برادر/خواهر گرامی ما،
و هزاران وسیله‌ی پیمودن مسافت وجود دارد. بنابراین، همانطور که پیمودن مسافتی که میلیون‌ها سال طول می‌کشد، با خیال در یک لحظه ممکن است، موجوداتی که خداوند از نور آفریده است نیز، مانند خیال که مخلوقی است، با اذن خداوند در یک لحظه به هر جا می‌توانند بروند.
همچنین، در پاسخ به سؤالی مانند اینکه قانون جاذبه چگونه از یک طرف جهان به طرف دیگر می‌رود و چقدر طول می‌کشد، گفته می‌شود که قانون جاذبه در همه جای جهان وجود دارد. پس فرشتگان، که مأموران خدا هستند، نیز می‌توانند در یک لحظه فرمان خدا را برسانند.
واژه «روز» در قرآن کریم، معناهای متعددی دارد و در هر مورد به معنای متفاوتی به کار رفته است. بنابراین، واژه «روز» در سؤال شما، بیشتر برای بیان وسعت جهان آخرت، وجود عوالم مختلف در جهان هستی و نسبی بودن زمان به کار رفته است. این واژه به زمان نزول وحی اشاره ندارد.
عبارات مشابهی در آیات دیگر نیز آمده است. اینها به وضوح نشان می‌دهند که زمان، موجودیتی ثابت و مطلق نیست، بلکه در زمین و آسمان، در مکان‌های مختلف و با سرعت‌های متفاوت، به شیوه‌های گوناگون عمل می‌کند یا درک می‌شود. استفاده از عبارت به جای در آیه، از این جهت قابل توجه است که نشان می‌دهد خداوند، خالق زمان، از چنین محدودیت‌هایی مبراست. همچنین در آیات دیگری نظیر 10:45، 23:112-113، 70:6-7، 79:46 نیز به این نکته اشاره شده است که افراد مختلف در موقعیت‌های مختلف، زمان را به شیوه‌های متفاوتی درک می‌کنند.
این مطلب با عبارت فوق بیان شده است. هر دو آیه، روز قیامت را به تصویر می‌کشند که در آن، سرانجام همه امور به خدا عرضه خواهد شد. ذکر روزی به طول هزار سال در یک آیه و روزی به طول پنجاه هزار سال در آیه دیگر، به این نکته اشاره دارد که روز قیامت از دیدگاه افراد مختلف، طول‌های متفاوتی خواهد داشت.
برای آنکه روشن شود که آنکه در این مراتب و درجات بالا و پایین می‌رود، خود خداوند متعال نیست، بلکه فرشتگان و ارواح، یعنی رسولان و مأموران او هستند که حامل فرمان اویند، فرموده شده است که فرشتگان و روح به سوی او عروج می‌کنند. همه به فرمان او به نزد او می‌روند، به سوی او بازمی‌گردند، و همه در حضور اویند.
بر اساس معنای آیه، صف بسته و می ایستند. واسطه ها به طور کامل از بین می روند.
وقتی راز برملا شود، دیگر مدافعی برای آن وجود نخواهد داشت.
مقدار آن روز، پنجاه هزار سال است. در اینجا قید “از آنچه شما شمردید” وجود ندارد. اما، بر اساس آنکه امر شده است، کسانی بوده‌اند که گفته‌اند در اینجا نیز آن معنا مورد نظر است.
با این حال، احتمال دارد که در اینجا، با توجه به احتمال اینکه این سال، سال فرشتگان و روح باشد، روز بیشتر به معنای ترساندن و هشدار دادن باشد. بعضی ها گفته اند که منظور از پنجاه هزار سال در اینجا، بیان مقدار طول آن نیست، بلکه کنایه از وحشت روز قیامت است، و این مانع از طولانی تر یا کوتاه تر بودن آن روز نمی شود. چنانکه در حدیثی که از ابوسعید خدری روایت شده است، به این موضوع اشاره شده است.
روز قیامت، مراحلی موقتی و گوناگونی دارد، همچون زمان بین دمیدن صور اسرافیل، و حوادث و وقایع هولناکی را در بر می‌گیرد. این مراحل، قبل از ورود به بهشت و جهنم، برای مؤمن و کافر متفاوت است. این، تمام قیامت و آخرت نیست، بلکه روزهای انتظار و توقف است. کافر تا زمان حسابرسی و فرستاده شدنش به جهنم، در این توقفگاه‌های پنجاه هزار ساله، که سال‌های آن معلوم نیست، و حتی در توقفگاه‌های متعدد دیگر، پنجاه هزار سال در رنج و سختی به سر خواهد برد.
با سلام و دعا…
اسلام در پرتو پرسش‌ها
