برادر/خواهر گرامی ما،
شرکت
واژهٔ «شرکت» به معنای با هم دویدن (همکاری) است.
«توحید»
متضاد کلمه است.
شریک
در این صورت،
مشترک
به معنای جمع است.
«شرکا»
در قرآن کریم، انسان‌ها به توحید، یعنی یگانگی خداوند، دعوت شده‌اند و از شریک قرار دادن دیگران با او در ذات، صفات و افعالش، و از شریک قرار دادن دیگران با او در عبادتی که فقط مخصوص خداست، به شدت نهی شده‌اند.
به همین دلیل در قرآن کریم؛
«شرک گناه و ظلم بزرگی است»
(1) حق تعالی
«اعلام شده است که او هرگز شرک را نخواهد بخشید، اما گناهان دیگر را برای کسانی که بخواهد، خواهد بخشید.»
(2) زیرا انسان خلیفه (جانشین) خدا بر روی زمین است. چون هرچه بر روی زمین است به فرمان و خدمت او درآمده و به تدبیر او واگذار شده است. (3) پس چگونه ممکن است انسانی که برای تدبیر جهان آفریده شده، بعضی از چیزهایی را که مانند خود او یا در خدمت او هستند، به عنوان خدا بپذیرد و خدا را رها کرده و به آنها عبادت کند یا آنها را شریک خدا قرار دهد؟
به همین دلیل است که شرک انسان را به این حد پست می کند و مانع از آن می شود که او به مقام بلند و شرفی که خداوند برایش مقدر کرده است، برسد و به او دست یابد. به همین دلیل است که شرک از سنگین ترین گناهان است و خداوند متعال هرگز کسانی را که به او شرک می ورزند، نخواهد بخشید.
انواع زشت (گونه های زشت):
شرک انواع مختلفی دارد:
1. شرک استقلالی:
بارزترین انواع شرک، پرستش موجودات آسمانی مانند خورشید، ماه و ستارگان، نیروهای طبیعت، انسان‌هایی که به عنوان خدایان جزئی یا کامل پنداشته می‌شوند، و به طور خلاصه، پرستش و عبادت هر موجود زنده یا بی‌جانی به جز خداست. از آنجا که در این نوع شرک، خدا رها شده و یک یا چند موجود به عنوان خدا یا خدایان مورد پرستش قرار می‌گیرند، به این نوع شرک، …
«شرک استقلال»
گفته شده است.
به عنوان منبعی برای کمک های خیریه
«خدای شر»
، همچنین به عنوان منبع شرارت
«خدای شر»
شرک «سنویّه» و «مجوس» که به دو خدا معتقدند و به آن دو خدا پرستش می‌کنند، در این شرک داخل است. همانند دین «زرتشت»…
2. شرک تبعیض:
«شرک تعبیز»
در این نوع شرک، با وجود اعتقاد به خدا، به او شریک قائل شدن، یعنی اعتقاد به این که موجودات دیگری که به عنوان خدا شناخته می‌شوند، صفات الوهیت را به طور کامل دارا هستند، درست مثل خدای متعال. در مسیحیت، این عقیده بعدها جعل و ابداع شد.
«تثلیث»
عقیده آنان شرک است. زیرا آنان حضرت عیسی را پسر و حضرت مریم را روح القدس نامیده و معتقدند که پسر و روح القدس نیز همچون خدا قادر مطلق و عالم مطلق هستند و بدین ترتیب به خدایی سه گانه (پدر، پسر و روح القدس) باور دارند.
3. شرک تقریب:
«شرک تقریب»
در نوع سوم شرک که به آن «شرک در عبادت» گفته می‌شود، با وجود قبول یگانگی خالق این جهان، «به جای الله تعالی، به منظور تقرب به او و شفاعت نزد او، به غیر او، یعنی بت‌ها و مجسمه‌ها، که اشیای بی‌جان و بی‌ارزشی هستند و قادر به نفع و ضرر رساندن نیستند، عبادت کردن» است. این نوع شرک که «وثنیت» یا «بت‌پرستی» نامیده می‌شود، به دلیل آنکه پست‌ترین، بدترین و مضحک‌ترین نوع شرک است و در زمان ظهور اسلام در سراسر جهان رواج داشت، در قرآن کریم با شدیدترین الفاظ و به دفعات مورد اشاره قرار گرفته و این اعتقاد باطل به شدت نهی شده است.(4)
— نوع دیگری از شرک آن است که بعضی از مردم، بعضی دیگر از خودشان را «رب» قرار داده و به آنان کورکورانه ایمان آورده و به جای اوامر و نواهی الهی، اوامر و نواهی آنان را به جا آورند و از نواهی آنان اجتناب کنند. چنانکه در قرآن کریم بیان شده است که یهودیان، حاخام‌های خود (یعنی علمای دین خود) و مسیحیان، راهبان خود را به عنوان اربابانی غیر از خدا قرار دادند، یعنی اوامر و نواهی الهی را رها کرده و اوامر و نواهی علمای دین خود را به جا آوردند، در حالی که به عبادت خدای یگانه امر شده بودند.(5)
انواع شرک مذکور در بالا، در آیه شریفه زیر به طور واضح خلاصه شده است.(6)
«…هیچ‌یک از ما جز خدا را نپرستیم، و هیچ‌کس را با او شریک قرار ندهیم، و بعضی از ما بعضی دیگر را به جای خدا به خدایی نگیریم.»
یکی از پنهان‌ترین اشکال شرک، که در قرآن کریم نیز به آن اشاره شده، پیروی کورکورانه انسان از هواهای نفسانی و آرزوهای پست خود است. چنانکه در قرآن کریم (۷) …
«آیا کسی را دیده‌ای که هوا و هوس خود را معبود خویش قرار داده باشد؟»
با صدور فرمان، این قبیل افراد مورد نکوهش قرار گرفته‌اند.
بنابراین، باید به دقت از هر نوع شرک، چه آشکار و چه پنهان، اجتناب کرد.
تنها از این طریق می‌توان به توحید حقیقی دست یافت.
تمام انواع شرک به خدا، به ویژه بت پرستی، پرستش خورشید، ماه و ستارگان و نیروهای طبیعت، پرستش دو یا چند خدا و عقیده تثلیث مسیحیان، در قرآن کریم به شدت رد شده و اعتقاد به توحید حقیقی به تمام بشریت القا شده است. بدین ترتیب، در آیات متعددی بیان شده است که اطاعت و عبادت حقیقی فقط باید به خدا باشد و ترک اوامر خدا و اطاعت از اوامر شخص دیگری یا از هواهای نفسانی، نوعی شرک محسوب می شود.(8)
پانویس‌ها:
(1) لقمان، 13
(2) سوره نساء، آیه 48
(3) سوره بقره، آيات 29-30
(4) بنگرید: انعام، 71، 136-138، 139؛ ابراهیم، 30؛ عنکبوت، 25؛ اعراف، 191، 132، 195، 197؛ حج، 12، 13، 73؛ مریم، 81؛ فرقان، 3؛ سبأ، 21؛ فاطر، 13، 14، 40؛ اسراء، 56.
(5) سوره توبه، آیه 31
(6) آل عمران، 64
(7) فرقان، 43
(8) علی ارسلان آیدین، عقاید اسلامی (توحید و علم کلام)، انتشارات غنچه: 289-291.
با سلام و دعا…
اسلام در پرتو پرسش‌ها
