبرئیل به کار رفته است. آیا این درست است؟
– سؤالم این نیست که “چرا در آیه از ضمیر جمع ‘ما’ استفاده شده است؟” این را نمیپرسم… سؤالم این است که چرا در همان آیه، در حالی که خدا از خود با ضمیر مفرد “او” سخن میگوید، قبل از پایان آیه با ضمیر جمع “ما” ادامه میدهد؟
– ضمناً چرا به جای اینکه بگوید “او”، از قالب “ما” استفاده می‌کند و ادامه میدهد؟
برادر/خواهر گرامی ما،
ترجمه آیه 11 سوره زخرف:
«و اوست آنکه از آسمان آبی به اندازه معین فرو فرستاد، پس به وسیله آن سرزمینی مرده را زنده گردانیدیم، و شما نیز از قبرها چنین برانگیخته خواهید شد.»
– جمله اول این آیه که عبارت است از:
«و اوست آنکه از آسمان آبی به اندازه معین فرو فرستاد.»
عبارت «در این باره» در آیه به آیات نهم و دهم قبل از آن اشاره دارد. ترجمه آن دو آیه به شرح زیر است:
به آنها بگو:
چه کسی آسمان ها و زمین را آفرید؟
اگر بپرسی، حتماً:
‘آنها را آن عزیز و حکیم
(اوست پیروزمند مطلق، صاحب فرمان و حکمت)
خلق کرد.
می‌گویند. اوست که زمین را برای شما گهواره قرار داد و در آن راهها و گذرگاه‌هایی پدید آورد تا راه خود را بیابید.
او است.”
(زخرف، 43/9-10)
مورد استفاده برای شخص ثالث در اینجا
“اسم موصول”
که هست
«الّذی»
با قرار دادن حرف اضافه در ابتدا
“او که…”
همچنین می توان آن را به صورت زیر ترجمه کرد.
اما در هر دو ترجمه، نکته‌ای که باید به آن توجه شود این است: جمله اول آیه ۱۱ به آیه ۱۰ اشاره دارد. در آنجا، سوم شخص…
“…او است”
به دلیل استفاده از آن در اینجا
-از طریق ارجاع
– از یک سبک نگارش استفاده شده است. این هم از الزامات زبان عربی است. اگر دو جمله در کنار هم قرار بگیرند، به این صورت خواهد بود:
«و آن (خداوند) است که زمین را برای شما گهواره قرار داد و در آن راهها و گذرگاهها آفرید تا راه یابید.»
او است.
”
(۱۰)
و آن (خداوند) است که از آسمان آبی به اندازه نازل می‌کند.
او است.”
(11). (در آیه 12 که به دنبال این آیه آمده است نیز از همین شیوه استفاده شده است:
و اوست که همه زوج‌ها را آفرید و برای شما از کشتی‌ها و چهارپایان سواری‌گاه‌هایی قرار داد.
او است.
“)
– در مورد موضوع “ما”:
ترجمه جمله دوم از آیه 11 سوره به شرح زیر است:
«ما با او به سرزمینی مرده جان می‌بخشیم. شما نیز از گورهایتان به همین صورت برانگیخته خواهید شد.»
همانطور که مشاهده می شود، جمله قبلی نیز
«الّذی / او»
در حالی که در جمله اول نوعی ضمیر سوم شخص مفرد به کار رفته است، در جمله دوم…
“ما… زندگی می‌بخشیم”
شامل ضمیر جمع متکلم به صورت «ما»
«انشرنا»
به فعل آن اشاره شده است.
– در اینجا، با انتقال از سوم شخص مفرد به اول شخص جمع، در شیوه بیان یک
“تفنّن”
انجام شده است. به عبارت دیگر، سبک بیان قبلی تغییر یافته است. در علم بلاغت به این…
“هنر تعریف و تمجید”
گفته می شود.
این فن در زبان عربی بسیار رایج است و در قرآن نیز به عنوان یک فن ادبی به وفور به کار رفته است.
به عنوان مثال، در چهار آیه اول سوره فاتحه، از سبکی استفاده شده است که به شخص سوم اشاره دارد:
«بسم الله الرحمن الرحیم، حمد و سپاس مخصوص خداوندی است که پروردگار جهانیان است، بخشنده و مهربان است، و مالک روز جزاست.»
در آیه پنجم که در پی می‌آید، لحن تغییر کرده و به دوم شخص مفرد منتقل شده است:
“تنها تو را عبادت می‌کنیم و تنها از تو یاری می‌جوییم!”
هدف از این فنّ بلاغت، بخشیدن طراوت و تازگی به تعبیر و معناست. در آیه مورد نظر نیز همین هدف دنبال شده است.
به این صورت که:
از آیه نهم به بعد
-در پاسخ به یک سوال-
به خلاقیت خداوند اشاره شده است. در آیات 10 و 11 نیز به جزئیات پرداخته شده و موضوع خلاقیت مورد تأکید قرار گرفته است. اما در آیه 11…
«زنده شدن زمین مرده به وسیله آبی که از آسمان نازل می‌شود»
در این مورد، ذات اقدس الهی مستقیماً وارد عمل شده است تا قدرت، دانش و حکمت خداوند به طور زنده در ذهن و قلب ها نقش ببندد.
“ما…”
گفته است.
– در آیه
«انشيرتو»
(من… جان می‌بخشم)
به جای
“اِنْشَرْنَا”
(ما حیات می‌بخشیم)
حکمت این واژه، بیان عظمت، بزرگی و قدرت بی‌پایان خداوند است. در قرآن، این واژه برای خداوند به کار رفته است.
“ما”
ضمير به وفور به کار رفته است.
به طور کلی، در قرآن، خداوند…
“من”
به جای
“ما”
حکمت استفاده از آن را می توان به صورت زیر شرح داد:
الف)
با این کار، خداوند عظمت و بزرگی خود را به نمایش گذاشته است.
ب)
خدا
“ما”
با این سخن، او به نام و صفات خود نیز اشاره می کند. به عنوان مثال، در آیه مورد بحث ما،
«ما با باران، زمینی را که مرده است، زنده می‌کنیم، ما صاحب قدرت، علم، حکمت و رحمت بی‌نهایتمان هستیم.»
با این تعبیر، به این نکته اشاره شده است که باران تجسمی از رحمت است و زنده شدن انسان ها نیز از مقتضیات این نام ها و صفات است.
برای اطلاعات بیشتر کلیک کنید:
– آیا بهتر نبود که در آیه اول سوره اسراء به جای “آیاتنا” (آیات ما) از “آیاته” (آیات او) استفاده می‌شد؟
با سلام و دعا…
اسلام در پرتو پرسش‌ها
