– آیا چشم زخم/نظر بد از سرنوشت پیشی می‌گیرد؟
برادر/خواهر گرامی ما،
حدیثی که در سوال به آن اشاره شده، به صورت زیر نیز قابل ترجمه است:
“چشم زخم حق است. اگر سرنوشت…”
(سوراخ کردن)
اگر قرار بود اتفاقی بیفتد
(اگر قرار بود با سرنوشت مسابقه بدهم)،
این باعث چشم زخم می شد…”
(ر.ک. مسلم، سلام ۴۲؛ ترمذی، طب ۱۹)
در ترمذی
“چشم زخم حق است”
عبارتی وجود ندارد.
نظر،
چشم زخم
و همه چیزهایی مثل سحر و جادو، در علم ازلی خداوند معلوم و مقدر شده است. بنابراین،
“چشم زخم از سرنوشت پیشی می‌گیرد”
چنین چیزی امکان ندارد.
حدیث
“اگر چیزی بود که از سرنوشت پیشی بگیرد (با سرنوشت رقابت کند)”
منظور از این عبارت،
چشم زخم
لمس کردن
بیان سختی کار و فراوانی زیان آن است. یعنی، اگر وقوع چیزی برخلاف مشیت الهی ممکن بود، آن چیز…
چشم زخم
لمس کردن
کارش همین بود. پس، چیزی برخلاف سرنوشت اتفاق نخواهد افتاد.
بنابراین، شخصی که چشم‌زخم دارد، هنگامی که به کسی نگاه می‌کند، می‌تواند به او ضرر برساند، یعنی سبب ضرر شود. سبب و فاعل ضرر، شخص نگاه‌کننده است، اما خالق ضرر، خداوند است. وگرنه خود شخص چشم‌زننده آن حادثه را به وجود نیاورده است. هنگامی که کسی که چشم‌زخمش قوی است به چیزی نگاه می‌کند، خداوند در آن چیز ضرر را خلق می‌کند. زیرا هم نیکی و هم بدی را خداوند خلق می‌کند. هیچ چیز خارج از علم و اراده خداوند به وجود نمی‌آید.
در این حدیث، پیامبر اکرم (ص) ضمن اشاره به حق بودن چشم زخم، بر اهمیت و حق بودن تقدیر الهی نیز تأکید می فرمایند.
(ر.ک. ابراهیم جانان، ترجمه و شرح کتب سته، ح. ش: 4041؛ احمد داوداوغلو، ترجمه و شرح مسلم؛ حیدر حاتم اوغلو، ترجمه و شرح ابن ماجه، حدیث مربوطه)
با سلام و دعا…
اسلام در پرتو پرسش‌ها
