برادر/خواهر گرامی ما،
ماهیت فرشتگان:
فرشتگان از نور آفریده شده‌اند، موجوداتی لطیف و توانا هستند که می‌توانند به اشکال مختلف درآیند. آنها صرفاً برای انجام کارهای نیک آفریده شده‌اند. (تجريد، IX، 19؛ بيضاوي، I، 134)
فرشتگان بندگان مطیع خدا هستند. هر چه به ایشان امر شود، انجام می‌دهند. هرگز سرپیچی نمی‌کنند و از فرمان خدا خارج نمی‌شوند. (انبیاء، 26-27) از هرگونه گناهی به دورند. جز بندگی خالصانه به خدا، هیچ فعلی و دخالتی در کاری بدون فرمان، و حتی شفاعت بدون اذن ندارند. (رساله میوه، 137)
فرشتگان از آنجا که از قوای نفسانی، غضب و شهوت (احساسات) برخوردار نیستند، با نفس خود مبارزه نمی‌کنند و در نتیجه، ترقّی و تنزّل معنوی (صعود و نزول) ندارند. شیاطین بر آنان مسلط نمی‌شوند. هر یک از آنان مقام ثابت، رتبهٔ لایتغیّر و وظیفهٔ معینی دارد.
فرشتگان نه مانند ما غذا می‌خورند، نه می‌نوشند، نه می‌خوابند، نه ازدواج می‌کنند و نه زاد و ولد دارند. مرد و زن بودن در مورد آنان صدق نمی‌کند. آنها در آسمان، زمین و همه جا حضور دارند. توانایی آن را دارند که در زمان کوتاهی مسافت‌های دور را طی کنند و به هر شکل و صورتی که بخواهند ظاهر شوند. خداوند این توانایی را به آنان عطا فرموده است.
از آنجا که فرشتگان وظیفه انتخاب بین خیر و شر را ندارند و فقط قادر به انجام خیر هستند، مانند انسان‌ها در قبال اعمالشان پاداش جداگانه‌ای دریافت نمی‌کنند. شاید از اعمال خود لذت خاصی ببرند و از عباداتشان نیز بر حسب درجاتشان فیض ببرند. (سخنان، ۳۲۷) یعنی پاداششان در خود خدمتشان نهفته است.
همانطور که انسان با آب، هوا، نور و غذا تغذیه و لذت می برد، فرشتگان نیز با نورهای ذکر، تسبیح، حمد، عبادت، معرفت و محبت تغذیه می شوند.
(سخنان، 327؛ تجرید، ج 9، 19) از آنجا که از نور آفریده شده‌اند، نور برایشان به عنوان غذا کافی است. حتی بوهای خوشی که به نور نزدیک هستند، نوعی غذای آنان به شمار می‌روند. ارواح پاک و زیبا، به طور قطع بوهای خوش را دوست دارند. (سخنان، 327. به همین دلیل حضرت محمد (ص) به خاطر نزول وحی بر ایشان و ارتباط همیشگی با فرشتگان، از خوردن گیاهانی که بوی ناخوشایندی دارند و مورد پسند فرشتگان نیستند، مانند پیاز و سیر، خودداری می‌کردند. استفاده از عطر خوش، به تعبیر خودشان، یکی از سه چیزی بود که در دنیا بیش از همه دوست داشتند.)
تمام عبادت و اطاعت فرشتگان از نوع واجبات است و عبادات مستحبی و نافله ندارند. حال آنکه عبادت نافله برای انسان فضیلت بزرگی است. چنانکه…
«بنده من با انجام عبادات مستحبی به من تقرب می‌جوید تا محبت مرا به دست آورد.»
حدیث قدسی (حسین جسری، رساله حمیدیه؛ 577) این سرّ را بیان می کند.
فرشتگان هم از ثواب اجتناب از محرمات الهی بهره‌مند نمی‌شوند، زیرا اصلاً تمایلی به شر و حرام ندارند.
چرا فرشتگان را نمی‌بینیم؟
از آنجا که فرشتگان موجوداتی روحانی و آفریده شده از نور هستند، با ظاهر و ماهیت حقیقی خود به چشم انسان دیده نمی‌شوند. قدرت بینایی ما به گونه‌ای آفریده نشده است که بتواند فرشتگان را درک کند. اما از آنجا که خداوند متعال به پیامبرانش قدرت دیدن فرشتگان را عطا فرموده است، آنان توانسته‌اند فرشتگان را با ماهیت حقیقی‌شان مشاهده کنند.
عدم توانایی ما در دیدن فرشتگان و عدم احساس آنها با حواس پنجگانه، دلیلی بر عدم وجود آنها نیست. حواس ما در عالم مادی، بسیاری از چیزها را حتی در محدوده خودشان احساس نمی‌کنند. گوش ما صداهای بسیار زیر و بسیار بم را نمی‌شنود. اگر ما قادر بودیم تمام امواج نوری را که امروزه با ابزارها قابل تشخیص هستند، به ویژه اشعه ایکس و اشعه ماوراء بنفش را با چشم ببینیم، جهان را به گونه‌ای کاملاً متفاوت از آنچه هست می‌شناختیم. در حالی که ما هنوز به حقیقت مظاهر در عالم خودمان آگاه نیستیم، چگونه می‌توانیم وجود حوادث بی‌نهایت در عوالم بی‌حد و حصر خداوند را انکار کنیم؟ از این رو، عقل، وجود فرشتگان را محتمل می‌داند.
پس، ندیدن چیزی با چشم، دلیلی بر عدم وجود آن نیست. بسیاری از چیزها وجود دارند که ما با چشم نمی‌بینیم، اما وجودشان را با عقل، دانش، تجربه و آزمایش می‌پذیریم. فرشتگان نیز از جمله موجوداتی هستند که با وجود عدم رؤیتشان، وجودشان را قبول داریم.
وجود فرشتگان را، به ویژه در اسلام، تمام ادیان آسمانی خبر داده‌اند؛ پیامبران آنان را با هویت حقیقی‌شان دیده و از ایشان وحی دریافت کرده‌اند. تمام کتب مقدس، به ویژه قرآن، به اندازه کافی از وجود فرشتگان سخن گفته‌اند. همه اینها، دلیلی قطعی بر وجود فرشتگان است، به مانند دیدن با چشم.
به فرشتگانی که همه ادیان و پیامبران الهی بر وجودشان اتفاق نظر دارند و پیامبر ما و قرآن نیز از وجودشان خبر داده‌اند،
با چشمام نمیتونم ببینم.
باور نکردن به این، جهل و انکار بزرگی است. برای کسی که به خدا ایمان دارد، باور نکردن به فرشتگان معنایی ندارد.
اهمیت ایمان به فرشتگان چیست؟
ایمان به فرشتگان جایگاه مهمی در اصول عقاید دارد. زیرا فرشتگان، رسولانی هستند که وحی الهی را از جانب خداوند به پیامبران می‌رسانند. از این رو، ایمان به وحی و پیامبران، مستلزم ایمان به وجود فرشتگانی است که وحی و نبوت را به آنان رسانده‌اند. عدم ایمان به فرشتگان، به معنای عدم ایمان به پیامبران نیز خواهد بود.
به همین دلیل است که ایمان به فرشتگان بلافاصله بعد از ایمان به خدا ذکر شده است.
بخش‌های فرشتگان چیست؟ چند نوع فرشته وجود دارد؟
فرشتگان را می توان به طور کلی در سه گروه دسته بندی کرد.
1. فرشتگان مقرب علیین،
2. فرشتگان مدبرات،
3. فرشتگان مربوط به انسان…
• فرشتگان مقرب علیین:
آنها همواره به یاد خدا بودن، او را از صفات نقص مبرا دانستن و با تمام صفات کمال ستودن و توصیف کردن مشغولند. در معرفت و محبت الهی از خود بیخود شده‌اند.
• فرشتگان مدبر:
اینها فرشتگانی هستند که وظیفه اجرای و پیگیری قوانین الهی را بر عهده دارند، قوانینی که نظم و انتظام جهان و نظام و انضباط طبیعت را تأمین می‌کنند. آنها در جهان، ناظر و شاهد تجلیات اراده و قدرت الهی هستند. (برای بخش‌هایی از فرشتگان مدبرات که در قرآن کریم ذکر شده‌اند، به سوره صافات، آیات 1-3؛ سوره ذاریات، آیه 4؛ و سوره مرسلات، آیات 3-5 مراجعه شود.)
• فرشتگان مربوط به انسان:
در رأس این فرشتگان، جبرئیل (ع) قرار دارد. وظیفه او رساندن وحی الهی به پیامبران است، وحیی که انسان‌ها را به هدایت و سعادت در دنیا و آخرت می‌رساند. به همین سبب، به او…
فرشته وحی
همچنین نامیده می شود.
به آن روح القدس و روح الامین نیز گفته شده است.
از دیگر وظایف فرشتگان مرتبط با انسان، یاری رساندن به پیامبران و بندگان صالح خدا، تسلی دادن آنان در سختی‌ها و غم‌ها، بالا بردن روحیه و در صورت لزوم، یاری عملی به ایشان است. قرآن کریم به ما خبر می‌دهد که در جنگ‌هایی چون بدر و احد در عصر نبوی، فرشتگان به مؤمنان یاری عملی رساندند. (انفال، ۱۲؛ آل عمران، ۱۲۳-۱۲۶)
یکی دیگر از وظایف فرشتگان مرتبط با انسان، القای نیکی و خیر به انسان‌ها و هدایت آنان به راه راست و ارتقای روحی آنان است.
در این مورد، حدیث شریفی که از رسول اکرم (ص) روایت شده است، قابل توجه است:
«هر مسلمانی توسط ۱۶۰ فرشته محافظت می‌شود. آنها از او چیزهایی را دور می‌کنند که انسان قادر به دفع آن نیست. حتی برای هر چشم، هفت فرشته موکل وجود دارد. همانطور که مگس‌ها در روزهای گرم به عسل حمله می‌کنند، آن فرشتگان نیز شیاطینی را که به چشم حمله می‌کنند، دور می‌کنند.»
اگر می توانستید آنها را ببینید، می دیدید که چگونه در کوه ها و دشت ها در حالت آماده باش و در موضع حمله قرار دارند.
«اگر انسان لحظه‌ای به حال خود رها شود، شیاطین او را از چنگ خود درمی‌آورند.» (إحياء، III، 89؛ ابن أبي الدنيا، مكائد الشيطان؛ طبراني، المعجم الكبير)
برخی از فرشتگانی که در این بخش قرار می گیرند، وظایف خاصی دارند:
• فرشتگان حافظ:
هر انسانی دو فرشته به نام حافظ دارد. این فرشتگان تمام اعمال، سخنان و رفتارهای خوب و بد انسان را ثبت می‌کنند. در قرآن به این فرشتگان، کراماً کاتبین (نویسندگان ارجمند) گفته می‌شود.
• فرشتگان منکر و نکیر:
فرشتگان بازجویی در قبر، پس از مرگ انسان را مورد بازجویی قرار داده و سؤالاتی از قبیل “پروردگار تو کیست؟ دین تو چیست؟ پیامبر تو کیست؟” را از او می‌پرسند.
• عزرائیل (ع):
وظیفه او قبض روح انسان‌ها، یعنی جدا کردن روح از بدن است. به او ملک الموت، یعنی فرشته مرگ، نیز گفته می‌شود.
• میکائیل (ع):
فرشته‌ای است که وظیفه‌اش رساندن روزی به صاحبانش و تنظیم پدیده‌های طبیعی مانند باران و باد بر اساس ارادهٔ خداوند است.
• اسرافیل (ع):
فرشته‌ای است که وظیفه‌اش دمیدن در صور (شیپور) و اعلام زمان برپایی قیامت است. اسرافیل (ع) پس از برپایی قیامت و نابودی جهان و مرگ همه موجودات زنده، بار دیگر در صور خواهد دمید و با این دمیدن، انسان‌ها زنده شده و از قبرهایشان برخواهند خاست و در صحرای محشر جمع خواهند شد.
با سلام و دعا…
اسلام در پرتو پرسش‌ها
