– دروغ هایی که در دنیای تجارت گفته می شود:
– در زندگی تجاری، من هم بر اساس وعده هایی که به من داده می شود به دیگران وعده می دهم، اما وقتی آن وعده ها محقق نمی شود، بسیار ناراحت می شوم و در موقعیت دروغگو قرار می گیرم؟
برادر/خواهر گرامی ما،
در اسلام، اصل بر فردی بودن جرم است.
“هیچ کس به خاطر گناه دیگری بازخواست نخواهد شد.”
(انعام، 6/164)
همانطور که از آیه فوق برمی‌آید، اگر کسی به دلایلی خارج از اراده‌اش نتواند به وعده‌اش عمل کند، دروغگو و گناهکار محسوب نمی‌شود. به شرط آنکه در زمان وعده دادن، صادق بوده و به تأخیر در دریافت طلبش اطمینان نداشته باشد. در حدیث…
“اعمال بر اساس نیت‌هاست”
بیان شده است. بر این اساس، اگر در نیت وعده دهنده شبهه دروغی وجود داشته باشد، آن شخص دروغگو محسوب می شود و به عنوان امتداد نیت بد خود، به دلیل عدم وفای به وعده اش نیز گناهکار می شود.
معیار اسلام در این مورد به شرح زیر است:
اولاً:
به کسی که موعد پرداخت بدهی‌اش فرا رسیده و واقعاً توانایی پرداخت آن را ندارد، باید مهلت داده شود و در صورت لزوم، اصلاً نباید از او طلب کرد. آیه زیر به این موضوع اشاره دارد:
“اگر
(بدهکار)
و اگر در تنگدستی باشد، تا آنگاه که دستش گشاده شود، به او مهلت دهید. اگر بدانید،
(طلب خود را)
اینکه آن را صدقه بدهید برای شما بهتر است.”
(سوره بقره، آیه 280).
بنابراین، وظیفه ما به عنوان بدهکار این است که عذر خود را به طلبکارمان اعلام کنیم، از او بخواهیم که به ما مهلت بیشتری بدهد و تمام تلاش خود را به کار ببریم تا در اسرع وقت بدهی خود را بپردازیم…
دوم:
هر کس که توانایی دارد و با این حال بدهی خود را به موقع ادا نکند، گناهکار است. در صورتی که هیئت داوری آگاه به امور، به زیان دیدن طلبکار رأی دهد، باید خسارت تأخیر را نیز بپردازد. از آیه و حدیث زیر می‌توان به این معیار پی برد:
«ای مؤمنان! اموال یکدیگر را به ناحق نخورید.»
(نساء 4/29).
«در اسلام، نه زیان رساندن به دیگران جایز است و نه مقابله با زیان با زیان.»
(نیل الأوطار، ٥/٢٩١).
بر این اساس، هر کس بدون عذر، بدهی خود را ناقص بپردازد یا به موقع نپردازد، به منزله آن است که مال طلبکار را به ناحق خورده است.
یک هشدار مهم در مورد قول دادن:
“به وعده خود وفا کنید. بی تردید، وعده، مستلزم مسئولیت است.”
(اسراء، ۱۷/۳۴).
با سلام و دعا…
اسلام در پرتو پرسش‌ها
