«پروردگارا! از شهوت پنهان به تو پناه می‌برم.»
(ابن ماجه، زهد، ۲۱؛ سيوطی، الجامع الصغير، رقم ۲۱۹۳).
– شهوت پنهان چیست و برای رهایی از آن چه باید کرد؟
– این حدیث،
«خداوند، نگاه‌های خیانت‌آمیز چشم‌ها و آنچه را که دل‌ها پنهان می‌دارند، می‌داند.»
آیا این موضوع با آیه (مؤمن، 40/19) ارتباطی دارد؟
– و نیز در پاسخ به سؤالی در مورد اینکه شهوت خفیه چیست، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
«بنده روزه دار صبح می کند. سپس یکی از شهواتش به او عرضه می شود. او هم به آن شهوت تن می دهد و روزه اش را می شکند (یعنی باطل می کند).»
آیا روایتی به این مضمون وجود دارد؟
برادر/خواهر گرامی ما،
– متن کامل این حدیث به شرح زیر است:
«بیشترین چیزی که از آن برای امتم می‌ترسم، شرک به خداست. منظورم از این، پرستش خورشید، ماه و بت‌ها نیست. آنچه از آن می‌ترسم، اعمالی است که برای غیر خدا انجام می‌شود (و رضایت خدا در آن مدنظر نیست) و شهوت‌های پنهان است.»
(ابن ماجه، زهد، ۲۱)
در بعضی روایات این اضافه نیز آمده است:
“شهوت چیست؟”
وقتی از او پرسیدند، او اینگونه پاسخ داد:
«بنده روزه دار صبح می کند؛ سپس یکی از شهواتش به او روی می آورد؛ پس او نیز به آن شهوتش تن داده و روزه اش را می شکند.»
(حاکم، المستدرک، 4/366)
ذهبی در مورد این حدیث که حاکم آن را صحیح دانسته، گفته است: یکی از راویان موجود در سند…
“متروک الحدیث”
با بیان این موضوع، او به ضعیف بودن روایت اشاره کرد.
(ذهبی، تلخیص المستدرک، ماه)
بر اساس روایتی مشابه که در مسند احمد بن حنبل آمده است، عباده بن صامت و ابودرداء
“شهوت پنهان – شهوت نهانی”
نظرات در مورد او،
“اینها خواسته ها و آرزوهای دنیوی زنانه و از این قبیل هستند”
به این صورت است.
. (نگاه کنید به: مسند – مؤسسة الرسالة، 1421/2001، 28/363)
به گفته سیوطی، در برخی روایات مرفوعی که آمده است
با توجه به اینکه این یک مثال از “فرد روزه‌دار” است، درست نیست که به تعبیر دیگری بپردازیم.
(ابن ماجه، -تعلیق فؤاد عبدالباقی-، آیه)
با این حال، می‌توان گفت که ارزیابی صحابه با ارزیابی‌ای که مستقیماً به حضرت پیامبر (ص) نسبت داده می‌شود، مغایرتی ندارد. در آنجا به عنوان مثال…
«اینکه روزه‌دار از روی میل و رغبت روزه‌اش را بشکند»
از آن سخن به میان می‌آید که این یک شهوت دنیوی، یک آرزو است.
این شهوت پنهان، نوعی ریاکاری هم می‌تواند باشد. شخص در حال نماز خواندن، ناگهان نسبت به اطرافیان خود،
“نمایشی پنهانی”
این حس به وجود می‌آید و شخص هم از آن تبعیت می‌کند و دست کم ثواب نماز را از دست می‌دهد.
– این حدیث،
«خداوند، نگاه‌های خیانت‌آمیز چشم‌ها و آنچه را که دل‌ها پنهان می‌دارند، می‌داند.»
(سوره مؤمن، آیه ۱۹)
با آیه ای که در معنای آن آمده است نیز می توان ارتباط برقرار کرد. زیرا در حدیث، آنچه نامشروع است و از درون شخص سرچشمه می گیرد…
“از یک آرزوی پنهان”
در این آیه به دو عمل نامشروع اشاره شده و به این نکته تأکید شده است که پنهان کردن این اعمال از خداوند امکان‌پذیر نیست.
اولین مورد از این موارد:
چشم‌ها، عضوی آشکار در صورت انسان هستند که می‌توانند نگاه‌های پنهانی را سازماندهی کرده و به طور ناخودآگاه به حرام نگاه کنند. آیه بر این واقعیت تأکید دارد که این نگاه‌های پنهانی از خدا پنهان نمی‌مانند. تأکید بر صاحب چشم‌ها در اینجا، باید به عنوان اشاره‌ای به این باشد که نگاه‌های حرام در صورتی که به اراده شخص بستگی داشته باشد، بد است. این هم در حدیث آمده است…
“اولین نگاهی که ناخواسته و به صورت آنی رخ می‌دهد، گناه محسوب نمی‌شود.”
مطابق با حقیقت است.
دوم:
آنچه قلب ها پنهان می کنند. این تاکید بر این است که مردم
-که از روی اراده و آگاهی آن را حمل می کنند-
نشان می‌دهد که او از نیت‌های خود نیز مسئول است. این ارزیابی در آیه 284 سوره بقره آمده است،
«…ای مردم! چه آشکارا و چه پنهان، هر چه در دل دارید، خدا شما را به خاطر آن بازخواست خواهد کرد…»
این با عبارت مندرج در متن نیز مطابقت دارد.
با سلام و دعا…
اسلام در پرتو پرسش‌ها
