سال نو برای شما چه معنایی دارد و جایگاه آن در اسلام و فرهنگ ما چیست؟ آیا به مناسبت سال نو، خرید و فروش درخت کریسمس، بوقلمون، اسباب بازی های بابانوئل، کلاه های مهمانی و غیره جایز است؟

آیا برای مغازه‌داران اسباب‌بازی و لوازم جانبی مذهبی، به بهانه سال نو، فروش اسباب‌بازی‌های بابانوئل، کلاه‌های جشن و درخت کریسمس با این توجیه که “اگر ما نفروشیم، دیگران می‌فروشند” جایز است؟ آیا پولی که از این راه به دست می‌آید حلال است؟

برادر/خواهر گرامی ما،

بهتر است به این موضوع از چند جنبه پاسخ داده شود:

پاسخ 1:

برای درک بهتر این موضوع، ابتدا باید آیات و احادیث زیر را در نظر گرفت:

1.


“در نیکی و تقوا با یکدیگر یاری کنید، و در گناه و تجاوز از حدود یاری نکنید، و از خدا بترسید و پرهیزگار باشید…”




(سوره مائده، آیه 2)

۲. «به ستمگران اندکترین تمایلی نشان ندهید، وگرنه آتش شما را فرا خواهد گرفت. و شما را جز خدا سرپرستی نیست، و آنگاه یاری نخواهید یافت.»


(هود، ۱۱/۱۱۳)

3.


“او (خداوند) در کتاب به شما فرموده است:

«هرگاه شنیدید که به آیات خدا کفر ورزیده می‌شود و به آن استهزا می‌شود، با آنان ننشینید تا آنکه به سخن دیگری بپردازند، وگرنه شما هم مثل آنان خواهید بود.»

فرمود: «به راستی خدا منافقان و کافران را همگی در جهنم جمع خواهد کرد.»


(نساء، 4/140)

احادیثی وجود دارد که به موضوع از منظر شباهت به دیگران می‌پردازند. یکی از آنها به این شرح است:

“هر کس به هر گروهی شبیه شود، از آن گروه است.”


(ابوداود، لباس ۴)

به‌ویژه این حدیث شریف به حقایق روان‌شناختی و اجتماعی بسیار مهمی اشاره دارد. آن راوی آن است که تشابه ظاهری در نهایت به تشابه اعتقادی می‌انجامد.

ابن خلدون نیز به حقایق تاریخی مهمی در این زمینه اشاره می‌کند. او از روانشناسی تقلید مغلوبان از غالبان سخن می‌گوید.

(ابن خلدون، مقدمه، جلد اول/صفحات ۳۷۴-۳۷۵)

پاسخ 2:

دین اسلام با نظام نوینی ظهور کرد و احکام ادیان پیشین را به طور کلی منسوخ نمود.

شب این دین به روشنایی روزش است. مسلمان از مادرش به عنوان متبوع زاده می‌شود، نه تابع. یعنی او با علم، عرفان، اخلاق والا و دینداری‌اش برای همه الگوست و همه به او اقتدا می‌کنند. اما او به کسی اقتدا نمی‌کند. زیرا دینش به او به اندازه کافی مواد و ابزار داده و نیازش را برآورده کرده است. البته این تبعیت و متبوعیت در علم و فن و هنر نیست. زیرا علم و فن و هنر مال گمشده مسلمان است، هر جا و نزد هر کس آن را بیابد، به گرفتن آن سزاوارتر است. پس تبعیت و متبوعیت در اخلاق، دین، عدالت و حق‌طلبی است.

بنابراین

جشن گرفتن روزهایی که ادیان دیگر آن را مقدس می‌شمارند و پیروی از آداب و رسوم آنان از گناهان کبیره است.

چند مثال در این مورد بزنیم:

الف)

همانند کشورهای غربی، جمع شدن و رقصیدن زنان و مردان نامحرم با هم و برپایی انواع بازی‌ها، از گناهان کبیره در اسلام است. اگر مسلمانی با تقلید از آنان و بدون آنکه این اعمال را حلال بداند، مرتکب چنین اعمالی شود، گناه بزرگی مرتکب شده است.

ب)

مسابقات زیبایی، همانطور که می‌دانیم، بیشتر در کشورهای غیرمسلمان برگزار می‌شود. هدف از آن، به شهوت‌پرستان فرصت لذت بردن از بدن زن است. همچنین هدف آن، تشویق دختران جوان به اینگونه اعمال غیراخلاقی و به دام انداختن آنان است. البته، بر اساس قرآن و سنت، شرکت یک زن مسلمان در اینگونه مسابقات و برهنه شدن و به نمایش گذاشتن بدن خود، گناهی بزرگ و جرمی سنگین است. زیرا این کار، اخلاق را فاسد می‌کند، وقار مادری زن را از بین می‌برد و او را به عنوان کالایی مبتذل به حراج می‌گذارد.

ج)

جشن گرفتن عید کریسمس به همراه جهان مسیحیت نیز از گناهان بزرگ است.

مسلمانان باید از آن اجتناب کنند. اما در تبریک گفتن به یکدیگر در اعیاد ملی و مذهبی خودمان، فواید بی شماری وجود دارد. اول از همه، آداب و رسوم مذهبی و ملی خود را زنده نگه داشته و الگوهای خوبی برای فرزندانمان به جا می گذاریم.

(نگاه کنید به: جلال یلدرم، فقه اسلامی)

پاسخ 3:

1.


بابا نوئل، سال نو، عید کریسمس

شرکت در روزهایی که نشانه و نماد ادیان دیگر است، به منظور تعظیم و تجلیل از آن روز، تبریک و هدیه دادن در آن روزها به همین منظور، خریدن و خوردن بوقلمون و غیره، برپا کردن مهمانی و ضیافت به همین منظور، شرکت در این نوع جشن ها به همین منظور، خریدن لباس برای کودکان و پختن غذاهایی که در آن روزها می پزند به نیت عید، جایز نیست.

2. در چنین مواقعی،

اگرچه استفاده از چیزهایی مثل بوقلمون در مناسبت‌های خاص صرفاً برای تغذیه و یا تبریک گفتن با استفاده از خدمات ارزان پستی حرام نیست، اما از آنجا که به معنای شبیه‌سازی به آنها، ترویج و مشروعیت بخشیدن به اعمال آنهاست، خطرناک و نامطلوب است. مسلمانان نباید به هر دلیلی، کاری را که مختص آن روزهاست، انجام دهند.

3.


چیزهایی که فقط مخصوص آن روزها هستند، مثل بوقلمون.

فروختن در آن روزها، به فاسقان

“همدستی در گناه”

از آنجا که معنای آن را دارد، حرام یا مکروه تحریمی است. اما پولی که دریافت می‌کند حرام نیست. حرام و گناه، انجام آن کار است. این در صورتی است که این مرغ‌ها با بسم‌الله ذبح شده باشند. اگر با بسم‌الله ذبح نشده باشند…

“میت”

فروش آنها به هیچ وجه جایز نیست، چرا که معلوم نیست چه بر سرشان خواهد آمد.

4. برای جشن های سال نو، چاپخانه داران نیز به همین ترتیب دعوتنامه، پوستر، کارت و غیره چاپ می کنند.

بنابراین، اگر اینها صرفاً برای شب سال نو استفاده شوند، ساخت و فروش آنها به همان اندازه اشکال دارد: در مورد هدایا هم همینطور است. اما فروشندگان به خاطر فروش این وسایل، گناهی مرتکب نمی‌شوند، انگار که خودشان سال نو را جشن گرفته‌اند. زیرا استفاده از چیزهایی که فروخته می‌شوند برای مقاصد بد، حرام است. در حالی که فروش وسایل تزئینی ذاتاً حرام نیست. از این نظر، وسایل تزئینی که فروشندگان می‌فروشند، ذاتاً حرام نیستند. این را می‌توان به اجاره دادن مغازه به یک تولیدکننده مشروبات الکلی تشبیه کرد.

به نظر امام اعظم، اجاره دادن ساختمان به کسی که مشروب می فروشد، حرام نیست.

فروش از این نقطه به خودی خود حرام نیست. آنچه حرام است، استفاده نادرست از آن توسط کسانی است که از آن سوء استفاده می‌کنند.

با این حال،

حرام نبودن چیزی به معنای عدم مسئولیت در قبال آن نیست. کمک کردن در چنین موضوعی، دست کم مکروه است. و مکروه به معنای آن است که شخص را به درجه ای نزدیک به حرام مسئول می کند. بنابراین، اگر اجباری در کار نباشد، توصیه نمی کنیم که این کار انجام شود.

– اگر مسلمانان سال نو را به عنوان مبدأ تقویم خود قرار دهند، چه اتفاقی می افتد اگر در مراسم یا سرگرمی های شب سال نو شرکت کنند؟

مسلمانانی که به مناسبت سال نو در مراسم مذهبی شرکت می‌کنند (و در این عبادت جمعی با مسیحیان همراه می‌شوند)، دست‌کم مرتکب حرام (گناه کبیره) شده‌اند.

مسلمانانی که به مناسبت سال نو، بدون شرکت در مراسم مذهبی، به دور هم جمع شده و به تفریح می‌پردازند، حتی اگر در این تفریحات مرتکب هیچ حرامی نشوند، باز هم در فعالیتی شرکت کرده‌اند که ریشه‌ای مذهبی دارد (مربوط به دینی غیر از اسلام و از نظر اسلام نامعتبر) و با پیروان ادیان دیگر…

-در مورد موضوعی مرتبط با دین-

چون شبیه به هم شده‌اند، مرتکب گناه شده‌اند. منبعی که در بالا به آن اشاره کردیم،

«هر کس خود را شبیه به یک گروه دینی و فرهنگی کند، از آنان محسوب می‌شود.»

حدیثی با این مضمون این رفتار را منع می‌کند.

سال نو، تقویم، تاریخ، تعطیلات، سرگرمی، جشن و آداب و رسوم مربوط به آنها، فرهنگ یک ملت را تشکیل می دهند.


فرهنگ، تجسم و عینیت بخشیدن به دین و ایدئولوژی است.

جداسازی این دو از یکدیگر غیرممکن است. اگر کسی بخواهد دین و فرهنگ را از هم جدا کند و پیوند بین آن ها را از بین ببرد،

-هرچند دشوار است، اما اگر بتواند این کار را انجام دهد-

با تغییر فرهنگ، دین نیز تغییر می‌کند. دینی که به تدریج از بین می‌رود (از زندگی ملت خارج می‌شود)، جای خود را به دین یا بی‌دینی فرهنگ جدید می‌دهد. با توجه به این ارتباط بین فرهنگ و دین، تغییر فرهنگ به طور مستقیم بر دین تأثیر می‌گذارد.

یکی از پنج هدف اساسی اسلام، حفظ دین (اسلام در زندگی مسلمانان) است.

هر رفتاری، هر تغییر فرهنگی و هر تقلید فرهنگی که به حفظ اسلام لطمه بزند، حرام است و گاهی اوقات به ارتداد از دین نیز منجر می‌شود.

هنگامی که پیامبر اکرم (ص) به مدینه هجرت فرمودند، متوجه شدند که در آنجا از دیرباز دو عید وجود داشته و در آن اعیاد جشن برپا می‌شده است. از آنجا که اعیاد از نظر تأثیرگذاری بر دین، عناصر فرهنگی مهمی به شمار می‌روند، ایشان آن دو عید را تغییر دادند و به جای آنها عید فطر و عید قربان را اعلام فرمودند. در بسیاری از احادیث دیگر نیز، ایشان آداب و رسوم و اعمالی را که با ادیان دیگر ارتباط داشتند یا دارای ارزش/کارکرد نمادین بودند، بر مسلمانان حرام فرمودند.

برای اطلاعات بیشتر کلیک کنید:

مسلمانان در شب سال نو چه باید بکنند؟

با سلام و دعا…

اسلام در پرتو پرسش‌ها