برادر/خواهر گرامی ما،
بر اساس این تعریف، مال موقوفه به هیچ وجه، از طریق هرگونه انتقال مالکیت، به ملکیت خصوصی اشخاص حقیقی یا حقوقی درنمی‌آید و مال موقوفه از موضوع مالکیت خصوصی خارج می‌شود. منافع مال نیز به عموم واگذار شده است. این واگذاری می‌تواند نامحدود باشد و یا…
دین اسلام راه جاودانگی و رسیدن به سعادت بی‌پایان را از طریق نیکی و احسان به انسان‌ها گشوده است.
نهاد وقف اسلامی از نظر معنا، انگیزه و گستردگی با نهادهای مشابه در ادوار و ملل دیگر قابل مقایسه نیست و در احادیث به آن اشاره شده، در کتب فقهی به عنوان یک فصل مستقل مورد بحث قرار گرفته و موضوع آثار مستقلی بوده است.
رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
در این حدیث آمده است:
به حضرت عمر (رضی الله عنه) از غنائم خیبر قطعه زمینی رسید. حضرت عمر به خدمت رسول الله (صلی الله علیه و آله) شرفیاب شد و از ایشان در مورد این زمین گرانبها که به او رسیده بود، راهنمایی خواست. رسول اکرم…
چنانکه از نحوه روایت برمی‌آید، رسول‌الله (ص) اوصاف و شروط مربوط به وقف و متولی را نیز به حضرت عمر (رض) بیان فرموده‌اند.
بدین ترتیب، فعالیت‌های وقف که از زمان حضرت محمد (ص) آغاز شده بود، به تدریج توسعه یافته، نهادینه شده، تنوع یافته و موضوع مقررات قانونی قرار گرفته است.
شرایطی که مؤسس در زمان تأسیس بنیاد به صورت کتبی یا شفاهی بیان می کند،
در حالت عادی، اموال وقف شده به همان صورت نگهداری، مراقبت و در جهت وقفنامه مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما اگر وقف درآمدی نداشته باشد یا درآمد آن از هزینه‌هایش کمتر باشد، با نظر قاضی، وقف فروخته شده و با پول آن، مال مناسبی برای جایگزینی آن خریداری می‌شود. همچنین، اگر یک مؤسسه خیریه وقف شده ویران شود و بازسازی آن هم فایده‌ای نداشته باشد، درآمدهای وقف برای نگهداری آن، به مؤسسه‌ای مشابه که در حال فعالیت است، اختصاص داده می‌شود.
به علاوه
با وجود بحث در مورد جواز نفرین در اسلام، از آنجا که نفرین‌های موجود در وقف‌نامه‌ها شخص یا اشخاص خاصی را هدف قرار نمی‌دهند، بلکه به منظور جلوگیری از شر و گناه هستند و تا زمانی که کسی مرتکب گناه نشود، مخاطب نفرین قرار نمی‌گیرد،
همانطور که در تاریخ اسلام و در مثال حضرت عمر می‌بینیم، بسیاری از علما، سلاطین، وزرا، صوفیان، زنان و مردان ثروتمند، موقوفات مهمی را تأسیس کرده‌اند و جامعه مسلمانان از آن بهره‌برداری حداکثری کرده است. نهادهای موقوفه در کنار سایر تدابیر، نقش مهمی در برقراری عدالت اجتماعی ایفا کرده‌اند.
بیایید نیازمندان را در اولویت قرار دهیم، کسانی که در راه مانده‌اند، کسانی که می‌خواهند ازدواج کنند، کسانی که می‌خواهند خانه بسازند، کسانی که می‌خواهند به جهاد بپردازند، کسانی که می‌خواهند به تحصیل علم بپردازند. موقوفات مسلمانان حتی برای محافظت از حیوانات و محیط زیست نیز خدمات مهمی را ارائه کرده‌اند.
هدف هر چقدر هم زیبا و ابزار هر چقدر هم عالی باشد، بدون انسان کارساز نیست؛ اگر انسان فاسد باشد، هدف و ابزار عالی هم به هدر می‌رود.
متأسفانه، از دیرباز، خیانت‌ها، خباثت‌ها و تمایل به منافع نامشروع برخی از مدیران اوقاف و دیگر دست‌اندرکاران، که نه از خدا می‌ترسیدند و نه از خلق شرم می‌کردند، مانع از رشد و شکوفایی این نهاد ارزشمند و انجام وظایف آن به نحو احسن شده و همچنان می‌شود.
راه حل، نظارت دقیق است، نه اینکه کار را به ایمان های رو به زوال و اخلاق رو به انحطاط بسپاریم.
با وجود همه اینها، بنیادهای خیریه ای هم هستند که به خوبی اداره می شوند و خدمات بسیار مهمی را ارائه می دهند.
کمک به تداوم این نهاد که مایه افتخار مسلمانان است، وظیفه هر مؤمن است.
با سلام و دعا…
اسلام در پرتو پرسش‌ها
