– عقل معاد/معاد چیست که گفته می‌شود در بهشت به انسان‌ها داده می‌شود؟
برادر/خواهر گرامی ما،
عقل معاش و عقل معاد
این واژگان مفاهیمی هستند که به ماهیت ذهن مربوط نمی شوند، بلکه به نحوه استفاده از آن یا حوزه ای که در آن استفاده می شود، اشاره دارند.
حقوق
این کلمه به معیشت زندگی دنیوی مربوط می شود.
معاد
واژهٔ «آخرت» به زندگی پس از مرگ اشاره دارد.
بنابراین، کسی که تمام هدفش بهره‌مندی از نعمت‌های دنیا، به دست آوردن لذت‌های دنیوی، و کسب مال و ثروت، مقام و منصب و شهرت در دنیا باشد، از عقل خود برای این منظور استفاده می‌کند.
“عقل معاش”
گفته می‌شود. در مقابل، عقل کسی که تمام تلاش خود را برای به دست آوردن سعادت آخرت به کار می‌برد و عقل خود را در این راه به کار می‌گیرد،
“عقل معاد”
گفته می شود.
«آنچه آنان می‌دانند، فقط ظاهر زندگی دنیوی است؛ اما
آنها از آخرت بی خبر و غافلند.
”
(روم، 30/7)
پس تو هم از کسانی که از یاد ما و از شنیدن این کتاب بلندمرتبه ما رویگردانند و جز لذت‌های دنیوی چیزی نمی‌خواهند، روی بگردان! دانش آنان همین قدر است.
؛
همین قدر که می‌دانند، کافی است. پروردگار تو به خوبی می‌داند چه کسی از راه خدا منحرف شده و چه کسی در راه راست قدم برمی‌دارد.
(سوره نجم، آیات 29-30)
در آیه های مذکور به این دو کارکرد عقل اشاره شده است.
همچنین عقل
شنیدنی
و
مطبوع
دو جنبه دیگر نیز دارد. عقلی که از طریق کار و یادگیری به دست می‌آید، نامش
مسموع یا مکتسب
عقل است. اما عقل فطری که از بدو خلقت وجود دارد،
مطبوع
آنچه مهم است، عقل است.
(نگاه کنید به تفسیر آیه 171 سوره بقره از رازی)
تفاوت بین سطح عقلی که یک فرد در زمان نادانی از آن استفاده می کند و سطح عقلی که او پس از تحصیل و کسب دانش به دست می آورد،
عقل اکتسابی
سطح آن را نشان می دهد.
شخص،
عقل سلیم
مسئول کمبود آن نیست، اما
عقل اکتسابی
مسئول کمبود آن است.
عقل اکتسابی
فرمان در دست خود اوست؛ آنگاه که مسیر خود را به سوی جهان برمی‌گرداند.
حقوق و دستمزد
، و هنگامی که او را به سوی آخرت هدایت کرد،
عقل معاد
دارا می باشد.
راه استفاده از عقل به صورت عادلانه و منصفانه، هدایت آن به گونه‌ای است که تعادل دنیا و آخرت را بر هم نزند. و این امر با داشتن دانش لازم در مورد هر دو جهان میسر است.
«برخی افراد:»
«ای پروردگار متعال ما، آنچه را که به ما عطا خواهی فرمود، در این دنیا به ما عطا فرما!»
می‌گویند. اینان در آخرت نصیبی ندارند. بعضی هم
«پروردگارا! به ما در این دنیا و در آخرت نیکی و احسان عطا فرما و ما را از عذاب آتش دوزخ در امان دار!»
می‌گویند. اینانند که خیر و برکت آنچه را به دست آورده‌اند، به فراوانی می‌بینند. خدا حساب را به سرعت رسیدگی می‌کند.”
(سوره بقره، آيات ٢٠٠-٢٠٢)
در آیه های مذکور بر اهمیت تعادل بین دنیا و آخرت تاکید شده است.
پروردگار ما را
“مرد نامتعادل”
از آن محفوظ بدارد. آمین…
با سلام و دعا…
اسلام در پرتو پرسش‌ها
